Patlak Teker 3

NASIL
BİR FANZİN?
Bisikletiyle kendisine sunulan garantili bir hayatı bırakıp
binbir türlü zorluğa rağmen bu uğurda ha yallerinin peşinden
gitmeyi seçen, bunu yapamsa da yapmanın hayalini kuran
tur bisikletçilerinin ve bisikleti yaşam felsefesi haline getirmiş,
bisiklete günlük yaşantısının başucunda yer veren insanların
hikâyelerini bir araya getirdik.
4-6
BU
SAYIDA
Mahalleyi Terk Edeli Çok Olmuştu Ozan Kımızoğlu
Fanzinin içeriğini hazırlarken adına ‘Patlak Teker’ dediğimiz
ve mottosunu ‘Bisikletli Düş Yazıları’ olarak belirlediğimiz
bir çalışmayı rakamlardan uzak tutmak, rakamların yerine
yokuş çıkarken acıdan yanan dizleri mizi, karşıdan esen
rüzgâra karşı çektiğimiz zorluğu, gü neş tenimizi yakarken ne
hissettiğimizi, bisikletin bizim için ne ifade ettiğini ve neden
bisikletle yolda olduğumu zu anlatmayı; aynı zamanda
‘içinden bisiklet geçen’ , ne kadar uzağa gidersek gidelim
yanımızdan ayırmadığımız kitaplarımız ve çok sevdiğimiz
filmler hakkında da bilgi vermek istedik.
Yola Döktüğümüz İlk Yağmur Taneleri Feyyaz Alaçam
8-10
Kayseri Bisiklet Turu Zeynep Alıca
7
Bunu yaparken de hem çağı yakalayacak şekilde dijital
olan hem de elle tutulur, hissedilir, elden ele ulaştırılabilir,
biraz eski usul bir çalışma olmasına dikkat ettik. Bu ne denle
fanzini herhangi bir şekilde çoğaltabilir, okumasını istediğiniz
insanlara ulaştırabilirsiniz.
11
İçinden Bisiklet Geçen Kitaplar Aytaç Aksoy
Velosipet İle Bir Cevelan
1900’e Doğru İstanbul’dan Bursa’ya Bisikletli Bir Gezi
İbnul Cemal Ahmet Tevfik
İndir, çoğalt, paylaş!
Başlangıcından son aşamasına kadar bizim içimize sinen
bir çalışma olduğunu söylemek isteriz. Umarız siz de
beğenirsiniz ve hep birlikte Patlak Teker’in bisiklet ve yayın
dünyasında uzun soluklu bir yayın olmasını sağlarız.
İçinden Bisiklet Geçen Filmler
Boy And Bicycle
Bahadır Özer
12
13
Bir Uygulama Aytaç Aksoy
Wikiloc
BİSİKLETLİ DÜŞ yAZI-
Hikâye, şiir, deneme için;
patlaktekerfanzin@gmail.com
Bisiklete binmenin bir ideolojisi
var mı? Tanzer Kantık
14-15-16
Önceki sayılara ulaşmak için;
https://www.yumpu.com/tr/document/read
/63225666/patlak-teker
17
İsviçre Dağları Nazım Hikmet

MAHALLEYİ
TERK EDELİ çok
OLMUŞTU Ozan
Kımızoğlu
Yolda gördüğünüz, kaç kilometre
kaldığını yazan tabelaların bir önemi
yok. Bisikletin üzerindeyseniz o pedal
hep dönecek demektir.
(ikinci sayıdan devam…)
Ve sabahın erken saatinde yolculuk başlar. İlk varış noktası Ayvalık. Masmavi denizi,
şirin mi şirin merkezi. Bu düşünceyle pedallıyorsun. Önce Foça yolundan Bergama' ya
doğru tın tın ilerliyorsun. Bu yol düzdür ama meşhur olan bir şeyi vardır, rüzgarı! Neyse,
yola çıktık ya devam. Yol üzerinde her günübirlik turumda mola verip kahve içmeyi çok
sevdiğim o minik köy kahvesi. Tabi ki girdim, hemen bir kahve, oh mis!
Yola devam. Pedallar dönsün. Yolda ilerliyorsun, yaz ayı olduğundan yanında vızır vızır
araba trafiği. Ben pedala, onlar gaza :)
Bergama ayrımından sola dönüp Ayvalık' a doğru pedallamaya devam. Yolda sağlı
sollu minik köyler, ürünlerini satmaya çalışan köylülerimiz. Organik ürünler. Belki yolda
olmanın en güzel yanı tur boyunca bunları görecek olmamız. Ayvalık' a doğru ilerlerken
size tavsiyem, o buz gibi karadut suyundan içmeniz. Sıcakta pedallarken içtiğinizde
verdiği haz, verdiği o his kelimelerle anlatılmaz. Ohh olsa da içsek :)
Yolda gördüğünüz, kaç kilometre kaldığını yazan tabelaların bir önemi yok. Bisikletin
üzerindeyseniz o pedal hep dönecek demektir. Yollar uzun. Ayvalık' a yaklaştıkça sizi
cok tatlı bir sürpriz bekliyor olacak. Zaten bunu her pedal çevirişinizde anlamaya
başlıyorsunuz. Böyle büyük, kocaman bir şeyler görmeye başlıyorsunuz. Her pedalınız
bir öncekinden daha fazla enerjinizi alıyor.
Bir yaz günü, bir yaz günü
Hiç bu kadar üşüdün mü?
Rüzgar gülü, rüzgar gülü
Hiç ölümü düşündün mü?
Evet bunu okuyan herkes sözlerin Teoman' ın parçasına ait olduğunu bilir.
(Haydi melodisi ile mırıldanalım!)
Kural 1 - Bisiklet sürerken rüzgar arkandan
hiç esmez. Yüzüne yüzüne, sanki gavura
vurur gibi eser.
Kural 2 - Eğer rüzgar arkanızdan esiyorsa
emin olun zaten siz bisiklet üzerinde
değilsinizdir.
Ayvalık orada duruyor. Güneş Ayvalık'ın
üzerinde dururken, “Haydi gel, haydi
Ozan bak burası çok güzel” der gibi
yakıyor ortalığı. Ama o rüzgar güllerini her
gördüğünde, hooop birader nereye der gibi
kulağına fısıldadığını hissediyorsun.
