HÜTBAT Bülten - Tıbbın Geleceği

Makineler:
Zihnimizi Seyrettiğimiz Aynalar
Şevval Tiryaki
Beyin-bilgisayar/makine arayüzleri (BCI/BMI) bir gün
bilinç hakkındaki sorularımıza cevap sunabileceğini
umduğumuz ve uzun süredir bilim kurgu eserlerinde
kendine yer bulan bir teknoloji. Günümüzde özellikle
motor ve duyu fonksiyon bozukluklarında kullanımının
araştırıldığını ve motor bozukluklarda kullanımının
pratiğe yansıyan başarılı sonuçları olduğunu görmekteyiz.
Şimdiye
kadar BMI, düşünce
gücüyle biyonik
bir uzvun hareket
“İmplante edilebilir bir beyin makine
arayüzü geliştirilmesini hedefleyen şirket,
Link adı verilecek bu cihazın cerrahlar
tarafından kolayca beyine yerleştirilmesini
sağlayan bir cerrahi robot
da geliştirmeyi amaçlıyor. Böylece damarlara
zarar verilmeden beyine yerleştirilecek
cihaz şimdiye kadar tasarlananlardan
farklı olarak dış ortamla
kablosuz bir bağ kurabilecek ve 1024
elektrot üzerinden veri toplayacak.”
ettirilmesi konusunda
oldukça ilerlemiş
durumda:
Motor fonksiyonu
düzelten bir BMI,
kullanıcının amaçladığı
hareketi nöral
aktivitesinden
tahmin etmek için
‘dekoder’ denen
bir matematiksel
algoritma ile çalışıyor.
Bu yöntemle
çözümlenen hareket
ise protez cihaza
aktarılıyor ve
kullanıcıya hareketi
ayarlaması için
geri bildirim sağlanmış
oluyor. Böylece BMI, beynin nöral aktiviteyi
değiştirerek hareketi düzenlediği ve karar verici konumunda
olduğu kapalı döngü bir sistem oluşturuyor.
2016’da Minnesota Üniversitesinde ilk kez non-invazif
bir BMI ile 3 boyutlu düzlemde hareket ettirilebilen
bir biyonik kol geliştirildi. Bu geliştirilen kolun kendinden
önce yapılanlardan farkı; beyne yerleştirilen bir
implant ile değil, giyilebilir bir 64 elektrotlu EEG başlığıyla
hareket ettirilebiliyor olmasıydı. Bu gelişme, klinikte
BMI kullanımı için oldukça umut vericiydi fakat
64 elektrot ile toplanan verinin basit hareketler dışındaki
motor becerilerin gerçekleştirilmesi konusunda
yetersiz kalması gibi bazı problemler de içeriyordu.
BMI kullanım alanlarından
bir diğerinin
gelecekte
nöropsikiyatrik
hastalıklar olabileceği
düşünülüyor.
Nöropsikiyatrik
hastalıklarda
semptomlar, hastalar
arasında ve
hatta aynı hastada
farklı zamanlarda
oldukça değişkenlik
gösterebildiği
için kapalı döngü
bir sistemin “mood”
düzenlemede uygun
olabileceği öne
sürülmekte. Nöral
aktivite ile kodlanacak
semptomlara
göre değişen bir
stimülasyon mekanizması, bu hastalıkların zamana
ve kişiye göre farklılaşan doğasını tedavi etmede etkili
olabilir. Henüz bu alandaki çalışmalar çok yeni olsa
da epilepsi ve Parkinson hastalıklarında arayüzlerin
başarılı kullanım örnekleri, psikiyatrik hastalıklar için
de benzeri başarılabilir diye düşündürüyor. Beyin makine
arayüzlerinin ayrıca sürücülerde uyuyakalmayı
14