ArtDog Istanbul #1

More documents

Recommendations

Info

22 | Eylül - Ekim 2019, Sayı: 1Meldâ Kaptana’nınArdından…Kendi adıyla kurduğusanat galerisiyle yetmişliyıllarda ülkemizin sanatyapıtlarının görünürlüğünüartıran Meldâ Kaptana’yı23 Temmuz’da Bodrum’daebediyete uğurladık.Kaptana, doksan iki yıllıkyaşamına pek çok şeysığdırmıştı.Ayça Güzel927’de Kocamustafapaşa’da doğdu.İstanbul Kız Lisesi’nin ardından İstanbul1Üniversitesi Fransız Filolojisi’ni bitirdiktensonra Fransızca’sını ilerletmek üzereParis’e gitti. Avrupa sanatını yakından incelemefırsatı yakaladığı bu şehirde ilerideTürk resminin mihenk taşlarını oluşturacaksanatçılarla dostluklar kurdu. Kimileriniİstanbul’dan tanıdığı bu isimlerin arasındaİlhan Koman da vardı. İlhan Koman’la1951’de Paris’te evlendi. Bir oğlu oldu. Birsüre sonra eşinden ayrıldı ve New York’a taşındı.New York’ta Amerikan sanatını takipetti. İstanbul’a dönünce “Urba” isimli biratölye kurdu. Atölye; sonra “Butik Meldâ”ya,ardından “Meldâ Kaptana Sanat Galerisi”nedönüştü.Cumhuriyet’in ilk yıllarından itibarenTürkiye’nin çeşitli görünümlerine tanıklıkeden Meldâ Kaptana, profesyonel sanat piyasasınıninşasında kilit isimlerdendi. Sanatpiyasasını yönlendiren ve Zeynep Oral’ın deyişiyle“modern müze” işlevi gören sanatgalerisiyle özel galericiliğin emekleme döneminisürdüğü yetmişli yıllarda toplumun estetikbilincinin gelişimini olumlu etkilemişti.Anılarını Ben Bir Bizans Bahçesinde Büyüdümismiyle kaleme aldı. Galeristler: YetmişliYılların Sanat Ortamı’ndaysa yetmişli yıllarınsanat anlayışını, sanatsever-sanatçı ilişkilerini,sanata bakış açısını belgesel tadındayansıttı. İki kitabını da yetmiş beş yaşındansonra yazdı.Ben Bir Bizans Bahçesinde Büyüdüm’ünMevhibe Meziyet Beyat ve Melda Kaptanaİlhan Selçuk, Mevhibe Meziyet Beyat, Melda Kaptana ve İlhan Komanilk baskısı 2003’te Yapı Kredi Yayınları’ncayayımlandı. Kocamustafapaşa, Paris, NewYork, Nişantaşı ekseninde geçen bu anılarda,sanat ve dostlukla örülü yaşam çizgisininizi sürülürken yetmişli yılların Türk sanatınıüreten isimler de izleniyor. İlhan KomanVakfı ile Kanat Kitap tarafından yayımlananGaleristler: Yetmişli Yılların Sanat Ortamı,Bizans Bahçesi’nden farklı, tamamen belgeseltadında kurgulanmış. Eleştirmenlerin, sanatcamiasının ve okurların, özellikle galeri döneminidaha ayrıntılı anlatmasını istemelerisonucunda oluşan belgesel kitabın önsözünde,Meldâ Kaptana şöyle der:“Yetmişli yıllar diye bahsettiğimiz döneminsanat anlayışını, sanatsever-sanatçıilişkilerini, sanata bakış açısını yansıtan birbelgesel gerekiyordu. Sadece kendi gördüklerimiyazmak eksik olacaktı. Unuttuklarımıanımsatan dostlarımın anekdotlarıyla devametmek daha düzgün ve gerçekçiydi.”Galeristler: Yetmişlerin Sanat Ortamı’nda,bu amaç doğrultusunda, kitap olarak basılanbir karma sergiye de imza atılmış. Söz konusubelgeselde, Türkiye’nin sanat atmosferinioluşturan Mübin Orhon, Orhan Peker, FikretÜrgüp, Cemil Eren, Yahşi Baraz, Melike Şasa,Adalet Cimcoz, Gaye Baykal Kazancıgil, SalihAcar, Remo Gastaldi, Bülent Erbaşar, BurhanUygur, Erdal Alantar, Candeğer Furtun, BedriRahmi Eyüboğlu, Burhan Temel, Eşref Üren,Can Göknil, Duygu Omağ, Sitare Ağaoğlu,Devrim Erbil, Gülsün Erbil, Binay Kaya,Eren Eyüboğlu, Sezer Tansuğ, Tülin Öztürk,Mehmet Güleryüz, Turan Erol, Cihat Burak,Berna Türemen, Balkan Naci İslimyeli, OyaKatoğlu, İlhan Koman; yazıları, mektuplarıve resimleriyle yer almış.Meldâ Kaptana’nın anılan isimlerle olandostluğu Akademi’den Sorbonne’a uzananöğrencilik yıllarına