ArtDog Istanbul #1

Eylül - Ekim 2019, Sayı: 1 | 13
Yol Arkadaşlarıyla Kurulan Müze
“Tarihiyle de çok zengin
olan Eskişehir böyle bir
müzeyi hak ediyordu,” diyen
Erol Tabanca Kengo Kuma
and Associates adlı Japon
mimarlık şirketinin imzasını
taşıyan Odunpazarı Modern
Müze’yi tüm merak edilen
yönleriyle anlattı.
Adalet Çavdar
Öncelikle Odunpazarı Modern
Müze fikri ne zaman,
nasıl ortaya çıktı? Bu fikir
aklınıza geldiğinde ilk kiminle
paylaştınız, ilk adımınız ne oldu?
Koleksiyondaki eserlere önceden evde ve
ofiste yer veriyorduk. Sanatı paylaşmanın
güzelliğini ofiste çalışma arkadaşlarım sayesinde
tattım diyebilirim. Eserlere olan ilgileri
beni çok etkilemişti. Zamanla eserler
ofise ve eve sığmaz hale geldi. Biz de bir
depo oluşturduk. Bu sefer de eserlerin kimsenin
görmediği kapalı bir mekanda duruyor
olması bizi rahatsız etti. Aklımıza gelen
ilk fikir müze kurmak değildi, eserleri
herkese sunmak ve sergilemekti. Eskişehir
Büyükşehir Belediye Başkanı Prof. Dr. Yılmaz
Büyükerşen ile yaptığım görüşme sonrasında
Odunpazarı bölgesinde uygun bir alan
vermesi durumunda burada bir müze açabileceğimizi
söyledim. Müze fikri bu şekilde
doğdu diyebilirim.
DOSTLUK VE İYİ NİYET
Müze nasıl bir ekip tarafından
kuruldu, kadro içerisinde kimler
var? Siz özellikle bu ekibe
dahil olacak insanları nasıl
seçtiniz? Nasıl bir süreçti?
Kadro oluşturulurken dostluk ve iyi niyet
ön plandaydı. Bu dostluk sayesinde müzemizin
mimarı Kengo Kuma’ya ulaştık, çevremizde
sanatla yakından ilgilenen dostlarımızdan
yönetim kurulumuzu oluşturduk.
Aynı zamanda şirketimizin bünyesinde çalışan
bazı arkadaşlarımız da yönetim, denetleme
ve danışma kurulunda. Bugüne kadar
kimlerle bir yere geldiysek, böyle önemli
bir kültürel girişimde de onlarla yol arkadaşı
olmaya devam ediyoruz. Müze kadrosunu
oluştururken belki de en büyük şansım, kızım
İdil Tabanca’nın müzenin yönetim kurulu
başkanı olarak görev alması oldu. İdil’in
yenilikçi bakış açısı müze kadrosunun da
genç, dinamik ve farklı bakış açılarına sahip
kişilerden oluşmasını sağladı. Bunun yanı
sıra isim olarak ekibimizde müze direktörü
Defne Casaretto yer alıyor.
Odunpazarı, UNESCO Dünya
Kültür Mirası Geçici Listesi’nde
yer alıyor. Eskişehir’in doğduğu
yer. Müze’nin önce Odunpazarı
ve onun tarihi, kültürel birikimi,
ardından Eskişehir’le ilişkisini
nasıl kurguladınız, mekanla
ve zamanla ilişkisi nasıl?
Eskişehir bir Anadolu şehri olmasına rağmen,
nüfusuna oranla bakıldığında, diğer
büyük şehirlerle kıyaslanabilecek kadar kültürel
etkinliğe ev sahipliği yapıyor. Bu sayede
zaten altyapısı hazır bir şehir. Bölgede
büyük üniversitelerin bulunması da eminim
ki bu durumu etkiliyor. Tarihiyle de
çok zengin olan bu şehir böyle bir müzeyi
hak ediyordu. Eskişehir’de ayrıca genç nüfus
oranı oldukça fazla, kentte 3 üniversite
bulunuyor ve bunlardan biri olan Anadolu
Üniversitesi’nde tüm Türkiye’den öğrenci
alan güzel sanatlar fakültesi bulunuyor.
