Aerosol Dolum Tesisleri İçin AB Standartları 2016

Aerosol Sektörünün Değerli Temsilci,

Türkiye’de Aerosol üretimi yapmakta olan sanayicilerimiz için hazırlanmış olan bu kitabın

oluşturulmasında, Avrupa Aerosol Federasyonu (FEA)’nın bildirmiş olduğu teknik dokümantasyonları

ve kitapları dikkate alınarak, İngilizceden Türkçemize tercümesi yapılmıştır.

Türkiye Aerosol Sanayicileri Derneği (ASAD), 2014-2016 dönemi Yönetim Kurulu Üyelerinin amacı;

Türkiye’de Aerosol Üretimi yapan sanayicilerimizin bünyesinde istihdam edilen, teknik personellerinin

faydalanmasını sağlamak ve personelin teknik bilgisini, becerisini artırmak ve gelişimini sağlamaktır.

Bu sayede, aerosol üretimi yapmakta olan sanayicilerimiz bünyesinde çalışmakta olan teknik

personellerinin yüksek teknoloji bilgi seviyelerini yükseltmek, rekabet güçlerini artırmak ve sağlıklı,

emniyetli bir şekilde, çevreye ve insana zarar vermeyecek kaliteli ürünlerin üretimlerini yapmalarını

sağlamaktır.

Bu vesileyle, Türkiye Aerosol Sanayicilerine, yapmakta oldukları üretimlerinde, kazasız, kesintisiz ve

kaliteli ürünler üreterek başarılı olmalarını ve bol kazançlı yıllar geçirmelerini dileriz.

Saygılarımızla,

Aerosol Sanayicileri Derneği

201-201 Yönetim Kurulu

S. Özgür ÖZTÜRK

Yönetim Kurulu Başkanı

Orkun BAYSAN

Yönetim Kurulu Başkan Yrd.

Abdullah Z. ÇELİK

Yönetim Kurulu Üyesi-Sayman

Zeki Sarıbekir

Yönetim Kurulu Üyesi

Yılmaz ŞAYİR

Yönetim Kurulu Üyesi

Aerosol Üretiminde

Temel Güvenlik ġartları

Kılavuzu

Üçüncü Baskı: Ekim 2013

© FEA 2013

Tüm hakları saklıdır

FEA aisbl – Avenue Herrmann-Debroux 15a – 1160 Brussels – Belçika

Tel: + 32 (0)2 679 62 80 - Fax: + 32 (0)2 679 62 83 - info@aerosol.org - www.aerosol.org

V.A.T.: BE 0422.796.670

Önsöz

Avrupa Aerosol Federasyon Başkanı olarak aerosol endüstrisinin özel uzmanları tarafından

geliştirilen bu faydalı Aerosol Üretiminde Temel Güvenlik Gereksinimleri FEA Kılavuzunun

üçüncü baskısını tanıtmak benim için bir zevktir.

Aerosol üretimi genellikle yanıcı maddeler ve itici gaz kullanımını gerektirir. Bu yanıcı

maddelerin güvenli olarak taşınması ve işlenmesi sektörümüzün temel gereksinimleridir.

FEA bu hedefe ulaşmada net ve pratik yöntemler sağlayan bir kılavuzun sürekli güncel tutulması

ile ilgili sorumluluk almış ve buna öncülük etmiştir.

Genellikle mevzuat, üretim tesislerinde yanıcı ürün ve itici gazların güvenli kullanımını

kapsayan AB Üye Devletleri ve aday ülkelerde geçerlidir ve yeni Seveso III Direktifi 1 Haziran

2015 tarihinden itibaren geçerli olacak.

Bu kılavuzun amacı, mevzuatı değiştirmek değil mevzuata ek olmak ve sektöre yardımcı

rehberlik sağlamaktır.

Hedefimiz küresel olarak yüksek düzeyde güvenlik standartlarına ulaşmak için bu kılavuzun

çıkışına teşvik etmek ve bunu desteklemektir.

Bu kusursuz kılavuzun güvenli endüstriyel süreçler ve uygulamaların yürütülmesinde size

faydalı olacağından eminim.

Rolf Bayersdörfer

FEA Başkanı

Ekim 2013

3

Teşekkürler

Tüm FEA Güvenlik ve Güvenlik Çalışma Grubu üyelerine bu kılavuzların geliştirilmesi için

gösterdikleri bağlılık ve paha biçilemez çabalarından dolayı teşekkür ederiz:

Carlo BANZATTI

Michael BAYER

Lars BLAK

Henri-Marc DE MONTALEMBERT

Alain D‟HAESE

Eric ISSARTEL

Paul JACKSON

Heinz Theo KAEMMERLING

King KOOL

Dominic MOONEY

Robert THOMPSON

Olivier VAN DER LINDEN

Ad VAN‟T HART

(AIA – İtalya)

(IGA – Almanya)

(SAA – İsveç)

(CFA – Fransa)

(FEA)

(CFA – Fransa)

(BAMA – İngiltere)

(IGA – Almanya),

(NAV – Hollanda),



(DETIC – Belçika)

(NAV – Hollanda),

4

İçindekiler

1 KILAVUZUN AMACI 7

2 YANICI YAKIT GÜVENLĠK SĠSTEMĠ 8

2.1. ĠTĠCĠ GAZLARIN DEPOLANMASI 8

2.2. ĠTĠCĠ GAZLARINTAġINMASI 8

3 ĠġLEME VE YIĞIN TANK SĠSTEMLERĠ 10

3.1. GĠRĠġ 10

3.2. ELEKTRĠK AKSAMI 10

3.3. HAVALANDIRMA 11

3.4. YAPI 11

3.5. ĠġLEME FAALĠYETLERĠ 11

3.6. PROSEDÜRLERĠN TEMĠZLĠĞĠ 12

3.7. DEPOLAMA 12

4 AEROSOL GAZ DOLUMU 13

4.1. ÜRETĠM - BÖLGELEME 13

4.2. GAZ DOLUM ODASI YAPIM GEREKSĠNĠMLERĠ 15

4.3. GAZ TESPĠT 15

4.4. HAVALANDIRMA / EKSTRAKSĠYON 16

4.5. ITĠCĠ GAZLARIN DEĞĠġĠMĠ 16

4.6. GENEL ÖNERĠLER 16

4.7. ELEKTRĠK GEREKSĠNĠMLERĠ 17

5 HATALI AEROSOLLERĠN ĠMHASI 18

5.1. ON-LĠNE ĠHRAÇ VE DEPOLAMA 18

5.2. ULAġIM 18

5.3. YERĠNDE ĠMHA KILAVUZU 18

5.3.1 GÜVENLĠK CĠHAZLARI 19

5.3.2 ELEKTRĠKSEL GÜVENLĠK CĠHAZLARI 19

5.4. ATIK ARITMA SEKTÖRÜ ĠLE ĠLGĠLĠ BREF BELGESĠ 4 20

5

6 SU BANYOSU TESTĠ VE ALTERNATĠFLERĠ 21

7 DĠĞER EKĠPMANLAR 22

7.1. OTOMATĠK KANTAR 22

7.2. AKTÜATÖR YERLEġTĠRME VE KAPATMA 22

7.3. HAT PAKETLEME SONU 22

7.3.1 KUTULAMA 23

7.3.2 SHRĠNK FĠLM AMBALAJ (KAPLAMA DAHĠL) 23

8 MAMÜLLERĠN NAKLĠYE VE DEPOLANMASI 24

8.1. ULAġIM 24

8.2. DEPOLAMA 24

9 STATĠK ELEKTRĠK 26

9.1. GĠRĠġ 26

9.2. STATĠK ELEKTRĠK KONTROL YÖNTEMLERĠ 26

9.2.1 SIVILAR 27

9.2.2 TOZLAR/YALITKAN KATILAR 27

9.2.3 GAZLAR 27

9.2.4 YALITILMIġ ĠLETKENLER 27

9.3. BAKIM VE MUAYENE 28

9.3.1 EKĠPMAN 28

9.3.2 TEMĠZLĠK 28

9.4. EĞĠTĠM 28

9.5. SORUMLULUKLAR 29

9.6. DĠKKATE ALINMASI GEREKEN NOKTALAR 29

9.6.1 TOPRAKLAMA VE BAĞLANTI 29

9.6.2 ANTĠ-STATĠK KATKI MADDELERĠ 29

9.6.3 BORU SĠSTEMLERĠ 30

9.6.4 SIVILARIN SERBEST DÜġÜġÜ 30

9.6.5 PLASTĠK MALZEMELER 31

9.6.6 KĠġĠSEL KORUNMA EKĠPMANLARI 31

9.6.7 BASINÇLI GAZLARIN BOġALIMI 32

9.6.8 PROSES OPERASYONLARI 32

10 ACĠL DURUM PLANI 34

11 EĞĠTĠM VE BAKIM 35

12 EKLER 37

12.1. EK 1: HAVA AKIġ SAYISINI (DEBĠSĠ) HESAPLAMA 37

12.1.1 AEROSOL GAZ DOLDURMA– HAVALANDIRMA 37

12.1.2 ĠKĠNCĠL HAVALANDIRMA 40

12.2. EK 2: ELEKTRĠKSEL/SEVK MADDESĠNE DAĠR BĠLGĠLER 41

12.3. EK 3: KISALTMALAR 42

6

Bölüm 1

1 Kılavuzun Amacı

Bu kılavuzun amacı,güncel ve ileride gerçekleşebilecek Avrupa mevzuatına uygun yanıcı /

tehlikeli ürünler ve itici gazlar ile aerosol üretimi için temel güvenlik önerileri sunmaktır.

Notlar:

a. Ulusal ve Avrupa mevzuatı, özellikle ATEX Direktifleri bu kılavuzlar üzerinde

DAİMA itibarlı ve önceliklidir.

b. Madde ve karışımların kullanılabilmesi için REACH Tüzüğü'ne uyumlu olması

gerekmektedir.

c. Makinenin tasarım ve yapımı, tesisat ve binalar her zaman CEN standartlarına uygun

olmalıdır.

Kısıtlamalar:

a. Bu yönergeler sadece aerosol dolum, itici gaz depolama ve bitmiş mamüllerin

depolamasını kapsamaktadır.

b. Üretim alanına teslimattan önce yanıcı sıvı ve gazların nakliye ve taşınması hariç

tutulmuştur.

Söz konusu kılavuzlar mevzuat ve yerel yönetmeliklere ek olarak

kullanılmak üzere hazırlanmıĢtır ve bunların yerine geçmez.