Az kaldı, durursam olmaz. O kadar zor
gelir ki, vücut sıcakken bütün enerjimle
basmalıyım o pedallara. Sayılar önemli
değil, kaç kilometre kaldığı, kaç kilometre
hızla gittiğin.
Rüzgar ile güneşin savaşı bu. Gel-git.
Evet yapabilirim, yoldayım, yavaş yavaş
gidebilirim ve gidiyorum, oleyyyy!
Ama rüzgar, off çok sert esiyor yandan
yüzüme karşı ama bir arkadan gelmiyor.
Es be deli rüzgar es!
Psikolojik savaş, hava sıcak, rüzgar fena.
Kaç saat geçirdim de kaç saat gibi geldi? Ve
bir tabela, sanki çölde “Su Var” tabelasını
görmüş gibi hissediyorsun. AYVALIK.
Ben geldim, hihihihi!
Deniz, denizin üzerinde kıyıya bağlı yatlar.
Sahilde mekanlar, dolaşan insanlar, yavaş
yavaş batan güneş ve sunset. Şimdi sıra
geldi kalacak yere. Evin bisikletin üzerinde,
sadece kuracaksın ama nereye?
Her taraf beton, her taraf beton yığını.
Medeniyet dediğin katliam, medeniyet
dediğin doğa talanı.
Maviyi severiz dedim ya çadırım da mavi.
Yatağım da. Bulduk bir yer, yarın yola devam.
Yorgunluk en üst safhada ama kısa mesafe
de olsa ilk varış noktasına geldik.
Mission completed !
Biraz soluklandıktan sonra hemen kamp
ocağım ve tencerem çıkıyor. Evet kalem
kağıdı elinize alın ve size pratik, her yerde
yapabileceğiniz bir tarif veriyorum:
1 adet Makarna yada noodle
Biraz su. İlk başta suyu tencereye koyup kaynatıyoruz.
Sonra makarnamızı koyuyoruz.
Ve makarnamız hazır:)
Bir güzel yiyip içtikten sonra kahvemizi
yapıp kulaklığımızı takıp o masmavi
denizi, güneşin batışı eşliğinde izliyoruz. Ve
sonrasında o hakettiğimiz uyku.
20 kilometre de gitseniz 100 kilometre de
gitseniz değişmeyen tek şey verdiğiniz
emektir. İster dünyanın herhangi bir
kıtasında, ister kendi yurdunuzun bir
yerinde hiç farketmez. Sevdiğiniz, sizin için
değerli olan şeyi yapıyorsanız, verilen emek
kutsaldır. Hayaliniz, o yolda olmaktır.
Sabah güneş doğarken hissettiriyor kendini.
İçiniz, çadırınız sıcacık. Çadırın fermuarını
açarkenki o ses, sizi karşılayan manzara,
bunu yaşamak efsane güzel bir duygu.
Çadır toplanır, bisiklet hazırlanır, güzel bir
4 5

kahvaltı ve sonra yine yol, yine pedal pedal
mutluluk.
KAZ DAĞLARI
Bir hayalin en büyük parçası belki. Ayvalık’
tan yola çıktığınızda aklınızda ilk, belki de
tek olan şey Kaz Dağları. Burayı tırmanmak.
Olsun ya bir amaç için çıktık yola, zorluklar
illa ki olacak. Kimi zaman rüzgar, kimi zaman
bir rampa. Hatta bazen aşılması gereken
dağlar. Bazen haddinden fazla sıcaklık.
Nem, yolların bozukluğu, güvenlik şeridinin
olmaması. Zorluklar hep var. Zaten bisikletin
en güzel yanı size kattığı hırs, zorluklar
karşısında pes etmemeniz, engelleri birer
birer aşmanız değil mi?
Evet, bisiklet insana bir karakter katar hem
de öyle güzel özellikler katar ki kişiliğiniz,
hayata bakış açınız öyle güzel değişir ki!
Kaz Dağları’nın ayrı bir güzelliği var. Doğası
ayrı güzel ama ama buraya gelmişken
Tuncel KURTİZ gibi bir ustayı anmasak
olmazdı.
Ah be usta, keske şu kağıt parçasına
okuduğun şiirlerden birini yükleyebilsek!
Ama söylediğin bir sözünü yazmazsak
olmaz.
“Karşı koymak güzeldir
Ben kendime bile karşıyım.”
Tuncel KURTİZ
Yola devam, pedal dönsün. İstikamet
Çanakkale! Yolları aştıkça, o zirvede hava
değişimleri, vücudun verdiği tepkiler... Ama
duramazsın, gitmen lazım. Bir süre sonra
biliyorsun bu çıkışın inişi olacağını.
Daha önce birçok kez geldiğim yere bisiklet
ile gelmek.
Bu nasıl anlatılır ki?
Çanakkale merkeze geldikten sonra güzel
bir kahve eşliğinde verilen mola, gelip geçen
insanları izlemek. O mis gibi havayı sakin bir
bedende solumak.
Kahve molasının ardından Eceabat’a geçmek
için feribot iskelesine doğru gittim.
Güzel bir feribot yolculuğunun ardından
tarihin unutulmaz sayfalarında yer bulmuş,
büyük savaş zaferleri kazanılmış topraklarda
olmanın verdiği hisle kendime kalacak bir yer
aramaya başladım.
Klasik bir durum, her zaman karşınıza çıkar,
gittiğiniz yer turistik, tarihi bir yer ise beton
blokların fiyatları pahalıdır. Doğada kalacak
yer bulmanız zordur. Ama aştığınız onca
zorlukları düşünürseniz, ufak bir kuytuda
kuracağınız çadır bile size ayrı huzur verir.
Bisiklet sürmenin de bir amacı, felsefesi olmalı.
Mesela;
Doğanın yok edilmesine KARŞI bisiklet..!
Ne yollar biter ne de kurulan hayaller.
Gidebildiğiniz kadar hayallerinizde ki yollarda
olun. Yolda olmak mutluluktur.
Mutluluk bisiklettir. Bisiklet özgürlüktür.
YOLA DÖKTÜĞÜMÜZ
İLK YAĞMURTANELERİ
Yani topraktan göğe bir el sıkışma,
bir kucaklaşmadır aramızdaki.