dayanıyordu aslında.Onun için Sorbonne Üniversitesi’nde okuduğuParis yılları; köklü dostlukların, rafinesanat anlayışının biçimlendiği, geliştiği zamanlardı.Devir, savaş sonrasının Paris’iydi.Sanatın iyi anlamda harekete geçtiği, insanlarınkültürle sıkıntısız bir biçimde yenidenbuluştuğu dönemlerdi. Meldâ Kaptana’nınyanı sıra Akademi, edebiyat ve hukuk çevresindenpek çok Türk; eğitim için Paris’e adetaakın etmişti. Kimi devlet bursuyla kimi dekendi imkânlarıyla okumaya gelen bu öğrencilerarasında Abidin Dino’dan Avni Arbaş’a,Fikret Mualla’dan Mübin Orhon’a, CanYücel’e pek çok isim vardı. İlhan Koman daParis’e okumaya gelen burslu Türk öğrencilerdenbiriydi.Anılan isimlerden bazılarıyla dostlukları,daha Edebiyat Fakültesi’ndeyken başlamıştı;Orhan Peker, Bedri Rahmi, Edip HakkıKöseoğlu İstanbul’dan tanıştığı arkadaşlarıydı;arkadaşlarının sanatçı kimliklerininhemen hemen her evresini inceden inceyetanıması, Meldâ Kaptana Sanat Galerisi’nde,aynı isimlerin sergilerinin kavramsal çerçevelerinifarklı bir bilinçle oluşturmasını sağlayacaktı.İstanbul’da 1940’ların sanat öğrencilerikonusunda küçük bir parantez açarsak;edebiyatla plastik sanat öğrencilerininson derece yakın bir dirsek teması içinde olduklarınaşahit oluruz. O yıllarda; İstanbulÜniversitesi Edebiyat Fakültesi, Fındıklı’dakiGüzel Sanatlar Akademisi’nin yanındaki binadaydı.Böylece; ileride yazı ve çizgi erbabıolacak kişiler, bir araya gelerek, birbirlerininsanatlarından etkilenmiş, bir“muhit” oluşturmuştu. Orhan Peker’denİlhan Koman’a, Dündar Elbruz’dan ŞaraSayın’a ileride ün sahibi olacak pek çok isimAkademi-Edebiyat Fakültesi ortamında öğrenciydi.Bedri Rahmi öğretim görevlisiydi,Yaşar Kemal ve Sait Faik de aynı muhitteydi;onlar eğitim kadrosu içinde değildi, ancakAkademi-Edebiyat Fakültesi ortamına arasıra katılırlardı. Burada gelişen dostluklar,sonraki yıllarda Paris’te iyice perçinlenmişti.Paris yılları, Meldâ Kaptana’ya, İlhanKoman’ın sanatının Paris evresini yakındangözlemleme olanağı vermişti. SanatDünyamız dergisinde o dönemden şöyle bahsederKaptana:“İlhan Koman’ın Paris’e gelişinin ikinciyılıydı. Rue de la Grande Chaumiere’dekiatölyesinde alçı, bakır levhalar ve çivilerlesoyut heykeller yapıyordu tanıdığımda. Oyıllarda Picasso’yu önemsiyor ve belki de birazbundan esinlenerek değişik malzemelerleçalışıyordu. İlk sergisini Rive Gauche’taGaleri 8’de görmüştüm. (….) Paris’ten 1951Ağustosu’nda ayrılırken, çekingenliği sebebiylebizzat ben götürmüştüm Denise ReneGalerisi’ne bazı taş heykellerini. Onları galeridemuhafaza edecek ve karma sergilere koyacaklardıileride.”Ben Bir Bizans Bahçesinde Büyüdüm’deaynı dönemden ayrıca şöyle söz eder:“İlhan o sıralarda taşlarla çalışıyordu.Beraber şehir dışına çıkıp büyük taşlar toplardık.O güzel taşlardan biri benim başucumda.Onları zımparalamasına sıra geldiğindeyardım ederdim ara sıra. Atölyesinikısa bir süre için sonradan ünlenen dostumuzEdgar Pilet kullanmıştı. İlhan’la dostluklarıilerlemiş, o günlerde aynı grupta olanAndre Breton, Victor Vasarely ve ismini hatırlayamadığımbaşka önemli sanatçılarladostluk kurmaya başlamıştı. Vasarely’nin oyıllar siyah beyaz dönemiydi. O sıralarda çokönemsenen heykeltıraş Jacobsen’in bir dersinemisafir olarak davet edilmişti. Jacobsentalebelerine İlhan’ın taş çalışmalarını göstererek‘İşte, sanat eseri (oeuvre d’art) bu’diye onun heykellerini övmüştü.”Meldâ Kaptana; New York’ta da tıpkıParis’te olduğu gibi eğitimli bir Türk topluluğuylakarşılaştı. Talat-Seniha Halman,Tunç