TÜZE HUKUK DERGİSİ / 6.SAYI (GÜZ 2020-2021)

TÜZE
SİVİL İTAATSİZLİK ÜZERİNE
Sivil itaatsizlik eylemi, içinde bulunulan sistemi daha adil
kılmaya yöneliktir. Bunun sonucu olarak eğer sivil itaatsizlik
eylemi yasalar vasıtasıyla meşru kılınırsa, bu sistemin daha
adil olmasını sağlayacaktır.
Çünkü ezilenler hak talep etmediği sürece, ezenler bu
hakları onlara kendi rızalarıyla vermezler. Sivil itaatsizlik
eylemcisi, haksızlığa uğradığında derhal harekete geçendir.
Bu eylemlerin amacı da bu haksızlıkların giderilmesi,
ezilenlere hakları olanın geri verilmesi amacıyla yönetim ile
aynı masaya oturabilmektir. Eylemlerin nasıl yürütülmesi
gerektiği konusunda da eylemcilere yol göstermiştir. Sivil
itaatsizlik eylemi açık ve sevgiyle yapılmalı, eylemin
doğurduğu tüm sonuçlar üstlenilmelidir. Sivil haklar hareketi
yürütülürken, King pek çok ölüm tehditi almış, evi
bombalanmış, cezaevine kapatılmıştır. Karşılaştığı tüm bu
zorluklara rağmen şiddetsizliği savunmaktan hiç
vazgeçmemiştir. Çünkü kamunun vicdanına seslenebilmenin
tek yolunun şiddetsizlik olduğunu savunmuştur. Bu
doğrultuda eylemlerini oldukça dramatikleştirmiştir. Hareket,
gücünü King’in tutumundan almıştır ve birçok alanda ırk
ayrımcılığına son veren önemli başarılara vesile olmuştur.
Sivil itaatsizlik eylemcisi, sistemin genelini ortadan
kaldırmak isteyen anarşistten, münferit haksızlıklara karşı
çıkmasıyla; yasaları çiğneyen bir suçludan, eylemlerinin
sonucunu üstlenmesi ve adil olmayan bir yasaya direnişiyle
ayrılmaktadır. Hukuk devleti olarak nitelendirilebilecek pek
çok toplumda uygulama bulan sivil itaatsizlik eylemleri
bugüne kadar dünyada dönüm noktası olarak
adlandırılabilecek eylemlerin esası olarak karşımıza
çıkmıştır. Eylemlerin bu kadar başarılı olabilmesinin temel
nedeni ise sivil itaatsizlik eylemlerinin şiddet içermemesi ve
bu doğrultuda, haksız yasadan etkilenmeyen insanların dahi
vicdanına seslenerek ortak bir adalet duygusu ile bu
yasanın ortadan kaldırılmasına yönelmesidir.
Sivil itaatsizlik, dünyada dönüm noktası sayılabilecek pek
çok eyleme konu olmuştur. Özellikle Rosa Parks’ın otobüs
eylemi ile başlayan Sivil Haklar Hareketi, sivil itaatsizlik
eylemlerinin güzel örneklerinden biridir. Sivil haklar hareketi
Martin Luther King liderliğinde yürütülen, ırkçılığa karşı
şiddet temelli olmayan mücadeledir. King, pek çok sivil
itaatsizlik teorisyeninden etkilenerek sivil itaatsizlik eyleminin
öncülerinden birisi olmuştur. Bu eylemleri yürütmekten dolayı
kapatıldığı cezaevinde yazdığı mektup ile sivil itaatsizlik
eylemlerini sağlam bir teoriye oturtmuştur. King’e göre
herhangi bir yerde bir kesim haksızlığa uğruyorsa, her yerde
adalet tehlikede demektir. Bu sebeple haksızlıkların ortadan
kaldırılması için ezilenler derhal harekete geçmelidir.
17
KAYNAKLAR:
*Kamu Vicdanına Çağrı Sivil İtaatsizlik, çev. Yakup Coşar, 5. baskı, Ayrıntı yayınları, İstanbul, 2018.
*THOREAU, Henry David, “Sivil itaatsizlik - Yürüyüş” çev. Bengisu Karakurt, 4. baskı, Dergah Yayınları, 2020.
*Kadir Candan, Murat Bilgin, Sivil İtaatsizlik, Yasama Dergisi, 19.sayı.