Çarçuba 2.Sayı

Otoriteye karşı gelinemez. Batı toplumu için
bunu söyleyemeyiz. Eğer batı toplumunda
yaşanan bir film olsaydı Ali’nin bunun tam
tersi bir tepki verebileceğini düşünüyorum.
Çeşitli sosyal rollerden ve bu sosyal
rollerden dolayı oluşan beklentilerden de
bahsedilebilir. Filmde erkeklere yüklenen
erkek sosyal rolünden dolayı çeşitli
davranışları gerçekleştirmesi bekleniyor.
Bunlara askerlik yapma zorunluluğunu,
sünnet olmayı, kasabın Ali’ye öğüt verdiği
sahnede “Erkek dediğin güçlü olur, kaldır
kafanı” demesini ve son olarak İpek’in Ali’ye
“İş bul, çalış” demesini örnek verebilirim. Bu
sosyal rollerin ve oluşan beklentilerin kendi
toplumumuzda, yaşamımızda da olduğunu
söyleyebiliriz. “Erkek adam ağlar mı?” sözünü
veya bir erkek çocuk sünnet olduğunda,
onun için “Erkek olacak” dendiğini mutlaka
duymuşuzdur. Bir kadının çalışıp
çalışmamasına toplum bir şey demeyebilir
ama erkek çalışmadığında hoş karşılanmaz.
Hatta sadece erkeklerin çalışabileceğini,
kadının ev işlerini yapması gerektiğini
düşünenlerin de olduğunu görmezden
gelemeyiz.
Ali kaza yaptıktan sonra geçmişini
unutuyor. Burada retrograd amnezi
yaşadığını düşünüyorum. Retrograd amnezi,
bir hastalık ya da yaralanma öncesi yaşanan
olayların ve öğrenilen bilgilerin hafızadan
silinmesi durumudur. Ali’ye babası, komşuları
eskiden yaşadıklarını hatırlatmak için
uğraşıyor film boyunca ama filmin sonlarına
kadar hatırlamadığını görebiliyoruz.
Filmde Rasih Bey birçok araştırma
yapmasına, çabasına rağmen oğlu Ali’nin
kendisini hatırlayamamasını anlayamıyor
çünkü kendisi doktor ve unutkanlığın sadece
fiziksel bir sebebi olduğunu düşünüyor.
Ali’nin onu hatırlayamamasında psikolojik
faktörlerin de etkili olmuş olduğunu
söyleyebilirim. Ali’yi sürekli küçümsemesi,
hor görmesi onu hatırlamaması için bir sebep
olabilir. Bu sahneleri izlediğimizde sağlık
psikolojisindeki biyomedikal ve
biyopsikososyal modellerin akla gelmesinin
gayet olası olduğunu düşünüyorum.
Biyomedikal ve biyopsikososyal modeller
arasındaki temel fark şudur; biyomedikal
modelde beden ruh dualizmi vardır. Bir
hastalık varsa bunu sadece beden üzerinden
açıklamaya çalışır. Rasih Bey’in yaptığı gibi.
Biyopsikososyal model ise; biyolojik,
psikolojik ve sosyal faktörleri birleştirerek
hastalık ve sağlığı anlamaya çalışır. Ali’nin
babasını hatırlamamasında fiziksel bir sebep
yoktu belki de sadece babasının onu sürekli
hor görmesinin, küçümsemesinin bir sonucu
olarak oluşmuştur. Burada Ali, bastırma
mekanizmasını kullanıp babasını bastırmış
olabilir. Bastırma, kaygı ve üzüntü verici olay
ve durumların bilinçdışına itilmesidir. Kişi
bastırdıklarını hatırlayamaz, unutur. Bunlar
dil sürçmeleri, rüyalar gibi çeşitli yollarla
açığa çıkabilir. Günlük hayattan da bastırma
mekanizmasının kullanılmasına örnek
verebiliriz. Örneğin; büyük bir trafik kazası
yaşayan kişi o kazayı daha sonra
hatırlamayabilir.
26