7

2 Yanıcı Yakıt Güvenlik Sistemi

Bölüm 2

Taşıma ve tehlikeli maddelerin depolanması Tehlikeli Maddeler (Seveso II Direktifi) içeren

büyük kaza risklerinin kontrolüne ilişkin Direktif 96/82 / EC tarafından düzenlenir. Bu Direktif 1

Haziran 2015 tarihinde 2012/18 / EU Direktifi (Seveso III Direktifi) ile ilga edecek ve

değiştirilecektir.

Yanıcı iticiler ve aerosoller, bu Mevzuata iliĢkindir

2.1. İtici Gazların Depolanması

Tank ile Fabrika ve Yükleme İstasyonu arasındaki mesafe ulusal mevzuata dahildir ve tank

boyutu ve istasyonun yerleşim düzenine göre farklılık gösterir.

2.2. İtici GazlarınTaşınması

ġekil 1: İtici Gaz Yığın Depolama Teknesi.

Buhar Dengesi

Sıvı Dolumu

İtici Gaz Yığın Depolama Teknesi

İtici Gaz Yığın Depolama Teknesi aşağıdakilerle donatılmış olmalıdır :

8

kapama valfi (1.) tercihen otomatik;

basınç tahliye sistemi (2.);

manuel seviye kontrolü (3.);

uzaktan kumandalı kapama valfi (4.).

Aşağıdaki hususlar dikkate alınmalıdır:

aşırı dolumu önlemek için otomatik seviye kontrolü;

yakındaki yangın ya da genel olarak soğutma durumunda koruma için yağmurlama

sistemi;

itici gaz yığın depolarını yakındaki bir ateşten korumak için, bir yangın algılama sistemi

kurmanız önerilir.

HER ZAMAN

Herhangi bir tankere bağlamadan ÖNCE toprak ile uygun bağlantı sağlandığı ve

potansiyel şarjın tahliye edildiğinden emin olun. Daha fazla bilgi için bkz. § 9.6.8.1.

Tankerlerde tahliyeye başlamadan ÖNCE iletilen yükü almak adına yeterli kapasite

sağlamak için içeriği kontrol edin.

Tank manifold bağlantılarını kontrol edin.

Dolumun en yüksek GÜVENLİ sınırının üstüne çıkmadığından emin olun.

Tedarikçilerin tavsiye ve önerilerini takip ediniz.

Çoğu itici gaz dezenfekte edildiği için bunların kokusunun tespit edilmesinin genellikle

zor olduğunu unutmayın.

Pompada aşırı basınç koruması için bir bay-pas olmadığı sürece, pompa basınç tahliye valfleri

(5.) itici gazı pompa emme borusuna değil aynı tanka göndermelidir.

Hidrokarbon/DME itici gaz yığın depolama teknesi olması durumunda bir aşırı akış valfi (6.) de

sıvı çıkış borusuna teçhizatlandırılmalıdır.

Sevk maddesi (itici gaz) olarak DME kullanılıyor ise, DME ‟nin suda çözünebilir olduğunu göz

ardı etmeyin.

Sevk maddesi yığın depolama donanımlarında yaygın olarak bulunan ve arzu edilebilecek olan

ek yardımcı teçhizatlar:

pompayı (12.) korumaya yönelik sıvı çıkışı üzerine bir filtre (7.);

buhar basıncını göstermek üzere bir basınç göstergesi (8.);

bir sıcaklık göstergesi (9.);

bir seviye göstergesi (10.);

tankın civarında bir gaz detektörü (11.).

9

3 İşleme ve Yığın Tank Sistemleri

Bölüm 3

3.1. Giriş

Bu bölüm aerosollere özgü değil, ürünler ile ilgilidir.

Geçmiş kazalar Statik Elektriğin tehlike seviyesini göstermiştir (madde Hata! Başvuru kaynağı

bulunamadı.’a bakınız).

İşleme/karıştırma konumu dolum kısmından ulusal yönetmelik uyarınca ateşe dayanıklı

zemin/duvarlar ile ayrılmalıdır.

Bölgeleme (bölgelere ayırma) ürün formülasyonuna bağlıdır.

Afet/kaptaj tankı uygun şekilde kurulacaktır.

Yığın konteynerinden dolum makinelerine nakil yalnızca KAPALI konumda iken

gerçekleştirilecektir!

Tüm operatörler için uygun PPE (Kişisel Koruyucu Donanım) bulundurulmasını ve bu

donanımların gerekli veya faydalı olduğu durumlarda kullanılmasını sağlayın.

Yük vagonları ve diğer mobil teçhizatlar alan klasifikasyonları uyarınca -

örneğin patlamaya dayanıklı olması gibi- gereğine uygun bir Ģekilde

belirlenmiĢ olmak zorundadır.

Yığın konteynerleri kullanılıyor ise, dolum makinelerinin etrafında, konteynerin

mahallini kapsayacak şekilde daha geniş bir ATEX (madde 4’e bakınız) alanı

oluşturulmalıdır.

Pompalar patlamaya dayanıklı olmalı ve sistem de arızaya karşı otomatik tertibata sahip

olmalıdır.

Dökülen (sıçrayan) ürünlerin toplanmasında özellikle dikkat gösterilmelidir.

Konteyner ve pompa düzgün bir şekilde topraklanmalıdır.

Tank ve boru sistemi arasında veyahut tank ve ortam arasında bir alev kesicinin

gerekliliğini sınanmalıdır.

Tüm üretim teknelerinin, boru hatlarının ve yardımcı ekipmanın temas içerisinde

olacakları malzemeler için uygun veya bunlar ile uyumlu olmasını sağlayın.

Pompayı başlatmadan önce tankerin güvenli bir şekilde havalandığından emin olun.

3.2. Elektrik Aksamı

Elektrik donanımı uygun bir şekilde patlamaya dayanıklı olmalı ve ulusal standartlar ile

uyum göstermelidir (madde 12.2. ).

10

Zarar görmesini engellemek amacıyla kontrol ekipmanlarının zemin seviyesinden uzak

bir noktada konumlandırılması önerilmektedir.

Mümkün olduğu her noktada kalıcı elektrik tesisatları kullanılmalıdır ve esnek elektrik

uçlarının kullanımı asgariye indirilmelidir.

Esnek hatlar asgari düzeyde tutulmalıdır ve uygulamaları özenle gerçekleştirilmelidir.

Bükülebilir malzemeler genellikle mekanik ve kimyasal hasarlara karşı daha hassastır ve

hasar gördüğü zaman operatörler için tehlike arz edebilecekleri gibi tutuşma ihtimalleri

de düşük değildir. Esnek malzemeler sık sık, tercihen önceden programlanmış bakım

periyodları ile kontrol edilmelidir.

3.3. Havalandırma

Karıştırma süreci dahilinde toksik, alevlenebilir veya tehlikeli malzemelerin kullanıldığı

durumlarda yeterli düşük ve/veya yüksek seviyeli havalandırma ve filtreleme sağlanmalıdır;

uygulanabilir olduğu üzere toplanmalı ve işlenmelidir.

Filtreleme sonrası toplanan kirli hava uygun şekilde bertaraf edilmelidir.

Not: Çözücü (solvent) buharlar havadan daha ağırdır!

3.4. Yapı

Karıştırma alanını herhangi bir sıvı dökülmesine karşı bir pervaz veya rampa ile tertip

edin.

Tankerlerin aşırı doldurulamamasını -eğer mümkün ise otomatik seviye regülatörleri ilesağlayın.

Boruların zemin kattan üst katlardaki karıştırma odalarına çekildiği durumlarda daha

düşük seviyeli zeminleri dökülmeden korumak amacıyla bir rampa veya flanş monte

edin.

Zemin/duvarlar boyunca mevcut delikleri, ulusal yönetmeliklerin getirdiği bir gereklilik

olarak zeminler/odalar arası bütünlüğü sağlamak amacıyla geçirimsiz hale

getirin/mühürleyin.

Çıkışların her zaman için açık olmasını sağlayın.

3.5. İşleme Faaliyetleri

Konsantre madde üretimi esnasında çözücü veya seyrelticiler gibi düşük kaynama

sıcaklıklarına sahip sıvılar kullanılıyor ise gerekli özeni gösterin.

Ortamdaki lokalize edilmiş konsantrasyonların izin verilen Görev Esnasındaki Maruz

Kalma Limitlerini aşmamasını sağlamak açısından buharlaşma ile meydana gelen kaybı

asgari düzeyde tutun.

Tedarikçinin güvenlik veri sayfasında temin edilmiş olan ve REACH hükümlerini

destekleyen İşletme Faaliyet Koşullarına ve Risk Yönetimi Tedbirlerine uyun.

Tüm işlemleme tekneleri, flanşlı ve/veya mühürlü kapakların ve ısıtma/soğutma

bobinlerinin ve karıştırıcı millerin etrafındaki mühürler ile birlikte neden olabileceği sıvı

kaybı/dökülmesi/sıçraması yapmayacak şekilde tasarlanacaktır.

11

Alevlenebilir sıvıların işleme tabi tutulduğu her noktada aleve dayanıklı koşullar

oluşturulmasını sağlayın, örneğin içerik eklemek için rotatif dağıtma valfi veya aleve

dayanıklı kanallar kullanmak gibi, ...

Tozlar veya polar olmayan çözücüler kullanıldığında, bunların statik enerji oluşturma

potansiyelinin ve toz veya / hibrit karışım patlamalarının farkında olun ve gerekli

önlemleri alın!

Tozların söz konusu olduğu yerlerde, yeterli toz ekstraksiyonu olduğundan emin olun ve

gerekliyse gaz maskesi kullanın.

Üstü açık kova veya sıvı kabı taşımayın.

Mümkünse, karıştırma odaları etrafında ve/veya dolum odasında sıvıları kaplarla taşımak

yerine pompalayın. Bunun pratik olmadığı durumlarda, işinize uygun olarak tasarlanmış

emniyet kabı kullanın ve kabı kapalı tutun.

Sadece elektrostatik iletkenlik sertifikalı toprak bağlantılarını kullanın

(dayanıklılık < 1 MΩ (megaom)).

3.6. Prosedürlerin Temizliği

Temizlik için çözücüleri kullanmak toksisite ve/veya alevlenebilirlik risklerini

arttırmaktadır.

Mümkün olduğunca, örneğin temizleme prosedürünün bir parçası olarak, alevlenebilir ve

toksik çözücüler tercih etmeyin. Özellikle etrafı çevrili alanlarda çözücüleri sprey olarak

kullanmaktan kaçının.

Temizleyici çözücülerin imhası bir atık madde tankında gerçekleştirilmeli ve

kanalizasyon şebekesine karıştırılmamalıdır. Kullanılmış olan kıyafetler (kendiliğinden

tutuşma eğiliminde olan malzemeler de dahil olmak üzere) güvenli bir şekilde imha

edilmelidir.