Eğer ana başlığımız, gürültüsüz ve
patırtısız dostlarımız olan bisikletlerimiz ise,
Mavi Bulut’u anlatmalıyım size.
Kendisi mavidir. Hafiftir, tüm bulutlar
gibi. Ona yağmuru ben yüklerim.Hüzün, aşk,
ritim…
Yani topraktan göğe bir el sıkışma, bir kucaklaşmadır
aramızda ki. O beni taşır gibi
görünür. Ama biz birbirimizi taşırız, şarkımızda.
Arka göbekten gelen çıt çıt çıt sesleri,
mekanik olabilir mi? Olamaz. O, bir senfoninin
ikinci notalarıdır. İlk nota için kalbinize
bakınız.
Yürekli yoldaşımla yaptığım ilk yolculuktan
bahsedeceğim size. Üç tarafında
deniz olan şu memleketin kaymağını almalı,
insanını daha yakından tanımalı deyip,
Gürcistan sınırından Mersin’e uzanan eşsiz
bir öyküde buluştuk onunla.
Feyyaz
Alaçam
Karadeniz yağmuru sürünüp, Tarihi Sinop
Cezaevi’ne uzaktan göz atıp, fena, sakıncalı
şiirler okuduk. İstanbul’a girdik. Girmez
olaydık. Hemen çıktık. Çanakkale rüzgarını
arkamıza alıp, Türkü söyledik. İzmir’de dostluk
büyüttük. Rakı içtik. Rakı yahu! Datça’da
sokak müziği yapan bir kadının yalınayak
yere basışını gördük. Ben iç çektim, fena
oldum, Mavi Bulut bana tebessüm etti.
Akdeniz gibi koktuk, suyunda yıkandık.
Kalkan-Kaş arasında yol alırken durduk.
Adalara baktık. Dedik ki; duralım biraz. Bak!
Cennet. Soluk aldık. Cehenneme, şehirlere
girdik çıktık. Cenneti yeniden sevdik.
Her gün yak attık küçük omuzlarımızdan.
Su içtik. İnsan sevdik. Asfalt öptük. Sara
hastası taklidi yaptık icabında. Ah…
Böyle başladık Mavi Bulut’la. Sonrası,
yine anlatırız bir ara…
6 7

kayserİ bİsİklet
festİVALİ
Heybelerimizi ve çadırlarımızı bisikletin
selesine yükleyip kamp yerlerini, rotayı, yemekleri
kendi keyfimize göre belirlediğimiz,
yorgunluğu ve telaşı bol zamanlarla yüklü
günler. İnsana başarmanın hazzını derinden
yaşatan, tesadüflere çok açık ve belki de
bu nedenle çokça sürprizli bağımsız turlar.
Bunun yanı sıra son yıllarda sayısı çok artan
programlı turlar var bir de. Bursa’da düzenlenen
ve 10.su bu yıl gerçekleşen Yüzyıllık
Macera bu turlardan biri örneğin. Başka
başka arkadaşlarımla 5. Kez katıldığım turun
yeri kalbimde ayrı. Belki bir başka yazıda onu
anlatırım. Fakat şu an halihazırda büyüsü
üstümde olan Kayseri Festa 2200’den söz
etmek istiyorum sizlere. Festa Latince’de festival
, eğlence demekmiş. 2200 ise Erciyes
Tekir yaylasında bulunan festival kamp
alanının rakımını ifade ediyor. Çadırı kurduğunuz
yerden Erciyes zirvesine bakarak
bir inanmazlık içerisinde 3 gece 4 gün tur
yapıyorsunuz.
Tura Ankara’dan katıldım. Bir bisiklet
turuna katılacaksanız ve otobüsle tur yerine
gitmeyi planlıyorsanız bir hafta öncesinden
karnınıza ağrılar girer. Bisikleti alacaklar
mı, önceden ayarladım ama son anda
vazgeçerler mi, bisikleti bagaja düzgün
yerleştirebilecek miyiz gibi bir dolu soru kafanızın
arkasında döner durur. (Ne de olsa
geçmişte bir gece yarısı Kemer’de şoför
anlayamadığınız bir şekilde bisikletleri bagajdan
çıkarıp sizi orta yerde bırakmıştır. Bu
nedenle pır pır eden yürek ve taşikardi bu
süreçte oldukça normal tepkilerdir.) Bu kez
terminale yine erken gittim bu kaygılarla.
İki firma turun sponsorları arasındaydı
ama yine de şeytan azapta işte… Şoför de
muavin de son derece naziktiler. Ben prenses,
bisikletim ise krallar gibi karşılandık ve
yerlerimizi aldık. İlk dakikadan mest olarak
başladı tur yolculuğum. Gece 04.15’te
Kayseri’ye vardığımızda şoför bey “lütfen sabahı
bekleyin. Metropol değil burası, güvenlik
sorun olabilir. Bekleyin, olur mu?” diye çok
Zeynep Alıca
nazik ve korumacı bir uyarı yaptı. Terminalde
beklerken Kayseri’ye dair önyargılarımla
baş başa sabahı bekledik. 05.15’te gün
doğar doğmaz yola düştüm. Şehir merkezine
doğru dümdüz bir yoldan 8 km pedalladım.
İnanamayarak. Neden mi? Oldukça geniş
yollar, sürekli tekrar eden parklar, tramvay
hattının her birinde gördüğüm bisiklet
istasyonları ve o saatte beni görüp merakla
bakan, selamlaştığım ve sohbeti güzel insanlarla
karşılaştım ilk andan itibaren. Tur
buluşma noktasına gidene dek zamanım bol
olduğundan geniş yolların keyfini çıkardım
bol bol. Buluşma noktası merkezde bulunan
Mimar Sinan Parkı idi. Kayseri’nin Selçuklu
geçmişi kümbetler, kale duvarları, Gevher
Nesibe Müzesi, Selçuklu Müzesi gibi yerlerle
kendini sergiliyor. Selçuklu mimarisinin mütevaziliğini
sevdiğimden şehri pedallarken ayrı
bir huzur hissediyorum. Buluşma noktasına
varınca kayıt için bekliyorum. Başka başka
şehirlerden 250’ye yakın bisikletçiyle buluşuluyor.