Tüm bunlar kentin dokusuna işlemiş önemli
unsurlar ve biz müzeyi kurarken mimari tasarımıyla
tarihine ve kültürüne saygı duruşunda
bulunurken, müzede gerçekleştireceğimiz
kentteki öğrencileri, genç sanatçıları
ve tasarımcıları kapsayan yaratıcı ve yenilikçi
sergi ve etkinlik programlarıyla gelecek
nesillere ulaşacağız. Eminiz ki OMM, sadece
Eskişehir’in değil Türkiye’nin bugüne kadarki
kültür ve sanatla olan ilişkisine büyük
bir katkı yapacak.
Müze farklı sanat disiplinleri
arasında bir iletişim ortamı da
oluşturacak gibi görünüyor. Peki bu
ortamın temel ilkeleri ve öncelikleri
ne olacak? Bu ilkeler ve öncelikler
programa nasıl yansıyacak?
Eğitim benim çok önem verdiğim ve desteklenmesi
gerektiğini düşündüğüm bir konu.
Eskişehir bir öğrenci şehri, iki tane üniversitenin
güzel sanatlar eğitimi veren kurumu
var. Biz onları destekleyecek bir yapı oluşturmak
istiyoruz. Hem Eskişehir’deki sanatçıları,
hem Türkiye’deki sanatçıları yurtdışındaki
sanatçılarla iletişime geçip onlarla
ortak projeler geliştirebilmeleri için bir ortam
oluşturmak amaçlarımız arasında.
Sabit bir küratöryel ekibimiz yok, hedefimiz
Türkiye’den ve yurtdışından birçok farklı alt
yapıda küratörle çalışabilmek.
OMM sanatın farklı disiplinlerini aynı
çatı altında ilişkilendirme iddiasında.
Bunlar arasında ön plana çıkanlar ise,
şimdilik görünen o ki resim, çağdaş
sanat, dijital sanat ve tasarım/mimari.
Öncelikle sürdürülebilir mimari ne
demek ve bu fikir nasıl ortaya çıktı ve
müzenin mimarisine nasıl yansıdı?
Bildiğiniz gibi öncelikle ben bir mimarım
ve uzun yıllardır bu işte aktif olarak çalışıyorum.
Buna rağmen müzenin mimarisini
dünyaca tanınan Japon mimarlık ofisi Kengo
Kuma and Associates’e bıraktım. Kengo
Kuma tasarladığı binaları bulundukları coğrafya
ile birlikte değerlendiren ve o coğrafyanın
bir parçası gibi gören ve malzeme olarak
yerel ve doğal olanı seçen bir mimar.
OMM’u hayal ederken bölgenin tarihi dokusuyla
uyum içinde, Odunpazarı’nın tarihi
mirasını koruyabilecek ama aynı zamanda
çağdaş mimarisiyle bunu gelecek nesillere
taşıyabilecek, müzenin yenilikçi vizyonunu
yansıtabilecek bir yapı düşündük.
OMM, Kengo Kuma and Associates, Fotoğraf: ©NAARO
KESİLEN HER BİR AĞACIN
YERİNE YENİSİ
Nasıl?
OMM’un dış cephesinde bulunan ahşap yapı
sistemi, tarihi Odunpazarı evlerinin iskeletinde
kullanılan yapı sisteminden referans
alıyor. Bu sistemin geleneksel Japon mimarisinde
de yeri var. Öte yandan adı üzerinde,
bu semtte eskiden odun satışı yapılırmış;
binanın ahşap ağırlıklı olması da
Odunpazarı’nın eski günlerine ve ismine güzel
bir gönderme yapıyor. Kullanılan ahşap
malzemeler ise sürdürülebilir ormanlardan
elde edildi. Yani bu demek oluyor ki bu yapıda
kullanılan ahşap malzemeler için kesilen
her bir ağacın yerine yenisi dikildi. Tüm bu
anlattıklarımı sürdürülebilir mimarlık olarak
tanımlayabiliriz.