3.7. Depolama

İşlemleme alanında yalnızca gereken asgari miktarda tutuşabilir ham madde depolayın ve

kesinlikle yerel yönetmeliklerce izin verilenden daha fazla depolama yapmayın.

Ham madde ve (ara mal) karışımların depolanması fiziksel (örn. alevlenebilir) veya

sağlık ile ilgili (örn. toksik veya aşındırıcı) ya da çevresel tehlikelere uygun olarak

gerçekleştirilmelidir. Alevlenebilir ve toksik malzemeler ayrı bir şekilde depolanmalıdır.

Düzgün bir şekilde kimliklendirildiklerinden, güvenli bir şekilde depolandıklarından ve

Veri Listesine ve mümkün ise ilgili Maruziyet Senaryolarına uygun şekilde

kullanıldıklarından emin olun.

Risk Değerlendirmenizi muhafaza edin ve güncelleyin.

Çıkışların her zaman için açık tutulduğundan emin olun.

12

Bölüm 4

4 Aerosol Gaz Dolumu

4.1. Üretim - Bölgeleme

Bölgelemenin Tanımı 1 :

BÖLGE 0

BÖLGE 1

BÖLGE 2

Gaz, buhar veya sis formunda parlayıcı maddelerin hava ile karışımından oluşan

patlayıcı ortamın sürekli, sık sık ya da uzun süreler boyunca kaldığı bölgeler.


patlayıcı ortamın normal operasyon sırasında zaman zaman ortaya çıkabileceği

bölgeler.


patlayıcı atmosferin normal operasyon sırasında ortaya çıkması beklenmez fakat

böyle bir durum oluşursa dahi kısa bir süre için devam edebilecek bölgeler.

Özetle:

BÖLGE 0

BÖLGE 1

BÖLGE 2

100% patlayıcı atmosfer

Muhtemel patlayıcı atmosfer (izin verilen)

Muhtemel patlayıcı ortam sadece hatalı veya anormal koşullarda oluşabilir

Aerosol dolum hattının tüm parçaları doğru imarı belirlemek için risk değerlendirme ile ele

alınmalıdır.

Gaz dolum odasının birincil muhafazası genellikle Bölge 1'de gerçekleşir.

BÖLGELEME genellikle bölgelere ayrılmıĢ alanda havalandırma

kullanılmasının dıĢında makinenin etrafından +1 metredir.

1 Kaynak: ATEX Direktifi 1999/92/EC, Ek I

13

ġekil 2: Tipik aerosol dolum hattı için bölge sınıflandırması.

Gaz Dedektörü için tavsiye edilen lokasyon

Bölge 1

Risk değerlendirmesine tabi bölgeleme

Bölge 2 Tüm yönlerde 1 metrelik ayırma

mesafesi

KARTON

PAKETLEYİCİ

ŞRİNK

AMBALAJ

MAKİNESİ

TENEKE

ÇÖZÜCÜ

ÜRÜN

DOLDURUCU

BAŞLIKLAMA

SIKIŞTIRICI

VALF

YERLEŞTİRİCİ

RET KUTUSU

SU BANYOSU

AKTÜATÖR

YERLEŞTİRİCİ

RET

KUTUSU

OTOMATİK

KANTAR

SIKIŞTIRICI

ELEKTRİK

KONTROL

PANELİ

DIŞ GAZ

ODASI

KONVEYÖR

DİKEY BÖLGELEME

MAKİNE

ÇİTLE ÇEVRİLİ ALAN

14

4.2. Gaz Dolum Odası Yapım Gereksinimleri

Gaz dolum odası, itici gazı aerosole yerleştiren makinenin bulunduğu çitli, kapalı veya açık

alandır.

Gaz dolum odası ambalaj odası, karıştırma odası ve depodan ayrı tutulacaktır.

Gaz dolum odası Alçak Basınçlı (alanı çevreleyen basıncın altında) olacaktır.

Zemin gaz geçirmez ve anti-statik olacaktır.

Gaz dolum odasına 15 metre mesafede kanalizasyon bulunmayacaktır.

Duvarlar ve kapılar yangına dayanıklı olacaktır.

Odada buhar üfleme duvar veya tavanı olacak, bunların boyut ve inşası uzmanlar

tarafından tespit edilecektir.

Gaz odası aşırı iç basınca dayanacak şekilde dizayn edilecektir. Bu dizaynlar genellikle

1400 kg / m 2 anlık basınç artışına dayanabilecek şekilde tasarlanmalıdır.

Gaz odasında bir basınç tahliye sistemi olacaktır. Basınç tahliye sistemi en az bir duvara

veya tercihen gaz odasının tavanına yerleştirilecektir. Bu sistem patlama basıncını

çalışanların çalışma alanından uzaktaki bir alana boşaltacaktır. 140 kg / m2'lik basınç

tahliyesi normal emniyet marjı olarak tavsiye edilir.

ġekil 3: Olası yerleştirme düzeni örnekleri.

Gazdolum

Odası

Gazdolum

Odası

Gazdolum

Odası

FABRĠKA A FABRĠKA B FABRĠKA C

Ġç Gaz-dolum

Odası

DıĢ duvarda

Gaz-dolum

Odası

DıĢ Gaz-dolum

Odası

Mümkün olduğu durumlarda tercih Seçenek C: Dış Gaz-dolum Odasından yana

olmalıdır.

4.3. Gaz Tespit

Ekstrakt akış göz önüne alınarak en az 2 gaz dedektörü çalışabilir durumda ve gaz dolum

makinesinin yakın konumda olmalıdır (biri birincil muhafazada ve diğeri ikincil

muhafazada).

Kullanılacak sensörün tipi ve en uygun konum ile ilgili olarak bir tedarikçiye danışın

kullanılacak (katalitik dedektörlerde silikon olduğundan zehirlidir, kızıl ötesi dedektörler

zehir içermez ve bozulmaya dayanıklıdır).

Gaz dedektörleri tedarikçinin onaylanmış sistemine göre düzenli olarak kontrol edilmesi

gerekir.

15

4.4. Havalandırma / Ekstraksiyon

Otomatik kontrol fonksiyonu: havalandırma makine başlatılmadan önce ve itici gaz

valfleri açılmadan önce çalıştırılmalıdır.

Gaz dolum makinesinin muhafazası içindeki birincil sistem genellikle en az saatte 50

kezlik bir ekstraksiyon oranı gerektirir.Buna ek olarak, seyreltme ve çekim hızı

hesaplaması Ek 1'e göre yapılmadır (§ 12.1. ).

İkincil alan, gaz konsantrasyonunun % 0 ila % -20 LEL 2. arasında olması durumunda en

az saatte 5 kez bir ekstraksiyon gerektirir.

% 20'lik LEL'e ulaşıldığında, akustik ve / veya optik alarm devreye girmelidir.

Havalandırma birincil ve ikincil alanda ekstraksiyon hızını iki katına çıkaracaktır.

Konsantrasyon % 40 LEL üzerinde ise, ekstraksiyon maksimum hızda devam eder, hat

durmalıdır ve gaz beslemesi otomatik olarak kapatılmalı, risk altındaki personel tahliye

edilmelidir.

Gerçek ekstraksiyon oran hesaplamaları § 12.1 'de listelenmiştir ve yukarıdaki asgari

ekstraksiyon oranı ile ilgili olmalıdır. İki sayının arasından yüksek olanı kullanılmalıdır.

Tasarım felsefesi LEL seviyesini ilk % 20 LEL yanıtı ile mümkün olduğunca düşük

tutmaktır.

4.5. Itici Gazların Değişimi

Değişim sırasında gaz dolum odasındaki kişi sayısını en aza indirin.

Değişim sırasında havalandırmayı artırın..

Besleme hattını kapatın. Konum izlenen yaylı otomatik kapatma vanaları kullanın.

İtici gazların tahliyesini en aza indirin. Kapalı bir sistem içindeki tahliye egzos kümesine

bağlanır.

Makine ve silindiri boşaltın.

Son adım, yeni bir besleme hattı açmaktır.

4.6. Genel öneriler

Gaz doldurma odasındaki daimi operatörlerden sakınmalıdır.

Eğer insanlar gaz doldurma odasına girerse; emniyetleri güvence altına alınmalıdır,

patlamayı bastırma sistemi mümkün olan bir çözüm olarak düşünülebilir.

Aşırı yüklü basınç için, emniyet vanası güvenli alana aktarılmalı.

Kantar kullanımı, fazla doldurulmuş kutuların saptanması için tavsiye edilir. (bakınız

7.1.)

Sıcak suyla ısıtma sistemi, ısı değiştirici ya da özel kanal sistemine doğru sıcak

hava(bakınız 12.1. ); kontrolsüz alev ve elektriksel ısınmanın engellenmesini güvence

altına alır.

2 LEL = Alt Patlama Sınırı

16

Yanan alanların tasfiyesi:

İletken konveyör tüm alan için tavsiye edilir.

Makineler Alev almaz- ATEX ya da eşdeğeri olmalıdır. (bakınız § 12.2. , ve § Hata!

Başvuru kaynağı bulunamadı.).

Sağlayıcının tavsiyesine uyarak alev almayan darbe araçları kullanın.

Hareketli zemin & zemin topraklaması kullanın.

Uygun topraklama için mevcut dolum hattını yılda en az bir kere kontrol edin.

. Tozla dolum aerosolleri ya da polar olmayan çözücülerin hareketsiz katkı maddesi ya da

bileşen kullandığı hesaba katıldığında, yanma kaynağı olarak potansiyellerini azaltmak.

İletken materyalden yapılmış izole parçaların çıkarıldığından emin olun.

Üretim alanının geri kalanında özel kıyafetler ve ayakkabılar giyilmelidir.

Tecrübeler gösteriyor ki sabit elektrik yangın çıkmasına sebep olur. Statik elektrikle ilgili daha

fazla bilgi için Bakınız § Hata! Başvuru kaynağı bulunamadı..

4.7. Elektrik Gereksinimleri

. Bölge 1 ve 2‟ için özel dikkat gereklidir.

Detaylar için – lütfen § 12.2. yi inceleyin.

17

Bölüm 5

5 Hatalı Aerosollerin İmhası

5.1. On-line İhraç ve Depolama

Hatalı kutular yapıları gereği oldukça tehlikelidirler ve tipik olarak kantarda ve su banyosunda

saptanır ve ortadan kaldırılırlar.

Eğer mümkünse, geri çevrilen aeresolleri haricen depolayın.

Havalandırılmış, yeterince topraklanmış atık konteyneri kullanın.

