6.SEVİYE_27_AĞUSTOS_2019

TÜRKÇE VE TÜRK KÜLTÜRÜ 6 - DERS KITABI

TÜRKÇE VE

TÜRK KÜLTÜRÜ

BU DERS KİTABI

MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞINCA

ÜCRETSİZ OLARAK VERİLMİŞTİR

PARA İLE SATILAMAZ

Bandrol Uygulamasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin

5 inci Maddesinin İkinci Fıkrası Çerçevesinde

Bandrol Taşıması Zorunlu Değildir.

:

:

TURKCE

VE

:

.

:

:

TURK KULTURU

6

Yazar

Yusuf DOĞAN

Talim ve Terbiye Kurulunun 15.05.2018 tarih ve 77 sayılı

kararıyla 2019-2020 öğretim yılından itibaren 5 (beş) yıl süreyle ders

kitabı olarak kabul edilmiştir.

1

MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI YAYINLARI ................................................................................

DERS KİTAPLARI DİZİSİ ......................................................................................................

Her hakkı saklıdır ve Millî Eğitim Bakanlığına aittir. Kitabın metin, soru ve

şekilleri kısmen de olsa hiçbir surette alınıp yayımlanamaz.

Editörler

Özay KARADAĞ

Bayram BAŞ

Selçuk Beşir DEMİR

Program Geliştirme Uzmanı

Özge Can ARAN

Ölçme ve Değerlendirme Uzmanı

Selçuk Beşir DEMİR

Rehberlik Uzmanı

Ali ESGİN

Danışmanlar

Abdurrahman GÜZEL

Taner SEZER

Görsel Tasarım Uzmanı

Demet ÇINAR

ISBN:

Millî Eğitim Bakanlığı, Talim Terbiye Kurulu Başkanlığının ............... gün ve .......... sayılı

kararı ile ders kitabı olarak kabul edilmiş, Destek Hizmetleri Genel Müdürlüğünün

.............. gün ve

................. sayılı yazısı ile birinci defa ........... adet

basılmıştır.

GENÇLİĞE HİTABE

Ey Türk gençliği! Birinci vazifen, Türk istiklâlini, Türk Cumhuriyetini,

ilelebet muhafaza ve müdafaa etmektir.

Mevcudiyetinin ve istikbalinin yegâne temeli budur. Bu temel, senin en

kymetli hazinendir. İstikbalde dahi, seni bu hazineden mahrum etmek

isteyecek dâhilî ve hâricî bedhahlarn olacaktr. Bir gün, istiklâl ve cumhuriyeti

müdafaa mecburiyetine düşersen, vazifeye atlmak için, içinde bulunacağn

vaziyetin imkân ve şeraitini düşünmeyeceksin! Bu imkân ve şerait, çok

namüsait bir mahiyette tezahür edebilir. İstiklâl ve cumhuriyetine kastedecek

düşmanlar, bütün dünyada emsali görülmemiş bir galibiyetin mümessili

olabilirler. Cebren ve hile ile aziz vatann bütün kaleleri zapt edilmiş, bütün

tersanelerine girilmiş, bütün ordular dağtlmş ve memleketin her köşesi bilfiil

işgal edilmiş olabilir. Bütün bu şeraitten daha elîm ve daha vahim olmak üzere,

memleketin dâhilinde iktidara sahip olanlar gaflet ve dalâlet ve hattâ hyanet

içinde bulunabilirler. Hattâ bu iktidar sahipleri şahsî menfaatlerini,

müstevlîlerin siyasî emelleriyle tevhit edebilirler. Millet, fakr u zaruret içinde

harap ve bîtap düşmüş olabilir.

Ey Türk istikbalinin evlâd! İşte, bu ahval ve şerait içinde dahi vazifen,

Türk istiklâl ve cumhuriyetini kurtarmaktr. Muhtaç olduğun kudret,

damarlarndaki asil kanda mevcuttur.

Mustafa Kemal Atatürk

ETKiNLiK

Etkinlik

yapabilirim.

Araştırma

yapabilirim.

Konuşma

yapabilirim.

Yazma

yapabilirim.

Okuma

yapabilirim.

İzleme

yapabilirim.

Dinleme

yapabilirim.

Karekodu takip

ederek okuyabilirim,

dinleyebilirim, izleyebilirim.

6

İÇİNDEKİLER

BEN VE AİLEM

ÇEVRE, FARKLILIKLAR VE

BİRLİKTE YAŞAMA

Türkiye ile Haberleşme ....................................................................... 18

Memleket İsterim - Cahit Sıtkı TARANCI ......................................... 22

Memleketim - Fikret ŞENEŞ................................................................. 25

İnsanlarla İletişim Kurmak - Halide YENEN.................................... 26

29

Dünyamız ................................................................................................ 32

Ön Yargılar ............................................................................................... 36

Kabak Tatlısı - Ön Yargı ........................................................................ 38

İnsanlara Değer Vermek - Ahmet Şerif İZGÖREN ........................ 39

Tanışma, Tanıma, Yardımlaşma ........................................................ 42

Almanların En Türkü, Türklerin En Almanı -

Kemal YALÇIN........................................................................................... 45

7

İÇİNDEKİLER

OYUN VE EĞLENCE

BAYRAMLAR VE

KUTLAMALAR

Dünya Kukla Günü

21 Mart

47

Karagöz ve Hacivat ............................................................................. 50

Diş Ağrısı - Suat BATUR ........................................................................ 54

Kukla Yapalım - Zeynep KAYA............................................................. 60

65

Dinî bayramlarımız ................................................................................69

Kurbanlık Almak..................................................................................... 71

Kurbanlık Hayvana Kına Yakmak...................................................... 72

Arife Günü................................................................................................ 73

Bayram Başladı....................................................................................... 74

Kurban Eti................................................................................................. 76

Kurbanın Dinî ve Sosyal Yönü........................................................... 77

Kurban Bayramı’na Özel Yemekler...................................................78

Kurban Bayramı ve Yardımlaşma......................................................79

Adak Kurbanı............................................................................................82

Akika Kurbanı...........................................................................................82

8

İÇİNDEKİLER

GEZELİM GÖRELİM

GEÇMİŞE AÇILAN KAPI

85

Türkiye’nin Kuzeybatısı ............................................................................... 89

Türkiye’nin Batısı............................................................................................. 91

Türkiye’nin Güneyi......................................................................................... 93

Orta Anadolu.................................................................................................... 95

Türkiye’nin Kuzeyi........................................................................................... 97

Anadolu’nun Doğusu................................................................................... 99

Anadolu’nun Güneydoğusu...................................................................101

105

Tarih Boyunca Türkler ...................................................................... 108

Asya Hun Devleti ............................................................................... 109

Avrupa Hun Devleti........................................................................... 110

Göktürk Devleti .................................................................................. 111

Orhun Abideleri ................................................................................. 111

Uygurlar ................................................................................................ 112

Türklerin Dünya Kültür Mirasına Kattıkları ............................... 112

Türklerin İslamiyet’i Kabulü ........................................................... 114

Türkler Anadolu’da ............................................................................ 115

Osmanlı Devleti .................................................................................. 116

Osmanlı Devleti’nden Türkiye’ye ................................................. 117

Fransız General Guro’nun Bir Anısı - İbrahim SARI .................. 118

Kadınlar İçin Seçme ve Seçilme Hakkı

- Cemile Burcu KARTAL..................................................................... 120

9

BEN VE AİLEM

İÇİNDEKİLER

SANAT VE EDEBİYAT

İNSAN VE DOĞA

123

Sanat Nedir? .................................................................................................128

Mehmet Âkif ERSOY ..................................................................................129

İstiklal Marşı - Mehmet Âkif ERSOY .......................................................131

Sakarya Türküsü - Necip Fazıl KISAKÜREK..........................................132

Dünyayı Verelim Çocuklara - Nâzım HİKMET...................................133

Barış Manço...................................................................................................134

Neşet Ertaş.....................................................................................................136

Mimar Kemaleddin Bey............................................................................138

141

Orman ve Biz ........................................................................................ 147

Orman Yurdun Temelidir - Âşık Veysel .......................................... 147

Ormanlar............................................................................................... 144

Ağaç - İbrahim MİNNETOĞLU.......................................................... 152

Yürüyen Köşk....................................................................................... 154

Osmanlı’nın Çiçekleri........................................................................ 155

Türklerin Çiçekleri............................................................................... 155

Lale, Avrupa’ya Nasıl Gitti Biliyor muydunuz?.......................... 157

Ortak Evimiz Dünyayı Koruyalım.................................................. 159

10

BEN VE AİLEM

11

BEN VE AİLEM

12

Murat, 12 yaşında ve ailesiyle Berlin’de

yaşıyor. Bazen babasıyla alışverişe gidiyor.

Berlin’de Türk dükkânlarının olduğu sokakları

çok seviyor. Ailece oradaki dükkânlardan

alışveriş yapıyorlar.

Özellikle alışveriş sonrası ikiz kardeşi Burcu ile

“Bakkal-Manav Oyunu” oynamaya bayılıyor.

Bu oyun nasıl mı oynanıyor? Bunu sonraki

sayfalarda göreceksin.

BURASI BERLİN

13

BEN VE AİLEM

Murat ve ailesi yazları Türkiye’ye izne giderler.

Onların memleketi Afyonkarahisar’ın Emirdağ

ilçesidir.

İzne gittikleri bir yaz tatilinde Murat’la babası

Emirdağ’da, çarşıda gezmeye çıkarlar.

Aralarında şöyle bir konuşma geçer:

Oğlum, Türklerin Avrupa’da ilk göç

ettikleri ülke Almanya. Bu göç 1961

yılında başlamış. Deden oraya ilk giden

Türklerden. Almanların yardıma ihtiyacı

varmış. Türk işçiler onlara yardım

amacıyla gitmişler. Böylece Almanya

gurbet, Türkiye sıla olmuş.

Baba, dedemler

Almanya’ya

neden

göç etmişler?

ETKiNLiK

Sınıf arkadaşlarınıza

aşağıdaki soruları sorun.

Aldığınız cevaplardan

hareketle onlarla konuşun.

1. Memleketiniz neresi?

2. Büyükleriniz gurbete ne zaman ve niçin gelmişler?

3. Başka ülkelerde bulunan akrabalarınız var mı? Varsa hangi

ülkedeler ve ne yapıyorlar?

14

Yaklaşık 60 yıldır Türkler Almanya’da bulunuyor.

İlk işçiler İstanbul’daki Sirkeci Garı’ndan

trenlerle Almanya’ya gitmiş. İlk giden

işçiler bugün çocukları ve torunlarıyla Almanya’da

yaşıyorlar.

Türk işçiler ilk zamanlarda dil bilmedikleri

için büyük zorluklar yaşamışlar. Zaman

içinde bulundukları ülkenin dilini öğrenmişler.

Böylelikle yaşadıkları ülkeye daha kolay

uyum sağlamışlar.

Gurbetteki Türklerin çoğu Türk mahallelerinde

yaşıyor. Orada komşuluk ilişkileri sürüyor.

Türkiye’deki akrabalarıyla da görüşüyorlar.

Aile bağları kopmadan devam ediyor.

Sirkeci

Garı’ndan

Almanya

Yolculuğu

Gurbete Gitmek İçin Başvuru Yapan Türkler

ETKiNLiK

Sirkeci

Garı’ndan

Almanya’ya

Uğurlanan

İşçiler

Verilen örneği inceleyin. Diğer eşleştirmeleri de siz yapın.

İletişim problemi

yaşamışlar

memleketlerine uzun süre

gidememişler.

Ailelerini

getirmişler

çünkü

geldikleri ülkenin dilini

bilmiyorlarmış.

Sıla özlemi

çekmişler

bulundukları

ülkede uzun süre

kalacaklarını düşünmüşler.

15

BEN VE AİLEM

Efe, Murat’ın

halasının

oğludur.

11 yaşındadır.

Murat

Emirdağ’a

geldiğinde

Efe’yle çok iyi

vakit geçirir.

İkisinin

arasında

şöyle bir

konuşma

geçer:

Murat,

Almanya’dan

arabayla gelmek

çok yorucu mu?

Hazırlık da yolculuk

da yorucu demek.

Evet, yolculuk yaklaşık iki gün sürüyor.

Ayrıca yolculuk öncesi hazırlık da yorucu.

Annemle babam günlerce hazırlık yapıyorlar.

Burcu’yla ben de onlara yardım ediyoruz.

Evet, ama buraya

gelince yorgunluk

kalmıyor.

ETKiNLiK

TÜRKİYE

ROTASI

Almanya-Türkiye

yolculuğunda

Murat ve ailesinin

geçtikleri ülkelerin

ve şehirlerin adlarını

yazın.

.......................................................

.......................................................

.......................................................

.......................................................

Murat ve ailesinin

Edirne’den

Afyonkarahisar’a

giderken geçtikleri

şehirlerin adlarını

yazın.

.......................................................

.......................................................

.......................................................

.......................................................

16

ETKiNLiK

FARKLARI

BUL

Aşağıda verilen iki bavul arasındaki

7 farkı bakalım bulabilecek misin?

Bulduğun farkları kalemle işaretle.

ETKiNLiK

ULAŞIM ARAÇLARI

Muratlar izne kendi arabalarıyla gitmişler. Siz izne giderken

aşağıdakilerden hangisini kullanıyorsunuz? Neden? Altına

yazın. Birden fazla seçenek işaretleyip nedenini yazabilirsin.

Türkiye’ye kendi arabamızla

gidiyoruz çünkü..............................

.........................................................................

.........................................................................

.........................................................................

Türkiye’ye uçakla gidiyoruz

çünkü........................................................

.........................................................................

.........................................................................

.........................................................................

Türkiye’ye gemiyle

gidiyoruz çünkü..............................

.........................................................................

.........................................................................

.........................................................................

Türkiye’ye trenle gidiyoruz

çünkü........................................................

.........................................................................

.........................................................................

.........................................................................

ETKiNLiK

Türkiye’ye izne giderken

yaşadığınız ilginç olaylar

var mı? Bu olayları

arkadaşlarınıza anlatın.

17

BEN VE AİLEM

TÜRKİYE İLE HABERLEŞME

Teknoloji artık çok gelişti. İnsanlar Türkiye’deki akrabalarıyla

telefon veya internet aracılığı ile görüşüyorlar. Eskiden haberleşme

için mektup, tebrik kartı ve posta kartı kullanılırdı. Kartlar

günümüzde tekrar kullanılmaya başlandı.

PTT, geçmişte kullanılan tebrik kartlarını yeniden hayatımıza

sokuyor. Özellikle dinî bayramlarda ücretsiz tebrik kartları dağıtılıyor.

Bu kartlara yazdığımız yazılarla bayram kutlaması yapıyoruz.

PTT’DEN TEBRİK KARTI

KAMPANYASI

18

ETKiNLiK

Büyüklerinize tebrik

kartlarıyla ilgili

çeşitli sorular sorun.

Büyüklerinizin

yardımıyla bir tebrik

kartı alın. Bu tebrik

kartlarının arkasına

resmî veya dinî

bayramlarımızdan

biri için kutlama

mesajı yazın.

Türkiye’deki

bir akrabanıza

gönderin.

Tebrik kartı

bulamazsanız

sayfadaki örnekleri

inceleyerek bir

kart tasarlayın. Bu

kartın arkasına

kutlama mesajını

yazın. Tebrik

kartını posta ile

gönderemezseniz

kartın fotoğrafını

çekin. Fotoğrafı

e-posta veya sosyal

medya aracılığıyla

gönderin.

19

BEN VE AİLEM

Murat’la Babası Alışverişten Döndü

Murat’la babası çarşıdan eve dönerler. Ellerinde

filelerin içinde aldıkları yiyecek ve içecekler

vardır.

Hoş geldiniz. Neler

almışsınız böyle?

Hepsi de çok lezzetli

görünüyor.

Bakkal ve

manava

uğradık.

Madem bakkal ve manava

uğradınız. O zaman

“Bakkal-Manav Oyunu”nu

oynamaya ne dersin?

20

Burcu, Murat’la “Bakkal-Manav Oyunu” oynuyor.

Bu oyunun nasıl oynandığıyla ilgili olarak

aşağıdaki açıklamayı okuyun. Örneği inceleyin.

Sonra siz de sınıf arkadaşlarınızla bu oyunu

oynayın. Oyunu, gruplara ayrılarak da oynayabilirsiniz.

Bakalım en fazla yiyeceği veya içeceği

hangi grup söyleyebilecek?

ETKiNLiK

Açıklama: Oyunu birinci kişi başlatır. Ardından kendisine rastgele söz verilen kişi

satın alınan ürünleri söyler. Bir ürün de kendisi ekleyerek cümleyi tamamlar.

Oyun bu şekilde devam eder. Ürünlerden birini unutan veya ürünlerin

sırasını karıştıran olursa o kişi yanar. Sıra diğer kişiye veya gruba geçer.

Örnek:

1. Kişi: Manava gittim, elma aldım.

2. Kişi: Manava gittim, elma ve portakal aldım.

3. Kişi: Manava gittim; elma, portakal ve havuç aldım.

21

MEMLEKETİMİZ

Her insan için memleketi

özeldir. Her insan

memleketinin iyilik ve

güzelliklerle dolu olmasını

ister. Bakalım aşağıdaki

şiirde şair nasıl bir

memleket istiyor?

MEMLEKET İSTERİM

Memleket isterim

Gök mavi, dal yeşil, tarla sarı olsun;

Kuşların çiçeklerin diyarı olsun.

Memleket isterim

Ne başta dert ne gönülde hasret olsun;

Kardeş kavgasına bir nihayet olsun.

22

Memleket isterim

Ne zengin fakir, ne sen ben farkı olsun;

Kış günü herkesin evi barkı olsun.

Memleket isterim

Yaşamak, sevmek gibi gönülden olsun;

Olursa bir şikâyet ölümden olsun.

Cahit Sıtkı TARANCI

23

BEN VE AİLEM

ETKiNLiK

Şair şiirde nelerin olmasını istiyor, nelerin olmasını istemiyor?

Okuduğunuz şiirden hareketle şairin isteği şeylerin başına

( √ ) işareti koyun. Şairin istemediği şeylerin üstünü çizin.

kuşlar

dert

zengin-fakir farkı

yeşil dal

√

mavi gök

herkesin evi

sarı tarla

sen-ben farkı

kardeş kavgası

hasret

çiçekler

24

ETKiNLiK

Aşağıdaki karekodu okutarak “Memleketim” şarkısını dinleyin.

Şarkının sözlerinden bir bölümü aşağıda verilmiştir. Dinleme

sırasında sözleri takip edin. Sözleri verilmeyen bölümleri de

dinleme sırasında kaydı durdurarak tamamlayın.

MEMLEKETİM

Havasına suyuna, taşına toprağına

.............................................................................................................

Her köşesi cennetim, ezilir yanar içim

.............................................................................................................

Lay Lay...

Anadolu bir yanda, yiğit yaşar koynunda

Âşıklar destan yazar dağlarda

Kuzusuna kurduna, Yunus’una Emrah’a

.............................................................................................................

Lay Lay...

Mecnun’a Leyla’sına, erişilmez sırrına

.............................................................................................................

Yeniden doğdum dersin, derya olur gidersin

Bir başkadır benim memleketim.

Söz: Fikret ŞENEŞ

25

BEN VE AİLEM

Memleketimiz gibi insanımız da bizim

için çok önemlidir. Akrabalarla iletişim

kurmak özellikle gurbette yaşayanlar için

ayrı bir ihtiyaçtır.

Aşağıdaki metni okuyun, ardından etkinliği

yapın.

ETKiNLiK

KELIME AVI

BAĞ KURMAK, GURBET, YAKINLIK,

HATIRALAR, PAYLAŞMA, DOSTLUK

Yukarıdaki kelimeleri aşağıdaki tabloda

bulun ve yuvarlak içine alın.

