dergi

Tarihsel Süreçte Şehirlerin Gelişimi
Dünyadaki ilk yerleşmeler Neolitik Çağ’da tarım faaliyetinin başlamasıyla
birlikte kurulmuştur. İlk yerleşmeler iklim koşullarının uygun, su sorununun
olmadığı, verimli tarım alanlarında kurulmuştur. Dünyadaki ilk yerleşmelerin
kurulduğu yerler; Nil, Ganj, İndus, Sarıırmak, Gökırmak, Fırat ve Dicle nehri
kenarlarıdır.Neolitik Dönem’deki şehirlerde tarımsal faaliyetin yanı sıra ticaret
de önemli fonksiyonlardan biri olmuştur. Üretim fazlasına bağlı olarak ilk
şehirler Anadolu’da (Fotoğraf 2.5), Mezopotamya’da, Mısır’da, Hindistan’da
ve Çin’de ortaya çıkmıştır.
Fotoğraf 2.5 Çatalhöyük en eski şehir kalıntılarından biridir (Konya).
Tarihte ilk şehir yerleşmelerine Mezopotamya, Mısır, Hindistan, Asya’nın
güneydoğusunda rastlanmıştır. Bu bölgelerin tarıma elverişli olması şehirlerin
kurulmasında etkili olmuştur. Son 2 yüzyıla kadar ekonominin asıl temelinin
tarım olduğunu unutmamamız gerekir. Bu nedenle şehir yerleşimleri de tarım
odaklıdır.
İlk şehir yerleşmelerinde çok büyük nüfuslar bulunmamaktadır. 7 bin ile 20 bin
arasında insanların yaşadığı şehirlerde tarım ve ticaretin yanında zamanla bilim
ve sanat da gelişmeye başlamıştır. Tarihteki ilk şehirlerin ortak özellikleri şöyle
sıralanabilir
• Nüfus miktarı bugünkü şehirlere oranla düşüktür.
• Ekonomi tarım ve ticarete dayalıdır.
• Nüfus artış hızı düşüktür.
• Çeşitli zanaatlar ortaya çıkmıştır.
• İdari yapılanmalar meydana gelmiştir.