Daha fazla kutu hasarını engellemek amaçlı dizayn edilmiş ve işletilen bir geri çevirme

sistemi kullanın. ( Hava tahliyesi hafif malzemeden yapılan sistemler)

5.2. Ulaşım

Hatalı kutuları toplaması ve taşıması için ADR‟ye uygun konteynırlar ile yapılmalıdır.(Özel

Hüküm SP 327).

Eğer geri çevrilmiş kutuların nakli harici bir atık yükleme tesisine yapılacaksa, nakil yöntemi

taşınması ve düzenlenmesi anlaşmaya uygun olmalıdır.

5.3. Yerinde İmha Kılavuzu

Ulusal mevzuata uyun, lütfen bunlara ilaveten emniyet önerileri bulun:

Lütfen dikkat; bunun için yere yetkililerin izni gerekmektedir!

YER: - Diğer binalardan olabildiğince uzak.

BİNA: - Kutu alan sargısı için bir oda.

- Esas kutu öğütücü için bir oda.

- Yakıtların yoğunluklarından dolayı hava koşulları ( 0°C altında

bütan sıvı) dikkate alınmalıdır.

- Genel olarak donanımı 0 0 C‟nin altında ya da yakınında çalıştırmak

tavsiye edilmez.( 0°C ye yaklaşıldığında, solvent içerisindeki bütan

çözülebilirliği bariz şekilde artar ve sıvı bileşenlerin viskozitesi

daha yüksektir).

18

ULAŞIM: -

- Ezilmeden sonra toplanan tüm atık çözücüler dış bölge

taşımasından sonra yeterince havalandırılmalıdır. Taşıma ADR‟ye

ve mahalli mevzuata uygun olarak yapılmalıdır. Değerlendirme,

boşaltım sırasındaki çalkalanmadan dolayı alev alan artık gazlardan

taşıma konteynırının potansiyel basınçlandırmasını engellemek için

verilmelidir.

ÇIKARTMA: - Deponun üzerindeki havalandırmayı bulun, bastırın ve harici olarak

çıkartın.

- Çıkartılacak boyutun oranı § 12.1. deki gibidir.

GAZ TESPİTİ: - - Binanın içi ve dışı.

Elektrikle ilgili tüm ekipmanlar ATEX‟e göre ve ulusal standartlara uygun.(bakınız

§ 12.2. ).

Artık sıvıların toplanması bileşimlerine uygun olarak güvenli ve uygun bir biçimde

yürütülmelidir. Uygun ve güvenli, idare ve uygulamayı güvence altına almak atığı üretenin

sorumluluğudur.

5.3.1 Güvenlik Cihazları

‣ Yağmur suyuyla sulama sistemiyle donatılmış ezme odası aşağıdakilerle harekete geçirilir:

- termal emniyet aygıtı;

- binanın dışındaki arıza önleyici.

‣ Taşıma kayışı ve presin üstündeki susuz yangın önleme sistemleri (CO 2 ve nitrojen içerikli)

aşağıdakilerle harelete geçirilir:

- termal emniyet aygıtı;

- Acil durumlarda, bina dışı uzaktan etkinleştirme aygıtı.

‣ .Binanın içinde ve dışında kurulmuş köpük ya da BC-Powder yangın söndürücüler.

5.3.2 Elektriksel Güvenlik Cihazları

‣ Mevcut elektrik gücü aşağıdakilerden sonra kapatılır:

- yangın alarmını etkinleştirme;

- su püskürtücü basıncı damlaları;

- yangın söndürme cihazı basıncı damlaları.

19

‣ Kutu ezilmesi aşağıdakilerden sonra mümkün değildir:

- arıza önleyicinini etkinleştirilmesi;

- kapılardan birinin açılması;

- havalandırma yolunda akım detektörleriyle ölçülmüş, yetersiz havalandırma;

- aşırı miktarda gaz alarmı (≥ 20 % LEL).

Havalandırma, ezme işlemine başlamadan birkaç dakika önceden etkinleştirilmelidir.

5.4. Atık Arıtma Sektörü ile İlgili BREF Belgesi 4

BREF olarak da anılan En Uygun Teknikler (BAT) başvuru belgesi, Endüstriyel Emisyon

Direktifi (IED) 2010/75/EU‟nun bendi çerçevesinde 13(1) yürütülen bilgi değişiminin parçası

olarak hazırlanmıştır.

Bu BREF birtakım atık (tehlikeli ve tehlikesiz) arıtımı kurulumlarını kapsar ve diğerlerine

ilaveten ilgilenir:

- geçici atık deposu, harmanlama ve karıştırma, tekrar ambalajlama, atık alımı, örnekleme,

kotrol ve analiz gibi yaygın atık arıtımları, atık transferi ve boşaltımı kurulumları ve atık

transfer durakları;

- organik çözücülerin yenilenmesi gibi temel olarak atık materyalleri kurtarmak için yapılan

işlemler;

- Tehlikeli ve tehlikesiz atıklardan temel olarak katı ve sıvı yakıt üretmek için yapılan işlemler;

Belge ayrıca aerosol dağıtıcıları işlemleriyle de ilgilenir.

20

Bölüm 6

6 Su Banyosu Testi ve Alternatifleri

Lütfen sıcak su banyosu testindeki FEA rehberine ve alternatiflerine göz atın.

21

Bölüm 7

7 Diğer Ekipmanlar

7.1. Otomatik Kantar

Otomatik kantarın amacı potansiyel olarak tehlike arz eden fazla yüklü konteynırların

belirlenmesidir. Bu, aynı zamanda dolum ağırlığı beyanına uygun olmayan ve sızıntı

durumlarında tehlike yaratabilecek az yüklü konteynırların da belirlenmesi anlamına gelir.

Sürekli olarak, otomatik kantar, emniyette olmak için tavsiye edilir. Otomatik kantar sık

aralıklarla ayarlanmalıdır.

Ağırlığı yüksek olmayan olmayan konteynırlar, düşük ya da dahil edilmemiş ürün yoğun

dolumundan dolayı, basınç anlamında hala çok yüksek ve potansiyel olarak tehlikeli olabilir.

Hatalı sıkıştırılmış gaz aerosolleri genellikle otomatik kantar tarafından belirlenemeyebilir ve

alternatif bir sisteme gerek duyulur. (örneğin; basınç algılama)

7.2. Aktüatör Yerleştirme ve Kapatma

Aktüatörlerin ya da kapakların otomatik ya da manüel yerleştirilmesi, bazı durumlarda, spreyin

aerosol içeriğine püskürtülmesini engelleyebilir.

Eğer aktif bileşen, çözücü ya da itici gaz yanıcı ise ya da sağlığa zararlı ise, aktüatör butonu ya

da kapağının uygulama noktasına uygun çıkarım sağlanmalıdır.

Manüel yerleştirme durumunda, tüm operatörleri sprey püskürtücüyü onlardan UZAK yöne

doğrultmaları ve akıtırken özel araç kullanmaları konusunda uyarın.

7.3. Hat Paketleme Sonu

Üretim alanında büyük miktarlarda ambalajlanmış parçaların ya da tamamlanmış malların

bulunması; sıkışıklıkla, acil durum çıkış kapılarında tıkanıklıkla ve gereksiz bir yangın

tehlikesiyle sonuçlanabilir. Endüstri tecrübesi gösterdi ki yakın kontrol de dolum hattı için

ambalajlama bileşenlerinin sağlanmasının organize edilmesi de güvenlik ve hat verimlilikleri

için büyük bir katkıdır.

22

7.3.1 Kutulama

Kutular, tehlikeli madde mevzuatına uygun olarak; aerosolleri depolama ve taşıma sırasında

hasardan ve içerik kaybından korumak için uygun şekilde imal edilip kapatılmalıdır.

Kutu ve karton makineleri, delinmiş ya da ezilmiş aerosollerle sonuçlanabilecek potansiyel

arızaların risk değerlendirmesine bağlıdır.

Hesaba katılacak tehlikeler, manyeto alanına girebilecek yanıcı gaz ya da buharların salınması ve

eğer delinmişse ya da ateşlenmişse havalanan aerosollerin alevlenme tehlikesidir.

Operasyon aerosol dolum işlemi için acil durum planıyla kapsanmalıdır.

Gaz dedektörü, herhangi yanıcı bir buharın operatörleri uyaracak uygun şekilde birikmesi ve

makineleri gaz alarmı durumunda güvenli bir biçimde otomatik olarak durdurması için

paketleyici kartonlarının(kap) içinde en uygun yere, düşük pozisyonda kurulmalıdır.

Kutu ve karton makineleri, eğer sıcak erimiş yapıştıcısı kullanıldıysa, aşırı sıcaklıkları

engelleyen bir aygıtla donatılmalıdır.

Aygıt bir alarm etkinleştirmeli ve aşırı sıcaklık tespit edildiğinde hem ısıtıcılara giden gücü

kesmeli hem de makineyi durdurmalıdır.

Aşırı sıcaklık aygıtı düzenli aralıklarla ve önceki kayıtlarla birlikte kontrol edilmeli ve

ayarlanmalıdır.

7.3.2 Shrink film ambalaj (kaplama dahil)

Shrink film ambalaj tasarımı, tek aerosollerin ve demetlerin dâhili setlerden oluşan ısıtma

tünelinde kapalı kalmasını engelleyeceğini güvence altına almalıdır.

Asıl sorun yüksek yüzey alanı sıcaklığı sebepli bir ateĢleme kaynağı!

‣ Paketlerin ve tek konteynırların tünelde kapalı kalmasına sebebiyet verecek setlerin

olmadığına emin olun. Tünelde düşmüş kutuları tespit etmek için, fotoelektrik ışınlar

kullanılabilir.

‣ Alarm beklenmeyen kesinti durumunda çalmaya ayarlanmalıdır. Tünelin yanındaki

vantilatör ve hatta tünele doğru hava üfleyiciler patlamayı önlemekte etkisizdir ve bu konuda

bu araçlara güvenilmemelidir.

‣ Havalı taşıyıcılar güç arızası durumunda tüm aerosollerin tünelden tahliyesini sağlamak için

destek oluşturmalıdırlar.

‣ Uygun yangın söndürücülere sahip olduğunuza ve bunların makineye uygun olduğuna emin

olun. İki taraflı uzaktan etkinleştirmeli yerleşik yangın söndürücü sisteme sahip olunması

önerilir. Portatif yangın söndürücüler CO 2 tipi olmalıdır.

‣ Sıcaklığı düzenli bir biçimde kontrol edin.

23

Bölüm 8

8 Mamüllerin Nakliye ve Depolanması

Saklı miktara bağlı olarak, bitmiş malların depolanması Seveso Direktifleri kapsamında olabilir.

Üretim alanı içinde ve dışındaki bitmiş malların depolanması için genel bir kılavuz

geliştirilmiştir. Bu ayrıca yükleme ve boşaltma talimatlarını kapsar.