E A I D Ö P F G K

B A Ğ K U R M A K

P O L D D R O G V

Y İ T O F N G U O

A G L S B P Z R Z

K Ö Ü T P A Ç B K

I U T L E Y İ E L

N L Ğ U R L S T K

L Ö Ü K Z A G T Ö

I F R A Ü Ş Ü M F

K T T C F M L I G

H A T I R A L A R

İNSANLARLA İLETİŞİM KURMAK

Ne kadar güçlü, ne kadar zengin olursak

olalım insanlarla bağ kurmak isteriz.

İnsan isteriz, dost isteriz, yakınlık isteriz.

Ortak hatıralarla güçlenmek isteriz. Gurbetin

soğuğunda sıla hasretini dindirecek

bir bağ ararız. Akraba ararız canımıza can

katacak. Üzüntümüzü ve sevincimizi paylaşacak

yakınlar ararız. Gözlerine bakacak,

sesini duyacak bir dost ararız.

Halide YENEN

(Düzenlenmiştir.)

26

DÖNÜŞ

Murat ve ailesi Türkiye’de üç hafta kaldılar.

Yine hazırlık başladı.

Bu sefer Almanya’ya dönüş hazırlığı. Memleketten

çeşitli yiyecekler götürüyorlar.

ETKiNLiK

İzinden dönen kişiler ne tür yiyecekler getiriyorlar?

Siz Türkiye’den neler getiriyorsunuz? Arkadaşlarınızla

konuşun.

27

BEN VE AİLEM

ETKiNLiK

TEMA SONU DEĞERLENDİRME

1. Memleketinizin yerini Türkiye haritası üzerinde bulun. Edirne’den memleketinize giderken

hangi şehirlerden geçtiğinizi arkadaşlarınıza ve öğretmeninize anlatın.

2. “Bakkal-Manav Oyunu”nu biraz değiştirin. Bu oyunu Türkiye’den getirilen yiyecek ve içecekleri

kullanarak oynayın.

Örnek: “Türkiye’ye gittik, erik reçeli getirdik.

Türkiye’ye gittik, erik reçeli ve … getirdik.

3. “Memleketim” şarkısının sözlerini sınıfça ezberleyin. Öğretmeninize sürpriz yaparak bu şarkıyı

söyleyin. Sonra bu şarkıyı evde ailenizle de söyleyin.

28

ÇEVRE, FARKLILIKLAR VE

BİRLİKTE YAŞAMA

29

ÇEVRE, FARKLILIKLAR VE BİRLİKTE YAŞAMA

30

Aşağıdaki fotoğrafları inceleyin. Dikkatinizi

neler çekti? Bu insanlar dünyanın hangi

bölgelerinde yaşıyor olabilirler? Tahminlerinizi

arkadaşlarınızla paylaşın.

31


DÜNYAMIZ

Dünya nüfusu yaklaşık sekiz milyar. Dünya

sanki büyük bir gemi ve insanlar bu geminin

yolcuları. Dili, dini, rengi farklı olan insanlar;

farklı kıtalarda, çeşitli ülkelerde yaşıyorlar. Dış

görünüşleri birbirine benzemese de insanların

pek çok ortak özelliği var. Duygulanırız, düşünürüz,

ümitleniriz, rüya görürüz. Mutlu olunca

güleriz, çok üzülünce ağlarız. İnsan olmamız en

temel ortak özelliğimizdir. Ortak özelliklerimizin

farkında olmalı, farklılıklarımızın zenginlik

olduğunu unutmamalıyız.

32

Biz insanlar bir arada yaşarız. Yakın

ve uzak çevremizdeki diğer insanlarla

iletişim kurmamız önemlidir. Bu sayede

birbirimizi daha iyi tanır, daha iyi anlarız. Zor

durumlarda iş birliği yaparsak işlerimizi daha

kolay yaparız. Bakın Yunus Emre bir şiirinde

ne demiş:

Gelin tanış olalım

İşi kolay kılalım

Sevelim, sevilelim

Dünya kimseye kalmaz.

Bu dünyada mutlu olmak yine bizim

elimizde. Bunu her zaman aklımızda tutalım.

ETKiNLiK

Aşağıdaki örneği inceleyin. “Dünyamız”

başlıklı metinden hareketle diğer boşlukları

da siz doldurun.

Örnek: Dünya nüfusu yaklaşık ……………….

sekiz milyar.

Dünya ………………. .benzetilmiş.

Zor durumlarda ……………..

…………….. yapmalıyız.

İnsanların pek çok ……… …………. var.

İnsanlar farklı ………………., çeşitli …………… yaşıyorlar.

İnsanlarla ……………….. kurmak önemlidir.

ETKiNLiK

Yunus Emre’nin kim olduğuyla ilgili bir araştırma yapın.

Bulduğunuz bilgileri arkadaşlarınız ve ailenizle paylaşın.

33


ETKiNLiK

Aşağıdaki sorular üzerinde sınıf arkadaşlarınızla konuşun.

1. İnsanların ne zaman, nerede doğacaklarıyla

ilgili seçim yapma imkânları

var mıdır? Neden?

2. Doğuştan getirdiğimiz özelliklerimiz

nelerdir? Bunları değiştirmemiz

mümkün mü? Neden?

ETKiNLiK

Aşağıdaki fotoğrafları inceleyin. Önce her fotoğrafta farklı olan

şeyi söyleyin. Sonra da fotoğrafların altındaki boşlukları

örnekteki gibi doldurun.

................................................... farklı.

................................................... farklı.

Göz renkleri farklı.

ETKiNLiK

1 Ocak 2017’de Birleşmiş Milletler

(BM) Genel Sekreterliğine

Antonio Guterres (Antonyo

Guteres) seçildi. Antonio

Guterres’in fotoğraftaki sözü üzerinde düşünün.

Bay Guterres niçin böyle bir cümle kurmuş olabilir?

Arkadaşlarınızla tartışın.

................................................... farklı.

“Farklılıklara

saygı duyulan

bir dünyaya

ihtiyacımız var.”

34

Dünyada sadece insanlar farklı değildir. Ülkelerin

de birbirinden farklı özellikleri vardır.

Birbirinden farklı olsa da her bölge dünyanın

bir parçasıdır. Dünyanın farklı yerlerinin olması

dünyaya zenginlik katar. İnsanların farklı

farklı olması da insanlığa zenginlik katar.

Aşağıdaki bilgileri okuyun, fotoğrafları inceleyin.

Libya’nın %99’u çöllerle kaplıdır. Ülkenin bazı

bölgelerine yıllarca yağmur yağmamıştır.

Dünyadaki göllerin %60’ı Kanada’dadır. Kanada’nın

%9’u göllere kaplıdır. Ülkede 3 milyonun

üzerinde göl vardır.

Surinam’ın %91’i ormanlarla kaplıdır.

Türkiye’nin toprakları Asya ve Avrupa kıtasındadır.

Bu kıtalar üç köprüyle birbirine bağlanmıştır.

ETKiNLiK

Sınıfınızda veya çevrenizde farklı milletlerden arkadaşlarınız var

mı? Onlarla ve ülkeleriyle ilgili bildiklerinizi arkadaşlarınızla paylaşın.

Onlar da sizinle ve Türkiye’yle ilgili bildiklerini söylesinler.

Aşağıdaki örnek durumu farklı milletlerden arkadaşlarınıza anlatın.

Örnek:

Türkiye’de aynı anda

farklı mevsimler

görülebilir.

“Türkiye’nin doğusuna

kar yağarken Ege ve

Akdeniz kıyılarında

insanlar denize giriyor.”

35


ÖN YARGILAR

Farklılıklar toplum hayatına zenginlik

katar. Farklılıklara saygı göstermek bir toplumda

sağlıklı iletişim kurmak için gereklidir.

Bazı davranışlar ise toplumda problemler

oluşturabilir. Bu davranışlardan biri ön yargılı

olmaktır.

Bazı şeyler göründüğü gibi değildir!

İnsanları, çevremizdeki varlıkları sadece

görünüşlerine göre değerlendirmek doğru

olmaz. Eğer öyle yaparsak ön yargılı davranmış

oluruz. Zor durumda kalabiliriz.

ETKiNLiK

Bu sayfada neler

gördüğünüzü anlatın.

Gördüklerinizi

“Bakkal-Manav

Oyunu”ndaki gibi söyleyin.

Örnek:

Örnek:

Bu sayfada havuç görüyorum.

Bu sayfada havuç ve tavşan görüyorum.

Bu sayfada havuç, tavşan ve …

görüyorum.

Bu kişiler niçin anlaşamıyor?

Açıklayın.

36

ETKiNLiK

OKU-DÜŞÜN-CEVAPLA

Bu sayfadaki resimleri inceleyin. Düşüncelerinizi


1. Çocuklardan biri siz olsaydınız çikolatayı

mı, çikolata kutusunu mu tercih

ederdiniz? Neden?

2. “Çikolataları mı, yoksa çikolata kutusunu

mu tercih edersiniz?” sorusunu soran

kişinin amacı ne olabilir?

Çikolataları mı, yoksa çikolata

kutusunu mu tercih edersiniz?

37


Ön yargı farklı şekillerde karşımıza çıkabilir.

Aşağıdaki görselleri inceleyin, diyalogları

okuyun.

Lahmacun varken ben

pizza yemem. Pizzanın

güzel olduğunu

düşünmüyorum.

Ben de pizza

varken lahmacun

yemem. Bence tadı

hiç hoş değildir.

Bunun tadı

güzelmiş,

ön yargılı

davranmışım.

Lahmacun gerçekten

güzelmiş. Artık ben de ön

yargılı olmayacağım.

ETKiNLiK

Siz de ön yargılı davranmayla ilgili örnekleri arkadaşlarınızla ve

ailenizle konuşun.

KABAK TATLISI-ÖN YARGI

Bir gün misafirliğe gitmiştik. Ev sahibi kabak

tatlısı yapmış. Bize ikram ederken arkadaşım şöyle

dedi: “Ben kabak tatlısı yemem. Bana getirmeyin

lütfen.” Ben yerken ona ısrar ettim. “Sadece bir

parça ye, tadına bak!” dedim. Arkadaşım tatlının

tadına baktı. Sonra biraz utanarak, sıkılarak ev

sahibine “Zahmet olmazsa bana da kabak

tatlısından getirebilir misiniz?” dedi.

ETKiNLiK

Yukarıdaki örneğe benzer bir durum yaşadıysanız arkadaşlarınıza

anlatın.

Ailenizden ön yargılı olmayla ilgili örnekler anlatmasını isteyin.

Bu örneklerden birini arkadaşınızla paylaşın.

38

Ön yargıları ortadan kaldırmanın yolları vardır.

Bunlardan biri insanları tanımaya çalışmaktır. İnsanları

tanımak, onlara değer vermeyle başlar.

Mehmet, Türkiye’de kaç

tane Mehmet vardır?

İNSANLARA DEĞER VERMEK

Dünyada “dış görünüşleri, düşünceleri,

davranışları, sesleri” vb.

açılardan birbirinin aynısı olan

iki insan var mıdır?

Aşağıdaki metni okuyun.

Bir derste Mehmet adlı bir

öğrencime “Türkiye’de kaç tane

Mehmet var?” diye sordum. “Beş,

altı milyon vardır.” dedi. Diğer

öğrencilerime sordum, hepsi farklı

cevaplar verdiler: Üç yüz bin, beş

yüz bin, …

Üç yüz

bin

Beş-altı

milyon

vardır.

Beş

yüz

bin

39


Bana sordular: “Peki Hocam,

kaç tane var?” “Bir

tane Mehmet var.” dedim.

İletişim şu temelden başlıyor

işte: Karşınızdaki insana

dünyada onun tek bir tane

olduğunu hissettirmek. Arkadaşınıza,

anne ve babanıza,

kardeşinize… Onların

sizin için biricik olduklarını

hissettirebilmek…

Ahmet Şerif İZGÖREN

(Düzenlenmiştir.)

Bir tane,

bir tane

Mehmet

var.

ETKiNLiK

1. Öğretmen derste “Türkiye’de kaç tane Mehmet var?” sorusunu niçin sormuş olabilir?

2. Öğrencilerin cevaplarıyla öğretmenin cevabı sizce neden farklıdır? Açıklayın.

3. Çevrenizdeki insanlara onların biricik olduklarını hissettirmek için neler yapabilirsiniz?

Anlatın.

40

İnsanlar birbirlerini tanıdıkça

birbirlerine daha çok değer verirler.

Zorluklar karşısında ortak hareket ederler.

ETKiNLiK

Aşağıdaki görsellerde ne

görüyorsunuz? Anlatın.

Bu görsellerde verilmek

istenen mesaj ne olabilir?

Arkadaşlarınızla paylaşın.

ETKiNLiK

Aşağıdaki atasözlerini örnekteki gibi eşleştirin.

Komşu komşunun

Bir elin nesi var

Yalnız taş

Birlikten

Ağaç

iki elin sesi var.

yapraklarıyla

gürler.

kuvvet doğar.

külüne muhtaçtır.

duvar olmaz.

Yukarıdaki atasözlerini daha önce duydunuz

mu? Bu sözlerin anlamlarını biliyor musunuz?

Büyüklerinize bu sözlerin ne anlama

geldiğini sorun. Hangi durumlarda

kullanıldığıyla ilgili gözlemler yapın. Tespit

ettiğiniz durumları arkadaşlarınıza ve

öğretmeninize anlatın.

41


Aşağıdaki görseli inceleyin. Bu

görselde ne anlatılıyor?

ETKiNLiK

1. Arkadaşlarınızı tanımak için neler yapıyorsunuz?

2. İnsanlarla konuşmak, onları dinlemek neden

önemlidir?

TANIŞMA, TANIMA,

YARDIMLAŞMA

Yurt dışındaki Türklerin

yaşadığı yerlerde çeşitli

dernekler var. Bu dernekler

vatandaşlarımız tarafından

yardımlaşma ve dayanışma

amacıyla kurulmuş. Bunlardan

biri de 1995 yılında kurulan

Almanya Türk Toplumu

adlı dernek. Bu dernek,

barış içinde birlikte yaşayan

bir toplumun oluşması için

çeşitli faaliyetler yürütüyor.

Bu faaliyetlerle sosyal

uyumun

gerçekleştirilmesi

hedefleniyor. İnsanların

sorumluluk almaları bekleniyor.

Farklılıklara saygı

duymanın bir toplumdaki

önemi üzerinde de duruluyor.

Yandaki fotoğraflar bu

derneğin tanışma ve kaynaşma

amacıyla düzenlediği

faaliyetlerden…

42

Arkadaki sayfada çeşitli

ülkelerin bayraklarını

görüyorsunuz. Aşağıda

iki grup yönerge

cümlesi var. Bu iki grup

yönerge, etkinliğin iki

kez uygulanması için. Birinci

oyundaki yönerge cümlelerini siz okuyun.

Arkadaşınız cevapları bulsun ve tablonun

ETKiNLiK

yanındaki yere yazsın. İkinci oyundaki yönerge

cümlelerini arkadaşınız okusun.

Siz cevapları bulun ve tablonun yanındaki

boşluklara yazın. Bakalım

hanginiz daha iyi dinleyeceksiniz?

Etkinliğin sonunda doğru cevap sayınızı

karşılaştırın. Başarılar! Cevaplar

bu temanın son sayfasında.

Açıklama: Tabloda sütunlar “A, B, C” olarak adlandırılmış.

Satırlara ise “1’den 10’a” kadar numara

verilmiş. Bu etkinliğin her maddesinde

tablodaki bir bayrak tarif ediliyor. Dinleyen kişi,

tarif edilen bayrağı buluyor. Onun koordinatını,

tablonun yanında yer alan ilgili maddedeki

boşluğa yazıyor. Örneğin Türkiye’nin bayrağı

tarif edilirse cevap A1 oluyor. Unutmayın! Her

maddeyi iki kez okuyacaksınız.

YÖNERGE MADDELERİ

1. Oyun 2. Oyun

1. Yatay üç şeritten oluşan bayrak. Renklerin

sırası yukarıdan aşağı doğru “kırmızı,

beyaz, mavi”.

2. Dikey üç şeritten oluşan bayrak. Renklerin

sırası size göre soldan sağa doğru “siyah,

sarı, kırmızı”.

3. B sütununda alttan dördüncü bayrak.

4. Beyaz zemin üzerinde kırmızı daire olan

bayrak.

5. Türk bayrağının sağ alt çaprazındaki

bayrak.

6. Yıldızı kırmızı renkte olan bayrak.

7. Yatay üç şeritten oluşan bayrak. Renkleri

yukarıdan aşağı doğru “kırmızı, beyaz,

kırmızı”.

8. A sütununda alttan üçüncü bayrak.

9. B sütununda en alttaki bayrağın üstündeki

bayrak.

1. Dikey üç şeritten oluşan bayrak. Renklerin

sırası size göre soldan sağa “yeşil, beyaz,

kırmızı”.

2. Mavi üçgenin üstünde beyaz yıldız olan

bayrak.

3. A sütununda alttan dördüncü bayrak.

4. Bir kırmızı üçgen ile üç yatay şeritten

oluşan bayrak.

5. C sütununda alttan üçüncü bayrak.

6. Mavi kare üzerinde beyaz yıldızı olan

bayrak.

7. Ortadaki beyaz şeridinin üstünde turuncu

daire olan bayrak.

8. B sütununda alttan altıncı bayrak.

9. Üzerinde siyah üçgen olan bayrak.

Ortadaki şeridi sarı.

43


A B C

1. OYUN 2. OYUN

1. ......................................

1. ......................................

1

2

2. ......................................

2. ......................................

3

3. ......................................

3. ......................................

4

4. ......................................

4. ......................................

5

5. ......................................

5. ......................................

6

7

6. ......................................

6. ......................................

8

7. ......................................

7. ......................................

9

8. ......................................

8. ......................................

10

9. ......................................

9. ......................................

44

ALMANLARIN EN TÜRKÜ, TÜRKLERİN EN ALMANI!

Cornelius Bischoff (Kornelyus

Bişof) 1928’de Harburg’da

doğmuş. 11 yaşında İstanbul’a

gelmişler. 16 yaşında

Çorum’a taşınmışlar. Orada

ata binmeyi, türkü söylemeyi

öğrenmiş. Sonra İstanbul’a gitmiş

ve üniversiteye başlamış. 1948

yılında Almanya’ya dönmüş. 27 Haziran 2018

tarihinde vefat etmiş. Yaşar Kemal onun için “Almanların

en Türkü, Türklerin en Almanı!” diyor.

Cornelius Bischoff (Kornelyus Bişof), Almanya

ile Türkiye arasında dostluk köprüsü kurdu.

Türk edebiyatının Almanya’da tanınması için

çok çalıştı.

İstanbul’da yapılan 80. yaş günü toplantısında

şunları söylemiş:

“Benim hayatımın bir bölümü Türkiye’de geçti.

Ben kendimi Türkiye’deki insanların dışında görmüyorum.

Onlarla, bir yabancı gibi konuşmuyorum.

Onlar benden, onlar bizden bir parça!

Ben Türkiye’yi, Türkleri unutamam. Türkiye

bana ekmek verdi, aş verdi. Türkiye bana ve bizlere

hayat verdi, bizi bağrına bastı... Türkiye’ye,

Türk halkına, Çorumlulara teşekkür ederim.”

Kemal YALÇIN (Düzenlenmiştir.)

ETKiNLiK

Aşağıdaki örnek eşleştirmeyi inceleyin. Diğer soruları da

cevaplarıyla siz eşleştirin.

Cornelius Bischoff

(Kornelyus Bişof)

Türkiye’de hangi

şehirlerde

yaşamış?

