TÜZE HUKUK DERGİSİ / 6.SAYI (GÜZ 2020-2021)

TÜZE
TERÖR VE TERÖRLE MÜCADELEDEN DOĞAN ZARARLARIN TAZMİNİ KONUSUNDA TARTIŞMALAR
Bu talebin yasal çerçevesi ise öğrenme tarihinden itibaren 1
ve her halükarda 5 yıl içerisinde idareye başvuru yapılması
biçiminde çizilmiştir. Talebin bu kısmına baktığımızda ise
başvurucunun 2005 yılındaki başvurusu 1 ve 5 yıllık süreleri
aştığı anlaşılmaktadır.
Söz konusu Danıştay 15. Daire kararında, bir önceki
paragrafta yapılan açıklamalara paralel bir düşünce
sistematiği içerisinde ilerlenmiş ve ilk derece mahkemesinin
manevi tazminat hükmünü süre aşımı yönünden bozmuştur.
Ancak bu ve buna benzer Danıştay kararlarında karşı
oylarda “manevi zararların tazmini için 2577 Sayılı Kanunda
belirtilen sürelere göre dava açması gerektiğinin davacı
tarafından bilinmesini beklemek hakkaniyete aykırı olacağı”
konusuna dikkat çekilmeye çalışılmıştır. Anayasa Mahkemesi
de çeşitli kararlarında mahkemelerin usûl kurallarını katı bir
biçimde yorumlamasının bizatihi bir “hak ihlâli” teşkil
edebileceğine işaret etmektedir. Anayasa Mahkemesi, idarî
yargı yerlerini yeni bir “geniş yorum”a davet etmektedir.
Karşı oyla paralel olan Anayasa Mahkemesi kararları
neticesinde biz de süreaşımı konusunda hak ihlaline mahal
verilmemesi adına Danıştay kararına katılmamaktayız.
Bütün bunlara ilaveten ilk derece mahkemelerinin ve bölge
idare mahkemelerinin kararlarında 5233 sayılı Kanun’un
6'ncı maddesindeki 60 günlük süre de geniş
yorumlanmaktadır. Şöyle ki, terör faaliyetleri neticesinde
meydana gelen zararlarının tazmini talebiyle Zarar Tespit
Komisyonlarına hastaneden taburcu oldukları tarihten
itibaren 60 günlük süreden sonra başvuran zarar görenlerin
sırf bu sebepten başvurularının reddedilmesini mahkemeler
5233 sayılı Kanun’un amacına aykırı bularak idarenin
işlemini maksat bakımından iptal etmektedirler.
Son olarak, zarar görenin karşılanmadığını iddia ettiği ve
ikamet ettiği köyündeki malvarlıklarını kullanamamasından
kaynaklanan maddi zararlarının tazmini konusuna bakacak
olursak; İYUK 13’te düzenlenen ön karar zorunluluğu bir idari
işlem kurulmasına ilişkinken 5233 sayılı Kanun’da yer alan
sulhname, iki taraflı bir özel hukuk sözleşmesi niteliğindedir.
Ayrıca, 5233 sayılı Kanun’un sadece belirli türde maddi
zararları içermesi, hatta bu Kanuna göre ödenebilecek
maddi zararlarda da belirli bir sınır getirilmiş olması İYUK 13
ile 5233 sayılı Kanun’a göre yapılacak başvurunun genel
hüküm-özel hüküm niteliğinde olmasını engelleyecek
niteliklerdir. Zaten genel hükümlere göre dava
açılamayacağının kabulü İYUK 13’teki sürenin bir yıl olması
karşısında 5233 sayılı Kanun’da belirlenen başvuru
süresinin altmış gün olması nedeniyle hak arama
özgürlüğünde önemli bir sınırlama anlamına gelecektir; bu
tür bir sınırlamanın yorum yoluyla getirilmesi ise yasallık
ilkesiyle bağdaşmayacaktır.(8) Bu açıklamalar bağlamında
karşılanmayan maddi zararlar nedeniyle genel hükümlere
göre tazmin talebinde bulunabileceği
görülmektedir.Neticeten, 5233 sayılı Kanun kapsamına
girecek uyuşmazlıklarda manevi tazminat istenemeyeceği
konusu artık geçmişte kalmış olup yukarıda gösterilen AİHM,
AYM ve DİDDK kararlarıyla genel hükümlere gidilerek
istenebileceği açıkça ortaya konmuştur. Söz konusu kararda
da buna dikkat çekilerek işin esasına girilmesi bakımından
hukuka uygundur. Bunun dışında süre aşımı meselesinde,
Anayasa Mahkemesinin çeşitli kararlarında görüldüğü üzere
kişiden beklenebilirlik ölçütüne göre incelenmesi ve
hakkaniyete göre karar verilmesi gerekliliği üzerinde
durulmuştur. Bu bahiste işbu kararda manevi tazminat
talebinin 2577 sayılı Kanun kapsamında farklı sürelere tabi
olduğunu, maddi tazminat talebinin 5233 sayılı Kanun
kapsamında farklı sürelere tabi olduğunu bilmek zarar
görenden beklenemeyeceği için -karşı oyda da dikkat
çekildiği üzere- kararın hukuka aykırı olduğunu
düşünmekteyim. İdarenin sorumluluğunun her konuda olduğu
gibi, 5233 sayılı Kanun’un yorumlanmasında da sorumluluğu
daraltıcı, hak arama özgürlüğünün kullanılmasını
sınırlandırıcı ya da idarenin kamusal işlevlerini azaltıcı
nitelikte yorum yapılmamalı, temel hak ve özgürlükleri
gözeten bir yorum ve anlayış hâkim olmalıdır. (9)
27
KAYNAKLAR:
8*Dilşad Çiğdem SEVER, TERÖRLE BAĞLANTILI ZARARLARDAN DOLAYI İDARENİN SORUMLULUĞU, TBB Dergisi 2017 (133), 164-209
9*Dilşad Çiğdem SEVER, TERÖRLE BAĞLANTILI ZARARLARDAN DOLAYI İDARENİN SORUMLULUĞU, TBB Dergisi 2017 (133), 164-209