8.1. Ulaşım

Operatör kendi taşıma tesislerinin güvenlik şartlarını değerlendirebilmek için, mevcut

teknolojiye aşina olmalıdır.

Forklift/palet kamyon sürücüleri lisanslı ve düzenli olarak işletme eğitimi almış olmalıdırlar.

Tehlikeler yürütmenin önleyici ölçüt ve kurallarını koşula bağlamak için teşhis edilmiş olmalıdır.

Aşağıdaki durumlar tehlike oluşmasına sebep olabilir:

vana ya da kutudaki genel sızıntılar;

forklift kamyonuyla ezilme, sızıntı, hasar gibi dış etkilerin sebep olabileceği kutu

patlaması;

aşırı sıcaklık sebebiyle kutunun patlaması;

patladıktan sonra ortaya çıkan kutular.

Aşağıda belirtilen önlemleri alarak teşhis edilmiş tanımlı tehlikeleri önlemek önemlidir:

güvenli paletleri sadece taşımak;

ulaşım yolunu işaretleyip setlerden bağımsız tutmak;

yeterli manevra alanları;

forklift kamyonuna taşıma yolu boyunca yangın söndürücü kurmak;

Taşıma için çalıştırma talimatlarını belirlemek.

Aerosollar yangına maruz kaldığında, kutular çok kısa bir süre sonra (1 dakika kadar)

patlayacaklardır ve kutuların etrafa saçılması tehlikesi vardır. İnsanların sakatlanma riskinin

yanında yangının sonraki kaynağı olabilirler.

8.2. Depolama

Aerosollerin depolanması yanıcı yakıt ve sıvılarla bağlantılı tehlikelerin dikkatli bir biçimde

hesaba katılmasını gerektirir.

24

Aşırı miktarda tahrip edici depo yangınlarının birkaç örneği kaydedilmiştir ve bu açıdan ciddi

anlamda güvenliği sağlamaya ihtiyaç vardır.

Bu yüzden bitmiş aerosollerin üretim alanından izole edilebilecek bir yerde saklandığından emin

olmak önemlidir ve bir bakıma yangınla sonuçlanacak bir kaza olma riskini de azaltır:

Bitmiş aerosoller, tek bir taşıma ünitesini gerçekleştirmek için gereken miktar dışında,

üretim alanında saklanmamalı ya da üretim alanında birikmesine izin verilmemelidir.

Tüm taşıma üniteleri gerekli yerinde kalite kontroller tamamlandıktan sonra acilen depo

alanına ya da tamamlanmış ürün deposuna kaldırılmalıdır.

İdeal olarak bitmiş aerosol depolama alanı, aerosol dolum hattından farklı bir binada olmalıdır.

Tamamlanmış aerosol deposunun yakın olduğu ya da aerosol dolum hattıyla aynı binada olduğu

durumlarda ise aşağıdakilere başvurulabilir:

Bitmiş aerosol deposu yerel mevzuata uygun olarak ya da 2 saatlik yanmaz bölmeyle

üretim alanından ayrılmış olmalıdır.

Üretim alanı ve tamamlanmış aerosol deposu alanı arasında yangın durumunda ya da

diğer acil durumlarda kapıyı kapalı tutan bir manyetik kıskaç, diğer bozulmaya dayanıklı

aygıt ya da eriyebilen bir bağlantı vasıtasıyla açık tutulan sürgülü bir kapı olmalıdır.

Yangın çıkışları ve kepenkler, kuruldukları duvarın içi gibi yangına aynı seviyede direnç

sağlamalıdırlar. Verilen sıcaklıkta arızalanan yüklü makara sistemi ve eriyen bağlantılı

eğimli çarkların birleşimi gibi ağırlık ya da yay işlemeli araçlar bu bakımdan uygundur.

Yangın kepengi, üretim alanı bimiş ürün deposu arasında kurulmalıdır. Bu yangın

kepengi uygun bir tespit sistemiyle etkileştirilmelidir.

Personel için acil çıkışlar her zaman hazır olmalıdır.

Lütfen ayrıca Aerosol Depolamasında Basit Güvenlik Gereklilikleri için FEA Kılavuzlarına da

göz atın.

25

Bölüm 9

9 Statik Elektrik

Bu bölüm aerosol üretim işlemlerinde elektrostatik boşaltım 4 engellenmesi ve kontrolü için

yardım sağlar. Statik elektriği önlemek ve kontrol etmek için alınan önlemler yerel

düzenlemelere ve otoritelerin önerilerine ilavedir.

9.1. Giriş

Pratik olarak insanların makinelerin, katı, sıvı ve gazların tüm hareketleri statik elektriği

oluşturur. Şu bir gerçektir ki statik elektrik oluşumu sürecin doğası gereği kendiliğinden olur.

Yeni kurulumlar için, statik elektriğin oluşturduğu problemler tasarım evresinde göz önünde

bulundurulmalıdır. Tüm fabrika teçhizatı ve çalıştırma yöntemleri evrene statik yüklerin

oluşturulduğu gibi engelsiz bir yol sağlamak için tasarlanmalıdır.

Denetim önlemleri bu sebeple aşağıdakilere yönlendirilmelidir:

herhangi bir yükün oluştuğu kadar çabuk yok olacağından emin olarak, materyallerdeki

statik elektrik birikimini engellemek;

(eğer bu mümkün değilse) yükü evrende yayılmaya bırakmak için operasyonlar arası

uygun gevşeme aralıkları sağlamak.

9.2. Statik Elektrik Kontrol Yöntemleri

Statik elektrikten doğacak tehlikeler kontrol altına almak için, aşağıdakiler sağlanmalıdır:

iletken materyaller içeren donanım ve kurulumlar;

Topraklanmış ve bağlanmış potansiyel olarak izole edilmiş donanım parçaları.

Bu önlemler maddenin donanıma yüklenmesini tamamen engelleyemez. Bu yüzden, maddelerin

yapısına, kullanılma, işlenme ya da taşınma durumuna bağlı olarak ek önlemler almak gereklidir.

Topraklama ve bağlantının, katkıların ve özel önlemlerin belirli donanım, personel ve süreçlerle

birlikte detaylı tarifleri § Hata! Başvuru kaynağı bulunamadı.da verilmiştir.

Statik elektrik oluşumunu önlemek için aşağıdakiler uygulanmalıdır:

26

9.2.1 Sıvılar

‣ Sıvılar için akış hızını düşük elektrik iletkenliğiyle birlikte olabildiğince düşük tutun, örnek:

iletkenlik için 1 m/s altında <1000 pS/m.

‣ Şiddetli çalkalanmayı önleyin.

‣ İki evreli akışı önleyin (sıvı/sıvı, sıvı/gaz, sıvı/katı, gaz/katı).

‣ İletkenlikle gevşetici anti statik katkıların kullanımını hesaba katın.< 1000 pS/m.

‣ Tanecik/damlacık oluşumu ya da püskürtmeyi önleyin. (özellikle düşük iletkenlik gösteren

sıvılar için).

‣ Sıvıların serbest düşüşünü önleyin. (örnek > 1 m).

‣ Süspansiyonları önleyin. (sıvı/sıvı evresi ayrılmaları).

9.2.2 Tozlar/Yalıtkan Katılar

‣ Türbülansı ve şiddetli çalkalanmayı önleyin.

‣ . Akış hızını düşük tutun, örnek; tanecik büyüklükleri 100 ve 1000 µm arasında olan

taneciklerle tozlar için saatlik 25 tonun altında ya da tanecikli malzeme için saatlik 4 ton.

‣ Bağıl nemi arttırın.

‣ Anti statik katkıların kullanımını hesaba katın (ham madde hazırlanışı sırasında).

‣ İletken materyalleri ambalajlama materyali ve filtreli çantaların içine dokuyun ya da katın.

Özellikle esnek IBCler B tipini yanıcı toz için ve D tipini yanıcı buhar alanlarında kullanın.

9.2.3 Gazlar

‣ Sıvı ya da katı taneciklerin varlığını önleyin.

‣ Borulardan geçen gazların yüksek hızını engelleyin. Genel olarak gas hızı>10 m/s, yanıcı

birleşimler mevcut olabildiğinde engellenmelidir.

9.2.4 YalıtılmıĢ Ġletkenler

‣ Ortam havasındaki bağıl nemi arttırın. Örnek %65 üzerine (Not: 0 bölgesinde uygun değil.)

‣ Tel örgüyle sarın.

‣ Havayı iyonlaştırın ( Pasif/aktif iyonlaştırıcılar, bölge 1‟de yalıtıcı malzeme kullanırken

yeterli koruyucu sağlarlar. Hava fanlarını dahil eden aktif iyonlaştırıcılar hem bölge 1 hem

bölge 2 için uygundur.)

‣ İletken kaplama yapın.

‣ Plastik bileşenlerin kullanımı için; maksimum yüzey alanları için standart CLC/TR

50404:2003‟e bakınız.

27

Bu şartların yerine getirilemediği ve statik elektriğin sonuç olarak oluşturulduğu birkaç

operasyonda, topraklama ve yapıştırma gibi önlemler ve operasyon prosedürleri güvenli

operasyon garantiye almak için ön şarttır.

9.3. Bakım ve Muayene

9.3.1 Ekipman

Topraklama ve bağlantı ekipmanları operasyondan önce kontrol edilmelidir.

Ayrıca, kalifiye bir elektrik teknisyeni mekanik bütünleşme için düzenli muayene ve testleri

yürütmelidir.

Muayene süresini ve bakım durumunu gösteren bir etiketleme sistemi tavsiye edilir. Muayene

çizelgesinin bir örneği aşağıda verilmiştir:

‣ Günlük muayeneler

Tüm işletme çalışanları topraklama kablolarını ve kıskaçlarını görünür biçimde muayene

etmelidir. Kötü ekipman kullanılmamalıdır!

‣ Aylık muayeneler

Esnek topraklama kutupları ve hortumları yıpranma ve aşınmaya bağlı olduğundan beri,

aylık olarak muayene edilmeli ve yeniden test tarihini yansıtması için etiketlenmelidir.

Klipslerin ve kıskaçların topraklaması durumuna özel bir dikkat sarfedilmelidir.

‣ Üç aylık muayeneler

Denetleme personeli yetkili bir bakım çalışanıyla topraklama ve bağlantı ekipmanını kontrol

etmelidir.

‣ Yıllık muayeneler

Bağımsız bakım ekibinin ya da yetkili harici denetim kurulunun topraklama sisteminin tamamını

denetlemesi önerilir. Elektrik direnci, 2.5 Ω altındaki yıldırım korumasıyla kombinasyon halinde

10 Ω (ohm) altında olmalıdır.

