dergi
2 milyara ulaşırken, nüfusu 1 milyonun üzerinde olan şehir sayısı da 16’yayükselmiştir. 21. yüzyıla ulaşmak için aradan geçen 100 yıl gibi kısadenilebilecek bir zaman diliminde, dünya nüfusundaki değişimin boyutu bu kezdaha da çarpıcı hale gelmiştir. 21. yüzyılın başında dünya nüfusu 6 milyaraulaşırken nüfusu 1 milyon ve üzerinde olan şehir sayısı da 378’e yükselmiştir.Gittikçe şehirleşen dünyada hem şehir sayısı hem de şehirlerde yaşayan nüfusmiktarı hızla artışını sürdürmektedir. Yapılan projeksiyonlar dünyada nüfusu 1milyon ve üzerinde olan şehir sayısının 2025 yılında 600’e ulaşacağınıgöstermektedir. 8Sosyo-Psikolojik (Sosyal) NedenlerŞehirlerin sahip olduğu birçok toplumsal ve kültürel olanaklar ve hizmetler çokçekicidir. Şehirlerin özgür havası, daha geniş bir gruba üye olma duygusu,kentli olma gururunu paylaşma başlıca etkenlerdir. Kimi yerlerde ise, köydenkente göç etmeye, belli bir toplumsal aşağılık duygusunu ortadan kaldıran“yükseliş” gözü ile bakılır. Bunun gibi, "İstanbul’un taşı toprağı altın" sözü debüyük kentin çekiciliğini anlatan bir deyim olarak dilimizde yer edinmiştir. 6Ekonomik NedenlerŞehirleşmenin ekonomik nedenler “itici etmenler” (olumsuz göç nedenleri) ve“çekici etmenler” (olumlu göç nedenleri) olmak üzere ikiye ayrılır. 5İtici etmenler (olumsuz göç nedenleri), köy nüfusunu yerinden iten, tarımkesiminin içinde bulunduğu koşullardan kaynaklanmaktadır. Tarımda makinekullanımı, girdi oranındaki artış tarımda gereksinim duyulan insan gücümiktarını azaltmaktadır. Gelir yetersizliğinin yanı sıra, mülkiyetin dengesizdağılımı toprakları parçalaması, erozyon itici etmenleri güçlendirir.Çekici etmenler; kırsal kesimde yeterince gelir elde edemeyen ve gelecek içingüvence bulamayan nüfusu kentlere çeken nedenlerdir. Sanayileşmekte olantoplumlarda, kentler kırsal yerlere oranla daha fazla iş imkânı ve gelirsağlamaktadır. Bu ise kentlere olan hareketi arttırır. Şehirleri çekici kılanekonomik üstünlükler üretim faktörlerine kolayca ulaşabilmektir. Bankacılıkhizmetleri ile girişim gücü yönünden de belirli üstünlükler sunmaktadır. Üretimmaliyetlerinde düşme de gelirlerde artışa neden olmaktadır. Şehirde yaşayanlar
kırsal kesimde güç buldukları mal ve hizmetlerden daha kolay yararlanmaimkânına sahiptir. Farklı ekonomik etkinlikleri gerçekleştiren birimlerin bellibir mekânda bir arada olma nedenleriyle sağladıkları yararlardır.Siyasal (Politik) NedenlerBir ülkede çeşitli düzeylerde verilen kararlar, yönetim yapısının özellikleri vehukuk kurumlarından bazıları ve uluslararası ilişkiler de şehirleşmeyi özendiricinitelik taşıyabilir. Ülkemizde Cumhuriyetin kuruluşundan bu yana çeşitlidönemlerde özellikle sanayileşme, ulaşım, eğitim ve dış ilişkiler konularındabenimsenen ve uygulanan politikaların şehirleşme üzerinde önemli etkileriolduğu bir gerçektir. Atatürk döneminde devletin kurduğu sanayi kuruluşlarınınülkenin çeşitli yörelerine dağılmış olması ve izlenen demiryolu politikası, göçeden nüfusun belli kentlere aşırı yığılmasını önlemiştir. 1950’lerden sonraizlenen liberal ekonomi politikası ve sanayi kuruluşlarının daha büyük kentlereve onların çevresine yerleşmesi ülkedeki nüfus hareketlerinin yönünü belirleyenönemli etkenler olmuştur. Demiryollarının ihmal edilerek ülkeyi her bakımdandışa bağımlı yapan karayolu ulaşımına ağırlık verilmesi, kentleşmenin yönünüve hızını önemli bir biçimde etkilemiştir.Teknolojik NedenlerSanayi Devrimi'nin getirdiği değişikliklerle birlikte kentleşmenin hızlanmasıteknolojik gelişmelerle mümkün olmaktadır. Artan üretimin kentleşmede roloynaması, ürünün kolay ve ucuz taşınmasını sağlayacak teknolojik araçlarıngelişmesine bağlıdır. 17. yüzyılın sonunda buhar makinesinin bulunması, biryandan her türlü üretim etkinliklerini, bir yandan da yönetim hizmetinin vedağıtım etkinliklerinin yoğunlaştırıcı etkisine koşut olarak, elektrik enerjisiköylerden kentlere akın eden nüfusu, kent özeğinden çevresine doğru dağıtıcıbir rol oynamıştır. Bir yandan da elektrik enerjisinin sanayide artan orandakullanılması nüfusun ve sanayinin belli noktalarda toplanmasına sebepolmuştur. Nükleer enerjinin kentlerin kuruluş yerleri, biçimleri ve işlevleri,kentsel nüfusun dağılımında önemli etkiler yapması kaçınılmazdır (R. Keleş,2017).