Cornelius Bischoff

(Kornelyus Bişof)

Çorum’da neler

öğrenmiş?

Yaşar Kemal onun

için ne diyor?

Cornelius Bischoff

(Kornelyus

Bişof) metindeki

konuşmayı nerede

yapıyor?

Cornelius Bischoff

(Kornelyus Bişof)

Türkiye ile Almanya

ilişkileri açısından

neler yaptı?

İstanbul’daki

80. yaş günü

toplantısında

Almanların en

Türkü,

Türklerin en

Almanı

Dostluk köprüsü

kurdu, Türk

edebiyatını

Almanya’da tanıttı.

İstanbul ve

Çorum’da

Ata binmeyi,

türkü söylemeyi

45


TEMA SONU

DEĞERLENDİRME

Bu temada şunları öğrendik:

1. Bir toplumdaki farklılıklar o toplum için

zenginliktir.

2. Ön yargılı olmak iyi bir şey değildir.

3. Ön yargılar bize çeşitli zararlar verebilir.

4. Bir araya gelirsek zor işlerin üstesinden

gelebiliriz.

5. Dinleyerek birbirimizi daha iyi

tanıyabiliriz.

6. Toplumlar arasında köprüler kuran ünlü

kişiler vardır.

ETKiNLiK

Bu temada

karşılaştığın görsellerin

altına ( √ ) işareti koy.

Tema içinde görmediğin

görsellerin altına ise (-)

işareti koy.

ETKiNLiK

ANLAŞMA,

GÖÇ,

İLETİŞİM

KELIME AVI

Aşağıdaki kelimeleri, verilen

Kelime Avı bulmacasında bulun ve

işaretleyin. Kelimeler yukarıdan aşağı

ve soldan sağa doğru yazılmıştır.

YARDIMLAŞMA,

ADALET,

UYUM,

EŞİTLİK,

E I D Ö P F G K İ O D D

Ü S A Y G I A P L P K Y

P L I D R O D V E O R A

A T C F N G A O T Ü U R

N O T O D F L C İ T K D

L Ü A P N Ç E K Ş Ü İ I

A T F E Ş İ T L İ K F M

Ş G Ö Ç Z C Ö K M A E L

M Ü T Z T G T Ö L T C A

A R A Ü H Ü M F L L Ç Ş

E T C F C L I G U Y U M

O N A A F T C Ö G C E A

1. Oyunun

Cevapları

1. C4

2. C7

3. B7

4. A5

5. B2

6. A6

7. B6

8. A8

9. B9

2. Oyunun

Cevapları

1. C1

2. B4

3. A7

4. A10

5. C8

6. B10

7. B2

8. B5

9. B3

46

OYUN VE EĞLENCE

Dünya Kukla Günü

21 Mart

47

OYUN VE EĞLENCE

48

ETKiNLiK

Aşağıdaki görselleri inceleyin.

Daha önce bu görsellerin

benzerlerini gördünüz mü?

Gördüyseniz ne zaman, nerede

gördüğünüzü arkadaşlarınıza

ve öğretmeninize anlatın. Görmediyseniz

bu görsellerin ne olduğuyla ilgili

tahminlerinizi onlarla paylaşın.

Ardından örnekteki gibi, her görselin

altına görselle ilgili bir cümle yazın.

....................................................................................................

.............................................................................

.......................................................................................................

...............................................................................................................................................

49

OYUN VE EĞLENCE

KARAGÖZ VE

HACİVAT

Oyun, bütün çocukların sevdiği

bir etkinliktir. Bu oyunlardan

biri Karagöz ve Hacivat’tır. Gerekli

hazırlıkları yaparsa her

çocuk Karagöz ve Hacivat

oynatabilir.

50

Karagöz ve Hacivat, gölge oyunu olarak

da bilinir. Bu oyun aslında bir tür kukla

oyunudur. Oyunda, deriden veya plastikten

kesilip boyanmış şekiller kullanılır.

Bu şekiller insan, hayvan, bitki, eşyadan

oluşur ve perdeye yansıtılır. Karagöz ve

Hacivat oyununu her yaştan insan zevkle

izler. Karagöz gösterileri özellikle Ramazan

ayında daha çok yapılır.

ETKiNLiK

Aşağıda verilen cümlelerdeki boşlukları

metinden hareketle, örnekteki gibi

doldurun.

1. Gerekli hazırlıkları yaparsa her çocuk ……………………………………..

Karagöz ile Hacivat oynatabilir.

2. Oyundaki şekiller …………….…………….…………….………. yansıtılır.

3. Karagöz oyununda, ………………………… veya ………………………… kesilip boyanmış şekiller kullanılır.

4. Karagöz gösterileri …………….…………….……………. ayında daha çok yapılır.

51

OYUN VE EĞLENCE

ETKiNLiK

DİKKATLİ MİSİNİZ?

Yukarıdaki Karagöz ve Hacivat çizimleri çeşitli parçalardan

oluşuyor. Bu iki çizimi karşılaştırın. Birindeki parça sayısı

diğerinden farklıdır. Farklı olan parçayı bulun ve aşağıdaki

boşluğa yazın.

…………………………………………………………………………..…………………………………………………………………

52

ETKiNLiK

KARAGÖZ OYNATMAYA NE DERSİNİZ?

Karagöz oyunundaki kuklaların parçaları hareketlidir. Bu sebeple

bel, kol ve bacak bölümleri ayrı ayrı hazırlanır. Parçalar ince bir

ip ile birbirine tutturulur. Kuklaları ve perdeyi hazırlamak için

aşağıdaki yönergeyi okuyun.

Sert, şeffaf bir plastik levha bulun.

KUKLALARI HAZIRLAMA

Kestiğiniz parçaları gazlı kalemlerle boyayın

ve boyanın kurumasını bekleyin.

İnce uçlu gazlı bir kalemle resmin bütün

çizgilerini çizin.

Sert, şeffaf

plastiği verilen

Karagöz

ve Hacivat

resimlerinin

üzerine koyun.

Eklem

yerlerini

ince bir ip

ile birbirine

tutturun.

35-40 cm

uzunluğunda

iki tane ince

çubuk bulun.

Bunları,

resimlerin

omuz

bölümündeki

işaretli

yerlere

tutturun.

Çizdiğiniz

resimleri

dikkatli bir

şekilde makasla

kesin. Kesme

işleminde

büyüklerinizden

yardım

alabilirsiniz.

İnce, beyaz bir

kumaşı perde

olarak kullanın.

Perdenin

boyutunu

ayarlayın.

Kuklaların

gölgesini

oluşturmak

için mum, el

feneri veya cep

telefonu feneri

kullanabilirsiniz.

53

OYUN VE EĞLENCE

Yukarıdaki hazırlıkları yaptıktan sonra

aşağıdaki metni kullanarak bir Karagöz gösterisi

hazırlayın.

Gösteri öncesinde şunları da yaparsanız

gösteriniz daha güzel olacaktır:

1. Aşağıdaki metni birkaç kez sesli okuyun.

Bunu yaparken Karagöz ve Hacivat için

sesinizi farklılaştırın.

2. İnternetten Karagöz Hacivat videoları izleyin.

3. Gösteri öncesinde birkaç kez prova yapın.

Hacivat: (Şiir söyleyerek gelir.)

Karagöz izlemeye hoş geldiniz.

Bizleri dinlemeye hoş geldiniz.

Sormayın başımıza gelenleri,

Bunları öğrenmeye hoş geldiniz.

Eski bir sanat sunuyoruz size,

Yakından gözlemeye hoş geldiniz.

Kardeşler, şarkımızı türkümüzü,

Birlikte söylemeye hoş geldiniz.

Hacivat: (Devam eder.)

Yâr bana bir eğlence!

Hacivat: Aman bana bir eğlence!

DİŞ AĞRISI

Karagöz: (Sahnenin köşesinden)

Ah! Uf! Sus Hacivat!

Zaten canım burnumda.

Ah! Uf!

Karagöz: Şimdi gelirsem

sana gösteririm eğlenceyi.

Hacivat: Karagöz’üm bu sabah

ters tarafından mı kalktın?

Karagöz: (Hacivat’ın yanına gelir.)

Hacivat: Vah vah Karagöz’üm!

Bilirim, diş ağrısı kötüdür.

Ah! Uf!

Zaten bütün gece dişim ağrıdı,

şimdi de seninle uğraşamam.

Karagöz: Sorma Hacivat!

Çektiğimi bir ben bilirim.

Ah! Uf!

54

Hacivat: Karagöz’üm, suç sende…

Hacivat: Karagöz’üm,

dişini fırçalamazsan olacağı bu!

Karagöz: Dişimin ağrımasını

ben mi istiyorum?

Ah! Uf!

Karagöz: Fırçalamaz olur muyum?

Ah! Uf!

Hacivat: Fırçalıyor musun?

Karagöz: Elbette,

hem de akşamdan beri…

Ah! Uf!

Hacivat: Nasıl?

Karagöz: “Alçak diş! Utanmaz diş!”

diye demediğimi bırakmadım ama

bir yararını görmedim. Ah! Uh!

Hacivat: Sen dişini böyle mi fırçalıyorsun?

Karagöz: Hacivat, canımı sıkma…

Ah! Uf!

Başka nasıl fırçalayacağım?

Bildiğim tüm kötü sözleri söyledim.

Öyle azarladım ki, hiç faydası olmadı.

55

OYUN VE EĞLENCE

Hacivat: Karagöz’üm, öyle değil.

Diş fırçası ve diş macunu kullanarak

günde en az iki kez fırçalayacaksın.

Hacivat: Karagöz’üm,

bazen de diş hekimine görünmelisin.

Hacivat: Öyle değil Karagöz’üm!

Gidip diş hekimine muayene olmalısın?

Karagöz: Senin fırçalama dediğin,

fırçayla yıkama mıydı?

Ah! Uf! Ben de azarlama sandım.

Aman bu acıyı çekmektense

bundan sonra fırçalarım.

Karagöz: Ben zaten ondan

saklanmıyorum ki!

Karagöz: Dişim ağrımıyorken

ne diye diş hekimine

gideceğim?

Hacivat: Kontrol için.

Önceden önlem alırsan dişin çürümez.

Böylece hiç diş acısı çekmezsin.

Hacivat: : Tanıdığım diş hekimi var.

Haydi ona gidelim de

seni bu ağrıdan kurtarsın.

Karagöz: : Şimdi ne yapayım

sen onu söyle.

(Birlikte giderler.)

Karagöz: : Ah! Uf!

Hemen gidelim.

Suat BATUR (Düzenlenmiştir.)

56

ETKiNLiK

GÖSTERİDEN SONRA

Gösteri bitti. Oyunla ilgili olarak bu kitabın yazarına bir e-posta

gönderecek olsanız ona neler yazardınız? E-postanızı yazarken

kahramanların oyundaki sözlerinden de yararlanabilirsiniz.

(Kitabın yazarının e-posta adresi: ydogan@gazi.edu.tr)

ydogan@gazi.edu.tr

Değerli Kitap Yazarı,

57

OYUN VE EĞLENCE

Karagöz oyununa benzer bir oyun da

orta oyunudur. Ancak orta oyunu bir kukla

oyunu değildir. Oyuncular tarafından bir

alanda veya sahnede oynanır. Bu oyunda

konuşmalara ek olarak müzik, dans ve taklit

vardır.

Karagöz oyununda olduğu gibi seyircileri

güldürmek amaçlanır.

Aşağıda bir orta oyunundan alınmış kısa

bir diyalog var. Bu diyaloğu okuyun, sonra

altındaki soruyu cevaplayın.

ETKiNLiK

Muhtar: Adınız nedir, adınız?

Muhtar: Nasıl Ali?

Muhtar: Ooo, maşallah maşallah.

Sade Ali Efendiciğim.

Muhtar: Hayır.

Muhtar: : Hayır.

Soru: Bu diyalogda

seyirciyi güldürmek

için ne yapılıyor?

Açıklayın.

Ali: Ali.

Ali: Sade Ali.

Ali: Babamı tanır mısın?

Ali: : Peynirli pide.

Annemi tanır mısın?

Ali: : O da kol böreği.

Biz börek ailesi miyiz?

Neden bana Sade Ali

deyip duruyorsun?

58

Yukarıda Karagöz’ün bir kukla oyunu

olduğunu öğrendiniz. Kuklalar hayal

dünyamızı zenginleştirir, bize farklı

dünyaların kapılarını açar. Pek çok kukla

çeşidi vardır. Gölge kuklası, ip kuklası, el

kuklası, parmak kuklası bunlara örnek

verilebilir.

ETKiNLiK

Aşağıdaki kuklaları inceleyin. Bunlar yapılırken hangi

malzemeler kullanılmış? Örnekte yazılanları okuyun.

Diğerlerinde kullanılan malzemeleri de siz yazın.

Bu kukla yapılırken bir çift eldiven, iki

küçük beyaz daire, kahverengi kâğıt,

kalem ve makas kullanılmış.

.........................................................................................................................................

.........................................................................................................................................

........................................................................................................................................

. ........................................................................................................................................

.......................................................................

.......................................................................

.......................................................................

.......................................................................

.......................................................................

.......................................................................

.......................................................................

.......................................................................

....................................................................... .........................................................................

.........................................................................

.........................................................................

.........................................................................

.........................................................................

......................................................................................................

.........................................................................

......................................................................................................

.........................................................................

......................................................................................................

.........................................................................

......................................................................................................

......................................................................................................

......................................................................................................

59

OYUN VE EĞLENCE

ETKiNLiK

KUKLA YAPALIM

21 Mart Dünya Kukla Günü olarak kutlanıyor. O gün çeşitli kukla

gösterileri yapılır. İnsanların dikkatleri kuklalara çekilmiş olur.

Bununla birlikte kuklalar her zaman oynatılabilir. Çünkü kukla

yapmak ve oynatmak hem zevkli hem de eğlenceli bir iştir.

Haydi, aşağıdaki malzemeleri hazırlayın ve kuklalarınızı yapmaya başlayın.

Dünya Kukla Günü

21 Mart

Malzemeler:

Dosya kâğıdı

2 kurşun kalem

Makas

İğne

İplik

Yapıştırıcı

Paket lastiği

60

1 Bir dosya kâğıdını

ortasından ikiye kesin.

3

2

Kare şeklindeki

parçaya külah şekli

verin ve yapıştırın.

Bu, kuklanın gövdesi

olacak.

Parçalardan birini kare

şeklinde kesin.

Öteki parçayı da

ortasından ikiye kesin.

4

5

Bu parçalardan birini yine kare şeklinde kesin. Külah şekli

verin ve yapıştırın.

6

Bu külahın sivri ucundan bir miktar

kesin. Bu parça kuklanızın başı olacak.

6

Kuklanızın başının

geniş bölümünü

resimdeki gibi

keserek saç

oluşturun.

61

OYUN VE EĞLENCE

Kalan parçayı iki kare elde edecek biçimde

kesin. Bunlardan iki küçük külah daha

oluşturun. Bunlar da kuklanızın kolları olacak.

7

8

Kuklanın kollarını

iğne iplik yardımıyla

resimdeki gibi

birleştirin. İpliklerin

her iki ucunu

düğümleyin.

9

10

Kuklanın başını gövdeye resimdeki gibi yapıştırın. Sonra kuklanın

başının arkasından yaklaşık 30 cm uzunluğunda bir iplik geçirin.

11

Şimdi sırada

kuklayı hareket

ettirmek için

kullanacağınız

çubuklar var. İki

kurşunkalemi

artı biçiminde

yerleştirin. Tam

ortalarından

paket lastiğiyle

birleştirin. Bunu

sıkıca yapın

ki kalemler

oynamasın.

12

ETKiNLiK

Kuklanın başından

çıkan ipliği

paket lastiğinin

bulunduğu

yere bağlayın.

Kollardan çıkan

iplikleri de

kalemlerden

birinin karşılıklı iki

ucuna bağlayın.

62

Kuklanızı istediğiniz gibi

süsleyin. Kalemleri hareket

ettirerek kuklayı oynatın.

Hazırladığınız kuklayı

kullanarak ve konuşturarak

ailenize, sınıf arkadaşlarınıza

çeşitli gösteriler yapın.

Yaklaşık 40’ar cm

uzunluğunda iki

iplik hazırlayın.

Bunların birer

ucunu düğümleyip

resimdeki gibi kollara

takın.

Zeynep KAYA

(Düzenlenmiştir.)

13

Arkadaşınızla birlikte bir

dinleme etkinliği yapmaya

ne dersiniz? Etkinlikte bu

temada geçen bazı cümleler

ve kelimeler kullanılacak.

Önce aşağıdaki açıklamayı

gözden geçirin. Ardından 1. grupta yer

alan cümleleri arkadaşınıza okuyun.

ETKiNLiK

Arkadaşınız da kendi kitabında yer alan

tabloda, istenilen şeyleri yazmaya

çalışsın. Bu çalışma bitince bu

sefer 2. gruptaki cümleleri

arkadaşınız size okusun. Siz de

kendi kitabınızdaki tabloya istenen

bilgileri yazmaya çalışın. Hadi

bakalım, kolay gelsin!

1. GRUP CÜMLELER

1. Orta sütunun alttan üçüncü karesinin içine

Karagöz’ün oyun arkadaşının adını yazın.

2. Size göre soldaki sütunun alttan ikinci

karesinin içine “el kuklası” yazın.

3. Size göre sağdaki sütunun üstten

dördüncü karesinin içine “Dünya Kukla

Günü” yazın.

4. Ortadaki sütunun üstten ikinci karesinin

içine “Gölge Oyunu” yazın.

2. GRUP CÜMLELER

1. Size göre sağdaki sütunun üstten ikinci

karesinin içine Hacivat’ın oyun arkadaşının

adını yazın.

2. Ortadaki sütunun alttan dördüncü

karesinin içine “21 Mart” yazın.

3. Size göre soldaki sütunun alttan üçüncü

karesinin içine “parmak kuklası” yazın.

4. Ortadaki sütunun üstten ikinci karesinin

içine “orta oyunu” yazın.

Etkinlik bitince yazdıklarınızı kontrol etmeyi

unutmayın. Bakalım dinlediğinizi tam olarak

anladınız mı?

63

OYUN VE EĞLENCE

ETKiNLiK

TEMA SONU

DEĞERLENDİRME

1. Bu temada öğrendiklerinizi düşünün.

Aşağıdaki cümleleri okuyun. Bu cümlelerin

başına, doğru olanlar için “D”, yanlış olanlar

için “Y” yazın.

( ) Orta oyunu, oyuncular tarafından bir

sahnede oynanır.

( ) Karagöz oyunundaki kuklalar iple

oynatılır.

( ) Dünya Kukla Günü 15 Nisan’dır.

( ) Karagöz oyununda gölgeler beyaz bir

perdeye yansıtılır.

2. Bu temada en çok neleri sevdiniz? Ailenize

anlatın.

3. Bu temada yeni öğrendiğiniz bir şeyi

Türkçe ve Türk Kültürü dersini almayan bir

arkadaşınıza öğretin. Bunu yaparken beden

dilinizi (yüz ifadelerini, el ve kol hareketlerini)

kullanın.

ETKiNLiK

Bu temada karşılaştığın görsellerin altına ( √ ) işareti koy.

Tema içinde görmediğin görsellerin altına ise (-) işareti koy.

64

BAYRAMLAR VE

KUTLAMALAR

65

BAYRAMLAR VE KUTLAMALAR

66

....................................................................................................................................

....................................................................................................................................

Bu sayfada hangi hayvanları

görüyorsunuz? Hayvanların adlarını

söyleyin ve fotoğrafların altına

yazın. Bunlardan canlı olarak

gördüklerinizi nerede ve ne zaman

gördünüz? Arkadaşlarınıza anlatın.