9.3.2 Temizlik

Boyaların yapısından, reçine ve toz tortulardan dolayı, tortuları yalıtmak donanım ve kıskaçta

birikim yapabilir. Uygun metaller arası temas, topraklama ve bağlantıyı etkin şekilde

sürdürebilmek için esastır ve bu yüzden topraklama klipsleri ya da kıskaçlar ve bağlı olduğu

ekipmanlar temiz tutulmalıdır.

Zemindeki ve ekipmandaki, yalıtıcı işlev görebilecek tortular düzenli olarak ortadan

kaldırılmalıdır.

9.4. Eğitim

Personele statik elektriğin potansiyel tehlikeleriyle ve alınacak önlemlerle ilgili yeterli talimatlar

ve eğitim verilmelidir.

28

9.5. Sorumluluklar

Denetleyiciler güvenli çalışma yöntemlerinin kullanıldığını güvenceye almak için sorumlulukları

konusunda bilgilendirilmiş olmalıdır.

Anti statik önlemlerin gerekli olduğu alanlarda denetleyiciler, bölüm müdürleri aşağıdakileri

sağlamalıdır:

yeterli biçimde eğitilmiş ve uygun koruyucu personel ekipmanlarına sahip personele

sınırlı giriş, örneğin: yanmaya dayanıklı iş önlüğü, iletken güvenlik ayakkabıları gibi;

bu bölge ekipman kullanımına uygundur;

ekipmana uygun biçimde bakım yapılmıştır;

önceki yeterli kayıtların bakımı yapılır.

9.6. Dikkate alınması gereken noktalar

Statik elektriği kontrol etmek için alınan çeşitli önemler bu paragrafta daha detaylı olarak

açıklanmıştır.

9.6.1 Topraklama ve bağlantı

Topraklama ve bağlantı statik birikme riskini etkili bir biçimde azaltır. Uygun bağlantı ve

topraklama kombinasyonları oluşan yükü ve taşıyıcı yapı ile ekipman parçaları arasındaki

potansiyel farkı kontrol eder.

Topraklama sisteminin kurulumunun ve tasarımının doğru olması önemlidir.

Sistem kazayla oluşabilecek hasarları engelleyecek şekilde ve zemine 10 Ω den fazla olmayacak

dirençli bir yol sağlayacak şekilde tasarlanmış, yeterli mekanik güce sahip olmalıdır.

Eğer ayrıca yıldırımdan korunma da gerekli ise direnç 2,5 Ω den düşük olmalıdır.

Yerleştirilmiş ekipmanlar daimi bir biçimde topraklama sistemine bağlanmış olmalıdır.

Yeterli esnek topraklama kutupları kullanımdan önce gezgin teçhizata, bir uçta ana topraklama

sistemine ve diğer uçta esnek bağlantı maşası ya da kaynak kıskacıyla bağlı olmalıdır.

Toz filtresinde tüm iletken parçalar, iletken filtre kumaş destek sepetleri, kıskaçlar, kayışlar vb.

topraklanmış olmalıdır.

9.6.2 Anti-statik Katkı Maddeleri

Polar olmayan hidrokarbonlar gibi çözücüler, düşük iletkenlikleri sebebiyle, bilhassa statik yük

biriktirme eğilimindedirler. Böyle durumlarda iletkenlik arttırılmalıdır, örneğin:

29

‣ Mümkün olduğu noktalarda anti-statik katkı maddeleri kullanmayı düşünün. Bu tarz katkı

maddelerini kullanılmaları durumunda harmanlamadan kaynaklı seyrelme oluşumunu

engellemek açısından tüm yalıtkan hidrokarbon çözücülerin içerisinde bulundurulmalıdır.

Katılımlarından ve derişmenin doğru gerçekleştiğinden emin olmak için bir yöntem tesis

etmek ve tedarikçinin teknik ayrıntılarına bağlı kalmak gerekmektedir.

‣ Kullanım öncesinde hidrokarbon çözücüler ile polar çözücülerin ön karışımını elde edin.

Suyun anti-statik katkı maddelerinin verimini düşürebilmesi nedeniyle tanklar kullanım

öncesinde temiz ve kuru olmalıdır. Ham maddelerin teknik özellikleri su ile birlikte

kullanımı açısından kontrol edilmelidir. Çeşitli süreçlerde ham maddelerin su ile bulaşımı

engellenmelidir.

9.6.3 Boru Sistemleri

Sıvıların boru hatlarından akması ile birlikte statik elektrik ortaya çıkar. Statik elektrik oluşum

oranlarını etkili bir şekilde düşürmek için aşağıdakileri yerine getirmelisiniz:

‣ Boru boyutlarını ve pompa devirlerini kontrol altında tutarak akış hızını mümkün olduğunca

düşük tutun. Düşük iletkenlikli çözücüler için kabul edilebilir maksimum hız 1 m/s‟dir.

‣ Boru hattına ait boru ek yerlerinde elektriksel izolasyona neden olabilecek belirli bağlantı

parçalarını ve flanş contası gibi malzemeleri içeren kısımları elektrik sürekliliklerine yönelik

olarak kontrol edin. Bu tarz durumlarda flanş ve bağlantı parçalarının birleştirilmesi

gerekebilir.

‣ PTFE 3 damgalı bilyalı vanalar özel bir problem sahip olabilir. Tasarım CLC/TR 50404:2003

gerekliliklerine uygun olmalıdır.

‣ Filtreler, ölçüm aygıtları veya boru hattındaki diğer engel teşkil edebilecek etmenler statik

yük oluşumundan sorumlu olabilirler. Akışta rahatlatma sağlamak açısından son etmenin

ardından daha geniş iç çapa sahip bir boru hattı tercih etmek iyi bir uygulama olabilir.

‣ Esnek hortumlar tercih ediliyor ise; taşınan sıvıya uygun, elektriksel devamlılığı sağlamaya

yönelik tasarlanmış olan ve çözücülere karşı dayanıklı malzemeden yapılmış olmaları

gerekmektedir. Aynı zamanda düzgün “elektrik tesisatı” da elektriksel devamlılığı arttırabilir.

Hortumun iletkenliğini koruyup korumadığı yılda iki kere kontrol edilmelidir.

9.6.4 Sıvıların Serbest DüĢüĢü

Yeni bir donanımın tasarımında düşük iletkenliğe sahip (< 1000 pS/m) ve tutuşma noktası düşük

(< 55°C) çözücülerin serbest düşüşünden kaçınılmalıdır çünkü tarz çözücüler statik elektrik

oluşumunu yüksek seviyelere taşıyabilir. Sıvıların 1 metreden daha fazla yükseklikten

düşmelerine müsaade edilmemelidir.

Tankların dolumu ile ilgili olarak ortaya çıkan risk; kapalı sistemler kullanılarak, doldurma

oranlarını düşürerek, akışı tankın yan kısımlarına doğru yönlendirerek ve tankın içerisindeki

temin hatlarına ait çıkış uçlarını makul şekilde uygulanabilecek ölçüde genişleterek azaltılabilir.

3 PTFE: politetrafloroetilen.

30

Bu öneri aynı zamanda tutuşma ihtimali taşıyan duman oluşumu riskinin de önüne geçmek

açısından geniş tanklardaki alevlenebilen sıvıların iletiminde de uygulanabilir.

9.6.5 Plastik Malzemeler

Çantalara, tamburlara ve havalı vanalara yönelik plastik astarların, plastik konteynerlerin ve

havalı kapların artan kullanımı bu bileşenlerin yüzeyinde oluşabilecek statik birikim tehlikesini

de arttırmış bulunuyor. Örneğin belirli polimer kaplamaların toz formüller ile birlikte

kullanıldıklarında bazı problemler yaşadıkları gözlemlenmiştir. Mümkün olan her yerde

antistatik dereceli plastik kullanmaya özen gösterilmelidir. Aşağıdakiler yerine getirilmelidir:

‣ Makul bir şekilde uygulanabilir ise, ham maddeler yüksek derecede alevlenebilir sıvıların

kullanıldığı ortamlardaki plastik veya plastik astarlı konteynerlerden ve çantalardan uzak

bölgelere taşınmalıdır. İçerikler yüksek derecede alevlenebilir sıvı veya buhar içeriğine sahip

olabilecek üretim alanlarına getirilmeden önce kâğıt torbalara veya metal konteynerlere

transfer edilmiş olmalıdır. Makul şekilde uygulanabilir olduğu derecede çözücü buhar/hava

karışımları içerisinde toz oluşumundan kaçınılmalıdır.

‣ Benzer şekilde, ham madde çantaları veya boş konteynerlerin üzerinde yapılan genişletmeler

ve şrink ambalajlara yönelik olan plastik malzemelerin kullanımı ve yerinden sökülmesi de

statik oluşum riskini arttırabilmektedir. Malzemeleri ve konteynerleri alevlenebilir buharın

mevcut olduğu üretim alanlarına nakletmeden önce ambalajlar sökülmelidir.

‣ Mobil karıştırma tanklarındaki plastik astarlar, yüksek derecede alevlenebilir sıvıların

işlendiği alanların uzağında sökülmelidir.

‣ Alevlenebilir çözücüler için plastik taşıma sandıklarının kullanımından kaçınılmalıdır.

9.6.6 KiĢisel Korunma Ekipmanları

Statik yükler insanlar tarafından üretilebilir ve biriktirilebilir. Aşırı birikimden kaçınmak ve

buharın alevlenebilir derişmeye neden olabileceği alanlarda bir risk teşkil etmemesini sağlamak

amacıyla aşağıdakiler göz önünde bulundurulmalıdır:

‣ Operatörler %100 sentetik iş önlükleri giymemelidir. Anti-statik ortamlarda kullanımı onaylı

iş önlükleri lif içeriğine sahip en az %60 pamuk karışımından yapılmış olmalıdır. Bu tarz iş

önlüklerinin tedarikçilerinden ürünlerinin anti-statik özellikleri konusunda onay alınmalıdır.

Bunun yanı sıra sentetik iç çamaşırı giymenin statik elektriğe neden olduğunun

kanıtlanmamış olmasına rağmen pamuk iş kıyafetleri kullanımının bu ortamın yarattığı

sorunları azaltılabileceği düşünülmektedir.

‣ İş önlükleri, tulumlar, vb. alevlenebilir buharın mevcut olduğu alanlarda çıkarılmamalıdır.

‣ Bir operatör tehlikeli bir biçimde elektrostatik yük biriktirebilir, izole ise bu durum özellikle

düşük neme sahip koşullarda ortaya çıkabilir. Bir kişiden gelen statik elektrik boşalımı,

yalıtkan ayakkabılar, kıyafetler, vb. temin edilebilerek ve yalıtkan bir zemin sağlayarak en

aza indirilebilir.