Kayıtlar yapılıyor. “Gökyüzüne En Yakın
Bisikletçi” ifadesinin altına yazılı isimliklerimizi
de bisikletlerimize iliştirip şehri turluyoruz
ilk gün. Daha ilk dakikalarda Eskişehir
Velespid Evi Bisiklet Turu’nun düzenleyicilerinden
Rahime Çelen ile tanışmak çok güzel
bir şans. Onunla ve İsmail abiyle çok güzel bir
tur arkadaşlığı yapacağız tur süresince. İlk
gün Eşpedal ile tekrar karşılaşmak da ayrı bir
keyif. Bursa’da uzaktan tanıştığım Eşpedal
üyeleriyle bu turda daha yakından tanışma
fırsatım oluyor. Bir tura yalnız çıkmanın en iyi
yanı bu. Yeni insanlarla tanışıyor, bambaşka
şeyler öğreniyorsunuz. Grupla tura çıktığınızda
ise çoğu zaman başka insanlarla iletişim
daha sınırlı kalıyor. Nerde kalmıştım? Eveet
Eşpedal bisikletçileri. Tandem bisiklette eş
pedallayan iki bisikletçi düşünün öndeki
arkadaki arkadaşa yolu betimliyor, bir yandan
da değişen vites ya da bir takım gerekli
hareketler için hatırlatma yapıyor. Herkes
için eşit ve erişilebilir bir dünya hayalini birlikte
inşa ediyor gibiler. Çok eğleniyorlar,
hatta eşzamanlı ayağa kalkıp eşpedal bale
yaptıklarını bile gördüm.
Kayseri turunun ardından belediye otobüsleriyle
kamp yerine taşınıyoruz. Kıvrıla
kıvrıla çıktığımız yol oldukça yokuş elbette.
Her gün bu tırmanışta vakit kaybetmeyelim
diye kamp yerine çıkışlar böyle düzenlenmiş.
Akşam altı civarı kamp yerine varıyoruz,
yaklaşık yarım saatlik bir otobüs yolculuğunun
ardından. Erciyes ile ilk görüşte aşk
yaşıyorum. Zirve noktasında çoğu zaman bir
bulutla sarılı oluyor, karlar da orada. Kamp
yeri zemininde ara ara minik delikle var.
Gelengiler yaşıyor oralarda. Minik sincapvari
canlılar. Mirket gibi ani çıkıp kaçıveriyorlar.
Duşlar ve tuvaletler çadır yerlerinin yakınına
kurulu. Ayrıca ses düzeni oldukça iyi olan
bir sahne de sabitlenmiş çadırların yakınına.
Ve elbette güneş çekilince bizler de soğukla
buluşuyoruz. Temmuz ayında 6 kat kalın
ne varsa giyip yine de titreyeceksin deseler
gülerdim ama buzz gibi gerçek. Neyse
ki yemekler güzel ve sıcak çorba hep var.
Ayrıca her akşam müzik ve sahne karşısında
yakılan ateşler de orada. Fakat ilk gece
gerçekten çok üşüyorum çok.
2. gün tertemiz bir havaya uyanmak
harika bir duygu. Çadırlar kamp yerinde
sabit, bu oldukça konforlu bir durum. Zira
hem bağımsız turlarda hem de Bursa’da
her gün bir başka yerde kamp attığımız için
sabah erken çadır toplamaya alışkınım.
Çadır toplamak gerekmediğinden hazırlık
seri gidiyor, kahvaltı yapıp yola düşüyoruz.
Erciyes’ten Develi’ye iniş yapıyoruz. Kamp
yerinde Erciyes manzarası bir takım binalarla
kesiliyor. Fakat Develi iniş yolunda
muhteşem manzaralar var. Dağ, bulut ve
yalın doğa. Gözümü dağdan alamadan
yokuşları döne döne iniyorum. Çoluk çocuk,
tecrübeli, tecrübesiz bir dolu demir atlı heyecanla
süzülüyoruz. Dağ zirvesinde yavaşça
süzülen kuşlar gibi hissediyorum. Kır çiçekleri
ile renklenen bozkır dağın şehre inen etekleri.
Bazen yalnız bir ağaç beliriyor sarı sıcakta.
İnişlerde ara ara durup geriye, Erciyes’e
bakıyorum hala orada mı diye J Çünkü dağ
çok etkileyici. Neden bu kadar etkileyici diye
düşünüp bir daha bakıyorum. Bisiklet tepesinde
olmanın verdiği aşki hallere bir de
dağın cazibesi ekleniyor. Eve dönmek zor
olacak…
8 9

Arka sayfadan devam kayserİ bİsİklet festİVALİ
Develi’ye indiğimizde meydanda karşılanıyoruz. Havlu ve su konmuş minik çantacıklar ve güzel
bir karşılama. Önyargılarım kaçışıyor. Sonrasında çamur banyosu yapılan, yanından yöresinden
dereler akan bir yerde Develi cıvıklısı tadıyoruz. Her şey çok güzel. Yemyeşil çay bahçesinde mola
verirken Antakya’dan iki çocuğuyla katılan bir öğretmenin bisikletle Kıbrıs gezisini anlattığı tatlı
sohbetini dinliyorum. Bu güzel molanın ardından otobüslerle yine Erciyes’e çıkıyoruz. Çok kararlıyım,
soğuğa rağmen duş almaya koşuyorum. Ve inanmazsınız seri hareket edince saçlarımı
güneşli hafif rüzgarlı dağ havasında kurutuyorum. Güneş çekilir çekilmez soğuk geliyor. Hiç vakit
kaybetmeden hem de. Fakat bu kez öyle iyi şarkı söyleyen bir grup var ki sahnede. Rahime abla,
İsmail abi ve Mehmet ile sahnenin önünde yerimizi alıp şarkılara eşlik edip delicesine dans ederek
tadını çıkarıyoruz Rock-ı the Band’in. Dans ederken lahana katlarımızı yanımızdaki sandalyeye
yığıp durduğumuz an tekrar sarınarak Erciyes’le baş ediyoruz
Ertesi sabah yine güzel bir kahvaltı ile başlıyor. Yılkı atları ile birlikte süreceğiz bugün. Sabahtan
bunun heyecanı tüm konuşmalara sirayet ediyor. Bu kez bir önceki günün ters yönünde iniş
yapıyoruz. Hürmetçi Sazlık alanının yakınında yılkı atlarını görünce heyecanlanmamak elde
değil. Taylar annelerinin peşinde, daha başına buyruk olanlar sürüden ayrılmaya yeltendiğinde
köpekler onları yönlendirip sürüye yeniden katıyor. Sürü yanımızdan topluca koştuğunda zemin
sarsılıyor. Fotoğraf çekmekten yorulmuyoruz çoğumuz. Neyse ki arkadan bize bakan Erciyes’in
“benmerkezliğinizden yıldım ey insanlar” uyarısı kulağımıza geliyor da atları rahat bırakalım
artık demeyi becerip ayrılıyoruz sürünün yanından. Yine otobüslerle kamp alanına çıkıyoruz.