....................................................................................................................................

....................................................................................................................................

67


ETKiNLiK

Aşağıda Türk alfabesinin

yazılı olduğu bir tablo

var. Bu tabloda bazı

harflerin kutusu renkli.

Renkli kutulardaki harfleri

yandaki karelere yazın.

Dikkat! Aynı renkteki karelere aynı

harfleri yazmanız gerekli. Bakalım

şifrelerdeki kelimeler neler? 1. şifre bu

temadaki konumuz olacak.

A B C Ç D

E F G Ğ H

I İ J K L

M N O Ö P

R S Ş T U

Ü V Y Z

1. ŞİFRE

2. ŞİFRE

ETKiNLiK

Siz de çeşitli anahtar kelimeler

belirleyin. Belirlediğiniz

kelimelerdeki harfleri, renksiz

olarak verilen tabloda

yukarıdaki gibi farklı renklere boyayın.

Bu çalışmada aşağıdaki örnek şifre

kutucuklarını kullanabilirsiniz. Bu oyunu

arkadaşlarınızla oynayın.

A B C Ç D

E F G Ğ H

I İ J K L

M N O Ö P

R S Ş T U

Ü V Y Z

68

Dinî bayramların toplumumuzda ayrı bir

yeri vardır. Bu bayramlardan biri de Kurban

Bayramı’dır. İnsanlar özellikle dinî bayramlarda

ailece bir araya gelir. Uzakta olan aile bireyleri

ve akrabalar bayramlar sayesinde toplanırlar.

Böylelikle toplumsal dayanışma, sosyalleşme

sağlanır. Hayatımızda bir canlılık oluşur.

DINÎ BAYRAMLARIMIZ

Bayramların “bir araya gelme, paylaşma,

kaynaşma” gibi işlevleri vardır. Bu işlevler sayesinde

küs olanlar barışır; gençler, yaşlıları

ziyaret eder. Maddi durumu iyi olanlar muhtaç

durumdaki kişilere yardım eder. Bu yardımlar,

başka ülkelere kadar uzanır.

ETKiNLiK

Yukarıdaki metni bir kez daha okuyun. Bu metindeki düşünceyi

yazım ve noktalama kurallarına uyarak bir cümle ile aşağıdaki

boşluğa yazın.

………………………………………………………………………………………………………………………………………

69


Bundan

önceki dinî

bayramımız?

ETKiNLiK

Kurban Bayramı, dinî

bayramlarımızdan biridir.

Diğer dinî bayramımızı

hatırlıyor musunuz? O

bayramla ilgili bildiklerinizi


Bu temada Kurban

Bayramı’yla ilgili pek çok

şey öğreneceksiniz: Kurbanlık

hayvanlar, arife günü ve

bayram hazırlıkları, bayramda

yapılanlar vb.

Haydi başlayalım!

70

KURBANLIK ALMAK

Kurban

Bayramı

öncesinde

kurbanlık

alınır;

kurbanlık

satın

alınırken

pazarlık

edilir.

Kurban

olarak

koyun, keçi,

sığır ve deve

kesilebilir.

Kurbanlık

hayvan,

kurban

edilmeden

önce

güzelce

süslenir;

hayvanın

alnına ve

sırtına kına

yakılır.

ETKiNLiK

EŞLEŞTIRIN

Yukarıdaki cümleleri okuyun. Sonra her cümleyi ilişkili olduğu

görsel veya görsellerle eşleştirin. (Bir cümle birden fazla

görselle ilişkili olabilir.)

71


ETKiNLiK

Aşağıdaki soruları aile

büyüklerinizden birine

sorun. Sorulara verilen

cevapların ses kaydını

alın.

Sonra bu kayıtları birkaç kez dinleyin.

Ardından kayıtların özetlerini sınıf

arkadaşlarınız ve öğretmeninizle

paylaşın.

* Baba/anne/dede, sen çocukken kurbanlıklar nasıl alınırdı?

* Kurban Bayramı için evlerde ne tür hazırlıklar yapılırdı?

KURBANLIK HAYVANA KINA

YAKMAK

Türk toplumunda anneler üç şeye kına yakar.

Askere giden oğullarına, kendilerini vatana

adasınlar diye. Gelin olan kızlara, kendilerini

yuvalarına adasınlar diye. Kurbanlık

hayvana kına yakılması ise Allah’a adandığı

içindir.

BAYRAM POSTASI

KURBANLIK

KOÇLARA

KINA YAKTI

Kurbanlık hayvana kına

yakma geleneği hâlâ devam

ediyor.

Adana’da 62 yaşındaki Hasibe

Parlar, satın aldığı kurbanlık

koçlara kına yaktı.

Kına yakma geleneğini sürdüren

Parlar, “Bizde geline, askere,

koça kına yakılır.” dedi.

72

ARIFE GÜNÜ

Bayramdan

önceki güne

“arife” denir. Arife

günü evler ve

mahallelerde

temizlik yapılır.

Bayramda misafir

ağırlanacağı

için evler ve

mahalleler temiz

olmalıdır.

Arife günü mezarlıklar ziyaret edilir.

Mezarlıklarda Kur’an-ı Kerim okunur ve dua edilir.

73


Daha önce bayram namazına gittiniz

mi? Bir yakınınız bayram

namazına gitti mi? Eğer

biliyorsanız bayram

namazının nasıl kılındığını

arkadaşlarınıza anlatın. Gitmediyseniz

büyüklerinizden öğrenin. Verilen karekodu okutarak bir

bayram namazı videosu da izleyebilirsiniz.

ETKiNLiK

BAYRAM BAŞLADI

Kurban Bayramı’nın süresi

dört gündür. İlk gün çok yoğun

geçer. Sabah erkenden

kalkılır. Abdest alınır, yeni kıyafetler

giyilir. Bayram namazı

için camiye gidilir.

1

2

3

Burada, Bayram Namazı

sırasında çekilmiş çeşitli

fotoğraflar var.

(4) numaralı fotoğrafta

neler görüyorsunuz?

Fotoğrafta görülen

durumun sebebi ne olabilir?

Arkadaşlarınıza anlatın.

ETKiNLiK

4

74

ETKiNLiK

Elini öptüğünüz büyükleriniz

size ne diyorlar? Bir tane

örnek verelim: El öpenleriniz

çok olsun. Söylenen

diğer sözlerden örnekler

belirleyin, not alın. Bunları


Bayram namazından sonra bayramlaşma camide

başlar; yolda, sokakta devam eder. Sonra

da evde aile bireyleri birbirleriyle bayramlaşır.

Küçükler, büyüklerin ellerini öperler. Büyükler de

onlara bayram harçlığı verirler.

Bayram namazından sonra kurbanlık hayvan

hazırlanır. Kurban duası okunur, tekbir getirilir.

Kurban, tecrübeli kişiler veya kasaplar tarafından

kesilir.

ETKiNLiK

Ahmet, Kurban Bayramı’nda neler yaptığını yazmış. Ancak

cümleler biraz karışmış. Yukarıda öğrendiklerinizden

hareketle Ahmet’in bayram günü yaptıklarını sıralayın.

( ) Komşumuz Mustafa Amca, kurbanımızı kesti.

( ) Sabah erkenden kalktık, abdest aldık.

( ) Arife günü mezarlık ziyaretine gittik.

( ) Misafirlere ikram etmek için kurban etinden kavurma yaptık.

( ) Bayram namazı için babamla birlikte camiye gittik.

( ) Bayramın ikinci günü ihtiyaç sahibi insanlara kurban etinden paylar dağıttık.

( 1 ) Bayramdan iki gün önce kurbanlık aldık.

75


KURBAN ETİ

Kurban etinin bir bölümü kurban kesemeyen ihtiyaç sahiplerine

dağıtılır. Bir bölümü ev halkı için ayrılır. Bir bölümü de gelen

misafirlere ikram edilir. Kurban etinin tamamı da ihtiyaç

sahibi kişilere verilebilir.

Kurban Bayramı’nda et yenilirken uzmanların şu tavsiyesine

kulak verilmeli: “Eti, otsuz bırakmayın!” Bu söz şu anlama geliyor:

Et, bol sebze ile tüketilmeli. Yani Kurban Bayramı’nda et yemeklerinin yanında mutlaka bol salata

yenilmeli.

76

KURBANIN

DINÎ VE

SOSYAL

YÖNÜ

İslam dinine

göre kurban

kesmek maddi

durumu iyi

olanlar için bir

“borç”tur. Kurban

kesmek, Allah

için yapılan

ibadettir. Kurban

kesmenin

bir de sosyal

yönü vardır.

Maddi durumu

iyi olmayan

insanlara

dağıtılan etler, o

aileler açısından

çok önemlidir.

Bayramda,

uzaktaki ve

yakındaki aile

fertleri buluşur.

Bir sofra başında

hep birlikte

olmak keyif

ve huzur verir.

Kurban Bayramı

bu yönüyle,

Hıristiyanlıktaki

Şükran Günü’ne

benzer.

Kurban Bayramı Sofrası

ETKiNLiK

Şükran Günü Sofrası

Yaşadığınız çevrede Şükran Günü’yle ilgili olarak neler yapılıyor?

Bu konuda Hıristiyan arkadaşlarınıza sorular sorun. Edindiğiniz

bilgilerle Kurban Bayramı’nda yapılanları karşılaştırın. Bu konudaki

bilgileri sınıf arkadaşlarınıza anlatın.

77


Kurban Bayramı’nda çok çeşitli et yemekleri

yapılır. Bunlardan bazılarını görüyorsun.

Kurban Bayramı’nda kavurmalı tost yapmaya

ne dersin? Bunun için aşağıda verilen bilgileri

KURBAN BAYRAMI’NA ÖZEL YEMEKLER

okuman yeterli. Şimdiden afiyet olsun. Tost

yaparken zorlandığın yerlerde büyüklerinden

yardım isteyebilirsin.

• 4 dilim tost

ekmeği

• 1/2 tatlı

kaşığı

tereyağı

YAPILIŞI

1. Kavurmayı ince ince

dilimleyin. Salatalık

turşularını uzunlamasına

dilimleyin.

2. Kaşar peyniri dilimlerini

ortadan ikiye kesin. Tost

ekmeklerinin iç kısmına bir

miktar tereyağı sürün.

3. İki dilim tost ekmeği üzerine

kavurma dilimlerini eşit

olarak paylaştırın. Üzerlerine

tuz ve isteğe göre karabiber

serpiştirin.

MALZEMELER

• 4 dilim kaşar

peyniri

• 100 gram

kavurma

Afiyet olsun!

• 4 adet

salatalık

turşusu

• Tuz

• Karabiber

(isteğe göre)

4. Salatalık turşusu dilimlerini

dizin. Üzerlerini kaşar

peyniri dilimleriyle kapatın.

Hazır durumda olan tost

ekmeklerini üzerine kapatın.

5. İsteğe göre ekmek

dilimlerinin üzerine de

tereyağı sürdükten sonra

tostları sıcak durumda olan

tost makinesine koyun.

6. Kapağını kapattıktan sonra

peynir eriyip, akışkan bir

kıvama gelene kadar pişirin.

Kavurma

Kavurmalı Tost

Terbiyeli Şiş

Yahni Sebzeli Haşlama Kaburga Dolması

78

KURBAN BAYRAMI

VE YARDIMLAŞMA

Kurban Bayramlarında

uzakta olan ihtiyaç sahiplerine

de yardım edilir.

Bunun için Türk Kızılay’ı

her yıl kampanya düzenlemektedir.

Haberler

KIZILAY,

KURBAN BEREKETİNİ

İHTİYAÇ SAHİPLERİNİN

SOFRASINA

YIL BOYU TAŞIYACAK

Türk Kızılay’ı Kurban Bayramı’nda da ihtiyaç

sahiplerine yardım için çalışmalar yapıyor.

“Kurban bereketi yıl boyu sürsün!” sloganıyla

seslenen Kızılay, Türkiye dâhil yaklaşık 40 ülkede

170.000 vekâlet sahibi adına kurban kesip yaklaşık

3 milyon 800 bin kişiye kurban bereketini ulaştıracak.

Kurban kesimi ve dağıtımı yapacak Kızılay, Orta

Asya’dan Afrika’ya, Balkanlar’dan Orta Doğu’ya

kadar geniş bir coğrafyadaki ihtiyaç sahiplerine

kurban eti ulaştırıyor.

ETKiNLiK

Yukarıdaki gazete haberinden hareketle sınıf arkadaşlarınıza sorular

sorun. Aldığınız cevapları kendi cevaplarınız ile karşılaştırın.

79


ETKiNLiK

Bu temada kurban olarak

kesilebilecek hayvanları

öğrendiniz. Peki, bu

hayvanların yavrularına

verilen adları biliyor

musunuz? Aşağıda karışık olarak verilen

hayvanlarla yavrularının adlarını

görsellerin altına yazın. Ardından

hayvanlarla yavrularını eşleştirin.

Bilmediğiniz adlar için sözlük kullanın.

Deve

Oğlak

Sığır

Kuzu

Koyun

Köşek

Keçi

Buzağı

................................................

................................................

................................................

................................................

................................................

................................................

................................................

................................................

80

ETKiNLiK

Tabloda hayvan fotoğrafları

görüyorsunuz. Aşağıda iki

grup yönerge cümlesi var. Bu,

etkinliği arkadaşınızla birlikte

yapabilmen için böyle. Birinci

oyundaki yönerge cümlelerini

siz okuyun. Arkadaşınız

cevapları bulsun ve tablonun altındaki

yere yazsın. İkinci oyundaki yönerge

cümlelerini arkadaşınız okusun. Siz

cevapları bulun ve tablonun altındaki

boşlukları yazın. Etkinliğin sonunda

doğru cevap sayılarınızı karşılaştırın.

Başarılar!

1

2

3

4

A B C

Açıklama: Tabloda sütunlar “A, B, C” olarak

adlandırılmış. Satırlara ise “1’den 6’ya” kadar

numara verilmiş. Etkinliğin her maddesinde

tablodaki bir hayvan tarif ediliyor. Dinleyen

kişi, tarif edilen hayvanı buluyor. Onun koordinatını,

tablonun altındaki ilgili maddedeki

boşluğa yazıyor. Örneğin “Kurban olarak kesilemeyen,

kanatlı hayvan.” denildiğinde cevap

“A2” oluyor. Unutma! Her maddeyi iki kez okuyacaksınız.

Cevaplar temanın son sayfasında.

Yönerge Maddeleri (1. Oyun)

1. Kurban olarak kesilebilen

hayvanlardan keçinin siyah renkli

yavrusu.

2. Bir yolda yürüyen koyun sürüsü.


hayvanlardan en büyüğü, ikisi bir

arada.

4. Süslenmiş küçükbaş kurbanlık hayvan.

5. Kurban olarak kesilemeyen

hayvanlardan en uzun boylu olanı.

Yönerge Maddeleri (2. Oyun)

5

6

1. .................................... 2. .................................... 3. ....................................

4. .................................... 5. ....................................

1. İkisi yatan, biri ayakta duran üç beyaz

oğlak.

2. Sakalları ve boynuzları olan, ikisinin

bir arada bulunduğu hayvan.

3. Bir sürünün önünde bir tane koyun.


hayvanlardan koyunun yavrusu.

5. Biri siyah biri beyaz olan küçükbaş

kurbanlık hayvanlar.

81


Kurban

Bayramı’nda kesilen

kurbanın dışında

iki kurban daha vardır.

Bunlar adak kurbanı

ile akika

kurbanıdır.

ADAK KURBANI

Bir dileğin gerçekleşmesi durumunda

kesilen ve eti yoksullara dağıtılan kurbana

adak kurbanı denir. Adak kurbanının etinin

tamamı ihtiyaç sahibi kişilere dağıtılır. Adak

kurbanını kesen kişi ve zenginler bu etten

yiyemez.

Diyanet İşleri Başkanlığı

AKIKA KURBANI

Yeni doğan çocuk için şükür amacıyla

kesilen kurbana “akika” denir. Akika kurbanı

çocuğun doğumunun yedinci günü veya

ergenlik dönemine kadar kesilebilir. Akika

kurbanının eti ihtiyaç sahiplerine dağıtılabilir,

bu etten komşu ve akrabalara ikram edilebilir.

Kurbanı kesen kişi ve o kişinin ailesi de

akika kurbanının etinden yiyebilir.

Diyanet İşleri Başkanlığı

82

ETKiNLiK

TEMA SONU

DEĞERLENDİRME

1. Bu temada Kurban Bayramı’yla ilgili

edindiğiniz bilgilerden hareketle labirent

bulmacayı çözün. Labirent bulmacada

kurbanlık olarak kesilebilen hayvanları

takip edin. Çizgi çizerek çıkış noktasını

bulun. Böylelikle arife gününden başlayarak

Kurban Bayramı’na ulaşmaya çalışın.

83


ETKiNLiK

TEMA SONU

DEĞERLENDİRME

2. Aşağıdaki soruları ve cevapları

inceleyin. Ardından sorularla

cevapları eşleştirin.

Kurbanın

kelime anlamı

nedir?

Kurban olarak

kesilebilecek

hayvanlar koyun, keçi,

sığır, devedir.

“Et, otsuz

bırakılmamalı!”

sözü ne anlama

geliyor?

İslam dinine göre

maddi gücü

yerinde olanlar

kurban

kesmelidir.

Kimler kurban

kesmelidir?

Kurban

kelimesinin anlamı

“yakınlaşma”dır.

Kurbanda hangi

hayvanlar

kesilebilir?

Bu sözün anlamı

şu: Et, bol sebze ile

tüketilmeli.

1. Oyunun

Cevapları

1. C3

2. A4

3. A5

4. B4

5. C2

2. Oyunun

Cevapları

1. A3

2. A6

3. C6

4. B2

5. C1

84

GEZELİM GÖRELİM

85

GEZELİM GÖRELİM

86

Merhaba, benim

adım Ahmet. 13 yaşındayım,

6. sınıfa gidiyorum.

Ailemle birlikte

Ankara’da yaşıyorum.

Annem coğrafya öğretmeni,

babam ise

bir turizm şirketinde

çalışıyor. 7 yaşında bir

kız kardeşim var, adı

Sevgi. Kardeşim Sevgi,

bu yıl 1. sınıfa başladı.

Babam işi gereği

Türkiye’nin dört bir

tarafına sık sık seyahat

eder. Türkiye’de

gitmediği yer, görmediği

şehir yok. Ailece

gittiğimiz yerler de

oldu. Bu sayede ben

de Türkiye’deki bazı

illeri gördüm. Size

Türkiye’deki şehirleri,

turistik yerleri, Türkiye’nin

ünlü yiyeceklerini

ailece tanıtacağız.

Başlayalım mı?

87

87

GEZELİM GÖRELİM

Önce “Türkiye, Dünya’nın neresinde?”

sorusunun cevabına bakalım

mı?

Türkiye kuzey yarımkürede bulunur.

Ülkemiz Asya, Avrupa ve Afrika

kıtalarının birbirine en çok yaklaştığı

noktada yer alır. Türkiye’nin hem

Asya’da hem de Avrupa’da toprakları

vardır. Asya’daki topraklarımıza

“Anadolu”, Avrupa’daki topraklarımıza

ise “Trakya” adı verilir.

Anadolu’nun üç tarafı denizlerle

çevrilidir. Bu denizler Akdeniz, Ege

Denizi, Marmara Denizi ve Karadeniz’dir.

ETKiNLiK

TÜRKİYE DÜNYA’NIN NERESİNDE?

Bir dünya haritası üzerinde Türkiye’nin nerede

olduğuyla ilgili araştırma yapın. Türkiye’nin

komşusu olan ülkeleri belirleyin. Bu bilgileri


88

Gelelim doğudan batıya,

kuzeyden güneye Türkiye hakkında

bilgi vermeye.

