SANTRAL DERGİSİ 17. SAYISI

Tercüman-ı Ahval basın tarihimizdeki ilk
yayın durdurma cezasının verildiği gazete olarak
da tarihe geçmiştir. Ziya Paşanın kaleme
aldığı sanılan ve eğitim sistemine sert eleştirilerde
bulunan bir yazı sebebiyle gazete
1861 Mayıs’ında kapatılmıştır. Gazete ancak
belirli koşullara uymak kaydıyla iki hafta
sonra tekrar yayınlanmaya başlandı.
Gazeteyi Agah Efendiyle birlikte çıkaran
kişilerden biri de şair Şinasi’ydi. Şinasi Tercüman-ı
Ahvalin ilk sayısında bir mukaddeme
yayınlayarak halkın görevleri olduğu kadar
haklarının da bulunduğunu ve bunlardan
birinin de ülke menfaati için görüş bildirmek
olduğuna değinir. Şinasi meşhur mukaddeme
de (giriş) "umum halkın kolaylıkla anlayabileceği
mertebede" bir yayın yapacaklarını
belirtir. Şinasi’nin Batılı anlamda kabul edilen
ilk tiyatro oyunu olan Şair Evlenmesi oyunu
Tercüma-ı Ahval’de tefrika edilir. Gazetenin
kapatılmasından sonra Tasvir-i Efkar
gazetesini kuran Şinasi, tefrika ve abonelik
gibi kavramları basın hayatımıza uygulayan
ilk kişidir.
Tercümanı Ahval gazetesi Tanzimat düşüncelerinin
yer bulduğu bir gazetedeydi. Ahmet
Vefik Paşa, Ziya Paşa ve Refik Bey gibi önde
gelen aydın ve devlet adamları yazdıkları
yazılarda Osmanlı toplumunun geri kalma
nedenlerini ve ülkede olup bitenler hakkında
makaleler yazarak fikirlerini halka ulaştırdılar.
Tercüman-ı Ahval’in ardından Osmanlı’daki
gazete sayısı da artı. Gazeteciliğin ve özel
yayınların gelişmeye başladığı bu dönemde
iktidar eleştirileri artmaya başlayınca baskı ve
sansürler baş göstermeye başladı. 1864
yılında ilk basın yasası olarak bilinen Matbuat
Nizamnamesi çıkarılır. Bu nizamname ile
birlikte gazetecilere hapis ve para cezaları
getirilirken, gazeteler için de geçici ya da
süresiz kapatma cezaları getiriliyordu.
TARİH
TÜRKİYE’NİN İLK VE TEK DİJİTAL HABER DERGİSİ 19