Yalman, Fatma Mansur Coşar, YıldızKenter ve daha pek çok kişi New York’ta biraraya gelmişti. Seniha Halman, BirleşmişMilletler’de Türkçe program yapmaktaydı.Meldâ Kaptana da bazen bu programlarakonuşmacı olarak katılırdı. Kaptana, NewYork’ta oğluyla birlikte beş yıl kaldı; bu süreiçinde estetik anlayışını geliştirdi. Amerikansanatını daha yakından tanıma olanağı buldu.Dönemin sanatının iyi örneklerini yakındantakip etti; yalnızca resim sanatını değil,klasik müziğin, cazın, tiyatronun, müzikallerinen iyilerini izledi. Babasının rahatsızlığınedeniyle İstanbul’a döndü.Urba Atölyesi, Butik Meldâ veMeldâ Kaptana Sanat Galerisiİstanbul, ona kapılarını tüm zenginlikleriyleyeniden açmıştı. Ailesine, arkadaşlarına kavuşmak;uzun yıllar ayrı kaldığı İstanbul’unkültür-sanat ortamıyla yeniden buluşmak iyigelmişti. Urba Atölyesi’nden sonra modaeviniButik Meldâ ismiyle Nişantaşı’na taşıdıve bir süre sonra modaevini sanat galerisinedönüştürdü (1971). Galerinin ismi MuhsinErtuğrul’un önerisiyle “Meldâ KaptanaSanat Galerisi” oldu.Yetmişli yılların başlarında İstanbul’dakiözel resim galericiliği daha başlangıç aşamasındaydı.Adalet Cimcoz’un ünlü Maya SanatGalerisi kapanmıştı. Tek tük varlık gösterenbirkaç özel galeriyle birlikte Meldâ KaptanaSanat Galerisi; İstanbul’un resim ortamındakibüyük boşluğu doldurdu, kaliteli ve özgünkimliğiyle İstanbul’da Nişantaşı EmlakCaddesi’nde altı yıl sürecek varlığını başlattı.70’ler; 40’lı ve 50’li yıllarda Paris’te eğitimgörmüş pek çok sanatçının da ülkeye kesindönüş yaptığı yıllardı. Daha öncedenİstanbul’a dönenlerin de resimlerini sergileyecekleriözel galeriler son derece kısıtlıydı.Paris’te yaşayan Mübin Orhon, Türkiye’dekiilk sergisini 1967’de, Butik Meldâ’da açtı.Butiğini sanat galerisine dönüştürmedenönce de Meldâ Kaptana, arkadaşlarının veyadeğerli bulduğu ressamların eserlerini dikişatölyesinin duvarlarında sergiliyordu.Meldâ Kaptana Sanat Galerisi;Kaptana’nın sanat sevgisi, sanatçı arkadaşlarınınısrarı ve Türk resim ortamında sanatçılarıkucaklayan bir özel resim galerisineduyulan ihtiyaç sonucu, 30 Ocak 1971’de,karma bir sergiyle kapılarını sanatseverlereaçmıştı. Bu ilk karma sergiye katılan sanatçılar:Avni Arbaş, Ferruh Başağa, AliyeBerger, Cihat Burak, Nevin Çokay, BedriRahmi Eyüboğlu, Candeğer Furtun, Füreya,Atilla Galatalı, Nasip İyem, Nuri İyem,Jülide Ayfer Karamani, Sabit Karamani, FilizÖzgüven, Rasin, Tiraje, Tangül, Ömer Uluç,Gürdal, Erdoğan Esen, İlhan Koman’dı.Özel bir resim galerisinin halkın sanateğitiminde ne derece etkili olduğunu MeldâKaptana, Galeristler: Yetmişli Yılların SanatOrtamı’nda şöyle anlatır:“Galerinin açılışından sonra bir süreçevredekilerin bazıları Butik’in neye dönüştüğünüanlayamamıştı. Sanatla pek ilgisiolmayan bir hanımın kapıyı açıp başınıiçeriye uzatarak ‘Affedersiniz, burada ne satılıyor,’dediğini hatırlıyorum, bazıları içinbomboş bir dükkân görüntüsü veriyordu!Böylelikle galeri; semti ve yeri, sokağa açılankapısıyla halka açık bir galeri oldu. Bir galeridenresim alıp gerçek bir tabloyu duvarınaasmak oldukça az görülen bir davranıştı.Reprodüksiyonlar bile çok az yerde satılıyordu.Sevgili Eren Eyüboğlu bana ‘her şeyinmodası oluyor, haydi Nişantaşı’nda resimalışverişi modasını da sen çıkar,’ demişti.”Meldâ Kaptana Sanat Galerisi kısa süredebüyük başarı kazandı. Süreli sergilerinyanı sıra galerinin bir bölümü sürekli sergilereayrıldı. Mustafa Pilevneli; Ben Bir BizansBahçesinde Büyüdüm’de Meldâ Kaptana veGaleri’yle ilgili şöyle der:“Meldâ Kaptana’yı öğrencilik yıllarımdantanıyorum. 