SANTRAL Dergisi 16. sayı

DOSYA
Kaderci Yaklaşımı
Arabesk müziğin haykırışı düzene değil kadere karşıdır. Bütün yaşanılanlardan kader sorumludur.
Düzeni sorgulamayıp suçu kadere atması kendisini yeniden üretmesini sağlamıştır.
Şarkı sözleri çoğunlukla yalnızlık, mutluluk, aşk, ölüm, sabır ve kader gibi temaların
yanında dostluk, fakirlik, hor görülmek gibi konuları işler. Şarkı sözlerinde gurbet, kara sevda,
zulüm, özlem ve hüsran gibi metaforlar önde gelir. Arabesk müziğin yaklaşımı kendine acımak,
başkalarına sempati duymak ve haklı olduğuna inanmaktır. Arabesk müziğin ana temalarından
biri de ‘adaletsizliktir’. Adaletin olmadığı ve insanların eşit görülmediğinden yakınır.
Ama ironik bir şekilde bu adaletsizliğe hem karşı çıkar hem de kabullenir.
Kaderci yaklaşımın en belirgin olduğu tema sevgi’dir. Bunun nedeni aşkın karşılıklı olmamasıdır.
Toplumda yaygın olarak görülen görücü usulü ve berdel gibi evlilik ritüelleri iradeyi
baskıladığı için sitem kadere edilmektedir. Bununla birlikte evlenmek isteyip de araya giren
kişiler yüzünden evlenemeyenlerin sığındığı bir liman olarak kadere isyan edilir. Böylece kendi
iradesiyle karar veremeyecek bir olayla karşılaşan ya da istediklerini elde edemeyenler bir
suçlama refleksi olarak kadere ve alın yazısına sığınmaktadır.
Psikolojik sonuçları
Arabesk müzik dinleyicileri başlarda çektikleri sorunları paylaşabilecek bir şeyler aramışlardır.
Bu arayış onları acı, keder ve hüzün veren arabesk şarkıcılarını benimsemeye itmiştir.
Nazife Güngör’e göre dinleyici kitle arabesk müziği tüketirken sahte bir doyuma
ulaşmaktadır.
Arabesk müziğin ilk önemli temsilcisi olarak kabul edilen Orhan Gencebay dinleyicilerinin
derdine ortak oluyor ve güzel bir gelecekten bahsediyordu. Gencebay bu yönüyle arabesk
dinleyicilerin özlemlerine ve geleceklerine ortak oluyordu. Yine Nazife Güngör’e göre Orhan
Gencebay bu yönüyle bir ‘ikon’dur. Gencebay’ın “Sabret gönlüm sabret sabret/Allah bizimledir
Allah bizle Allah tek ümittir ümitsize/Hangi kitap yazmış insan köle diye/Mutlaka
çare var çaresize” şarkı sözleri arabesk müzikte istinası olan bir durumdur. Dinleyicileri karamsarlıktan
kurtaran ve hayata daha olumlu bakmaya teşvik edicidir. Fakat bu tür şarkılar
arabesk müzik içinde istisnadır. Şarkılarda çoğunlukla hayata daha karamsar bakan ve pesimist
bir yaklaşım söz konusudur.
Şarkılardaki önemli metaforlardan biri de ölümdür. Ölüm bazen çare olarak sunulmuş bazen
de pes etme olarak aktarılmıştır. Yer yer ahiret yaşamının da ıstırapla dolu olduğuna
değinilmiştir. Arabesk müziğin ana teması aşk ise bazen sevgili bazen de ilahi bir kişiliktir.
Tek amaç bu aşka kavuşmaktır. Sonrası yoktur yalnızca kavuşmak esastır. Yaşamın anlamı
sevgiliye ulaşmaktır.
TÜRKİYE’NİN İLK VE TEK DİJİTAL HABER DERGİSİ 18