Gece yine soğuk. Çorbalar, salepler, ateş başları ve müzik geceyi güzelleştiriyor. Bir sonraki sabah
vedanın hüznü ile yorgunluklar birbirine karışıyor. Kamp yerinin yakınındaki Tekir göletinin
etrafını turladıktan sonra teleferiklerle zirveye çıkıyoruz. Zirve umduğum gibi soğuk değil neyse
ki. Kahvelerimizi içerken bir yandan da Eşpedal’dan Nevin, Hüseyin, Deniz, Şevket ve Mehmet ile
sohbet ediyoruz. Sonra veda zamanı. Bir başka turda görüşmek üzere vedalaşıp Rahime abla ve
İsmail abiyle kendi Talas keşfimize doğru pedallıyoruz.
İniş bu kez benim için biraz tedirgin edici çünkü bisikletimin arkası hayli yüklü. Bu nedenle ara
ara duruyorum. Ve nefis manzaranın da keyfini çıkarıyorum tabii. Bir noktada önümüze düşen
araca Talas yolunu soruyoruz. İyi ki soruyoruz çünkü ilk gün benim gittiğim şehir içi rotadan çok
farklı olan köy yollarından giriyoruz Talas’a onun sayesinde. Meyve koparıp gölgede ferahlayarak
ilerlerken İsmail abinin tekeri patlıyor. İsmail abi tamir yaparken biz rotayı netleştiriyoruz.
Eski Ermeni Evi’ni bulunca Talas’ın geçmişinin güzelliğini ortaya seren mahallelerine erişmeyi
başarıyoruz. Ali Dağının arkasına saklanmış dahası Kayserililerin kendilerine sakladıkları pırıltılı
bir hazinecik Talas. Taş evleri, kiliseden dönme camileri, yemyeşil vadisinin tepeleri ve etekleri,
kafede ya da sokakta bize buraları anlatan yerlileriyle bizi çok etkiliyor. Eski Ermeni Evi’nin
bulunduğu sokaklardan vadimsi bir yarığı olan tepeye ilerleyince bir yerde Gülbenkyan’ın mahallesine
giriyoruz. Lizbon’da Gülbenkyan Müzesi’ne gitmiştim 3 yıl önce, 2016’da. Müzenin bir
Anadolu Ermenisi tarafından yapıldığını, Lizbon’u Karaköy’e olan benzerliği nedeniyle tercih
ettiğini okumuştum. Çok etkilenmiştim fakat Talas’ın orta yerinde onun mahallesini bulacağımı
hiç düşünmemiştim. Aynı mahallede Yaman Dede Kültür Evi de ziyaret edilebilecek bir diğer
yapı. Kapısı açık. İçeriye girip alt katları, tahta işlemeleri görünce Anadolu’nun herhangi bir yerinde
böylesine derinlik bulmak yine yeniden insanı kadimliğe hayran bırakıyor. Talas uzun, Talas
bitimsiz ve sürprizli. Mutlaka tekrar gelmek gerek. Biz dönüş için yola düşüp dümdüz yollardan
otogara pedallıyoruz. Berlin gibi yollar akşama doğru trafik hızı yüksek birer İstanbul’a dönüşmüş
ama hızla varıyoruz otogara. Kayseri güzel, biz yorgun.
İÇİNDEN BİSİKLET
GEÇEN kİtaplar
Aytaç Aksoy
Velosipet ile Bir Cevelan 1900’e Doğru
İstanbul’dan Bursaya Bisikletli Bir Gezi
Kitap, 1890’lı yılların sonunda, bisiklet meraklısı
istanbullu bir genç tarafından Bursa ve çevresine
yapılmış bir bisiklet yolculuğunu anlatıyor. Açıkçası
bu kitabı sadece bisiklet meraklıları okumamalı.
O tarihlerde İstanbul’u, Bursa’yı, Mudanya’yı
merak edenlerde bu kitabı okumalı. O zamanların
mekanlarına ışık tutarken aynı zamanda insanların
yaşayışlarını da bir nebze olsa bize gösteriyor. Bu
kitabın bize gösterdiği başka bir şey daha var ki o da
şu an bile bir çok bisiklet gezgininin yapması gerektiği
ama yapmadığı bir şey; not tutmak. Fotoğraf çekmek
tamam ama belki de zor geldiğinden bir çok bisiklet
turcusu not tutmayı yapmıyor. Ama not tutmak,
yaşadığın çok küçük bir anı bile not defterine işlemek
onu tur bitiminde ya da yıllar sonra açıp baktığımızda
bize dönemin ruhunu anlatmak açısından çok
yardımcı oluyor. Bu kitabın bisiklet turcusunun
günlüğünden hazırlandığını düşünürsek eğer bu
zamana kadar yapmadıysak bile bundan sonrası için
yapacağımız günlük turlarımızda bile not tutmak,
anılarımızı yazmak olmalıdır.
Kitap Türkiye İş Bankası Kültür yayınları tarafından
Ekim 2006 tarihinde yayınlandı. Kitaın çevirisini Cahit
Kaya yaptı. 113 sayfa.
“Hamamlardan çalgılı gazinolara, mesirelerden
köylere, derbentçilerden Boşnak ve Gürcü
göçmenlere, otelcilerden demircilere, buz gibi
kayaklardan bereketli meyve bahçelerine pek çok
renk ve ayrıntıyla…” (arka kapak yazısından alıntı)
10 11

İÇİNDEN BİSİKLET
GEÇEN FİLMLER
Bahadır Özer
BOY AND BICYCLE (1965)
“Dünya üstündeki tek insan mısınız?”