1957’de, Tatbiki’de öğrencilikhayatına başladığımda, okul dışındaya yan taraftaki Resim Heykel’e yada İstanbul’un resim galerilerine giderdik.Aslında o yıllarda galericilik pek yok gibiydi;Atlas Pasajı’nın karşısındaki DevletGüzel Sanatlar Galerisi ve yine Beyoğlu’ndaAdalet Cimcoz’un Maya Sanat Galerisi vardı.Galeri I henüz açılmamıştı. En çok uğradığımızyer –bu çok ilginçtir– ZiyadEbuzziya’nın Beyoğlu caddesindeki kitapçıdükkânıydı. Ebuzziya Kitabevi’nin sahibi,sanatçı Alev Ebuzziya’nın da babası olanZiyad Ebuzziya, dükkânına Avrupa resmindenörnekler getirirdi. Mesela Picasso orijinallerini,Chagal’leri, Dali’leri ben ilk kezorada görmüştüm. (...) Bunların yanında, birde Harbiye’de keşfettiğim bir modaevi vardı;modaevinin sahibesi de o zamanlar yüzaşinalığıyla tanıdığım Meldâ Kaptana’ydı.Kaptana, modaevinde, kimi sanatçıların, tanıdığıyakın çevresindeki sanatçıların işlerineyer verirdi. Fakat, andığım işlere modaevindeyer vermesinin nedeni, yıllar sonraöğrendim ki, İlhan Koman’ın eşi oluşuydu.İlhan Koman’ın eşi olması ona çok şey kazandırmıştı;Batı’yı biliyordu, dünya sanatınıbiliyordu, Amerika’yı biliyordu ve buradaolmayan bir kültürü, kendisi de bir yerdemodacı olması hasebiyle, topluma sunmagörevini üzerine almıştı. Bir sanatçı, bir tasarımcıolarak, modayı sunarken görsel olarakda duvarlarını sanat eserleriyle donatıyordu.Altmışlı yıllarda, Nişantaşı’ndaValikonağı’nın karşısında aşağı doğru inerkensağ tarafta Portakal Sanat Evi’ne sapanyerin köşesinde, şimdiki halıcının olduğuyerde Meldâ, bir galeri açtı: MeldâKaptana Sanat Galerisi. Burası, uğradığımyerlerin başındaydı; altmışlı yıllar benim işlerimiyeni yeni sergilemeye başladığım zamanlardı.Meldâ benim suluboyalarımla ilgilendi.Galerisinde Bedri Rahmi’lere, OrhanPeker’lere, Eşref Üren’lere, aynı zamandabazı eski ustalara da rastlanırdı. Örnek vermekgerekirse, bir Halil Paşa, hiç unutmam,yerde rulolar içinde duran Halil Paşa’larıgördüğüm zaman, sevgili Meldâ Kaptana birzarf içinde gayet zarif bir şekilde satmış olduğuiki suluboya resmimin parasını verirkenzarfı almadım ve dedim ki: ‘Zarf yerine,izin verirseniz, şunu alabilir miyim?’ Yerde1882 tarihli bir Halil Paşa. Ben iki tane suluboyaresmimi verip de bir Halil Paşa alabiliyordum.Bu, Meldâ Kaptana’nın, o sanat atmosferindebize sunduklarından, toplumasunduklarından yalnızca bir tanesiydi.”Meldâ Kaptana Sanat Galerisi’nde açıkolduğu altı yıl boyunca ses getiren pek çoksergi açıldı. Bunlardan belki de en ses getireniBedri Rahmi Eyüboğlu’nun sergisiydi.20 Aralık 1973-10 Ocak 1974 tarihleri arasındaaçılan “Reis”in sergisiyle ilgili, “İstanbulşehrinde resim satışının başlangıç tarihi olarakkabul edilebileceğini” belirtir MeldâKaptana. Bedri Rahmi’nin galeriye koyduğueserlerinin büyük bir bölümünün satıldığınıve satılan resimlerinin yerine yenilerini getirdikleriniifade eder. Daha önce açtığı sergilerdekiresimlerinin satışlarının azlığındanbezen Bedri Rahmi’nin, Meldâ KaptanaSanat Galerisi’nde açılacak bu sergiye öncelerisıcak bakmadığını ama kendisinin sergininayrıntılarını üstlenmesi sonucu onay veripresim satışının çok olmasından ötürü deşaşırıp memnun olduğunu söyler.Galeri, 1977’de kapandı. Meldâ Kaptana,galerisi kapandıktan sonra, bir süre HalkSigorta’nın Halkkoop Sanat Galerisi’ni idareetti; Orhan Peker’in sergisini açtı, ancakilkesel olarak Halk Sigorta’yla ayrı düşüncegaleriden ayrılarak seksenlerin başındaBodrum’a göç etti. Bodrum’da yirmi yıl kadarkaldı, ama