Türkiye haritada yatay bir

dikdörtgene benzer. Size önce

Türkiye’nin kuzeybatısı hakkında

bilgiler vereceğim.

Sizin de gördüğünüz gibi Türkiye’nin

kuzeybatı toprakları iki

parça hâlindedir. Bu parçalardan

biri Avrupa, diğeri Asya’dadır.

Ayrıca bu parçaların arasında

Marmara Denizi yer alır.

İstanbul Boğazı ve Çanakkale

Boğazı, Karadeniz’i Ege Denizi’ne

bağlar. Trakya, Türkiye’nin

Avrupa’ya açılan kapısıdır.

ETKiNLiK

Türkiye’nin kuzeybatısında bulunan, gittiğiniz veya

bildiğiniz illeri düşünün. Bu illeri arkadaşlarınızla

birbirinize anlatın.

Türkiye’nin kuzeybatısında İstanbul,

Bursa, Edirne, Çanakkale

vd. iller yer alır. Bu şehirlerde tarihî

ve turistik pek çok mekân vardır.

Bursa’da bulunan Uludağ, kış

turizminin merkezidir. Bursa’nın

İskender kebabı, kestane şekeri

ünlüdür.

89

GEZELİM GÖRELİM

İstanbul’a gittiğimizde feribotla Bursa’ya

geçmiştik. Feribottaki haritada İstanbul’da

deniz ulaşımının çok yaygın

olduğunu görmüştüm. Marmara’da, özellikle

İstanbul çevresinde deniz yoluyla

pek çok yere gidiliyormuş. Haritayı inceleyip

aşağıdaki etkinliği yapmaya ne dersiniz?

ETKiNLiK

Bu haritada verilen hatlardan biri

“Ro-Ro Hattı”dır.

“Ro-Ro”nun ne olduğunu

araştırın. Bulduğunuz bilgileri

sınıf arkadaşlarınızla paylaşın.

ETKiNLiK

Haritadaki bilgileri kullanın. Aşağıdaki

soruların cevaplarını verilen boşluklara

yazın.

1. Yenikapı’dan kalkan deniz otobüsü, sarı kesik

çizgilerle hangi adalara gitmektedir?

2. Eskihisar-Topçular arasında çalışan deniz ulaşım

aracı nedir?

3. Yenikapı’dan nerelere hızlı feribot vardır?

4. Yenikapı’dan çıkan deniz otobüsü Esenköy’den

önce nereye uğramaktadır?

5. Yenikapı’dan hangi şehirlere hızlı feribot ve deniz

otobüsü gitmektedir?

.........................................................................................................................

.........................................................................................................................

.........................................................................................................................

.........................................................................................................................

.........................................................................................................................

.........................................................................................................................

.........................................................................................................................

.........................................................................................................................

.........................................................................................................................

.........................................................................................................................

90

Sırada Ege kıyıları var. Buranın

bizim ailemiz için yeri

farklı. Çünkü annem Aydınlı.

Ankara’dan Aydın’a karayoluyla

giderken Afyonkarahisar ve

Denizli’den geçiyoruz. Tatillerde

Aydın’a gittiğimizde İzmir ve

Manisa’ya da mutlaka uğrarız. O

illerde babamın arkadaşları var.

Anadolu’nun batısındaki iller

arasında İzmir, Denizli, Manisa,

Muğla ve Aydın’ı sayabilirim. Batı

Anadolu, turizmi ve tarımı ile öne

çıkar. Sizin de adını duyduğunuz

pek çok tatil yöresi buradadır.

Örneğin; Bodrum, Didim, Kuşadası,

Fethiye, Çeşme.

ETKiNLiK

Yandaki karekodu

okutun. Bodrum Su

Altı Müzesiyle ilgili

sanal gezintiye

katılın. Bu gezintide

dikkatinizi en çok

çeken şeyle ilgili

notlar alın. Aldığınız

notları arkadaşlarınızla

paylaşın.

91

GEZELİM GÖRELİM

Ayrıca

Anadolu’nun

batısında

pek çok

antik kent de

bulunmaktadır.

Bunlar: Efes,

Pergamon,

Sardes, Milet,

Aphrodisias

(Afrodisyas).

Efes

Pergamon

Sardes

Milet

Aphrodisias

İzmir körfezi

Ege mutfağı

zeytinyağlı

sebze

yemekleriyle

ünlüdür. Ege

mutfağından

birkaç örnek:

baklalı enginar,

börülce salatası,

otlu börek, kabak

çiçeği dolması.

92

Sırada, Anadolu’nun güneyinde

yer alan Akdeniz kıyıları var.

Anadolu’nun batısı gibi Akdeniz

kıyılarının da bizim ailedeki yeri

farklı.

Çünkü babam Mersinli. Yaz tatilimizin

bir bölümünü Mersin’de

geçiririz.

Anadolu’nun güneyindeki iller

arasında Antalya, Adana, Isparta,

Hatay, Mersin vd. yer alır.

Antalya, Türkiye’nin en önde

gelen turizm bölgelerinden biridir.

Babam geçen gün “Antalya her

yıl 10 milyondan fazla turist ağırlıyor.

Bu şehir Türk turizminin lokomotifi.”

demişti. Annemin de

Isparta için söylediği “Türkiye’nin

gül bahçesi” ifadesini hiç unutmuyorum.

Ayrıca narenciye denince akla

bu bölge gelir.

ETKiNLiK

Ahmet’in babası Antalya’yla ilgili ne diyor?

Aşağıya yazın.

..............................................................................................................................

..............................................................................................................................

Ahmet’in annesi Isparta için hangi ifadeyi

kullanıyor? Aşağıya yazın.

..............................................................................................................................

..............................................................................................................................

93

GEZELİM GÖRELİM

GÜNEY MUTFAĞINDAN...

ADANA

Adana

kebabı,

yanında

şalgam

suyu

MERSİN

Tantuni

kebabı,

sonrasında

kerebiç tatlısı

KAHRAMANMARAŞ

Dondurma

HATAY

Tepsi kebabı, içli

köfte, sonrasında

künefe

ISPARTA

Gül reçeli

Geçenlerde babam söyledi:

Hatay, Dünya Gastronomi

Şehirleri arasına katılmış.

Mutfaklarıyla dikkat

çeken şehirler bu listeye

girebiliyormuş.

ETKiNLiK

Mersin’de her yıl Narenciye Festivali düzenleniyor. Aşağıda bu

festivalden fotoğraflar var. “Narenciye ürünleri kullanılarak ne

yapılmış?” sorusunun cevabını her fotoğrafın yanına yazın.

...................................

...................................

...................................

...................................

...................................

...................................

...................................

...................................

...................................

...................................

...................................

...................................

...................................

...................................

...................................

...................................

...................................

...................................

...................................

...................................

94

Daha önce söylemiştim size. Biz

Ankara’da oturuyoruz. Ankara,

Türkiye’nin başkenti ve Anadolu’nun

orta bölümünde yer alıyor.

Şimdi size bir sürprizim var. Orta

Anadolu ile Karadeniz kıyıları hakkında

size babam bilgi verecek.

Hazırım

Ahmet.

Hazır mısın baba?

O zaman söz sende.

Merhaba çocuklar. Benim

adım Bülent. Ahmet’in babasıyım.

Ahmet size daha

önce söylemiş. Ben bir turizm

şirketinde çalışıyorum.

Size orta Anadolu’yu ben

tanıtacağım.

Önce illerden bahsedeyim.

Orta Anadolu’daki illerin

bazıları şunlar: Ankara, Konya,

Kayseri, Eskişehir, Sivas,

Nevşehir, Yozgat.

ETKiNLiK

Çocuklar, sizden şu çalışmayı yapmanızı istiyorum: Orta Anadolu’da

benim adlarını söylediğim illerden birini belirleyin. O ille ilgili bir

araştırma yapın. Bulduğunuz bilgileri arkadaşlarınız ve ailenizle

paylaşın.

95

GEZELİM GÖRELİM

Size orta Anadolu’nun

tarihî ve turistik yerlerinden

bazıları hakkında kısa kısa

bilgi vereyim.

Konya

denince akla

Mevlana gelir.

Türkçede “Gez

dünyayı, gör

Konya’yı.”

diye bir söz vardır. Konya’da Mevlana Müzesi görülmelidir.

Kapadokya

Nevşehir’dedir.

Buradaki peri

bacalarının

farklı bir

güzelliği vardır.

Kapadokya’da

balon turuna

katılabilirsiniz.

Eskişehir’e

yolunuz

düşerse

Balmumu

Heykeller

Müzesi’ni

gezmelisiniz.

Aksaray yakınlarındaki Tuzgölü’nü

ziyaret etmek sizin için farklı bir

deneyim olur. Yazın suları biraz

çekildiği için Tuzgölü’nün üstünde

yürüyebilirsiniz. Düşünün bir kere,

yerde toprak yerine tuz var ve siz

onun üstünde yürüyorsunuz. Çok

ilginç değil mi?

Orta Anadolu’ya eğer kışın gelirseniz Kayseri

Erciyes’teki kayak merkezi ilginizi çekebilir.

Tuzgölü

96

Karadeniz kıyıları, Türkiye’nin

en çok yağış alan

bölgesidir. Bu yüzden ülkemizin

en yeşil ve en geniş

ormanları Karadeniz kıyılarındadır.

Karadeniz kıyılarının önde gelen illeri

Trabzon, Samsun, Rize, Ordu, Giresun, Zonguldak’tır.

Bu bölge, doğal güzellikleriyle insanı

kendine çeker. Özellikle Trabzon, Rize ve Artvin’in

yaylaları ünlüdür. Yayla deyince bölgede

akla ilk Ayder Yaylası ve Pokut Yaylası gelir.

Karadeniz’in

olmazsa

olmazlarından biri

hamsidir.

Hamsiden çeşitli

yemekler yapılır.

Hamsi tava,

buğulama, hamsili

pilav, hamsi dolma

vb. Ben hamsili

pilavı çok severim.

Mısır unu, peynir ve

tereyağ kullanılarak

yapılan kuymak

farklı bir lezzettir.

97

GEZELİM GÖRELİM

Karadeniz deyince çay ve

fındıktan da bahsetmek

gerekir. Dünya fındık

üretiminin %70’i

Karadeniz kıyılarında

yapılmaktadır. Bölgede

yetiştirilen çaylar,

ülkemizin ihtiyacını

karşılıyor. Ayrıca 100’den

fazla ülkeye de ihraç

ediliyor.

(Tarım ve Orman Bakanlığı)

Karadeniz yöresinin

ünlü halk oyunu ise

horondur. Bu sayfadaki

müzik aletleriyle ilgili bir

araştırma yapabilirsin.

ETKiNLiK

Karekodu okutarak videoyu izleyin.

“Parmak Oyunu (Hamsi)”nun sözlerini yazın.

Bu oyunun sözlerini arkadaşlarınızla birlikte

seslendirin.

98

Çocuklar, Türkiye ile ilgili kalan

bilgileri de size coğrafya öğretmeni

olan eşim Gül Hanım anlatacak.

Çocuklar merhaba, benim adım Gül. Ahmet’in

annesiyim. Coğrafya öğretmeniyim. Ben de

size Türkiye’nin kalan yöreleri hakkında bazı

bilgiler vereceğim.

Anadolu’nun doğusu, Türkiye’nin en dağlık bölgesidir. Bu

yüzden buradaki şehirlerin çoğu denizden oldukça yüksektedir.

Bölgenin önde gelen şehirleri arasında Erzurum, Van, Malatya,

Elazığ, Tunceli, Kars sayılabilir.

Erzurum

Palandöken

Dağı’nda kış sporları

merkezi vardır. Burada 2017

yılında Avrupa Gençlik Olimpik

Kış Festivali yapılmıştır.

Ayrıca Erzurum’un cağ

kebabı ünlüdür.

99

GEZELİM GÖRELİM

Van, Van Gölü’nün

kıyısına kurulmuş

bir şehirdir. Van Gölü

Türkiye’nin en büyük

gölüdür. Van, kahvaltısı

ve kedisiyle ünlü bir

şehirdir. Yüzüncü Yıl

Üniversitesinin Van Kedisi

Evi adında bir merkezi

vardır.

ETKiNLiK

Aşağıdaki karekodu

okutarak canlı yayında

Van kedilerini izleyin.

Size ilginç gelen bilgileri

aşağıdaki boşluğa yazın.

.....................................................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................................................

Bölgede çok

sayıda tarihî eser

de bulunuyor.

Van Gölü’nde

Akdamar Adası

ve Kilisesi, Kars’ta

Ani Harabeleri,

Erzurum’da Çifte

Minareli Medrese

önemli tarihî

eserlerdir.

Bölgenin önde gelen bir diğer ili Malatya’dır.

Malatya denince herkesin aklına

kayısı gelir. Malatya ve civarında yetiştirilen

kayısılar dünya kuru kayısı ihtiyacının

%85-90’ını karşılamaktadır.

100

Çocuklar, Anadolu’nun güneydoğusunda yer alan

iller arasında Gaziantep, Diyarbakır, Şanlıurfa, Mardin,

Adıyaman, Siirt, Batman vd. bulunur. Yaz aylarında

Anadolu’da havanın en sıcak olduğu yer burasıdır. Ayrıca

burada Dicle ve Fırat nehirleri vardır.

Anadolu’nun bu bölümünde turizm potansiyeli çok yüksektir.

Adıyaman Nemrut Dağı, Peygamberler şehri Şanlıurfa,

Mardin evleri ilk akla gelen turistik yerlerdir.

101

GEZELİM GÖRELİM

Bölgenin mutfağı da çok zengindir.

Gaziantep mutfağı 2015 yılında UNESCO

tarafından Dünya Gastronomi Şehirleri

listesine eklenmiştir. Hatırlayın, daha

önce Hatay’ın da bu listeye girdiği

söylenmişti. Yani bu listede Türkiye’den

iki il bulunuyor.

Kebapları, baklavası, Antep fıstığı ile

Gaziantep mutfağı oldukça zengindir.

Gördüğünüz gibi

çocuklar Türkiye’nin her

bir bölgesinin kendine

has özellikleri var.

Türkiye’ye geldiğinizde

bu bölgelerden

bazılarını belki siz de

gezersiniz.

Bülent, Ahmet! Son

olarak siz de bir şeyler

söylemek ister misiniz?

Arkadaşlar, ben de

babama katılıyorum.


mutlaka farklı yerleri

keşfetmelisiniz. Şimdiden

iyi gezmeler.

Çocuklar, gerçekten

Türkiye’nin dört bir

tarafında gezilecek ve

görülecek pek çok yer

var. Ayrıca Türkiye’nin

her bölgesinde o

yöreye özgü çok çeşitli

yemekler bulunuyor.


farklı bölgelerden farklı

illeri görmenizi tavsiye

ederim.

102

ETKiNLiK

Ahmet’in babası her gittiği yerden buzdolabı süsü (magnet) getirmiş.

Tablodaki buzdolabı süslerinden koordinatı verilen illerin

Türkiye’nin neresinde olduğunu örnekteki gibi karşısına yazın. O

ilde veya o ilin yakınında ünlü olan bir şeyi veya yeri de yanına ekleyin.

A B C

B2:

1

C3: .......................................................................................................

.................................................................................................................

.................................................................................................................

.................................................................................................................

.................................................................................................................

2

.................................................................................................................

.................................................................................................................

.................................................................................................................

A4: .......................................................................................................

3

.................................................................................................................

.................................................................................................................

.................................................................................................................

.................................................................................................................

4

.................................................................................................................

C5: .......................................................................................................

.................................................................................................................

.................................................................................................................

5

.................................................................................................................

.................................................................................................................

.................................................................................................................

.................................................................................................................

6

.................................................................................................................

A3: .......................................................................................................

.................................................................................................................

.................................................................................................................

7

.................................................................................................................

.................................................................................................................

.................................................................................................................

103

ETKiNLiK

LEYLEĞİ HAVADA GÖRMEK

Bu sayfadaki resmi inceleyin. Sonra

aşağıdaki metni okuyun.

Geçen yaz tatilinde ailece bir geziye çıktık. Eskişehir hareket

noktamızdı. Önce Bursa, ardından İstanbul. Sonra da Balıkesir

ve İzmir’e gittik. On beş günlük gezi sonunda Eskişehir’e

döner dönmez soluğu amcamlarda aldık. Tatil boyunca gezip

gördüğümüz yerleri ona anlatınca amcam,

− Vallahi ne diyeyim? Bu sene siz resmen leyleği havada görmüşsünüz,

dedi.

Bu metinde ne anlatıldığını ailenizle paylaşın. Metindeki

“leyleği havada görmek” deyiminin anlamını tahmin edin.

Tahminlerinizi arkadaşlarınızla ve öğretmeninle paylaşın. Ardından

sözlükten bu deyimin anlamına bakın. Düşüncelerinizi

arkadaşlarınızla paylaşırken kelimeleri doğru telaffuz etmeye

özen gösterin.

ETKiNLiK


Karekodu okutun. Açılan bağlantıdaki illerden

birinde sanal gezinti yapın. Bu gezinti sırasında

dikkatinizi çeken ilginç bilgileri arkadaşlarınız ve

ailenizle paylaşın.

Eskişehir’den yola çıkıp tekrar Eskişehir’e dönen

ailenin gezi rotasını verilen Türkiye haritası

üzerinde çizgi çizerek gösterin.

Yanda bu temada ele alınan konularla ilgili bazı

cevaplar verilmiş. Bu cevaplar acaba hangi

soruların cevapları? Cevapları inceleyin, üstlerine

sorularını yazın.

1.........................................................................................................

Gaziantep ve Hatay.

2. .....................................................................................................................

Antalya.

104


105


ASYA HUN

DEVLETİ

(MÖ 220-MS 216)

METE

HAN

KAVİMLER GÖÇÜ’NÜN BAŞLAMASI (375)

AVRUPA

HUN

DEVLETİ

434

ATTİLA

HAN

GÖKTÜRK

DEVLETİ

552-745

BUMİN

KAĞAN

HAN

UYGUR

DEVLETİ

745-840

KUTLUK

BİLGE KÜL

KAĞAN

HAN

KARAHANLILAR

840-1042

ABDÜLKERİM

SATUK BUĞRA

HAN

Geçmişten günümüze kurulan Türk devletlerinden bazıları tarih

şeridinde gösterilmiştir.

106

GAZNELİLER

969-1187

BÜYÜK

SELÇUKLU

DEVLETİ

1037-1092

ANADOLU

SELÇUKLU

DEVLETİ

1077-1308

OSMANLI

DEVLETİ

1299-1922

TÜRKİYE

CUMHURİYETİ

ALP TEGİN

HAN

SELÇUK BEY

KUTALMIŞ

SÜLEYMAN

ŞAH

OSMAN

BEY

MUSTAFA

KEMAL

ATATÜRK

ETKiNLiK

Daha ayrıntılı bilgi için karekodu okutun

ve açılan portalı inceleyin.

107


TARİH BOYUNCA TÜRKLER

Türkler köklü bir geçmişe sahiptir.

Orta Asya’da başlayan bu süreç dünyanın

farklı yerlerinde farklı devletlerin kurulmasıyla

yüzlerce yıldır devam etmektedir.

Türkler, İslamiyet’in kabulünden

önce Orta Asya’da köklü gelenekleriyle

dünyayı derinden etkileyen devletler

kurmuşlardır. Bu devletlere Asya Hun

Devleti, Göktürk Devleti, Uygur Devleti

örnek olarak verilebilir. Türk tarihinde bir

yolculuk yapmaya ne dersiniz?

ETKiNLiK

Karekodu okutarak ilk Türk

devletlerini anlatan sunuyu inceleyin.

