dergi

şehirlere dönüşmüşdür. Orta Çağ’da kentler daha çok ticari faaliyetlerin
yürütüldüğü yerler olmuştur. Şehirleşme konusunda asıl gelişme İngiltere’de
ortaya çıkan Sanayi Devrimi ile başlamıştır. Sanayi devrimi ile birlikte
Avrupa’da birçok şehir yoğun bir nüfus akımına uğramış, hızla büyümüştür.
Şehirlerin giderek büyümesi, savunma ve yönetim gereksinimlerini ortaya
çıkardı. Böylece şehirler, yönetici sınıfa ve askerî güce sahip yerleşimler hâline
geldi.
Yazı ilk defa MÖ 4. bin yılın sonlarında Mezopotamya’da ortaya çıkmıştır. Resim
yazısı ile başlamış zamanla ideografik yazı şekli ortaya çıkmıştır. İlk olarak çivi
yazısı sistemi ile ve Sümerce olarak başlamıştır. Güneydoğu Toroslar’ın
eteklerinde, ilk köy yerleşimleri kurulmuştur. Ardından ilk kentler MÖ 4000’li
yılların sonlarına doğru Güney Mezopotamya’da ortaya çıkmıştır. Sümerler
tarafından kurulduğu kabul edilen ilk kentler, aynı zaman da siyasal olarak birer
kent devletiydi. Site adı verilen, bu kent devletlerine Ur, Uruk, Eridu, Lagaş, Kiş
ve Larsa gibi devletleri örnek verebiliriz. Harran, Babil, Kudüs ilk büyük kent
örneklerini oluşturur. Mezopotamya’da hukuk ve kanun yazma geleneği
Sümerler ile başlamıştır. Bu gelenek ve kanun yazma tekniği zamanla
Mezopotamya’da yaşamış olan tüm toplumları etkilemiştir.Urukagina Kanunları,
bilinen ilk Sümerce hukuk metnidir. Hammurabi Yasaları ise MÖ 1760 yıllarında
Mezopotamya’da ortaya çıkan tarihin eski ve iyi bir şekilde korunmuş yazılı
kanunları arasındadır. Bu dönemden önce ortaya çıkan yasa koleksiyonları
arasında Ur kralı Ur-Namnu’nun kanun kitabı (MÖ 2050), Eşnunna tarafından
oluşturulan kanun kitabı (MÖ 1930) ve İsin’li Lipit-İştar’ın kanun kitabı (MÖ
1870) bulunmaktadır. Yazının bulunması uygarlığın, bugün geldiği noktaya
ulaşmasında atılmış önemli adımdır.
Medeniyetin beşiği olarak kabul edilen Mezopotamya, insanoğlunun
gerçekleştirdiği ikinci büyük devrime, yani Şehir Devrimi’ne ev sahipliği
yapmıştır. Mezopotamya, şehirleşme olgusunun ilk görüldüğü yer olduğundan,
genellikle buradaki ilk şehirlerin diğer kültürlerden bağımsız ve yerel bir
gelişim sonucu doğduğu görüşü benimsenmiştir.
Gerçek anlamda ilk şehir ve bu kavramla bağlantılı olan şehir hayatı ise,
Mezopotamya’nın güneyinde ancak Uruk Dönemi’ne gelindiğinde karşımıza
çıkmaktadır.