sanattan bütünüyle uzaklaşmadı.Evinin arka avlusunu kısa süreliğineresim galerisine dönüştürdü. Oya Katoğlu,Meldâ Kaptana’nın deyişiyle “avlu galeri”-de sergi açtı.2000’lerin başlarında döndüğüİstanbul’da gerek oğlunun arzusu gereksede belirli bir döneme ait anıları belgelemekisteğiyle kaleme aldığı Ben Bir BizansBahçesinde Büyüdüm’ü, belgesel kitapGaleristler: Yetmişli Yılların Sanat Ortamı izledi.2017’de tekrar Bodrum’a döndü.Galatasaray Sergileri ve MeldaKaptana Sanat GalerisiÜlkemizde sanat yapıtlarının sergilenişi1880’lere değin uzanır. Güzel SanatlarAkademisi’nin açıldığı bu yıllarda, İstanbul’agelen pek çok yabancı ressamın, yapıtlarınıBeyoğlu ve Tepebaşı’nda sergilediği vekimi zaman onlara Türk ressamların da katıldığınıbiliyoruz. Dönemin Avrupa sanatınınbakış açısını yansıtan bu sergiler düzenliolamıyor ancak, bunun için 1900’leri beklemekgerekiyor. 1916’dan itibaren, OsmanlıRessamlar Cemiyeti’nin himayesinde, heryıl tekrarlanmak suretiyle gerçekleştirilenGalatasaray Sergileri, Türkiye’deki ilk düzenlisergiler. Galatasaray Sergilerinin 1914Kuşağı olarak adlandırılan İbrahim Çallı,Hikmet Onat ve Feyhaman Duran gibi ustafırçaların üzerinde olumlu etkileri var.Yetmişlerde, Türk resminde ellili yıllardabaşlayan üslup çoğulculuğunu toplumayansıtma çabasında ciddi bir rol üstlenenMeldâ Kaptana Sanat Galerisi, o döneminsanatı ve sanatçısına verdiği destek açısındanGalatasaray Sergileriyle karşılaştırılabilir.Ellilere kadar devam eden GalatasaraySergileri, Erken Cumhuriyet Dönemi ustalarınıntoplumla buluşmasında ne denlidestekleyici bir güce sahipse, aynı güçMeldâ Kaptana Sanat Galerisi için de geçerli.Modern yaklaşımlara eskisinden daha yakınolunan bir dönemde, bireysel tarzların önplanda olduğu pek çok sanat yapıtını, karmasergiler aracılığıyla sanatseverlerin dikkatinesunan Meldâ Kaptana, hem sanatseverlereaynı anda çok sayıda sanat yapıtını gösterebilmişhem de sanatçılara fırsat eşitliğisağlamıştı.Bu; Türk halkının o yıllarda sanat eserinibir kültür ve yatırım aracı olarak görmeyebaşladığının kanıtı oldu. Nitekim; sergileramacına ulaşmış, halk yeni bir sanat anlayışıylailişki kurmaya başlamıştı.Galeristler: Yetmişli Yılların Sanat Ortamı,Meldâ Kaptana’nın, galeride sergi açan, galerihakkında fikir sahibi olan sanatçıların vebazı şahısların anılarını, o dönemin belgeleriylebir araya getirme çabasını yansıtan çalışması,sanatsal belleğimizin bir parçası,tarihsel bir belgesi niteliğindedir.Bu eser; yetmişlerin sanat dünyasınınanlaşılmasında önemli bir kayıt. Döneminsanata bakış açısı, sanatçı-galerici ilişkileri,sanat erbapları arasındaki dostluk ve yardımlaşma,galeri ve sanatçıların çığ gibi arttığıgünümüzde özlenesi nitelikleri haiz.Örneğin Meldâ Kaptana Sanat Galerisi’ndeAdalet Cimcoz’un sanat ortamına yaptığıkatkıyı yeniden hatırlamak için AdaletCimcoz anısına karma bir sergi yapılmış.Yine Kaptana’nın galerisinde, 1975’te, ozanEce Ayhan’ın İsviçre’deki ameliyat parasınıbir araya getirebilmek için sanatçılar, sanatseverlergüç birliği etmiş, düzenlenen karmaserginin geliri Ece Ayhan’ın sağlık masraflarınaaktarılmış.Meldâ Kaptana, sanat galerisiyle, dönemininsanat ortamına canlılık getirmiş, halkınresimle buluşmasına ön ayak olmuş, sanatçıve edebiyatçılar arasındaki iletişimzeminini oluşturmuş ve güçlendirmiştir.Türk sanatına çok şey kazandırmış, o yıllardaemekleme aşamasında olan özel galericiliğimizeyeni bir soluk getirmiş, ressamlarıneserlerini görünür kılmış, estetik bilincimizedeğer katmıştır.