Özgürlüğe düşkün olan kişiler çevresinde
hep “sanki dünya üzerinde yaşayan tek insan”
kendileriymiş gibi hissettirip o şekilde tanınırlar.
Hoş, böyle düşünülmesinin haklı tarafları çoktur.
Tek başınıza bir tren yolculuğu yaptığınızda, bir
dağ silsilesine çıkmak için hazırlandığınızda
veya kafanızı kaldırıp yukarı bir bisiklet ile şehir
gezisi gerçekleştirdiğinizde aklınızda var olan
bu özgürlük duygusunun tarifi inanılmazdır
ve ayrıca anlatılmazdır. Aklınızda yer eden
düşünceler bu duyguyla birlikte iyice ayyuka
çıkar ve birden patlama yaşarsınız, çevrenizdeki
insanları çoğu zaman görmez, doğanın sesini
duyarsınız defalarca… Belki de dünyanın sadece
sizin etrafınızda döndüğüne de inanabilirsiniz.
Boy And Bicycle işte bu duygularla başlıyor
ve kısmen bu duygunun görüntülere aktarılışı
ve şiirselliğin resmedilişi sizi izlerken direkt
olarak filmin içerisine çekiyor. Bunun nedeni de
kendinizi o film içerisinde görmeniz hissetmeniz.
Siyah Beyaz ve 27 dakika olarak 16mm bir Bolex
kamera ile çekilen bu kısa filmin yönetmeni
Ridley Scott. Scott 1961-1962 yıllarında öğrencilik
hayatında kurgulamış çekmiş bu filmi. Daha
önce tanımak için gittiği İngiltere’nin kuzeyinde
yer alan şirin liman kenti Hartlepool’da kardeşi
Tony Scott’ı oynatarak bu durumu bir nevi aile
başarısına dönüştürmüş. Ridley Scott’ın bu filmi
çekerken elinde çok geniş bir materyal yoktu,
aksine maliyetler artmasın diye sadece kısıtlı
birkaç film malzemesiyle gitmişti bu kıyı kentine.
Scott’ın geçmişi başarılarla doludur.
Daha da öncesine gidersek kendisinin görsel
sanatlardaki ustalığı daha gençlik yıllarından
başlar. Bu filmin çekimleri sırasında da ışıkların
ve filtrelerin kullanımı, fotoğraf çekimleri ve liman
alanının geniş açı ile kaydedilmesi konusunda
ustalarından yani Kurosawa, Ingmar Bergman
ve David Lean gibi isimlerden oldukça feyz
aldığını yazabiliriz. Bu yönetmenlerin ışığında
Boy And Bicycle gerçekten de çok başarılı bir
ilkti.
Scott’ın yaşadığı yerde bir film okulu yoktu.
Ancak Royal Kolejinde Film ve Tiyatro tasarımı
konusunda yüksek lisans kursu vardı. Oraya ait
dolapta tek bir ışık ölçer ve bir sarma anahtarı
olan Bolex bir kamera vardı. Ancak böyle
bir ekipman ile filmi oluşturabilirdi ve bunu
başardı. Bir film okulu olmaya çalıştıklarının da
tek göstergesi buydu. 6 hafta boyunca kardeşi
Tony Scott ile konuşup anlaşarak ve kardeşinin
biraz da tatilinden çalarak gerçekleştirdi bu
yapımı. Zaman zaman da film ekipmanlarını
taşıma konusunda da kardeşinden epey yardım
almıştı.
Kardeşi Tony Scott Boy And Bicycle’da
oynadığında daha 16 yaşındaydı. Filmde
okuldan kaçışı, bisiklet ile sokaklarda oradan
oraya özgürce kendini savuruşu, yetişkinler
hakkındaki komik yorumları, ölüm hakkındaki
düşünceleri, çocukluk hatıralarını oluşturan
ikonik öğelerin kendi hayatını anlamlandırması,
deniz kıyısında iç sesiyle içinden geçen
düşünceleri anlatması ve yine kumsalda o
bisikletiyle birlikte koşuşu filmdeki şiirselliğin
de resmedilişidir. Stilize sahnelerle birlikte film
size birkaç soru da bırakıyor cevaplamanız için.
Ridley Scott’ın gelecek zamanda oluşturacağı
filmlerindeki görsel başarısının ilk meyvesi
Boy And Bicycle’da atılıyor ve buradan da
senaryo kısmından daha çok fotoğraflar,
derin düşüncelere iten gerçekçi sahneler ve
farklı kurgu anlayışının kendisini daha çok
ilgilendirdiğini düşünüyoruz. Bu yapı ileride
kendisine çok başarı getirecekti ve kendisinin
farklı kulvarlara geçişini de sağlayacaktı.
Birden öğleden sonra başlayan yağmur
kahramanımızı nerelere sürükleyecekti? Acaba
hangi keşifleri bize sunacaktı?
Hepsi Boy And Bicycle’da.
BİR UYGULAMA:
Aytaç Aksoy
Wikiloc uygulaması 7 Nisan 2006
yılında Jordi Ramot tarafından geliştirilmiş
neredeyse tüm doğa sporlarının rota
kayıtlarının tutulduğu web, telefon ve
akıllı saat uygulaması olan yardımcı bir
uygulamadır. Uygulamayı size anlatırken tek
tek web’de, mobil uygulamada ve akıllı saatte
nasıl kullanılır kısmını anlatmayacağım. Onun
yerine genel olarak uygulama nasıl çalışıyor
ve bisiklet turlarınızda nasıl kullanabileceğiniz
hakkında genel bilgiler vereceğim.
Uygulamayı kullanmak için diğer sosyal
medya uygulamalarında olduğu gibi
hesap oluşturmanıza gerek yok. İnternet
sitesinden uygulamaya girdiğinizde etkinlikler
kısmından size uygun bir etkinliğin içine girip
kullanıcıların daha önce oluşturduğu rotalara
göz atabilirsiniz. Görüntülediğiniz herhangi bir
etkinlikte harita bilgisine, kilometre bilgisine,
tırmanış ve eğim bilgisine ulaşabilir ve en
önemlisi rotayı daha önce deneyimlemiş ve
uygulamaya yüklemiş olan kullanıcının
rota hakkında yazdığı notlarını okuyup
rota hakkında detaylı bilgiye sahip olabilir
ve eklenen fotoğraflara bakıp o bölgeye
gitmeden ön bilgiye sahip olabilirsiniz. Ve
eğer yine kullanıcı rota üzerinde kamp
alanı, su kaynağı, manzara noktası gibi
bilgileri eklemişse bunlar hakkında da bilgi
edinebilir ve rotanın kaçıncı kilometresinde
bulunduklarını görebilirsiniz.