Sunudan öğrendiğiniz ilginç bilgileri


108

Türklerin kurduğu ilk devlet

Orta Asya’daki Asya Hun Devleti’dir.

Bu devletin başkenti

Ötüken, ilk hükümdarı Teoman’dır.

Teoman’dan sonra

yerine oğlu Mete Han geçmiştir.

Mete Han, Türkleri bir

bayrak altında toplamıştır. Türk

ASYA HUN DEVLETİ (MÖ 220-MS 216)

tarihinde onlu sisteme göre ilk düzenli orduyu

MÖ 209’da o kurmuştur. Günümüzde dünyadaki

bütün ordularda Mete’nin onlu sistemi kullanılmaktadır.

MÖ 209, Türk Kara Kuvvetleri’nin kuruluş

yılı olarak kabul edilir. Asya Hun Devleti’nin

en güçlü olduğu dönem, Mete Han dönemidir.

Çinliler, Hun saldırılarından korunmak için Çin

Seddi’ni yapmışlardır.

109


Asya Hun Devleti yıkıldıktan

sonra o bölgede;

- İklim kuraklaştı,

- Nüfus arttı,

- Tarım alanları daraldı,

- Kıtlık arttı,

- Salgın hastalıklar yayıldı.

AVRUPA HUN DEVLETİ

Asya Hun Devleti’nin yıkılışı ve yanda

belirtilen nedenlerden dolayı Türk boyları

batıya doğru göç ettiler. Avrupa’nın doğusunda

bulunan başka kavimler de batıya doğru göç

etmek zorunda kaldılar. Bu göç süreci, tarihte

Kavimler Göçü diye adlandırılır. Kavimler Göçü

sonucunda günümüz Avrupa devletlerinin

temelleri atılmıştır. Türkler tarafından da

Avrupa Hun Devleti kurulmuştur.

KAVİMLER

GÖÇÜ

110

Orta Asya’daki Türkler kendilerine

has bir takvim de yapmış ve

kullanmışlardır. Bu takvim 12

Hayvanlı Türk Takvimi’dir. Bu

takvimde geçen hayvanlar

şunlardır: sıçan, sığır, pars, tavşan,

balık, yılan, at, koyun, maymun,

tavuk, it, domuz

Nergis Biray

GÖKTÜRK DEVLETİ

Orta Asya’dan göç etmeyen Türkler

tarihte “Türk” adının yer aldığı ilk devleti

kurdular. Bu devlet Göktürk Devleti’dir.

552’de Bumin Kağan tarafından kurulmuştur.

Devletin başkenti Ötüken’dir. 745’te Uygurlar

tarafından yıkılmıştır. Göktürk alfabesi

kullanılarak yazılan Orhun Abideleri Türk

tarihi açısından çok önemlidir.

Tonyukuk Anıtı

ORHUN ABİDELERİ

(GÖKTÜRK YAZITLARI)

Türk adının geçtiği ilk Türkçe metindir. Bu

özelliğiyle Türk tarihi açısından çok önemlidir.

Orhun Abideleri 3 taştan oluşur: Tonyukuk

Anıtı 716, Kül Tigin Anıtı 732, Bilge Kağan

Anıtı ise 735 yılında dikilmiştir.

Bilge

Kağan

Anıtı

Kül Tigin Anıtı

111


Uygurlar, 745-840 yılları arasında Orta

Asya’da hüküm sürmüştür. Uygurlar yerleşik

hayata geçmişler ve ticaretle uğraşmışlardır.

UYGURLAR

Türklerin İslamiyet’i kabulünden önce kurulan

bu devletler dünya kültür mirasına önemli

katkılarda bulunmuştur.

TÜRKLERİN

DÜNYA KÜLTÜR MİRASINA

KATTIKLARI

• Altın Elbiseli Adam

• Günümüz askerlik sisteminde

de kullanılan 10’luk sistemin

tüm ordu sistemlerine dâhil

edilmesi

• Gıda maddesi olarak

yoğurdun dünya kültürüne

armağan edilmesi

• Üzenginin icat edilmesi.

112

Ayrıca Orta Asya bölgesinden Avrupa’ya

göç eden bazı Türkler, İlk Çağ’ın kapanıp Orta

Çağ’ın açılmasını sağlayan Kavimler Göçü

hareketini oluşturmuştur. Bugünkü Avrupa

medeniyetinin temelini oluşturan Vizigotlar,

Ostrogotlar, Franklar gibi kavimlerden

sonra Avrupa’da pek çok devlet kurulmuştur.

Hiç ata bindiniz mi?

At binen tanıdıklarınız

var mı? Anlatın. Eğer

cevaplarınız “Hayır./

Yok.” ise at binmeyle

ilgili bir araştırma

yapın.

ETKiNLiK

Altın Elbiseli Adam ile ilgili bir

araştırma yapın. Öğrendiğiniz bilgileri


“Üzenginin icadı

niçin önemlidir?”

sorusunun

cevabını bulun.

Öğrendiklerinizi

arkadaşlarınızla

paylaşın.

113


Arap Yarımadası’nda ortaya

çıkan ve hızla yayılan İslamiyet,

Türkler arasında

da yayılmıştır. Türklerin

İslamiyet’i kabulünden

sonra kurulan devletler

Türk-İslam devletleri

olarak tanımlanır. Bu dönemde

Orta Asya’nın Horasan

bölgesinde Karahanlılar,

Gazneliler, Büyük

TÜRKLERİN İSLAMİYET’İ KABULÜ

Selçuklular gibi devletler kurulmuştur. Büyük

Selçuklular döneminde yaşayan büyük devlet

adamı Nizamülmülk, Siyasetnâme adlı bir

eser yazmıştır. Bu eser, günümüzde hâlâ temel

siyaset kitaplarından biridir. Ayrıca Nizamiye

Medreseleri’ni kurmuştur. Bu medreselerin

ilki 1066 yılında Bağdat’ta kurulmuştur. Bu

medreseler günümüz üniversitelerinin işlevini

yerine getiriyordu.

114

Horasan

bölgesindeki

Türklerin dünya kültür

mirasına kattığı eserlerden

biri Kutadgu Bilig’tir. Kitabın

adı günümüz Türkçesi ile

“Mutluluk Veren Bilgi”dir. Bu

eser, hayatta nasıl mutlu

olunacağının yollarını

anlatmaktadır.

TÜRKLER ANADOLU’DA

Büyük Selçuklu Devleti

zamanında Türkler o

dönemdeki en büyük

devletlerden biri olan Bizans

İmparatorluğu ile mücadele

etmişlerdir. Malazgirt’te Sultan

Alparslan’ın başarısı sonrasında

Türkler Anadolu’ya girmişlerdir.

Anadolu’yu yurt yapmak

için bu dönemde Türkler

Anadolu’ya akın etmiştir.

Böylelikle Anadolu, Türklerin

yurdu olmuştur. İlk başlarda

Anadolu’da

küçük beylikler

kurulmuştur.

Ardından

Osmanlı Devleti

diğer beyliklere

öncülük etmiştir.

Anadolu’da

1299 yılında

kurulan Osmanlı

Beyliği, zaman

içinde üç kıtaya

hükmeden bir

devlet hâline

gelmiştir.

115


Ertuğrul Bey’in komutasındaki

Kayı Boyu,

Bilecik’in Söğüt ve Domaniç

civarına yerleşti.

Ertuğrul Bey’den sonra

yerine Osman Bey geçti.

Osman Bey kendi adıyla

tanınan beyliği kurdu.

Bu beylik büyüdü, genişledi

ve Osmanlı Devleti

bu şekilde ortaya

çıktı.

OSMANLI DEVLETİ

Osmanlı Devleti’nde

bazı padişahlar dünya

tarihine yön vermiştir.

Bunlardan biri Fatih Sultan

Mehmet’tir (II. Mehmet).

Fatih’in 1453’te

İstanbul’u fethetmesiyle

Orta Çağ bitmiş, Yeni

Çağ başlamıştır. Fatih,

“Şahi” adı verilen çok

büyük toplar yaptırmıştır.

Bu toplar, dünya askerlik

tarihi açısından

önemlidir. Bu toplardan

biri 1868’de İngiltere’ye

hediye edilmiştir. Günümüzde

Londra Kulesi’nin

avlusunda sergilenmektedir.

ŞAHİ TOPU

Ağırlık : 18 ton

Uzunluk : 5.5 m

Dış çevresi : 2 m 74 cm

Yarı çapı : 92 cm

ETKiNLiK

Yukarıdaki görselde Şahi

Topu ile ilgili verilen

bilgileri inceleyin. Bu

bilgileri ailenize anlatın.

Gülle Ağırlığı : 544-860 kg

Gülle etki derinliği : 1m 63 cm

Ses etki alanı : 23 km

Proje : Sultan II. Mehmed

Döküm : Urbain Usta

Mimar Muslihiddin Ağa

Saruca Paşa

Yer : Edirne (Edrene)

Kanuni Sultan Süleyman

döneminde Osmanlı Devleti

üç kıtaya hâkim olmuştur. O

dönemde Kanuni, özellikle Fransa

ile ilişkilerini geliştirmiştir.

116

OSMANLI DEVLETİ’NDEN

TÜRKİYE’YE

1700’lü yıllardan itibaren Osmanlı Devleti güç

kaybetmeye başladı. 1900’lü yıllara gelindiğinde

Avrupa ülkeleri arasında anlaşmazlıklar çıktı. 1914

yılında başlayan I. Dünya Savaşı, 1918’e kadar

sürdü. Türk tarihindeki en önemli mücadelelerden

biri 1915 yılındaki Çanakkale Savaşları’dır.

Mustafa Kemal Atatürk, askerî dehasını burada

göstermiştir. Çanakkale Savaşları, Türk ve dünya

savaş tarihindeki en önemli savaşlar arasında yer

alır. Türk Ordusu, komutanından erine kadar çok

büyük fedakârlıklarla bu savaşı kazanmıştır. Türk

askerinin Çanakkale’de, yaralı düşman askerlerine

yaklaşımı büyük takdir toplamıştır.

117


General Guro tanık olduğu bir olayda bir Türk

askerinin kahramanlığına hayran kalır. Savaşın

bir anında süngü savaşı sonrası yaralılara

yardım etmek için anlaşılır. General Guro

askerleri izlerken şöyle bir olay görür: Yaralı bir

Türk askeri, düşman askerinin yarasını kendi

kıyafetini yırtarak sarmaktadır. General Guro,

askerin yanına gider ve hayretle neden böyle

FRANSIZ GENERAL GURO’NUN BİR ANISI

bir şey yaptığını sorar. Türk askeri şu cevabı

verir:

Yaralı askerin cebinden yaşlı bir kadın

resmi düştü. Bu kadının, askerin annesi

olduğunu düşündüm. Benim ise kimsem yok.

O, annesine kavuşsun diye yarasını sarıyorum.

İbrahim SARI

ETKiNLiK

Çanakkale Savaşı, büyük

yokluklar içinde kazanılmıştır.

Aşağıdaki menüyü inceleyin.

Bu konuyla ilgili olarak

arkadaşlarınız ve ailenizle

konuşun.

15 HAZİRAN 1917

Sabah üzüm hoşafı

Öğle yemek yok

Akşam yağlı buğday çorbası

Ekmek tam

18 TEMMUZ 1917

Sabah üzüm hoşafı

Öğle yemek yok

Akşam yarım ekmek

26 HAZİRAN 1917

Sabah yemek yok

Öğle yemek yok

Akşam üzüm hoşafı

Ekmek tam

8 AĞUSTOS 1917

Sabah yarım ekmek

Öğle yemek yok

Akşam şekersiz üzüm hoşafı

Not: 21 Temmuz 1917 tarihinden itibaren ordu

emriyle dağıtılan ekmek miktarı 500 grama

indirilmiştir, çünkü buğday ve un kalmamıştır.

118

Atatürk’ün,

Çanakkale’de vefat

eden Avustralyalı

askerlerin annelerine

yazdığı mektuptan

bir bölüm:

119


Cumhuriyetin ilk yıllarında pek çok

alanda dikkat çekici, öncü çalışmalar yapılmıştır.

Bunlardan biri de kadınlara seçme

ve seçilme hakkının verilmesidir.

Kadınlar İçin Seçme ve Seçilme Hakkı

Türkiye’de, kadınlara seçme ve seçilme

hakkı pek çok Avrupa ülkesinden

önce tanınmıştır. Ülkemizde 1930’da

belediye, 1932’de muhtarlık, 1934’te

ise Türkiye Büyük Millet Meclisi seçimlerinde

kadına seçme ve seçilme hakkı

tanınmıştır.

Cemile Burcu KARTAL

120

ETKiNLiK


1. Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığının

forsuyla ilgili bir araştırma yapın. Öğrendiklerinizi


2. Aileniz ve öğretmeninizle birlikte okulunuzda

bir gün Çanakkale Menüsü etkinliği yapın.

121


ETKiNLiK


1. Bu temada öğrendiklerinizi gözden geçirin.

Aşağıdaki sorularla ilgili olarak arkadaşlarınızla

konuşun.

- Türkler tarih boyunca dünya üzerinde nerelerde

yaşamışlardır? Bunu aşağıdaki harita

üzerinde gösterin.

- Türklerin dünya kültür mirasına kattığı

şeyler nelerdir?

122

SANAT VE EDEBİYAT

123

SANAT VE EDEBİYAT

124

ETKiNLiK

Fotoğraflardaki kişileri

tanıyor musunuz?

Tanıdıklarınızın

adlarını altlarına yazın.

Tanımadığınız kişilerin fotoğraflarını

büyüklerinize gösterin.

Kim olduklarını öğrenip adlarını

fotoğrafların altına yazın.

..................................................................

..................................................................

..................................................................

..................................................................

..................................................................

125

SANAT VE EDEBİYAT

ETKiNLiK

Tanıdığınız kişilerle ilgili bildiklerinizi

sınıf arkadaşlarınıza ve öğretmeninize

anlatın.

..................................................................

..................................................................

..................................................................

..................................................................

..................................................................

126

Rüzgâr, ağacın dallarını hareket ettirdi.

Tepemizdeki çınarın yaprakları, ılık bir

rüzgârla tatlı tatlı hışırdıyordu.

.......................................................................................................................

.......................................................................................................................

.......................................................................................................................

.......................................................................................................................

Merdivenlerden çıkarken nefesi kesildi,

Önünde çıkacağı daha çok basamak vardı.

Ağır ağır çıkacaksın bu merdivenlerden,

Eteklerinde güneş rengi bir yığın yaprak.

.......................................................................................................................

.......................................................................................................................

.......................................................................................................................

.......................................................................................................................

ETKiNLiK

Yukarıdaki örnekleri karşılaştırın.

Hangisi daha güzel? Nedenini

altlarındaki boşluklara yazın.

ETKiNLiK

Aşağıdaki evleri karşılaştırın. Hangisi daha

güzel? Görüşlerinizi arkadaşlarınıza ve

öğretmeninize anlatın.

ETKiNLiK

Karekodu okutarak ses dosyasındaki

iki sesi dinleyin. Dinlediğiniz bu sesleri

karşılaştırın. İki sesle ilgili yorumlarınızı


127

SANAT VE EDEBİYAT

Sanat kelimesinin kelime anlamı, “yapmak,

üretmek”tir. İnsanların gördükleri, işittikleri,

hissettikleri olayları ve güzellikleri, insanların

beğenecekleri şekilde ifade etmesidir. Yalnız,

insanların ürettiği her şey sanat eseri olmaz.

SANAT NEDİR?

Yapılan şeylerin sanat eseri olabilmesi için,

güzel ve özgün olması gerekir. Sanat dalları

arasında edebiyat, müzik, resim, mimari, sinema

sayılabilir.

..................................................................

..................................................................

..................................................................

..................................................................

..................................................................

..................................................................

ETKiNLiK

128

Yukarıdaki görsellerin

altına, hangi sanat dalıyla

ilgili olduğunu yazın.

Türk edebiyatındaki önemli

sanatçılarımızdan biri millî

şairimiz Mehmet Âkif Ersoy’dur.

Onun hayat hikâyesine kısaca

bakalım.

Mehmet Âkif Ersoy’un doğduğu ev

Mehmet Âkif, 1873 yılında İstanbul’da doğar. Dört

yaşındayken ilköğrenimine başlar. Ortaokul ve liseyi bitirir.

Mehmet Âkif, çok başarılı bir öğrencidir. Babasının

vefatı üzerine Baytar (Veteriner) Mektebine başlar. Baytar

Mektebini birincilikle bitirir. O yıllarda şiirle de uğraşmaktadır.

Okuldan mezun olduktan sonra yurdun

çeşitli yerlerinde baytar ve öğretmen olarak çalışır.

Mehmet Âkif Ersoy Halkalı Baytar Mektebinde

(Mehmet Akif Ersoy - WordPress.com)

129

SANAT VE EDEBİYAT

Kurtuluş Savaşı yıllarında yurdun düşmandan

kurtulması için çalışır. Şairin yazı ve şiirleri o dönemde

halk üzerinde çok etkili olmuştur.

Mehmet Âkif, Burdur Milletvekili olarak

TBMM’nin kurucuları arasında yer alır.

Mehmet Âkif, Ankara’da Tacettin Dergâhı’nda kalır

ve İstiklal Marşı’nı bu evde yazar. Bu ev şimdi müzedir.

Mehmet Âkif Ersoy, 27 Aralık 1936 tarihinde

vefat etmiştir. O, Kurtuluş Savaşı yıllarındaki çalışmaları

ve İstiklal Marşımızın şairi olarak her zaman

kalbimizde yaşayacaktır.

ETKiNLiK

İstiklal Marşımızı ne zaman,

nerelerde okuyoruz?

Bu konu üzerinde

arkadaşlarınızla konuşun.

ETKiNLiK

Karekodu okutarak Mehmet Âkif Ersoy’la

ilgili videoyu dinleyin ve izleyin. Bu videoda

gördüklerinizin beş tanesini aşağıya yazın.

..............................................................................................................................

..............................................................................................................................

..............................................................................................................................

..............................................................................................................................

..............................................................................................................................

130

ETKiNLiK

okusun.

Karekodu okutarak videoyu

izleyin. İstiklal Marşımızın ilk

iki kıtasını sınıfta benzer

şekilde okuyun. Bunun

için her mısrayı bir öğrenci

Korkma, sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak;

Sönmeden yurdumun üstünde tüten en son ocak.

O benim milletimin yıldızıdır, parlayacak;

O benimdir, o benim milletimindir ancak

Çatma, kurban olayım, çehreni ey nazlı hilal!

Kahraman ırkıma bir gül! Ne bu şiddet, bu celal?

Sana olmaz dökülen kanlarımız sonra helal…

Hakkıdır, Hakk’a tapan, milletimin istiklal!

Mehmet Âkif ERSOY

131

SANAT VE EDEBİYAT

Necip Fazıl Kısakürek, Türk şiirinde akla

ilk gelen şairlerden biridir. Onun en ünlü şiirlerinden

biri Sakarya Türküsü’dür.

ETKiNLiK

Karekodu okutun.

Şiiri dinlerken şiirde

boş bırakılan yerleri

doldurun.

SAKARYA TÜRKÜSÜ

İnsan bu …….…….… misali kıvrım kıvrım akar ya,

Bir yanda akan benim, …….…….… yanda Sakarya.

Su iner yokuşlardan hep basamak basamak,

Benimse alın …….…….…, yokuşlarda susamak.

Her şey …….…….…, su, tarih, yıldız, insan ve fikir;

Oluklar çift; birinden nur akar; birinden kir.

Akışta demetlenmiş, büyük, küçük, kâinat;

Şu çıkan …….…….… bak, bu inen suya inat?

Fakat Sakarya başka, yokuş mu çıkıyor ne?

Kurşundan bir yük binmiş, …….…….… gövdesine.