Bu türlü mimarinin sanatla
ilişkisi nasıl kurulur? OMM’un bu
konuda farkındalık yaratmak ve
deneyimleri gündemde tutmak
gibi bir işlevi de olacak mı?
OMM yukarıda bahsettiğim bu mimari
misyonu aynı zamanda içeriğiyle de desteklemek
zorunda ancak o zaman bir bütünlük
sağlanır ve amacımıza ulaşabiliriz.
Dolayısıyla sorunuzun yanıtı evet, OMM bu
konuda farkındalık yaratmak ve sadece mimarisiyle
değil aynı zamanda yenilikçi ve
yaratıcı sergi, eğitim ve etkinlik programlarıyla
ziyaretçileri üzerinde yaratmayı ve
böylece bu konuyu gündemde tutmayı hedefliyor.
İnsanlar bu mimarinin özelliklerini
müze içerisinde nasıl görecekler,
bunu biraz anlatır mısınız?
Müzenin içerisi mimari açıdan sürprizlerle
dolu diyebiliriz. Bir çok farklı büyüklükte
bölüm ve odadan oluşuyor ve gün ışığından
olabildiğince faydalanıyor, dolayısıyla
sergilenen eserlerin ziyaretçiler üzerinde bırakacağı
etki günün her saati değişecek diyebiliriz.
İçeride atrium ismini verdiğimiz
bölüm ise müzenin üst katlara doğru daralan
ve ışığı nasıl kullandığını gösteren, başlı
başına sanat eseri gibi değerlendirebileceğimiz
bir tasarım.
ESKİŞEHİR MÜZESİNE KAVUŞURSA
Sizin koleksiyonunuzdan seçilmiş
eserlerle yapılacak serginin adı neden
“Vuslat?” ve serginin küratörü Haldun
Dostoğlu ile nasıl bir çalışma süreci
geçirdiniz bu sergi hazırlanırken?
Haldun Dostoğlu müzenin yönetim kurulunda.
Serginin hazırlığı ilerledikçe koleksiyon
sergisinin küratörlüğünü onun yapması
herkes tarafından uygun bulundu. Sergiyi
kurgulamadan önce koleksiyonun tamamına
baktı, eserlerle de epeyce bir süre geçirdi.
Haldun Bey aynı zamanda mimar, müzenin
mimarisini, tasarımsal etkisini de hesaba
katarak bütünsel olarak etkileyicibir sergi
yaratmaya çalıştı. Haldun Bey’le yıllar öncesine
dayanan tanışıklığımız var.Aynı zamanda
çok başarılı bir galerici, birlikte keyifle
çalıştığımız bir süreç oldu. Serginin adını
Haldun Bey koydu, dolayısıyla bu ismi nasıl
seçtiğini en iyi kendisi anlatır. “Eskişehir
müzesine, koleksiyoner hayaline, eserler seyircilerine
kavuşuyor, dolayısıyla Vuslat”
demişliği vardır.
Tanabe sergisi hayli şaşırtıcı bir
içeriğe sahip. Siz ne buldunuz
Tanebe’nin işlerinde? Onunla nasıl
tanıştınız? Sizin çalışmalarınızla,
mimariye ve sanata bakış açınızla
Tanabe’nin işleri arasında nasıl
bir iletişim, etkileşim var?
Müze hem mimari olarak hem program olarak
yerelden, geleneklerden uzaklaşmadan
ama olabildiğince modern ve geleceğe dönük
tasarlandı. Tanabe’nin bambu sanatının
altında yatan düşünce de bu aslında. Tanabe
Türkiye için yeni bir isim olsa da dünyaca bilinen
bir isim, daha önce Kengo Kuma’nın
tasarladığı yapılar için enstalasyonlar üretti.