‣ Antistatik veya yalıtkan ayakkabıların, kıyafetlerin ve zeminin uygunluğu belirlenmelidir.

31

9.6.7 Basınçlı Gazların BoĢalımı

Basınçlı gazların boşalımı statik yüke imkan tanıyabilir. Bu durum, üretim alanlarında su buharın

veya basınçlı gaz ve havayollarının sızıntı yapması ile ortaya çıkabilir. Tehlikeli alanlardaki

buhar, hava veya gaz sızıntıları mümkün olduğunca kısa sürede giderilmelidir.

9.6.8 Proses Operasyonları

9.6.8.1. Tanker Teslimatları

Tank vagonlarının yollardaki seyri ve bu seyir esnasında söz edilen tankların içerisindeki

akışkan sıvılar hem taşıyıcı aracın ana gövdesinde (şasi) hem de taşınan sıvıların içerisinde

statik yükler meydana getirebilir.

Bir tank vagonunun yükleme veya boşaltma istasyonuna ulaştığı anda veya bu tank

üzerinde herhangi başka bir iĢlem yapılmadan önce, aracın ana gövdesine bağlanmış olan

statik topraklama sistemi dahilindeki esnek bir Ģasi bağlantısı aracılığıyla ana gövde

topraklanmalıdır. Bu bağlantının devamlılığını sağlayan ve “Elektrostatik Topraklama

Ünitesi” olarak adlandırılan bu yöntemin kullanımı tavsiye edilmektedir.

Tankların doldurulmasında veya boşaltılmasında kullanılan esnek boru sistemi, elektriksel

sürekliliği garanti altına almak amacıyla tasarlanmış ve nakli sağlanacak olan sıvı için

uygun malzemelerden imal edilmiş olmalıdır.

9.6.8.2. Kanal, huni vb. ile Doldurma

Katıları ve sıvıları bilyalı öğütücülere, tanklara, reaktörlere, vb. doldurmak amacıyla

kullanılan yükleme olukları topraklanmalı ve tutturulmalıdır. Bilyalı öğütücülere, kanallar

ve huniler, kıvılcım boşalımına neden olmamak amacıyla öğütme cisimlerinden 10 cm‟den

daha az olmayacak kadar yukarıda bir ayırma mesafesi sağlanacak şekilde ve aşırı serbest

düşüşe ve bu nedenle de statik oluşuma sebebiyet vermemek amacıyla uygulanabilir

minimum yükseklikte tasarlanmış olmalıdır. Yükleme oluklarının çapları da

uygulanabilecek, mümkün olan en geniş ölçülerde olmalıdır.

9.6.8.3. KayıĢlı Hareket Sistemlerinin, TaĢıyıcı KayıĢların, vb. ÇalıĢtırılması

Kayışlı tahrikler, taşıyıcı kayışlar, yüksek hızlı dönen miller, vb. statik yük meydana

getirebilir. Uygulanabilir olduğu durumlarda yalıtkan malzemelerden yapılmış olmalılar

veya statik yükleri giderecek şekilde işlenmiş olmalılardır.

9.6.8.4. Dökme Yük Konteynerlerinin Doldurulması

Madde 9.6.4„te vurgulanan tedbirlere ek olarak, aşağıdaki kaidelere uyulmalıdır:

32

1) Tahliye esnasında boşaltımın yüksek hızlarda yapılmamasına dikkat edin.

2) Özellikle doldurma teçhizatı başta olmak üzere tüm donanım bağlanmış ve

topraklanmış olmalıdır.

3) Doldurulacak olan konteynerin doldurma teçhizatından izole olmamasını sağlayın.

9.6.8.5. Kazan(Mixer,Tank) Temizliği

1) Temizlik için hidrokarbon çözücülerin kullanılması durumunda, karıştırıcı türbinini

çalıştırmak suretiyle veya püskürtme tekniği vasıtasıyla çözücüleri işlemden

geçirerek geçirimsizliğin arttırılması gerekmektedir (madde 9.6.2 ). Tankların,

boru sistemlerinin, mobil konteynerlerin, kutuların ve sandıkların bağlanması ve

topraklanmasında ve serbest düşüşü engellemek amacıyla aynı önlemler

alınmalıdır.

2) Alevlenebilir çözücülerin basınç altında püskürtüldüğü durumlarda (örn. yüksek

basınçlı çözücü temizliği), patlayıcı bir karışım meydana getirme tehlikesinin

(çözücü ve hava) farkında olunmalıdır ve statik boşalımı engellemeye yönelik

uygun tedbirler alınmalıdır.

3) Su içerikli temizleme solüsyonlarının alevlenebilir buharın mevcut olduğu yerlerde

püskürtüldüğü durumlarda yukarıda belirtildiği üzere uygun tedbirler alınmalıdır

(çok evreli çözücülere izin verilmemektedir!).

33

Bölüm 10

10 Acil Durum Planı

Her zaman için bir acil durum planı mevcut olması gerekmektedir. Seveso Yönetmeliği

uygulanabilir ise planın bu hükümler uyarınca geliştirilmesi gerekmektedir. Acil durum

planı denetiminde ve eğitiminde gereken özen gösterilmelidir.

Alt kademe Seveso sahaları için acil durum planı yerel makamlarca kararlaştırılmış olması

tavsiye edilmektedir (örn. Yangın Söndürme Teşkilatı). Üst kademe sahalar için de her

zaman üzerinde anlaşmaya varılmış bir plan gerekmektedir 4 .

Tüm personel bu plan üzerinde eğitilmelidir.

Acil durumlarda kullanılmak üzere yazılı talimat kartları tüm binada yararlanılmaya hazır

bir şekilde bulundurulmalıdır.

Her telefonun başında acil durum telefon numaralarının ve bu acil durum numaralarındaki

insanların sorumluluklarının yazdığı bir liste olmalıdır.

Her yıl bir acil durum tatbikatının uygulanması ve planın gözden geçirilmesi

önerilmektedir.

4 1 Haziran 2015 itibarı ile alt ve üst kademe sahaların tanımlamalarında kullanılan hesaplama yöntemleri uygulama

veya dolu aerosoller ile ilgili olarak değiştirilecektir.

34

Bölüm 11

11 Eğitim ve Bakım

Teçhizat/Makine için gerekli olan eğitim, Makine Yönetmeliği, 2006/42/EC içerisinde

tanımlanmıştır.

Teçhizat tedarikçisi şunlar hakkında kılavuz tedariki yapmalıdır:

• çalışma prosedürleri üzerine yeterli derecede eğitim;

• çalışma sistemi;

• bakım.

Operatör eğitim kılavuzu kullanıcının dilinde olmalıdır.

İşyerindeki sorumluluklara yönelik referans noktası:

• eğitime yönelik bir program düzenleyecek ve uygulayacak nitelikli ve yetkin

bir kiĢi;

• eğitim sürecini yazıya dökmek / belgelendirmek (gereken özen gösterilmelidir).

Eğitim tüm çalışanlara düzenli aralıklarla verilmeli ve çalışanlardan eğitimi aldıklarına

yönelik imza alınmalıdır.

Yangın çıkma durumunda yapılacaklara yönelik eğitim sağlanmalıdır.

Eğitim YÖNETİMİN olduğu kadar ÇALIŞANLARIN da bir sorumluluğudur.

Operatör, denetleyici ekip ve bakım ekibi çalıştıkları malzemelerin temel özelliklerine ve

tehlikelerine aşina olmalıdırlar.

Direktif 89/391/EEC 5 uyarınca, tüm geçici çalışanlar ve ziyaretçiler saha yerleşkesine

girmeden önce uygun talimatları almalıdır.

Tüm Güvenlik Cihazlarına yönelik Denetleme ve Bakım bir programa dahil edilmelidir

(Tablo 1’e bakınız).

5 Çalışanların iş sağlığı ve güvenliği konusundaki iyileştirmelerin teşvik edilmesine ilişkin tedbirler getirilmesi

hakkında, 12 Haziran 1989 tarihli 89/391/EEC Konsey Direktifi.

35

Tablo 1: Güvenlik cihazına ait muayene programı

Aşağıdaki cihazlar düzenli bir güvenlik denetimi programı içerisine dahil edilmelidir:

Cihazlar

Topraklama Sürekliliği / Statik Elektrik

Gaz Detektörleri

Havalandırma hızı

Otomatik vanalar

Acil Durdurma

Esnek hortumlar/rakorlar/boru tesisatı ve

doldurma yöntemiyle kullanılan döküm ikmal

maddelerine yönelik contalar

Genel Güvenlik Sistemi Programı

Güvenlik Denetimi Programı

6 ayda bir

2 ayda bir veya tedarikçi tarafından tavsiye

edildiği şekilde

6 ayda bir

6 ayda bir

Her ay

Sürekli olarak

Her yıl

Yıllık güvenlik denetimini bir üçüncü taraftan alarak gerçekleştirmek önerilmektedir.

Özel Proses Eğitimleri:

Özellikle ZEHİRLİLİK ve ALEVLENME TEHLİKESİ ilgili olarak proses

operasyonlarındaki çözücülerin taşınmasında, bilhassa havalandırma ve özütlemeye

yönelik gereken özeni göstererek.

Malzemeler bir konteynerden diğerine taşındığında ANLAŞILIR BİÇİMDE

ETİKETLEYİN.

Kimyasal variller kullanıldığında eski etiketi tamamen çıkarın veya etiketin üzerini boyayla

kapatın ve yine ANLAŞILIR BİÇİMDE ETİKETLEYİN.

İstenmeyen karışımlar elde etmemek ve çapraz bulaşmayı engellemek açısından her zaman

için baştan sona boşaltarak temizlik gerçekleştirilmelidir.

Alevlenebilir/tehlikeli malzemeler içeren flanşlı bağlantı parçasına sahip bir boru sisteminin

bağlantısı kesildiğinde, bir “İŞE BAŞLAMA İZNİ” alınmalıdır.

“ĠġE BAġLAMA ĠZNĠ” KULLANIMINI UYGULAMA.

36

12 Ekler

12.1. Ek 1: Hava Akış Sayısını (Debisi) Hesaplama

12.1.1 Aerosol Gaz Doldurma– Havalandırma

Pratikte, ana bölme hava değişimleri genellikle saatte 50 kereden daha fazladır, kabul edilen

endüstriyel standart budur.

Bu rakamın yalnızca büyük bölmeler ve odalara ait bazı durumlar ile ilgili olduğunu unutmayın.

Daha yüksek havalandırma oranının yakalama hızı ve seyreltmeye bağlı hava değişiminin

dolaşımında kullanılması sağlamak genel bir uygulamadır.