Eğer uygulama üzerinde kendine bir
hesap oluşturursanız yaptığınız bir bisiklet
turu rotanızı yine siteye ekleyebilirsiniz. Cep
telefonunuzda uygulamayı başlattığınız anda
kayıt seçeceği ile rotanızı kaydedebilirsiniz.
Hesabınıza daha önce oluşturulmuş rotaları
görüntüleyip bu rotaları favori listenize
ekleyebilir ya da navigasyon özelliğini
kullanarak aynı rotayı izleyebilirsiniz.
Uygulamanın ana sayfasında görüntülenen
harita üzerinde görünün bisiklet etkinliği
fotoğrafına tıklayarak etkinliğin tüm
ayrıntılarına ulaşabilirsiniz. Kaydettiğiniz
rotayı tüm sosyal platformlarda
paylaşarak takipçilerinizin görmesini
sağlayabilirsiniz. Görüntülediğiniz rotanın
altına yorum yapabilir ve herkesin görmesini
sağlayabilirsiniz. Eğer bisikletiniz için Garmin
marka bir kilometre saati kullanıyorsanız
bu cihazınızla hesabınızı bağlayarak
oluşturduğunuz rotayı Garmin cihazınıza
gönderebilir ve sürüş sırasında navigasyon
ile yön yardımı alabilirsiniz.
Kısaca özetlemek gerekirse Wikiloc
bisiklet kullanıcıları arasında çok kullanılan
bir uygulama olmasa da bir çok özelliğiyle
birlikte çok kullanışlı bir uygulama olduğunu
kanıtlıyor.
12 13

Bİsİklete bİnmenİn bİr
İdeolojİsİ var mI?
Tanzer Kantık
Aslında bir, iki, üç diye bir yazı dizisi olarak
yazılabilecek bir konu bu. Ancak çok uzatıp
sıkıcı olmamak için daha öz ve net yazmayı
uygun gördüm. Duayen köşe yazarlarından
tavsiyeliyim bu konuda.
Bisiklete binmenin bir ideolojisi olur mu?
Bisiklete binmek insanı bir savunu bütününe
sahip kılar mı? Bisikleti, insanları A noktasından
B noktasına götüren bir araç olarak
tanımlarken o A ve B noktalarına nasıl farklı
bir açıdan bakabilirz? Bu soruların cevabını
vermeye çalışacağım biraz. İdeoloji lafını itici,
tehlikeli bulanlar “ideoloji” kısımlarını “düşünce
bütünlüğü” olarak okuyabilir.
Bisiklete binen bir insanın çeşitli amaçları,
endişeleri ve beklentileri vardır. Bunların
başında eğlence ve hobi gelebilir. Bir insan
“benim bisikletin ideolojisi ile alakam yok
ben eğlenmek için biniyorum” diyebilir. Böyle
düşünenleri bu noktada bırakalım ve yazının
sonunda bu arkadaşlar bisiklete binince
insan aslında nerede konumlanıyor, neye
karşı durmuş, neyi savunmuş oluyor bir daha
bakabilirler. “Yok ben bunlarla ilgili değilim”
diyorlarsa halen amenna.
Bisikleti tanımlarken dile getirdiğimiz temel
kavramların başında çevreci bir “ulaşım aracı”
olması, sağlıklı yaşamın gereklerinden birisi
olan egzersizi kolay ve eğlenceli yoldan size
sağlayan bir araç olması gelir. O zaman bu iki
noktayı açalım.
Otomobil yerine bisiklet ile ulaşımınızı
sağlamaya bağladığınız zaman otomobile
dayalı yaşam tarzını size dayatan herşeyin
karşısına geçmiş oluyorsunuz. Öncelikle
petrol tüketmiyorsunuz. Bu dünya enerji
poltikaları ve enerji kaynaklarına bağlı olarak
dünyada olan bitenleri düşündüğünüzde epey
önemli bir duruş. Petrol tüketmiyor olmayı
düşündüğünüzde, bu tavrınızı genişletme
adına yapabilecekleriniz de aklınıza gelir ve
uygulamaya başlarsınız. Örneğin kendinizi
plastik kullanımı ve plastik atıkların
dönüştürülmesi, bertaraf edilmesi konusunda
daha bilinçli bulabilirsiniz. Çünkü petrol
sadece otomobil yakıtı olarak kullanılmıyor.
Bu sizi daha geniş bir “atık farkındalığı”na
sürükleyebilir. Tüm atıkların geri dönüşümü
(cam, metal, pil…) , çevreye verdiği tahribat vb.
konularda daha bilinçli olma noktasına sizi
taşıdığını görürsünüz bisikletin böylece.
Daha sonra enerji tüketimi konusu gündeminize
gelir. Enerjinin nasıl elde edildiğ, yenilenebilir
enerji kaynakları, rüzgar enerjisi, güneş
enerjisi… Sonra TES, HES, NES gibi kavramları
sorgularsınız. “Acaba çocuklarımızın geleceği
için hangisini savunmalıyım?” diye düşünürken
bulabilirsiniz kendinizi. Küresel ısınmanın
çevrenize getirdiği tahribatları görünce biraz
daha anlaşılır olur tüm bunlar.
Ağaç gelir akla, hayvanlar gelir… Dünya
üzerindeki özne-nesne ayrımı gelir. Ağaca,
hayvana nesne muamelesi yapan, bu dünyaya
en büyük zararı veren bu düşünce tarzından
sıyrılıp kendinizle birlikte onları da özne yerine
koyan bir dünyada bulursunuz kendinizi.
Tabi siz bu endişeleri taşırken bir başka
cephede bunlar hiç geleceğe dair endişeler
olarak görülmüyor olabilir. Yani o cephe
herşeyi satılacak nesne ve kendisini dünyanın
tek öznesi görüyor olabilir. Bu düşüncenin
varlığı geçenlerde ete kemiğe büründü. Zurich
Insurance Group ve Marsh & McLennan
Companies ortaklaşa bir araştırma yayınladı.
