EYLÜL 2021 Vizyon Dergisi

Avrupa Bölge Satış Müdürü
TA G İ İ M İ
MA Sİ SİMİ
Elektrik enerjisi üretim santrallerinde alçak veya orta
gerilimde üretilir, bir güç trafosu ile gerilim yükseltilerek
yüksek gerilim ile iletilir. İndirici merkezlerde enerji, orta
gerilime düşürülür. Daha sonra da bir dağıtım trafosu ile
gerilim, 400V alçak gerilim seviyesine indirilerek dağıtılır.
Böyle bir sistemin doğru bir şekilde elektriksel koruması
yapılmazsa oluşabilecek bir arıza, ilk başta üretilen
s a n t r a l d e n e n s o n d a k i k u l l a n ı c ı y a k a d a r z a r a r v e r e b i l i r.
Elektrik sistemlerinde korumalar, üretimden tüketime
elektrik enerjisinin kesintisiz olarak var olması için yapılır.
Devredeki koruma sisteminin başlıca görevi elektrik
tesisinde çıkan arızaları çabuk ve güvenilir biçimde
tespit etmek ve gerektiğinde işletme elemanını (hat,
transformatör veya jeneratör) hızlı bir şekilde devre dışı
bırakmaktır. Bu işlemi yapan cihazlara koruma röleleri denir.
ebekede bir arıza olduğunda arıza akımını veya gerilimini
akım ve gerilim trafoları vasıtasıyla mikroişlemci tabanlı
koruma röleleri algılar, devredeki anlık bilgiyi okur ve açma
yapıp yapmayacağını ayarlanmış set değerlerine göre
karar verir. Koruma röleleri arızayı tespit eder ve kesiciye
açma-kapama yapması için gerekli sinyali gönderir. lçü
transformatörlerinden gelen değerleri kendi içinde tekrar
ölçü trafolarının oranı kadar yükselterek akımın ve gerilimin
gerçek değerini hesaplar. Arıza akımı veya geriliminde
kesiciye açma-kapama sinyali göndererek sistemi
korur. Koruma işlemi hangi akım ve gerilim değerlerinde
isteniyorsa, röle ayarları bu değerlere göre set edilir.
Koruma işlemi yapılırken rölelerin, seçiciliği doğru yapması
(selektivite), hızlı çalışması ve güvenilir olması beklenir.
Bunun için koruma rölelerinin set değerleri uzman
teknik ekipler tarafından doğru bir şekilde seçilmelidir.
AS standartları elektrik koruma fonksiyonlarını ve
tanımlarını belirler. AS kodlarına göre istenilen koruma
fonksiyonunu yerine getiren röleler devreye entegre
edilir. enelde orta gerilim dağıtım şebekelerinde trafo
koruma hücrelerinde aşırı akım ve toprak akımı koruması
yapan röleler kullanılırken, daha fonksiyonel hat giriş ve
otoprodüktör hücrelerinde akım, gerilim, toprak arızaları,
frekans ve yönlü korumalar gibi özellikleri bulunan
daha fonksiyonel dijital röleler kullanılmaktadır. Koruma
röleleri, koruma fonksiyonuna bağlı olarak trafo, hat,
motor, kapasitör bankı, bara diferansiyel, hat diferansiyel,
jeneratör, mesafe koruma vb. gibi sınıflara ayrılmaktadır.
rta gerilim dağıtım şebekeleri uygulamalarında AS
kodlarına göre şebekede hangi tip korumalar yapılmak
isteniyorsa, koruma rölesi buna göre seçilir. Koruma
rölelerinin teknik föylerinde hangi tip AS koruma
fonksiyonlarının bulunduğu belirtilir. Bu bilgilere göre
uygun koruma rölesi seçildikten sonra şebekede doğru
bir şekilde selektif koruma yapılabilmesi için doğru set
değerleri belirlenir ve rölenin ayarları set edilir. rta gerilim
dağıtım şebekelerinde genel olarak en çok kullanılan AS
koruma kodları ve açıklamaları aşağıdaki tabloda verilmiştir.
Böylece enerjinin mümkün olabildiğince sürekli olması
sağlanır. Selektif (seçici) korumada sadece arızalı noktanın
devre dışı bırakılması değil, aynı zamanda diğer noktalarda
enerji temininin devamının sağlanması amaçlanır.
13