Tanabe ailesinde bambu sanatının 4. kuşak
temsilcisi ve çok önemli bir geleneği sürdürüyor;
bunu yaparken çok geleneksel bir ustalık
işini güncel sanatla harmanlayarak eski
bir geleneği gelecek nesillere doğru bir şekilde
taşıyor. Kullandığı malzemeden usta-çırak
ilişkisine dayanan çalışma şekline
kadar doğaya ve bulunduğu ortama duyarlı
bir çalışma disiplini var. Tüm bunlar OMM’la
Tanabe’yi bir araya getirdi. Tanabe, OMM
için eserini üretmeden önce Eskişehir’e geldi,
burada vakit geçirdi, insanlarla tanıştı ve
bu kentten aldığı ilhamla müzenin mimari
dokusuna ve misyonuna uygun, bambuyu
dantel gibi işleyerek OMM’a ve Eskişehir’e
unutulmayacak bir eser bıraktı.
Siz aynı zamanda Türkiye’nin sayılı
sanat koleksiyonerlerinden birisiniz.
Koleksiyonunuz bu müzeye ne ölçüde
yansıyacak? Başka koleksiyonlara
da yer verecek misiniz?
OMM’da hem şahsi koleksiyonumdan seçkiler
sunulacak hem de Türkiye’den ve
yurtdışından farklı sergiler yer alacak.
Koleksiyonumda yaklaşık 1000 eser var, açılış
sergisinde bunun içinden yaklaşık 100
eseri görebileceğiz. Koleksiyon sergilerimiz
dinamik olacak, belirli aralıklarla farklı
küratörlerin seçkilerine yer vereceğiz.
Kalıcı serginin dışında geçici sergiler de olacak
tabi. Dünyadaki kültürel harekete dahil
olan yabancı ve Türkiye’den sanatçıları
göreceğiz. Sergiler konusunda İdil’in çeşitli
programları mevcut. Kendisi özellikle yeni
medyayı, interaktif enstalasyonları, genç sanatçıları
odağına alıyor.
Bu mekanın Eskişehir’e ve
Türkiye’ye nasıl bir katkısı olacağını
öngörüyorsunuz? Elbette cevaplamak
istemeyebilirsiniz ama soracağım
ekonomik sıkıntıların üst düzeyde
olduğu bir dönemde böylesine bir
yatırım için ne kadar bir bütçe ayrıldı?
OMM’un sadece Eskişehir’in değil
Türkiye’nin kültür hayatına ve ekonomisine
katkı sağlayacağını umuyoruz. Kenti ve
müzeyi Türkiye’ye olduğu kadar yurtdışına
da tanıtmak istiyoruz. Bunun için en büyük
ve en önemli adımı dünyaca ünlü mimar
grup Kengo Kuma and Associates ile
çalışarak yaptığımızı düşünüyorum. Bu sayede
şehrin turist potansiyelini artırarak
Eskişehir’i bir destinasyon haline getirmek
amaçlarımız arasında. Müze biz bu söyleşiyi
yaparken henüz açılmamış olmasına rağmen
Türkiye’den olduğu kadar yurtdışından
da müthiş bir ilgi var. Bu bir şeyleri başardığımız
anlamına geliyor bence.
DUYGUSAL BAĞ
Benim için OMM çok daha duygusal bir
anlam taşıyor. Okul yıllarında ilgi duyduğum
halde gezebileceğim çok fazla sanatsal
mekan yoktu. İstedim ki İstanbul
dışında, Anadolu’nun kalbinde, doğduğum
kentte, Eskişehir’de böyle büyük bir
müze kapılarını açsın ve başta gençler
olmak üzere herkes buradan istifade
etsin. Sanat ruhun gıdası. Diğer insanlar
o gıdadan biraz yararlanabiliyorlarsa,
bu da bizim sosyal sorumluluk projemizin
bir parçası olur. Koskoca bir okyanusta
bir su damlası bile olsa, müzeyi ziyaret
edebilecek birkaç genç, farklı yaş ve
kesimden ziyaretçi içeriye girip sanatla
bir türlü yakınlık kurabilecekse benim
için o bile yeterli. Amacımız sanatı hayatın
içine katabilmek ve herkesin hayatına
sanat aracılığıyla farklı bakış açıları
getirebilmek.
OMM, Fotoğraf: ©Murathan Özbek