genel kurul kararı hakların sakınılarak kullanılması ilkesiniihlal etmemekle birlikte dürüstlük kuralını pekâlâ ihlaledebilir. Bu sebeple hakların sakınılarak kullanılmasıilkesini ihlâl etmeyen bir genel kurul kararı, dürüstlükkuralına uygunluk açısından hâkim tarafından ayrıcadenetlenmelidir.ncelikle şunu belirtmekte fayda var ki halka açıkşirketlerde itibari değerin altında pay ihracı istisnaiÖbirdurumdur. Bu konuda sermaye piyasası mevzuatında özelhükümler bulunmaktadır. Payın piyasa değeri ve defterdeğerinin itibarin değerin altında olması halinde SermayePiyasası Kurulu denetiminde bu satışa izin verilebilir.Halka açık şirketlerin ortak sayısı fazladır ve genişölçekte ekonomik faaliyet gösterirler. Bu şirketlerin birşekilde ayakta tutulması gerekir. Ancak belirtmek veitiraf etmek isterim ki itibari değerin altında pay ihracınaizin veren düzenleme, şirketler hukukunda geçerlisermayenim korunması ilkesine ters düştüğü için ilkçıktığında şahsım ve diğer birçok hukukçu tarafındanyadırganmıştı. Ancak SPK’nın yanılmıyorsam finansuzmanı olan o dönemki başkanının etkisi ile piyasanın ogünkü şartları düşünülerek yapılan bir düzenlemeydi,mali durumu kötü halka açık şirketlerin finansmanihtiyacının giderilmesi hedeflenmişti. Takdir edilecektirki menfaat çevresinin genişliği bakımından halka açıkşirketler ile halka kapalı şirketler arasında ciddî farklarmevcuttur ve halka açık şirketlerin iflaslarının etkisihalka kapalı şirketlere nazaran daha büyüktür.S e r m a y e a r t ı r ı m ı n d a g e r ç e k d e ğ e r i n a l t ı n d a b i r f i y a t t a ns a t ı ş y a p ı l d ı ğ ı d ü ş ü n ü l d ü ğ ü n d e p a y s a h i p l e r i n i n g e n e lk u r u l u n a r t ı r ı m k a r a r ı n ı i p t a l e t t i r m e s i h a n g i k o ş u l l a r d as ö z k o n u s u d u r ?Genel kurul kararları, şu üç sebepten birinin varlığıhâlinde iptal edilebilir: Kanuna aykırılık, şirket esassözleşmesine aykırılık ve dürüstlük kuralına aykırılık.Sermaye artımının gerçek değerinin altında yapılan paysatışıyla gerçekleştirilmesinde kararın iptalinin dürüstlükkuralına aykırılık kapsamında sağlanacağı kanaatindeyim.Hatta dürüstlük kuralının özel görünüm biçimlerinden biriolan hakların sakınılarak kullanılması ilkesine aykırılığınbulunmasını gerekçe olarak gösterebiliriz. Gerçekdeğerin altında pay ihracı, şirketin acil bir likitideihtiyacı içinde bulunması örneğinde olduğu gibi birmecburiyet ise, mümkün olmalıdır. Ancak bunun dışındakihallerde gerçek değerin altında pay satışı kanaatimcedürüstlük kuralına aykırılık teşkil etmektedir. Bugünedeğin Yargıtay kararlarının aksi yönde olduğunu, böylebir sermaye artırımının Yargıtay'ca hukuka aykırıgörülmediğini yinelemek isterim.P e k i , d ü r ü s t l ü k k u r a l ı i l e h a k l a r ı n s a k ı n ı l a r a kk u l l a n ı l m a s ı i l k e s i a r a s ı n d a k i i l i ş k i y i b u b a ğ l a m d a n a s ı ld e ğ e r l e n d i r e b i l i r i z ?Hakların sakınılarak kullanılması ilkesi, dürüstlük kuralınanazaran özel kural niteliği taşımamaktadır, sadecedürüstlük kuralının görünüm biçimlerinden biridir,dürüstlük kuralını somutlaştırmaya yarar. Bunun sonucuolarak bu ilkeyi ihlâl eden bir genel kurul kararıdürüstlük kuralını da ihlâl etmiş sayılmasına rağmen birA i l e ş i r k e t l e r i n d e k u r u m s a l l a ş m a s o r u n u v e a i l ea n a y a s a l a r ı h a k k ı n d a n