- Page 1 and 2: ATIŞALANI ANADOLULİSESİAD: MELİ
- Page 3 and 4: Dünyada ilk şehirlerin kurulduğu
- Page 5 and 6: şehirlere dönüşmüşdür. Orta
- Page 7 and 8: Sümerlerde ürünlerin dağıtım
- Page 9 and 10: İngiltere’de ortaya çıkan Sana
- Page 11: 2-Sosyal,3-Ekonomik,4-Kültürel,5-
- Page 15 and 16: Ruşen Keleş (1980)'e göre dar an
- Page 17 and 18: Barnhouse yerleşimi , Orkney, İsk
- Page 19 and 20: görülür. Büyük sanayi devrimi
- Page 21 and 22: Görsel 2.6 Londra şehrinden bir g
- Page 23 and 24: Ne kadar korunmak istenirse istesin
- Page 25 and 26: BİLGİ NOTU1975 yılı Marmara Den
- Page 27 and 28: Fonksiyonlarına Göre Şehirler (
- Page 29 and 30: Fotoğraf 2.20 Kırşehir tarım ş
- Page 31 and 32: 3. Sanayi ŞehirleriŞehrin gelirin
- Page 33 and 34: • Portekiz: Lizbon• Almanya: Be
- Page 35 and 36: Fotoğraf 2.27 Marmaris turizm şeh
- Page 37 and 38: kesimler arasında yükselen dağla
- Page 39 and 40: NOT: Ana yolların kavşak noktası
- Page 41 and 42: DÜNYA’DA Kİ ÖNEMLİ BAZI ŞEH
- Page 43 and 44: New York’un fonksiyonu Ticaret, S
- Page 45 and 46: Sakin ŞehirlerCittaslow (Yavaş Ş
- Page 47: 2018 - Adem IŞIK - https://doi.org
2 milyara ulaşırken, nüfusu 1 milyonun üzerinde olan şehir sayısı da 16’ya
yükselmiştir. 21. yüzyıla ulaşmak için aradan geçen 100 yıl gibi kısa
denilebilecek bir zaman diliminde, dünya nüfusundaki değişimin boyutu bu kez
daha da çarpıcı hale gelmiştir. 21. yüzyılın başında dünya nüfusu 6 milyara
ulaşırken nüfusu 1 milyon ve üzerinde olan şehir sayısı da 378’e yükselmiştir.
Gittikçe şehirleşen dünyada hem şehir sayısı hem de şehirlerde yaşayan nüfus
miktarı hızla artışını sürdürmektedir. Yapılan projeksiyonlar dünyada nüfusu 1
milyon ve üzerinde olan şehir sayısının 2025 yılında 600’e ulaşacağını
göstermektedir. 8
Sosyo-Psikolojik (Sosyal) Nedenler
Şehirlerin sahip olduğu birçok toplumsal ve kültürel olanaklar ve hizmetler çok
çekicidir. Şehirlerin özgür havası, daha geniş bir gruba üye olma duygusu,
kentli olma gururunu paylaşma başlıca etkenlerdir. Kimi yerlerde ise, köyden
kente göç etmeye, belli bir toplumsal aşağılık duygusunu ortadan kaldıran
“yükseliş” gözü ile bakılır. Bunun gibi, "İstanbul’un taşı toprağı altın" sözü de
büyük kentin çekiciliğini anlatan bir deyim olarak dilimizde yer edinmiştir. 6
Ekonomik Nedenler
Şehirleşmenin ekonomik nedenler “itici etmenler” (olumsuz göç nedenleri) ve
“çekici etmenler” (olumlu göç nedenleri) olmak üzere ikiye ayrılır. 5
İtici etmenler (olumsuz göç nedenleri), köy nüfusunu yerinden iten, tarım
kesiminin içinde bulunduğu koşullardan kaynaklanmaktadır. Tarımda makine
kullanımı, girdi oranındaki artış tarımda gereksinim duyulan insan gücü
miktarını azaltmaktadır. Gelir yetersizliğinin yanı sıra, mülkiyetin dengesiz
dağılımı toprakları parçalaması, erozyon itici etmenleri güçlendirir.
Çekici etmenler; kırsal kesimde yeterince gelir elde edemeyen ve gelecek için
güvence bulamayan nüfusu kentlere çeken nedenlerdir. Sanayileşmekte olan
toplumlarda, kentler kırsal yerlere oranla daha fazla iş imkânı ve gelir
sağlamaktadır. Bu ise kentlere olan hareketi arttırır. Şehirleri çekici kılan
ekonomik üstünlükler üretim faktörlerine kolayca ulaşabilmektir. Bankacılık
hizmetleri ile girişim gücü yönünden de belirli üstünlükler sunmaktadır. Üretim
maliyetlerinde düşme de gelirlerde artışa neden olmaktadır. Şehirde yaşayanlar
Change language