Araştırmada 136 ülkeden 12.411 üst düzey iş
adamına, yöneticiye geleceğe dair ekonomik
ve toplumsal riskleri ve duydukları endişeleri
sordular. Ortaya çıkan listede “Küresel Isınma”
ve “İklim Değişikliği” yok! Hatta ilk onda bile
değil. Yani dünyanın üst düzey ekonomi ve
iş çevresinde görevli yöneticiler “Küresel
Isınma” ve “İklim Değişikliği” ni geleceğe dair
risk olarak görmüyor. İlk üçte ; İşsizlik ve eksik
istihdam, mali krizler ve ulusal yönetişimdeki
başarısızlıklar var.
Öte yandan otomobile dayalı yaşan tarzının
baş aktörlerinin hiç değinmediği şeyleri
farkedebilirsiniz. Trafik kazalarına bağlı
ölümler, harcanan paraları (bizim aparmız) kısa
sürede “hiç” eden köprü, otoyol, kavşak,tünel
yatırımları… Çünkü dikkat ederseniz bu
yatırımların hiç birisi çözülmesi gereken
sorunu (trafik yoğunluğu) çözmüyor. Çünkü
ancak bisiklete binmeye başladıktan sonra
duyabileceğiniz bir laf ile karşılaşıyorsunuz.
“Yol yaparak trafik sorununu dünya üzerinde
çözmüş bir şehir yoktur.“
Otomobile bağlı yaşam tarzının getirisi olarak
bazı toplumsal sağlık sorunları da var. İlki
çevre kirliliğine bağlı sağlık sorunları. Bunu
yukarıda yazdıklarım içerisinde okuyabiliriz.
Bir de kişisel sağlık sorunları var.
Bisiklete binmeye başladıktan sonra motorlu
araçlar ile bisiklet arasında eşit ve demokratik
olmayan bir alan paylaşımı olduğunu
görürsünüz. “Aynı ülkede, aynı bayrak altında,
aynı anayasa ile hepimiz eşit haklara sahibiz”
söyleminin aslında hiç de öyle olmadığını
bisiklet selesi üzerinden daha net görürsünüz.
Çünkü şehirlerde motorlu araçlara daha
fazla alan ve ayrıcalık sağlandığını, bunun
üstelik devlet ve yerel yönetimler tarafından
yapıldığını görürsünüz. En basit anlatımıyla
devletin otomobil sahibi olan yurttaşları için
daha fazla yatırım yaptığını görürsünüz. Bazen
bazı aklı evvellerin “canım otomobil sahibi
olanlar daha fazla vergi ödüyor” dediğini
duyar gibi oluyorum. Daha fazla vergi ödeyenin
14 15

Arka sayfadan devam Bİsİklete bİnmenİn bİr İdeolojİsİ var MI?
daha çok hakka sahip olduğunu savunmak
ile aynı şey. Savunusuna geçmek bile zul. Hal
böyleyken sadece bisiklet kullanabilir alanların
değil yürünebilir alanların da azlığı gözünüze
çarpar. Konu böylece durağan yaşam/hareketli
yaşam eksenine geliyor. Bu da sağlık konusu
kapsamındadır.
Peki sağlık sorunları, sağlığa dayalı çevrenizde
ve dünyada olup bitenler sizi nasıl bir ideolojik
kapsam içine alabilir ki?
Bisiklete binmeye balşadıktan sonra, bisikletin
size sağladığı egzersiz fırsatı sayesinde bazı
kazanımlar elde etmeye başlarsınız. Dolaşım,
eklem, kas gibi önemli sistemlerinize olumlu
katkısı olmaya başlar bisikletin. Kısacası daha
az hasta olmaya başlarsınız. Sevdiğiniz bir
şeyi yaptığınız ve bu tutkunuzdan mahrum
olmamak için için normalde sizi rahatsız eden
iklime dayalı koşulları yenmeye, onlara karşı
önlem alamaya başlarsınız. Bu da sizi yağmura,
Bisiklet sizi AVM’ye değil semt pazarına götürür,
soğuğa karşı daha bilinçli, dayanıklı ve özgür
kılar. Bu da fiziksel dayanıklılığınızı arttırır. Az
hasta olan insanlar özelleştirilmeye başlanan
sağlık sisteminin karlılığı için, ilaç sanayi için,
yeni hastalıklar icat edip daha çok ilaç satmak
isteyenler için hayal kırıklığı demektir. Siz
böylece o çevreleri hayal kırıklığına uğratan
(kızdıran) insan kategorisine girmiş olursunuz
bisiklete binerek.
Öte yandan besin yolu ile sağlığınızdan olmak
da mümkün. Bugün paketlenmiş ve doğal
olmayan bir çok besin ürünü satılmakta ve
siz bunları almak için süpermarketlere ya da
büyük AVMlere gitmek durumundasınız. Oysa
AVMler siz oraya bisikletiniz ile gelebilesiniz
diye yapılmadı. Otomobil ile gelmeniz için
yapıldı. Bir AVM’ye bisiklet ile giremezsiniz ama
tarladan yeni toplanmış taze ve doğal ürünlerin
satıldığı bir semt ya da kasaba pazarında
bisikletinize iki heybe çanta takıp içinde geze
geze alışverişinizi yapabilirsiniz.
Bisiklet sizi herşey dahil tatile değil tertemiz ormana, koylara, dağlara götürür,
Bisiklet geçip gitmenizi değil durup farketmenizi sağlar,
Bisiklet sizi almaya değil yapmaya yönlendirir,
Bisiklet ile görülmeyi değil görmeyi istersiniz,
Bisiklet ile götürülmeyi değil gitmeyi istersiniz,
Bisiklet ile öğretilmeyi değil öğrenmeyi istersiniz.
İsvİçre Dağlari
Nazım Hikmet
Bu dağlar ne dağları
bizim dağlara benziyor,
bıçak gibi boğazları, parça parça
karları,
bu dağlar ne dağları
bizim dağlara benziyor,
adamı da... Eli ayağı, gözü kaşı var
ama velosipetli
Bizimkiler velosipetsiz,
bitli.
Murat Germen / Cafer Türkmen
Bisikletin insanı A noktasından B noktasına götürmesi dediğimiz şey aslında biraz da budur.
16 17