Çatlıyor, yırtınıyor yokuşu sökmek için.

Hey Sakarya, kim demiş suya vurulmaz perçin?

Rabbim isterse …….…….… büklüm büklüm burulur,

Sırtına Sakarya’nın, …….…….… tarihi vurulur.

Necip Fazıl KISAKÜREK

132

Türk edebiyatındaki ünlü

şairlerden bir başkası

da Nâzım Hikmet’tir.

Nâzım’ın bir şiirini

okumaya ne dersiniz?

DÜNYAYI VERELİM ÇOCUKLARA

Dünyayı verelim çocuklara hiç değilse bir günlüğüne

Allı pullu bir balon gibi verelim oynasınlar

Oynasınlar türküler söyliyerek yıldızların arasında

Dünyayı çocuklara verelim

Kocaman bir elma gibi verelim sıcacık bir ekmek somunu gibi

Hiç değilse bir günlüğüne doysunlar

Dünyayı çocuklara verelim

Bir günlük de olsa öğrensin dünya arkadaşlığı

Çocuklar dünyayı alacak elimizden

Ölümsüz ağaçlar dikecekler.

ETKiNLiK

Okuduğunuz şiirden hareketle aşağıdaki

soruları cevaplayın.

Nâzım HİKMET

1. Şair, dünyayı nelere benzetiyor?

........................................................................................................................

2. Şiirde geçen “ölümsüz ağaç dikmek” sözünün

anlamını arkadaşlarınızla tartışın.

........................................................................................................................

........................................................................................................................

133

SANAT VE EDEBİYAT

Sanat dallarından biri de müziktir. Türk müzik

tarihindeki önemli isimler arasında Barış Manço da

yer alır.

ETKiNLiK

Karekodu okutarak

Barış Manço’nun

biyografisini

dinleyin ve izleyin.

İlginizi çeken

konuların olduğu yerlerde kaydı durdurun,

notlar alın. Aldığınız notları arkadaşlarınızla

ve öğretmeninizle paylaşın. Bakalım

arkadaşlarınızla ortak not aldığınız yerler

olacak mı?

ETKiNLiK

Barış Manço’nun bildiğiniz

şarkıları var mı? Sınıf

arkadaşlarınızla konuşun.

Bunlardan bir tanesini belirleyin

ve sınıfta karaoke etkinliği yapın.

134

ETKiNLiK

Karekodu okutarak Barış Manço’nun “Nane Limon Kabuğu”

şarkısını dinleyin. Bu şarkıdan hareketle aşağıdaki soruları

cevaplayın.

1. Eski adamların doğru söylediği şey nedir?

........................................................................................................................

........................................................................................................................

2. Şifayı kapmak ne demektir?

........................................................................................................................

........................................................................................................................

3. Barış Manço şarkıda neyin tarifini veriyor? Tarifteki

malzemeleri aşağı yazın. Bu malzemelerin tarifte

hangi sırayla kullanıldığını anlatın.

........................................................................................................................

........................................................................................................................

........................................................................................................................

........................................................................................................................

135

SANAT VE EDEBİYAT

Neşet Ertaş, 1938 yılında Kırşehir’in Çiçekdağı

ilçesi, Kırtıllar köyünde dünyaya geldi. Müzik

hayatına saz üstadı olan babası Muharrem

Ertaş sayesinde başladı.

İlk çalgısı, annesinin çamaşır tokacına tel takarak

yaptığı oyuncak bağlama oldu. Çok küçük

yaşta bağlama ve keman çalmayı öğrendi.

ETKiNLiK

Neşet Ertaş’a niçin

“Bozkırın Tezenesi” deniliyor olabilir? Araştırın, bulduğunuz

bilgileri ve düşüncelerinizi arkadaşlarınızla paylaşın.

136

14 yaşında İstanbul’a geldi ve

babasının yazdığı

“Neden Garip Garip Ötersin Bülbül”

adlı türküyle ilk plağını yaptı.

1970’e kadar İstanbul ve Ankara’da

çalışmalarına devam etti. Yaşadığı

sağlık sorunları sebebiyle Almanya’ya

yerleşti. Uzun süre Almanya’da kaldı.

2000 yılında İstanbul’da verdiği

konserle yeniden sevenleriyle buluştu.

Kültür Bakanlığı tarafından

“Yaşayan İnsan Hazinesi”

ilan edildi. 2012 yılında

İzmir’de vefat etti.

ETKiNLiK

Neşet Ertaş’ın türküleri pek çok sanatçı

tarafından söylenmektedir. Onun aşağıdaki

türkülerinin adlarını büyüklerinize sorun.

Hangilerini biliyorlar? İçinden seçtiğiniz bir

tanesini dinleyin.

1. Gönül Dağı

2. Yazımı Kışa Çevirdim

3. Mühür Gözlüm

4. Seher Vakti Çaldım Yârin Kapısını

5. Tatlı Dillim

137

SANAT VE EDEBİYAT

Sanat dallarından biri de mimaridir.

Türk mimarisi denildiğinde akla gelen

isimler arasında Mimar Kemaleddin

Bey de yer alır. Onun hayatına bir bakalım.

1870’te İstanbul’da doğdu. İstanbul

Teknik Üniversitesinde okudu. İstanbul’daki

Sirkeci Garı’nı yapan Alman mimar

Jachmund (Yahmund)’un derslerine

devam etti. Sonra onun asistanı oldu.

Okulu bitirip Berlin’e gitti. Eğitimine orada

devam etti. Sonra Türkiye’ye döndü,

mimar Vedat Tek ile birlikte Birinci Millî

Mimarlık Akımı’nı başlattı. Türkiye’de

pek çok esere imza atmıştır. Bu sayfada

onun yaptığı bazı mimari eserleri görüyorsunuz.

Gazi Orta Muallim Mektebi

(Günümüzde Gazi Üniversitesi)

Ankara Palas Konukevi

ETKiNLiK

20 TL’lik kâğıt paranın

üstüne Mimar

Kemaleddin’in resmi

niçin konulmuş olabilir?


20 TL’lik kâğıt paranın arka yüzünde

Mimar Kemaleddin Bey’in resmi vardır.

138

EV YAPALIM MI?

Kartondan ev yapmaya ne dersiniz?

Alttaki şekli bir beyaz bir kartonun üstüne çizin.

Bunu yaparken cetvel kullanın. Ardından kapı,

pencere, çiçek gibi bölümleri kartonun üzerine

çizin ve bunları boyayın. Şeklin kenarlarından

makasla kesin. Katlama yerlerinden katlayın.

Yapışkan kullanarak ev maketini yapın. Bu işlemler

sırasında büyüklerinizden yardım alabilirsiniz.

139

SANAT VE EDEBİYAT



1. Sanat, insanlar için önemlidir.

2. Çeşitli sanat dalları vardır.

Edebiyat,

müzik,

mimari,

resim

sanat dalları arasında sayılabilir.

3. Sanat faaliyetleri hayatımıza renk katar.

Bizi güzelliklerle bir araya getirir.

Gördüğünüz gibi

hayatımızda

çeşitli sanat

dallarıyla iç

içeyiz. Sanatsal

faaliyetler ve ürünler olmasaydı

insanların hayatı nasıl olurdu?

Üzerinde düşünün ve konuşun.

ETKiNLiK

ETKiNLiK

Neşet Ertaş’ın aşağıdaki türkülerini onun dışında kimlerin söylediğini

araştırın. Seçtiklerinizi dinleyin, arkadaşlarınızla paylaşın.

- Gönül Dağı - Kendim Ettim Kendim Buldum - Yalan Dünya

140

İNSAN VE DOĞA

141

İNSAN VE DOĞA

142

143

İNSAN VE DOĞA

Doğadaki bitki çeşitliliği olmasaydı yaşam

çok farklı olurdu. İnsanlar ve hayvanlar

çok büyük sıkıntılar çekerdi. Dünyadaki oksijen

miktarı azalırdı. Özellikle otçul hayvanların

sayısı azalırdı. Buna bağlı olarak etçil hayvanların

da çoğu, zaman içerisinde yok olur

giderdi. Dünyada sınırlı sayıda canlı yaşayabilirdi.

Bunlar da dünyada belli bölgelerde

bulunurdu. Bu yüzden bitkiler, dünyadaki diğer

canlılar açısından hayati öneme sahiptir.

ÖNCESİ

SONRASI

ÖNCESİ

SONRASI

ÖNCESİ

SONRASI

144

Türkler eski

dönemlerde

hayvancılıkla

uğraşırlardı. Bu

sebeple mevsimlere

göre hayvanlarını

otlatabilecekleri

yerlere göç ederdi.

Dağlar, ormanlar,

otlaklar, sular, çiçekler

gibi doğa unsurları

onların hayatını

doğrudan etkiliyordu.

Türkler doğadaki

canlı ve cansız tüm

varlıkları sevmişler

ve korumuşlardır.

Türlerde şu görüş

hâkim olmuştur:

Yaşam hakkı

kutsaldır ve insanla

sınırlı değildir.

Bunda “Yaratılanı,

Yaratandan ötürü hoş

görmek” ilkesi etkilidir.

İslam dini de ağaca çok önem vermiştir. Hz. Muhammet’in şu sözü dikkat

çekicidir: Kıyamet kopmakta iken bile, elinde bir ağaç fidanı olan eğer

zaman buluyorsa onu diksin. Fatih Sultan Mehmet ağaçlar hakkında şunu

söylemiştir: Ağaçlarımdan izinsiz bir dal kesenin başını keserim.

ETKiNLiK

“Yaratılanı, Yaratandan ötürü hoş görmek” sözünün anlamı

üzerinde düşünün. Aşağıdakilerden hangisi bu sözün

anlamı olabilir? Seçtiğiniz anlam üzerinde konuşun.

Yeryüzünde pek çok varlık bulunur. Bu

varlıkların çoğu, insan hayatını kolaylaştırır.

O yüzden onları sevmeli ve onlara değer

vermeliyiz.

Yaratılmış olan varlıkları, yaratıcısına

olan sevgi ve saygımızdan

dolayı sevmeli ve

korumalıyız.

Yaratılmış varlıkların birbirlerine karşı sevgi ve saygı içerisinde davranmaları

gerekir. Böyle olduğunda dünya daha güzel bir yer olacaktır.

145

İNSAN VE DOĞA

Türk kültüründe ağacın

önemi şu örnekte de

görülür: Yeni doğan çocuk

için bir ağaç dikme

geleneği vardır. Bu, yeni

doğan çocuğun tıpkı

ağaçlar gibi uzun ve

köklü bir hayata sahip

olması içindir. Bebekler

için ağaç dikme geleneği

günümüzde de devam

ediyor.

Kahramanmaraş Türkoğlu

Belediye Başkanının

Açıklamaları:

“İlçemizde yeni doğan her

bebek için bir tane fidan

dikiyoruz. Fidanın yanına

bebeğin adını yazıyoruz.

Çocuklarımız büyüdükçe

ormanımız büyüyecek.

İlçemizde son bir yılda 750

bebek doğdu. Önümüzdeki

günlerde 750-800 ağacı

dikmiş olacağız. Çocuk

büyüdükçe hem ağacını

sulayacak hem de kendi adına

güzel bir hatıra olacak.”

Türkoğlu Belediyesi

Türklerde bitki ve ağaçlara verilen önemle ilgili

bir afiş hazırlayın. Afişten hareketle yabancı

arkadaşlarınızın olduğu sınıfta bir sunum yapın.

Bulunduğunuz yerde kendiniz

veya sevdiğiniz bir kişi için

bir ağaç dikin.

146

ORMAN VE BİZ

Ormanlar doğaya güzellik verir, hayat kazandırır. Ormanlar, doğanın akciğeri

ve oksijen üretiminin temel kaynağıdır. Ormanlar, milyonlarca canlı

türüne kucak açar, onların evi olur.

Ormanların çok yönlü

yararlarını

Âşık Veysel şöyle dile

getirmiştir:

ORMAN

YURDUN TEMELİDİR

Orman yurdun temelidir

Nesillerin evvelidir

Her sanatın ilk elidir

Ormandaki varlığa bak

Veysel sever ağaçları

Dalında öten kuşları

Orman yapar her işleri

Ormandaki varlığa bak.

ETKiNLiK

evvel

yurt

nesil

ötmek

ETKiNLiK

Aşağıdaki kelimeleri verilen

anlamlarla eşleştirin.

bir halkın üzerinde yaşadığı

toprak parçası

ilk, önceki,

geçmiş

kuşak

kuş veya böceklerin değişik sesler

çıkarması

Şiirdeki “Nesillerin evvelidir”

sözünün anlamını tahmin edin.


ETKiNLiK

Bu sayfadaki

yazıların

tamamını

bir kez daha

okuyun. Yandaki fotoğrafla

eşleştirebileceğiniz bilginin

olduğu yeri tespit edin. Tespit

ettiğiniz bölümü, bir çizgi

çizerek fotoğrafla eşleştirin.

147

İNSAN VE DOĞA

ETKiNLiK

Ormanların yararları nelerdir?

Aşağıdaki ağacın dallarına

ormanların yararlarını yazın.

148

......................................................................................................................

......................................................................................................................

......................................................................................................................

......................................................................................................................

......................................................................................................................

......................................................................................................................

......................................................................................................................

......................................................................................................................

......................................................................................................................

......................................................................................................................

......................................................................................................................

......................................................................................................................

......................................................................................................................

......................................................................................................................

......................................................................................................................

......................................................................................................................

......................................................................................................................

......................................................................................................................

......................................................................................................................

......................................................................................................................

......................................................................................................................

......................................................................................................................

......................................................................................................................

......................................................................................................................

......................................................................................................................

......................................................................................................................

......................................................................................................................

......................................................................................................................

......................................................................................................................

......................................................................................................................

149

İNSAN VE DOĞA

ETKiNLiK

Verilen karekodu

okutarak

şarkıyı dinleyin.

Dinleme

sırasında

aşağıda boş

bırakılan yerleri

doldurun.

ORMANLAR

Tohumlar fidana

………….……… ağaca

Ağaçlar ormana

Dönmeli yurdumda

Tohumlar fidana

Fidanlar ağaca

Ağaçlar ormana

Dönmeli yurdumda

………….……… kuşlara

Örtüdür toprağa

Can verir doğaya

………….………….. yurdumda

Yuvadır kuşlara

Örtüdür toprağa

Can verir doğaya

Ormanlar yurdumda

150

Bir tek dal kırmadan

………….……… kalmadan

Her insan bir fidan

………….……… yurdumda

Bir tek dal kırmadan

Ormansız kalmadan

Her insan bir fidan

Dikmeli yurdumda

Yuvadır kuşlara

………….……… toprağa

Can verir doğaya

Ormanlar yurdumda

Yuvadır kuşlara

Örtüdür toprağa

Can verir doğaya

………….… yurdumda

eba.gov.tr

ETKiNLiK

SORULARI

CEVAPLAYALIM

1. Dinlediğiniz bu şarkıdan nasıl bir sorumluluk çıkarıyorsunuz?

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

2. Yukarıdaki fotoğrafta yer alan ağaçların renkleri

niçin farklı olabilir? Düşüncelerinizi arkadaşlarınızla

paylaşın.

151

İNSAN VE DOĞA

AĞAÇ

Sonbahar soğuk rüzgârlar getirir,

Yapraklarım titrer, dallarım ürperir.

Acı bir sancı girer en yüksek dalıma

Artık kuşlar da uğramazlar yanıma.

Acı rüzgârlar esince dallarımda,

Çekilir hayat suyum.

Sararır yapraklarım,

Göz yaşı olur dökülürüm.

Bütün kış boyu karda, ayazda;

Üşürüm, donarım, katılırım.

Rüzgârda kamçı olur şaklar dallarım,

Ilık rüzgârlar essin diye yalvarırım.

1 İlk cemre düşer düşmez; 2

Uyanır özsuyum cömertçe.

Can gücüm fırlar köklerimden

dallarıma.

Rüzgâr sıcak öpücükler kondurur,

Kabarıp çatlayan tomurcuklarıma.

Koşar gelir arılar,

Görenler bayılırken çiçeklerime

Ardından, amanın amanın gözünü

sevdiğim,

O güzelim, yeşil yapraklar,

Sonra vefasız kuşlar,

Gelir yalvarırlar, dallarımda yuva

yaparlar.

ETKiNLiK

Bu sayfadaki

görsellerle

şiirin

bölümlerini

örnekteki gibi

eşleştirin.

2

152

ETKiNLiK

SORULARI

CEVAPLAYALIM

1. Sonbaharın gelmesiyle ağaçta ne gibi değişiklikler

oluyor?

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

Hele güzelim yaz ayları gelince,

Dallarımda meyveler gülümseyince,

Sebil ederim hepsini çocuklara.

Hani o çocukların gülüşleri var ya,

Büyük güç olur gövdeme dallarıma.

Ben ağacım, en çok çocukları

severim;

Meyvelerimi çocuklar yesin isterim.

Bu böyle bilinsin derim,

Ağacın fermanı densin;

En çok çocuklar meyvelerimi yesin!

3

2. Şair, kuşlara niçin vefasız diyor?

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

3. Şiirdeki ağaç, çocukları niçin seviyor?

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

4. Şiirde geçen ve gerçek olamayacak iki özellik

yazın.

..................................................................................................................................

..................................................................................................................................

İbrahim MİNNETOĞLU

153

İNSAN VE DOĞA

Atatürk ağaçlara büyük sevgi beslerdi. Aşağıdaki

olay bunu gösteren güzel bir örnektir.

Atatürk, bir gün Yalova’daki çiftliğe gider. Köşkün

yanındaki çınar ağacının dallarını kesmeye çalışan

bir bahçıvan görür. Bahçıvana bunun nedenini

sorar. Bahçıvan

“Ağacın dalları uzamış, binanın duvarına dayanıyor.”

der.

YÜRÜYEN KÖŞK

Bunun üzerine Atatürk şu emri verir:

“Ağaç kesilmeyecek, bina kaydırılacak.”

Görev, İstanbul Belediyesine verilir. Görevliler

gelir, binanın çevresi kazılır. İstanbul’dan getirilen

tramvay rayları santim santim çalışılarak binanın

altına sokulur. Bina 4,80 metre yana kaydırılır. Bu

olağanüstü ve riskli iş 10 Ağustos 1930 tarihinde

tamamlanır. O günden beri bu köşke Yürüyen Köşk

denilmektedir.

Türklerin ağaç

sevgisi Osmanlılar

zamanında ülkemize

gelen yabancıların

da dikkatini çekmiştir.

İngiliz şair ve seyyah

Lady Craven (Leydi

Kraven)’in bu konudaki

düşünceleri şöyledir:

“Türkler doğal

güzelliklere karşı

oldukça saygılıydılar.

Bir ağacın olduğu

yere ev yapacaklarsa,

ağacın geçebileceği

ve rahatlıkla

büyüyebileceği

kadar büyük bir delik

bırakıyorlardı.”

Asuman KARABULUT

Lady Craven (Leydi

Kraven)’in bahsettiği

durumlarla günümüzde

de karşılaşmak mümkün.

154

OSMANLI’NIN ÇİÇEKLERİ

Türk kültüründe ağaçlar gibi çiçeklere

de büyük önem verilmiştir. Osmanlılar

döneminde padişah bahçeleri; ağaçlar,

özellikle de çiçeklerle doluydu. Fatih

Sultan Mehmet, çiçekleri çok severdi.

Kanuni döneminde ise Osmanlı çiçek

kültürü gelişmiş ve Avrupa’yı da etkilemiştir.

O dönemde gelen yabancı elçiler

İstanbul’un bahçeleriyle çiçeklerinden

çok etkilenmiştir. Türk topraklarından

çiçek ve bitki tohumlarını Avrupa’ya götürmüşlerdir.

