HÜTBAT Bülten - Tıbbın Geleceği

PATOJEN TAHLİLİNDE
YAPAY ZEKANIN
KULLANIMI
Harun Çeçen
Covid-19 da dâhil olmak üzere pek
çok solunum yolu enfeksiyonlarının
benzer semptomları olması
sebebiyle doğru teşhisi koymak
çok zordur ve teşhis için gerekli
testleri uygulamakta gecikmeler
yaşanabilir. Fakat Covid-19 pandemisi
sebebiyle bir kez daha anladık
ki klinik açıdan, semptomların
görülmesinden sonraki ilk 24-48
saat içinde doğru tedaviyi sağlamak
çok önemlidir.
Bilim insanları bu gecikme sorununu
ortadan kaldırmak ve teşhis
süresini kısaltmak için yalnızca
hasta demografik parametrelerine
dayalı olarak enfeksiyonun nedenini
uzaktan ve anında tahmin edebilen
yapay zekâ tabanlı bir sistem
geliştirdi. Sistem epidemiyolojiye
ve konuma bağlı teşhise dayanıyor;
ayrıca bilgileri birleşik bir viroloji,
epidemiyoloji ve demografik
arama motoruyla besliyor. Günlük
olarak coğrafi ısı haritaları şeklinde
sunulan bilgileri toplayan sistem,
her bir patojen için mevcut
enfeksiyon durumunu sokak düzeyine
kadar gösteriyor.
Geliştirilen sistem, kliniği veya
hastaneyi ziyaret etmeden anında
ve uzaktan tanı sağlamak için
hastanın yaşı, cinsiyeti, adresi gibi
çok az girdiyi dikkate alıyor. Daha
da önemlisi, yapay zekâ teknolojisi
laboratuvar testlerinden elde edilen
gerçek verilere dayanıyor ve bu
nedenle farklı klinik iş akışlarında
uygulanabiliyor.
Bu teknoloji, İsrail Kudüs’teki Hadassah
Tıp Merkezinde on binlerce
hasta üzerinde klinik olarak
denendi. Bordetella pertussis, Haemophilus
influenzae, Mycoplasma
ve Streptococcus pneumoniae
gibi neredeyse tüm yaygın solunum
yolu patojenlerinin tespitini
sağladı. Üstelik bu teknoloji SARS-
CoV-2, adenovirüs, insan metapnömovirüs,
grip ve solunum sinsitiyal
virüsü gibi solunum hastalıklarına
neden olabilecek virüsleri de tespit
edebiliyor.
Yapay zekâ yoluyla yapılan bu testler
umut verici bir doğruluk oranına
sahip. Bulaşıcı patojenlerin belirlenmesinde
%97 ve solunum yolu
enfeksiyonlarının gerçek sebeplerinin
belirlenmesinde %70’lik bir
doğruluk sağlanmış. Covid-19 için
ise bu oran %80’e çıkmış bulunmakta.
Bu veriler bize gelecekte
bulaşıcı hastalık kontrolünün nasıl
sağlanacağı hakkında ipucu veriyor.
Kim bilir belki de bundan yıllar
sonra Covid-19’a benzer bir virüs
baş gösterirse, küresel bir pandemiye
dönüşmeden yapay zekâ sayesinde
kontrol altına alabileceğiz.
5