e d ü ş ü n ü y o r s u n u z ?Hukukçular olarak özellikle akademisyenlerin veavukatların okumalar yaparak yerli ve özellikleakademisyenlerin ayrıca ilgili yabancı literatürü seçerektakip etmesi gerekir. Aile anayasası kavramına bu türdenbir okuma yaparken tesadüf etmiştim. Daha sonraİstanbul Ticaret Odası’nın “Kobiler İçin ŞirketAnayasasının Oluşturulması” başlıklı bir araştırma projesiyaptığı ve yayınladığı bilgisine ulaştım. Keza AnkaraTicaret Odası tarafından hazırlanan aile anayasasıörneğine tesadüf ettim. Ayrıca araştırıldığındagörülecektir ki, özellikle gelişmiş ekonomiye sahipülkelerde bu konuda ciddi çalışmalar bulunmaktadır.Aile anayasaları özellikle KOBİ’ler için önem taşımaktadır,çünkü halka açık şirketlere özgü kurumsal yönetim ilkeleribulunduğu için bu şirketlerde aile anayasasına pekgereksinim duyulmayabilir. Bununla birlikte halka açıkşirketlerin bir ailenin elinde olup da halka arz edilmeyenpayları sebebiyle de aile anayasasına ihtiyaçduyulabileceği göz ardı edilmemelidir. Ancak şurası birgerçektir ki, mevcut şirketlerin neredeyse %90’ındanfazlasını oluşturması ve haklarında geçerli kurumsalyönetim ilkelerinin bulunmaması sebebiyle KOBİ’lerdeaile anayasalarına duyulan ihtiyaç daha fazladır.KOBİ’lerin çoğu aile şirketleridir. Aile şirketleri kanve/veya kayın hısımlarının ortak oldukları şirketlerdir. Buarada ticaret şirketi kurulmaksızın işletilen aileişletmelerinde de aile anayasasına ihtiyaçduyulabileceğini de göz ardı etmemek gerekir.Aile anayasalarının işlevlerinden biri, şirketleri bireylerebağımlı olmaktan kurtarmak ve onların kurumsallaşmasınısağlamaktadır. Aile büyüğünün olası bir kaybında veya işgöremez hâle gelmesinde şirketin geleceğinin tehlikeyegirmemesi ve gelecek nesillere intikal etmesi çokönemlidir. Ecnebilerde olduğu gibi “Since” edatı bizimşirketlerin işletmeleri ve ürünleri için nedenkullanılmasın! Bu sadece ailelere ve şirketlere değilülkemize de itibar katacaktır.Aile anayasalarının şirketlerin kurumsallaşmasını sağlamayanında başka işlevleri de mevcuttur. Aile anayasasınayazılacak ilkeler ve kurallar sayesinde aile üyelerininarasında yaşanması muhtemel kavga ve karmaşaların daönüne geçilebilir; aile bireyleri, şirket anayasasında yazılıilke ve kuralları baştan bileceğinden şirketle olanilişkilerinde bu kural ve ilkelere uygun hareket etmeyiöğrenirler. Unutmamak gerekir ki, kuralsızlık kavga veanarşi doğurur. İşte, kuralların baştan belli olması, butürden sorunların önünü almaya büyük katkı sağlar. Budurumu bir ölçüde hukuk devletinde belirlilik ilkesine debenzetebiliriz.Aile anayasalarının içeriklerinin şirketten şirkete farklılıkgöstermesi doğaldır. Aile anayasalarında yer alanhükümlerden bir kısmı bağlayıcı olmayan iyi niyet vecentilmenlik anlaşması niteliği taşırken, bir kısmı hukukenbağlayıcı olabilir. Bağlayıcı olanlardan bir kısmı paysahipleri sözleşmesi niteliği de taşıyabilir.S o n o l a r a k b e l i r t m e k i s t e r i m k i , a r z e t t i ğ i m g e r e k ç e l e r l e a i l ea n a y a s a l a r ı n ı n ö n e m s e n m e s i n d e v e k a l e m e a l ı n ı r k e n ö z e n l id a v r a n ı l m a s ı n d a b ü y ü k f a y d a v a r d ı r .0 9 | T Ü Z E H U K U K
" G E N E L B İ R G Ü C Ü N O L M A D I Ğ I Y E R D E , Y A S AY O K T U R ; Y A S A O L M A Y A N Y E R D E D E ,A D A L E T S İ Z L İ K Y O K T U R . "Thomas Hobbes
Change language