Bunun sonucu Avrupa’da

çiçek merakı artmış, bahçeler çiçeklerle

dolmuştur.

Ihlamur Kasrı

Fatih Sultan Mehmet’in

çiçek sevgisi

TÜRKLERİN ÇİÇEKLERİ

16. yüzyılda İstanbul’a

gelen Fransız seyyah ve

diplomat Philippe du Fresne-

Canaye (Filip dü Fire Kana),

Türklerdeki çiçek ve ağaç sevgisini

şöyle anlatır:

“Türkler çiçekleri çok sever. Ellerinde veya

sarıklarında daima çiçek vardır. Padişahın

sarayında ağaçların altında her çeşit ve

kokuda çiçek bulunur. Ağaç olarak selvi

ağırlıktadır.”

Maslak Kasrı

155

İNSAN VE DOĞA

İngiliz mimar ve ressam Thomas

Allom (Tomas Alom) 19. yüzyılda,

İstanbul’da çoğu evin bahçeli olduğunu

anlatır. Bu bahçelerde ağaçlar

ve çiçekler yetiştirilir. Sanatçı şunları

söyler:

“Türkler çiçeğe, özellikle güle çok

değer verir. Türkler arasında bir çiçek

dili bulunur. Her çiçek bir anlam

ifade eder. Portakal çiçeği umudu,

kadife çiçeği umutsuzluğu, horozibiği

değişmezliği simgeler. ‘Selam’

adı verilen çiçek demetleri mektupların

yerini alır.”

ETKiNLiK

Günümüzde çiçeklere hangi anlamlar

yükleniyor? Bu konuda bir

araştırma yapın. Öğrendiklerinizi

ailenizle ve arkadaşlarınızla paylaşın.

Padişahın kayığı

Tabaklar

Osmanlılar

eşyalarda ve iç

mekânlarda da süs

olarak çiçek resimleri

kullanmışlardır. Çiçek

desenlerinin kullanıldığı

yerlerden bazıları

şunlardır:

Padişahın tahtı

Yastıklar

Kumaşlar

Perdeler

Sarayların iç duvarları

156

Vazolar

Günümüzde Hollanda, dünyada

laleleriyle ünlü bir ülkedir. Acaba

Hollanda’nın lale öyküsü nasıl

başladı? Aşağıdaki metni okuyalım.

LALE, AVRUPA’YA NASIL GİTTİ, BİLİYOR MUYDUNUZ?

1562’de İstanbul’dan Hollanda’ya kumaş getiren

bir gemi Anvers Limanı’na yanaştı. Şehrin

tüccarlarından birine gelen kumaş balyaları

arasında lale soğanları da vardı. Anversli tüccar,

kumaşların yanındaki lale soğanlarını Osmanlı

soğanı zannetti. Soğanların çoğunu kızartıp,

zeytinyağı ve sirke dökerek yedi. Kalanlarını da

bahçesindeki lahana ve kabakların yanına ekti.

1563’te bahar geldiğinde bahçedeki sebzelerin

arasında göz alıcı laleler fışkırmıştı. İşte lalenin

Avrupa’ya gidişinin ilginç öyküsü.

Günümüzde Konya’nın Çumra ilçesi, Türkiye’deki

lale üretiminin merkezidir. Burada üretilen

laleler Türkiye’nin dört bir tarafındaki şehirlere

gönderiliyor. Örneğin İstanbul’da her yıl Lale

Festivali düzenleniyor. Ayrıca Konya’dan pek çok

Avrupa ülkesine lale ihraç ediliyor.

Türkiye’nin laleleri

Konya’da yetişiyor

Çumra’daki lale bahçeleri

İstanbul Lale Festivali

157

İNSAN VE DOĞA

Atalarımızın, ağaca ve çiçeğe büyük

önem verdiklerini gördük. Türkler ağaç

ve çiçeklerle ilgili çeşitli vakıflar kurmuştur.

Bunlardan biri “Dinlenme için Bahçe

Vakfı”dır. Bu vakıf, insanların dinlenmesi,

gezmesi için bir arazi satın almıştır. Bu

araziye ağaçlar, çiçekler dikilmiştir.

Bir diğer vakıf ise “Herkese Meyve Vakfı”dır. Vakıf, Bursa-İznik’te 1594 yılında kurulmuştur.

Vakıf bahçesinde elma ve armut ağaçları vardı. Vakfı kuran kişi, bu bahçeden

isteyen herkesin belirli bir miktar meyve yemesini ve götürmesini istemiştir.

158

Günümüzde de doğayı ve ağaçları

korumak için kurulmuş vakıflar vardır.

Bunlardan en bilineni TEMA’dır. TEMA,

Türkiye Erozyonla Mücadele, Ağaçlandırma

ve Doğal Varlıkları Koruma

Vakfı’nın kısa adıdır.

ETKiNLiK

Karekodu okutarak TEMA

Vakfı’nın sayfasını

inceleyin. Bu sayfadaki

Evimiz Dünya oyununu

oynayın. Oyunun

beğendiğiniz bölümlerini


Doğayı ve ağaçları korumak

için kurulmuş vakıflardan bir

diğeri ÇEKÜL’dür. ÇEKÜL, Çevre

ve Kültür Değerlerini Koruma

ve Tanıtma Vakfı’nın kısa adıdır.

Vakıf, Anadolu’nun her yerinde “7

Ağaç Ormanları” adıyla ağaç dikimi

de yapıyor.

Verilen

karekodu

okutarak

vakfın

çalışmalarını

inceleyin.

159

İNSAN VE DOĞA

ETKiNLiK


TEMA SONU

DEĞERLENDİRME

--

Türklerde geçmişten bugüne doğa, bitki ve

ağaç sevgisi hep vardır.

--

Türklerdeki bitki ve ağaç sevgisinde İslam dini

de çok etkili olmuştur.

--

Türkler, hem geçmişte hem de günümüzde

doğa ve çevre ile ilgili çeşitli vakıflar kurmuştur.

--

Avrupa’daki bitki ve çiçek kültürünün oluşmasında

Türklerin etkisi olmuştur.

1. Bu temada size ilginç gelen bilgileri kullanarak

evde ailenize bir konuşma yapın.

2. Daha önceki temaların bazılarında Kelime Avı

Bulmacası vardı. Bu temada böyle bir bulmaca

hazırlamaya ne dersin? Aşağıdaki kelimelerden

bazılarını kullanabilirsin. Sen de bu temada geçen

bazı kelimeler belirleyebilirsin. Bunun için

aşağıda verilen bulmaca şeklini bir kâğıda çizin.

Şekli, belirlediğiniz kelimeler ve harflerle doldurun.

Hazırladığınız bulmacayı aile bireylerine verin.

Onlardan bulmacayı çözmelerini isteyin.

Örnek kelimeler:

ORMAN, LALE, VAKIF, KÖŞK, BAHÇE, …

... ... ... ... ... B ... ... ... ... ...

... ... ... ... L A L E ... ... ...

... ... ... ... ... H ... ... ... ... ...

... ... ... ... ... Ç ... ... ... ... ...

... ... ... ... ... E ... ... ... ... ...

... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...

... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...

... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...

... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...

... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...

... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...

... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...

160

ETKiNLiK

Bu temada karşılaştığın

görsellerin altına ( √ )

işareti koy. Tema içinde

görmediğin görsellerin

altına ise (-) işareti koy.

KAYNAKLAR

Batur, Suat. (2010). Karagöz ile Hacivat, İstanbul: Altın Kitaplar Yayınevi.

Biray, Nergis. (2009). 12 Hayvanlı Türk Takvimi. A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi. S.39, s.671-682.

İzgören, Ahmet Şerif. (2018). Şu Hortumlu Dünyada Fil Yalnız Bir Hayvandır, Ankara: Elma Yayınevi (s. 95)

Karabulut, Asuman. (2011). Elizabeth Lady Craven’in 1785-1786 Yılları Arasında Osmanlı İmparatorluğu’na Yaptığı

Seyahati. Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.

Kartal, Cemile Burcu. (2016). Türkiye’de Kadınların İlk Defa Oy Kullandığı 1930 Belediye Seçimlerinde Türk Kadınlar

Birliği’nin Faaliyetleri. Üsküdar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Yıl: 2, Sayı: 3, 165-197.

Kaya, Zeynep. (2010). Kukla Yapalım, Bilim Çocuk, C.13, S.147, s.36-37.

Minnetoğlu, İbrahim. (1985). Ağaç (Şiir), Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi, S.404, s.44.

Nâzım Hikmet. (2016). Bütün Şiirleri. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.

Sarı, İbrahim. (2016). Atatürk’ün Anıları. Nokta e-book. Antalya.

Şirin, Hatice Emel.; Işık, Sevtap.; Çevik, Ceren.; Doğru, Tuğba.; Dalkıç, Tuncay. ve Solar, Baran. (2016). Deyim

Yerindeyse. (Ed.: Yusuf Doğan), Ankara: Pegem Akademi Yayınları.

Yenen, Halide. (2017). İnsanlarla İletişim Kurmak, https://somuncubaba.net/aile-eki/25-sayi-aile-eki/rahmanauzanan-bag/

161

GENEL AĞ KAYNAKÇASI

https://kurul.diyanet.gov.tr/Cevap-Ara/719/adak-kurbani-kesmenin-hukmu-nedir--etinden-kimler-yiyemezhttp://www.eba.gov.tr/video/izle/70667bc828cc7a4724a30b9cf3accad03d13051abc001

https://kurul.diyanet.gov.tr/Cevap-Ara/679/akika-kurbani-nedirhttp://www.sosyalsorumluluk.org/tarihimizdeki-ilginc-vakiflar/

http://melburn.bk.mfa.gov.tr/Mission/ShowInfoNote/218747

https://zdergisi.istanbul/makale/osmanlinin-cicekleri-28

http://www.turktarim.gov.tr/Haber/98/findikta-dunya-lideriyiz

https://www.fikriyat.com/kultur-sanat/2018/04/12/turklerin-cicekleri

http://www.turkoglu.bel.tr/hos-geldin-bebek-kampanyasi-ile-her-dogan-bebek-bir-fidan-ile-buyuyecek/

https://www.evrensel.net/haber/356048/almanlarin-en-turku-turklerin-en-almani-bischoffu-kaybettik

https://somuncubaba.net/aile-eki/25-sayi-aile-eki/rahmana-uzanan-bag/

1. BEN VE AİLEM

GÖRSEL KAYNAKÇA

Görsel (s.14): http://www.hurriyet.com.tr/emirdag-tabelalarina-gokturkce-eklendi-40278477

Görsel (s.15): http://www.hurriyet.com.tr/kelebek/hurriyet-cumartesi/eskiden-aci-vatandi-simdi-ikincivatan-40722558

Görsel (s.18): http://www.shutterstock.com/tr/1027509418

http://www.shutterstock.com/tr/297367850

http://kutahyaekspres.com/2018/12/22/pttden-musterilerine-yeni-yil-hediyesi/

Görsel (s.19): https://tr.pinterest.com/pin/9851692920967666/

http://wallsviews.co/homemade-birthday-card-ideas-for-grandma/



Görsel (s.21): https://all-free-download.com/free-photos/

Görsel (s.22): http://galeri.mynet.com/doga-fotograflari/muhtesem-manzara-fotograflari-55452/1

https://netresim.com/gun-batimi-ve-bugday-basaklari-buyuk-tarla/

https://www.maxpixel.net/Bees-Blossom-Tender-Crocus-Bloom-Spring-Purple-91019

https://pxhere.com/en/photo/1260280

Görsel (s.23): http://www.karasu.bel.tr/foto-kategori/karasu-kis-manzaralari-6

http://www.4usky.com/download/164432932.html

Görsel (s.24): http://tr.eyeni.ru/resim-indir/?q=Turkey+kir&page=4

https://all-free-download.com/free-photos/

https://pxhere.com/tr/photo/1360780

https://pxhere.com/da/photo/1147997

162

Görsel (s.25): https://pxhere.com/th/photo/1358160

http://www.vipdmcturkey.com/en/sight-sounds/gallipolihttps://pixabay.com/da/photos/dervish-dansende-dervish-konya-dans-64446/


http://www.fotografveyasam.com/tag/kavusmak/

https://www.theodysseyonline.com/an-open-letter-to-the-best-friend-used-to-have

https://www.needpix.com/photo/1305082/people-smiling-smile-friends-friendship-hug-happiness


https://femininefresh.ru/tr/repair/what-is-the-best-thing-to-take-on-a-plane-we-collect-suitcases-what-can-notbe-taken-in-an-airplane/




https://www.pinterest.cl/pin/441352832206520676/

Diğer görseller bu kitap için özel olarak çizilmiştir.

2. ÇEVRE, FARKLILIKLAR VE BİRLİKTE YAŞAMA












http://mevsil365.blogspot.com/2013/07/eskimolar.html







http://www.drkcocukyayinlari.com/



https://www.axios.com/un-secretary-general-antonio-guterres-report-israel-gaza-war-warning-07a8fb55-ee0e-

4d0f-89c8-50d952780945.html

https://www.theodysseyonline.com/why-do-we-choose-the-people-we-choose

https://whereitstands.com/mesothelioma-causes-symptoms-and-outlook/

163


https://picturesmania.com/city/7678-trees-banff-national-park-mountains-moraine-lakes-snow-stones.html

http://www.hurriyet.com.tr/gundem/ardahanda-yarin-okullar-tatil-mi-iste-valilikten-yapilan-aciklama-41121445

https://www.cnnturk.com/video/turkiye/yeni-kopru-20ye-yakin-baglanti-yolu-ile-2-yakayi-kucakliyor

https://www.iha.com.tr/haber-antalyada-deniz-keyfi-151288/

Görsel (s.36):http://www.kitapdusleri.com/icerik/kitap-dusleri/bakis-acisi-uzerine-soylenmis-birbirinden-anlamlisozler/133

Görsel (s.38): https://marmaralife.com/2019/07/11/bal-kabaginin-sirri/#jp-carousel-11905


Görsel (s.42): https://www.tgd.de/tr/

Görsel (s.42): http://www.brandday.net/ayin-altindan-bir-yildiz-kaydi-makale,404.html

https://www.kemalyalcin.com/category/haberler/


3. OYUN VE EĞLENCE


Görsel (s.49): http://www.tiyatroalkis.com/yetiskin-oyunlari/kabiliyetsiz-siniz--ortaoyunu-15.html

https://www.amazon.es/dp/B0716CFG3L/ref=asc_df_B0716CFG3L1549364400000/?tag=comparacionde-21&creati

ve=24646&creativeASIN=B0716CFG3L&linkCode=df0

http://www.ramazan-etkinlikleri.com/galeri/panayir-yiyecekleri/

Görsel (s.50): https://www.sabah.com.tr/marmara/2018/04/25/karagoz-ingiltere-yolunda

https://www.pinterest.ch/pin/554013191640183506/

http://www.hurriyet.com.tr/yazarlar/seciniz/cocukla-evde-yilbasi-gecirme-rehberi-41066639

Görsel (s.51): http://miniminiyiz.com/golge-oyunu/

http://www.eba.gov.tr/video/izle/16710dd28723b737e4d899fcefc372d930bc2496b6002

https://www.nedironasil.com/hacivat-karagoz-cizimi-nasil-yapilir-hacivat-karagoz-diyaloglari-karagoz-nedenoldu_0865ef8a9.html

Görsel (s.58): https://www.youtube.com/watch?v=wCjjjC8Eik0













164

4. BAYRAMLAR VE KUTLAMALAR

Görsel (s.67): https://www.edevletrehberi.net/hayvancilik-isletme-detay-bilgileri-sorgulama/


https://in.pinterest.com/pin/311522499194790574/



http://www.gercekizmir.com/yazdir.asp?haberid=50194

https://www.antalyajans.com/kizilaydan-20-bin-pakistanli-aileye-kurban-yardimi/







Görsel (s.71): http://www.pointhaber.com.tr/edirnede-gelin-kocu-gelenegi-12950.html

https://www.gazetekritik.com/gunun-haberleri/kurban-bayrami-ne-zaman-kac-gun-tatil-olacak-iste-2018-kurbanfiyatlari-h54881.html

https://www.dailymotion.com/video/x5yefjv




https://www.takvim.com.tr/yasam/2018/07/27/2018-kurban-bayrami-tatili-kac-gun-2018-kurbanlik-fiyatlari-nekadar-2018-diyanet-kurban-fiyatlari

Görsel (s.72): https://www.iha.com.tr/haber-kurbanlik-koclarina-kina-yakti-498291/

Görsel (s.73): http://eskisehirmezarbakimi.net/mezara-neden-cicek-ekilir/

http://www.sizinmedya.com/midyatta-mezarliklar-arife-gunu-ziyaretcilerle-doldu-463v.htm








https://www.perrehaberajansi.com/haber/111/camilerde-bayram-namazi-heyecani.html







Görsel (s.79): http://www.30nisan.com/haber/kizilay-vekletle-kurban-bagisi-kampanyasi-baslatti-28181.html

http://11haber.com/kizilay-baskani-cinar-yil-boyu-sursun/

165















https://www.superhaber.tv/yurt-ici-kurban-kesim-bedeli-ne-kadar-2019-vekaletle-kurban-kesim-bedeli-yurt-icihaber-208335


5. GEZELİM GÖRELİM












Görsel (s.94): http://www.hurriyet.com.tr/mersin-narenciye-festivaline-hazir-37008543




http://www.anadolugazetesi.com/galeri/buyukersen-balmumu-muzesindeki-heykeller.html?sayfa=5








166





6. GEÇMİŞE AÇILAN KAPI

Görsel (s.108): http://www.xn--fikrihr-s2a.com/islamiyet-oncesi-turk-tarihine-ne-kadar-hakimsin/

http://www.gazeteilksayfa.com/turklerde-ilk-anayasayi-kim-yazdi-bilge-kagan-kimdir-44173h.htm

https://www.bilginindeposu.com/kursad-ayaklanmasi.html

http://www.antiktarih.com

Görsel (s.109): http://www.antiktarih.com

Görsel (s.110): http://e-wiki.org/tr/images/Ergenekon_nerede#images-2


7. SANAT VE EDEBİYAT

Görsel (s.127): https://www.cnnturk.com/turkiye/bagcilarda-goreni-saskina-ceviren-bina?page=1

https://www.google.com.tr/imgres?imgurl=http://yonetim.beypazari.bel.tr//storage/images/gallery/

images/865a657e-da9f-4d37-86ff-cb15fff1a65b.jpg&imgrefurl=http://www.beypazari.bel.tr/tr/galeriler/6&h=1920&

w=2880&tbnid=NFMy9Trz9ivLfM&tbnh=183&tbnw=275&usg=K_-swMDGAA0R422cbUmOSHMHJFPfI=&hl=tr&doc

id=ike0qNMM0wk_6M

Görsel (s.129):http://www.canakkaleili.com/istiklal-marsimizin-kabulunun-94-yildonumunu-idrak-etmenin-onuruve-mutlulugunu-yasiyoruz.html/mehmet-akif-halkali-baytar-mektebinde


8. İNSAN VE DOĞA



Görsel (s.146): http://www.turkoglu.bel.tr/hos-geldin-bebek-kampanyasi-ile-her-dogan-bebek-bir-fidan-ilebuyuyecek/

Görsel (s.154): http://www.yalovatan.com/dunya-yuruyen-kosk-u-taniyacak-h563.html

https://www.haberekspres.com.tr/ege/325-yillik-agaci-kesmek-yerine-projeyi-ona-gore-cizdiler-iste-sonuc-h98669.

html



Görsel (s.158): http://www.sosyalsorumluluk.org/tarihimizdeki-ilginc-vakiflar/




167

168

6.SEVİYE_27_AĞUSTOS_2019

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?