Eylül - Ekim 2019, Sayı: 1 | 23Burnumuzun DibindekiSanatçı İlhan KomanTürkiye’nin en özgün, gelmiş geçmiş en hatırı sayılan sanatçılarından İlhan Koman’ın oğlu AhmetKoman tıpkı babası gibi ondan miras kalan Hulda isimli 114 yaşındaki yük teknesinde koca bir kültürelmirasa sahip çıkmaya çalışıyor. O miras hepimizin ama aynen ekşisözlük’te yapılan bir yorumdasöylendiği gibi “Burnumuzun dibindeki sanatçıyı tanımıyoruz.”Şebnem KIRMACIİlhan Koman, Akdeniz maketiyleİlhan Koman ve Chet Kanra, Från Leonardo, Fotoğraf: Piri KomanEkşisözlük’ten 17.06.2019tarihli bir alıntı okuyacağımİlhan Koman başlığınınaltına yazılan: “Varlığını google’ındoğum günü için yaptığı doodle’danöğrendiğim sanatçı. Yazıklar olsunülkemizdeki eğitim sistemine. Dahaburnumuzun dibindeki sanatçıyıtanımıyoruz.” İlhan Koman’ınadını ilk defa doodle’dan duyanisimler var. Bu durumu göz ardıederek bir soru sormak imkansız.Bu halin sizdeki çağrışımı nedir?Memleketimizde kültür deyince önceliklebalık veya mantar akla gelir oldu desem fazlamı olur...HULDA’NIN YOLCULUĞUCan Yücel ve Oktay Rıfat, Komaniçin “kaptan” ve teknesi için “battıbatacak” ifadelerini kullanmışlar.Bu örneklerden yola çıkarakKoman’ın denizle ilişkisi ve builişkinin sizin hayatınızdaki yeri,anlamı ve devamlılığı nasıldır?Babam çocukluğundan beri denize ve gemileretutkun, hatta gemi mühendisi olmakistermiş, ancak Edirne’de lise sonundageçirdiği verem nedeniyle aile güzel resimyapıyor, daha az yorucu olur diye GüzelSanatlara göndermiş İstanbul’a. Hatta YaşarKemal’le oda paylaşmışlar, yorganını da ikiyebölüp yarısını vermiş, ‘hala saklıyorum’derdi Yaşar ağabey. Tabii 6 ay sonra heykelbölümüne geçince nerede kaldı hafif işler!Ama sahilde artık ve bol bol balığa çıkabiliyor,hatta Boğaz’da dalıp bana çiğ midyeyedirdiğini hatırlıyorum. Yıllar sonra daİsveç’te ev ararken Hulda’ya ve denize kavuşuyor.Koman’ın 1965’ten 1986 yılına yanivefat edene kadar yaşadığı ve ürettiğiHulda o andan sonra ne aşamalardangeçti? Bugüne kadar Hulda’nın o yıldanbu yıla yolculuğunu sizden dinlesek.Vefatından önce “senden başka kimse uğraşamaz”diyerek kardeşim Korhan’a bırakmıştıbabam Hulda’yı. Korhan da babam gibiçocuklarını Hulda’da büyüttü, tamiriyle uğraşauğraşa da tekne yapımcılığını meslekedindi. Ama 20 sene sonunda artık o da yorulmuştu;ailece ne yapalım derken ben devreyegirdim. Boğaziçi Üniversitesi MolekülerBiyoloji ve Genetik bölümündeydim o yıllarve Avrupa Birliği 7. Çerçeve Programlarıkapsamında çeşitli araştırma proje başvurularıile uğraşıyordum. Boğaziçi’nde“Toplumda Bilim” ana başlığında Hulda veİlhan Koman’a uyabilecek bir proje tasarladık,babamın bilimsel yönleri olan eserlerindenbir seçkiyi babam için kurduğumuzİlhan Koman Kültür ve Sanat Vakfı’nın koordinatörlüğündeHulda’ya yükleyip İsveç’tenyola çıkarak 10 Avrupa limanında sergi veatölyeler düzenleyerek 2010’da İstanbul’akadar geldik. Korhan da böylelikle HuldaFestivali’nde hem kaptanlığımızı yaptı hemde Hulda’yı bana devretti.Hulda’yı Türkiye’de önce BeyoğluBelediyesi, Haliç Hasköy’de 9 ay ağırladı,sonra Çeşme Marina davet etti, arkasındanFethiye Belediyesi, FETAV ve Rotary Kulübü,İstanbul Yüksek Denizcilik, Palmarina,Bodrum Belediyesi ağırladı. Bodrum LimanıMuğla’ya bağlandıktan sonra Bodrum DenizTicaret Odası aracılığıyla Muğla Büyükşehir,Bodrum Milta Marina ve daha uzun solukluolması ümidiyle yine Bodrum Belediyesi sayesindeHulda hâlâ Türkiye’de.“DESTEKLER OLMASAHULDA’YI YAŞATAMAM”Hulda sonuçta bu coğrafyadan çıkanen hatırı sayılır sanatçılardan birininemaneti. Bu kültürel mirasa oğluolarak tek başınıza sahip çıkmakzorunda kaldığınızı gözlemledim,haksız mıyım? Öyleyse neden?Bilhassa son senelerde dönem dönem tamamentabii Hulda’nın köpeği Yedi ile yalnızkaldığım da oluyor. Ailenin ve birçokdostun desteği olmazsa Hulda’yı yaşatmamimkansız olur. Herkesi saymak imkansızburada ama Vakıf/Hulda gönüllülerindenMine Şengel, maalesef yeni kaybettiğimizYıldırım Arıcı, Erol Turan, Tunç Kurtluoğlu,Süleyman Uysal, Kerim Acar, CüneyitKaraloğlu, Ali Perret, Cem Çağatay, Erdemve Mazlum Ağan’a minnettar Hulda. Bakımkonusunda JOTUN ve Ağanlar dışındaKorhan’ın kızı yeğenim Elvira hemen hersene İsveç’ten gemici arkadaşlarını ve veyaaileyi toplayıp bir-iki hafta gelip armayı düzenliyor,boya vesaire bakım yapıyor hattabazen de Bodrum Cup’a katkı sağlıyor.ZAMANIN ÖTESİNDEMOBİLYALARKoman, Sadi Öziş, Şadi Çalık, MazharSüleymangil ile bir tasarım atölyesi kurmuş.Türkiye’de ki ilk tasarım atölyesi.Karemetal Atölyesi için şöyle dediği söylenir:“Aldığımız maaş hiçbir şeye yetmezdi...Baktık olacak gibi değil, koltukçuluğa başlamayakarar verdik dört arkadaş. Modernmobilyayı ilk kez memleketimizde yapmayakoyulduk. Yani, biz o devirde sanatımızlainsanların kafasına hitap edemediğimizden,kıçlarına hitap etmeye başlamıştık”Evet Karemetal, Mazhar Bey’in maddidesteği ile dayım Affan Kaptana’nınDolapdere’deki atölyesinde kuruldu ve zamanagöre çok modern mobilyalar ürettiler.Meşhur Knoll mobilya şirketinin Amerika’yadavetini biraz yoksulluk biraz da mütevazılıklarınedeniyle kabul edemediler, yoksakim bilir Bertoia ile birlikte Kare mobilyalarda görürdü dünya piyasası.AKDENİZ DOĞRU YERDE Mİ?İlhan Koman’ın kaç işi ve maketi şuan sizde? Bunların akıbeti ne olacak?Kapsamlı sergilerde 150 civarında eser sergiledik,envanter dosyası, belgeler, kullandığıaletler ve bazı fotoğraflar dahil 800 parçavar.Akdeniz Heykeli’ni Türkiye’ye sizgetirmişsiniz. O zaman dilimindeyaşananları paylaşır mısınız?Başlı başına bir hikaye o. Annem MeldâKaptana, Halk Sigorta’nın müdürü AliNeyzi’yi babamla tanıştırmak için İsveç’egetirmişti. Halk Sigorta için bir heykel olasılığıiçin görüştüler. Babam Neyzi’yi sevmiştiama 1968 de Abdurrahman Hancı’nın hatırınaDivan oteli için heykel yapma macerasınıanarak kara kara düşünüyordu, ne yapabilirimTürkiye’de diye. Akdeniz ilk olarak 1973,İsveç’te Trygg Hansa sigorta şirketinin açtığıyarışmada ödül almış ancak gerçekleştirilmemişti,50 cm’lik maketi Hulda’da duruyordu.Ben de “Akdeniz rafta duruyor veyine bir sigorta şirketi için heykel talep edilmişdurumda” dedim ve ikna ederek maketialıp Halk Sigorta’ya getirdim. Şimdi kimdeacaba o 50 cm’lik turuncu strafor maket?“Hancı’nın mimarlık bürosundan kaybolanbir maket var mı?” soralım mı buradan?Bu arada turuncu olmasının nedeni de yineo zamanlar Stockholm Kraliyet MimarlıkYüksekokulu için yaptığı, “Leonardo’dan”adlı eser de dış mekanda duracağı için o zamanlarınbaşlıca pas koruyucusu sülüyen ileboyanmıştı. Akdeniz’i ise mavi/yeşil düşlemiş,ancak yatla getirilen boyalar beyaz çıkmıştı.Akdeniz heykeli doğru yerde misormadan edemeyeceğim. İç dış mekanayrımından yola çıkarak soruyorum.Maalesef, itirazlarıma rağmen iç mekanave yukarıya alındı. Her şeyden önce başlıcaözelliği olan, belki de sanat dünyasının ilkhologram heykeli olma kinetiğini kaybetti.YA SABIRŞu an Hulda eserlerinin bir kısmıZAI’de, bir kısmı da sizin çabalarınızlabir araziye götürülmek üzere. Bukonuda bilgi verir misiniz?Yunus Büyükkuşoğlu Bodrum’da bir modernsanat müzesi oluşturmak için yıllardır çabalıyor;birçok okula, projeye, kişiye destekoluyor. ZAİ onun kütüphane-sanat-kahvemekanı. Ben ise artık tüm Koman eserlerinikendi yağımızla kavrulmaya devam edebilmekiçin Milas’ın Söğütçük köyünde aldığımız,Vakfın kullanımına adadığımız 8dönümlük zeytinliğe taşımak için uğraşıyorum.Sağ olsun bana da bu konuda yardımcıoluyor, biz de eldeki demir Koman eserlerindenen büyüğü, satılık olmayan ‘Umacı’yıbir süreliğine ZAİ de sergilenmesi için getirdik.Bakalım, kısmet olursa birlikte daha büyükproje ümitlerimiz var.Ahmet Koman ve Hulda’nın köpeği Yedi, Fotoğraf: Murat Cem BaytokKoman’ın eserleri nasıl muhafazaedilip korunuyor; conservationmeselesi bizde pek anlaşılmıyor, bukonuda yaşadığınız zorluklar nedir?İnşallah hâlâ çabaladığımız Söğütçük’te ciddibir arşiv haline gelecek ve sandıklarındançıkarak daha elverişli şartlarda korunacaklar,halka daha açık bir Koman sergi mekanıoluşuncaya dek, olur ya, ya tutarsa.Ciddi bir kültürel miras emanetiniz.Eklemek istediğiniz bir şey var mı?Ya sabır.
Page 1 and 2: Eylül - Ekim 2019, Sayı: 125 ₺
Page 3 and 4: ArtDoga term that describesthose th
Page 5 and 6: Eylül - Ekim 2019, Sayı: 1 | 516.
Page 11 and 12: 16. İSTANBUL BİENALİ PARALEL ETK
Page 13 and 14: Eylül - Ekim 2019, Sayı: 1 | 13Yo
Page 15 and 16: Eylül - Ekim 2019, Sayı: 1 | 15Le
Page 17 and 18: Eylül - Ekim 2019, Sayı: 1 | 17Ma
Page 19 and 20: Eylül - Ekim 2019, Sayı: 1 | 19Na
Page 21: Unit London is a leading contempora
Page 25 and 26: Eylül - Ekim 2019, Sayı: 1 | 25Sa
Page 27 and 28: Eylül - Ekim 2019, Sayı: 1 | 27
Page 29 and 30: Eylül - Ekim 2019, Sayı: 1 | 29Bi
Page 31 and 32: Eylül - Ekim 2019, Sayı: 1 | 31Ca
Page 33 and 34: Eylül - Ekim 2019, Sayı: 1 | 33Bi
Page 39 and 40: Eylül - Ekim 2019, Sayı: 1 | 39Gr

ArtDog Istanbul #1

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?