ÖNEMLİ: Yalnızca bölmede veya odadaki hava değişiminin hesaplamasına dayanarak hareket

etmeyin. Dikkate alınması gereken iki önemli parametre Seyreltme ve Yakalama Hızıdır.

12.1.1.1. Seyreltme

Alevlenebilir itici buharı birincil bölme ve ikincil alan dahilinde seyreltmek üzere yeterli

hava akışına sahip olmak gereklidir, bu sayede konsantrasyon her zaman için Patlama Alt

Sınırının altında kalacaktır yaklaşık olarak % 1.8 buhar/hava karışımı, bütan/propan

karışımları için geçerlidir) ( Tablo 2 ‘ye bakınız).

Konsantrasyonu yeterli hava akışı sağlayarak bu % 1.8 seviyesinin % 20 altında tutmak

önerilmektedir.

Bu hava akışı, doldurma işlemi yapılan kutu başına olan tahmini sıvılaştırılmış sevk

maddesi kaybı alınarak azami ürün (dakika başına kutu) ile çarpılması ve bunun da sevk

maddesinin sıvıdan buhara olan genleşme oranı ile çarpılması ile hesaplanmalıdır (Tablo 2

‘e bakınız).

Bu da normal çalışma esnasında dakikada bir salınan buhar hacmini verecektir.

37

Tablo 2: Hidrokarbon/hava veya DME/hava karışımları ve patlama riski

Ölçek

% 100 hidrokarbona kadar Gaz, örn. sıvı

90

80

70

60

Çok zengin

50

40

30

20

% 18 Yüksek Patlama Sınırı (DME)

%10 Yüksek Patlama Sınırı (LPG)

9

8

7 Patlayıcı karışım DME/hava

6

5

4

Patlayıcı karışım LPG/hava

% 3.4 Alçak Patlama Sınırı (DME)

3

2

% 1.8 Alçak Patlama Sınırı (LPG)

% 1.4 Alçak Patlama Sınırı (izo-Bütan)

1

% 0.72 % 40‟lık LEL (LPG)

% 0.36 % 20‟lik LEL (LPG)

% 0 hidrokarbon

Tavsiye edilen Gaz Detektörü sınırları

LPG sevk maddesi için:

DME sevk maddesi için:

Bir patlamaya yönelik tutuşma için ideal karışım aralığı % 1.8 ila % 10 „dur.

% 1.8 „in altında karışım çok zayıftır, çok fazla oksijen içerir.

% 10 „un üzerinde karışım çok zengindir, oksijen miktarı çok düşüktür.

Bir patlamaya yönelik tutuşma için ideal karışım aralığı % 3.4 ila % 18 „dir.

% 3.4 „ün altında karışım çok zayıftır, çok fazla oksijen içerir.

% 18 „in üzerinde karışım çok zengindir, oksijen miktarı çok düşüktür.

Tablo 3: Genleşme Hızları

Madde

YaklaĢık GenleĢme Hızı

(20°C, 1 bar)

Propan 1 : 273

izo-Bütan 1 : 232

n- Bütan 1 : 240

DME 1 : 349

38

Örneğin, “vana vasıtasıyla” basınç tekniğini kullanan 12 dolum başlığına sahip devir

hareketli bir dolum makinesi, her dolum devrinin sonunda 1 ml ‟ye kadar sıvılaştırılmış

sevk maddesi salınımı gerçekleştirir (püskürtme başlığı vanadan kaldırıldığında).

240 cpm (dakika başına kap (nükleer yakıt kabı)) „lik tipik bir çalışma hızında, salınan

toplam gaz miktarı 240 ml „ye kadar çıkabilir (örn. 1 ml x 1 dolum x 240 cpm).

80 cpm ile çalışan fakat sevk maddesi dolumunun 3 ayrı gaz indeksi işlemi ile

gerçekleştirildiği bir indeksleme makinesi ile karşılaştırıldığında; toplam salınan gaz

miktarı yine 240 ml (örn. 1 ml x 3 dolum x 80 cpm) olabilir.

Bu sıvılaştırılmış sevk maddesi hacmi atmosfere salındığında genellikle yaklaşık olarak

250 kat genişler (Tablo 2 ‘e bakınız).

Gaz kaybı şu şekilde hesaplanabilir:

LS x LpC x ER x 60

GL (m 3 /h) = ---------------------------------

1,000,000

bu durumda: GL = Gaz Kaybı (saat başına metre küp olarak tanımlanmıştır)

LS = Hat Hızı (dakika başına kap olarak tanımlanmıştır)

LpC = Kap Başına Kayıp (kap başına sıvılaştırılmış sevk maddesi

lt olarak tanımlanmıştır)

ER = Sevk Maddesi Genleşme Oranı (sıvıdan buhara)

İşleyişin her zaman için % 20 seviyesinin altında kalmasını sağlamak ve ardından alarmın

etkinleşmemesi için, bu gaz kaybını % 15‟lik LEL seviyesine seyreltmek amacıyla

kullanılacak minimum hava akışını hesaplamak önerilmektedir 6 :

GL x 100

Hava akıĢı (m 3 /h) = ----------------------

LEL x 0.15

bu durumda: GL = Gaz Kaybı (saat başına metre küp olarak tanımlanmıştır)

LEL % olarak tanımlanmıştır

Bunu % 15‟lik LEL seviyesinde sağlamak için (Bütan/Propan için % 1.8), diğer

havalandırma parametrelerine başvurun (madde Hata! Başvuru kaynağı bulunamadı.).

Sevk maddesinin kazara oluşabilecek boşalımını telafi etmek için bu sonuca en az % 20

„lik bir emniyet katsayısı eklenmelidir (1.2 veya daha fazlası ile çarpımı).

6 LEL = Patlama Alt Sınırı

39

Örnek:

Hat hızı

Sevk maddesi doldurucu

Sevk maddesi

Kutu başına gaz kaybı

Dakika başına 240 kutu

Tek kademeli rotatif

Bütan/Propan (genleşme oranının 250 ve LEL seviyesinin

% 1.8 ile eşit olduğu karışımlar)

1 ml (Makine ve valfe bağlı olarak genellikle 0.2 – 1 ml

aralığında ölçülür)

240 x 1 x 250 x 60

Gaz Kaybı = ------------------------------- = 3.6 m 3 /s

1,000,000

Asgari emniyet katsayısını % 20 olarak aldığımızda, bu gaz kaybını % 15 „lik LEL

seviyesine seyreltmek için gerekli minimum hava akışı:

3.6 x 100 x 1.2

Hava AkıĢı = ---------------------- = 1600 m 3 /s

1.8 x 0.15

12.1.1.2. Yakalama Hızı

Birincil kanallar, hava akışını gaz püskürtme başlığının valften ayrılıp boşa çıktığı noktada;

saniyede 1 metrenin üzerinde olarak ölçülen hızda bir hava akışı sağlayacak şekilde

boyutlandırılmalıdır (kanalda ölçülmemiştir).

Aynı zamanda birincil bölmenin tabanı da saniye başına 0.76 metre kanal hızındaki

buharın olası herhangi bir birikimini (havadan daha ağır) ortadan kaldırmak üzere

havalandırılmalıdır..

12.1.2 Ġkincil Havalandırma

İkincil havalandırma da yine benzer şekilde, en yüksek özütleme oranına göre boyutlandırılır:

- Asgari Hava DeğiĢiklikleri – gaz konsantrasyonu % 20 „lik LEL seviyesinin altında iken saat

başına kez ve gaz konsantrasyonu % 20 „lik LEL seviyesinin üstünde iken saat başına 10 kez.

- Seyreltme Seviyeleri – Herhangi bir normal gaz kaçağını % 20 „lik LEL seviyesinin altına

seyreltmek için bu seviye yeterli olmak zorundadır.

- Asgari Hava Hızı – kanallarda ve konveyör açıklıklarında saniye başına 0.76 metre. Bu

parametre genellikle, küçük iç hacimli geçerli modüler gaz odalarında saat başına olan hava

değişimi sayısını artırma etkisine sahiptir.

40

12.1.2.1. Havalandırma/ Özütleme Kapasitesi Hesaplama

(100 – LEL) x R

VR (m 3 /s) = ---------------------------------

DL x LEL

bu durumda : VR = Gerekli Havalandırma Oranı (saat başına metre küp olarak

tanımlanmıştır)

LEL = Sevk maddesi patlama alt sınırı (% olarak tanımlanmıştır)

R = Tahmini sevk maddesi kaybı (saat başına metre küp olarak

tanımlanmıştır)

DL = Asgari Tasarım Sınırı (genellikle % 10 seviyesindedir)

Örnek:

Sevk maddesi olarak Bütan ile doldurulan aerosol ürün (LEL = % 1.8), dakika başına 120

kutu hat hızı ve kutu başına 0.5 cm 3 gaz kaybına sahip. Seçilen emniyet katsayısı: % 20.

120 x 0,5 x 250 x 60

Gaz Kaybı = ------------------------------- = 0.9 m 3 /s

1,000,000

(100 – 1.8) x 0.9 x 1.2

VR (m 3 /s) = --------------------------------- = 589,2 m 3 /s

0.1 x 1.8

12.2. Ek 2: Elektriksel/Sevk Maddesine dair Bilgiler

Ürün Klasifikasyonu

Örnek

CENELEC (Avrupa

Elektroteknik

Standardizasyon Komitesi)

Kuzey Amerika

kanunları

Tutuşma Sıcaklığı

Propan II A D 470°C

Bütan II A D 365°C

DME II B C 235°C

Etanol II A D 425°C

İzopentan II A D 420°C

41

Basınç

Uygulama

İzin Verilen

Kullanım

Alanları

Koruma Standartları

IEC

Standardı

CENELEC

EN 50 …

Tanıtım Harfi

IEC Ex …

CENELEC EEx…

1 veya 2 2 016 p

Aleve Dayanıklı 1 veya 2 1 018 d

Artırılmış

Güvenlik

Kendinden

Güvenlik

1 veya 2 7 019 e

0,1 veya 2 11

020 (cihaz)

039 (sistem)

ia veya ib

12.3. Ek 3: Kısaltmalar

ADD

ADR

ATEX

BAT

BREF

BS

CEN

CENELEC

IEC

IED

LEL

MAC

PTFE

RID

Aerosol Kaplar Direktifi 75/324/EEC

Tehlikeli Malların Karayolu ile Uluslarası Taşımacılığına İlişkin

Avrupa Anlaşması

Potansiyel Patlayıcı Ortamlar

Kullanılabilir En İyi Teknoloji

Kullanılabilir En İyi başvuru dokümanı

İngiliz Standartları

Avrupa Standartları Komitesi

Avrupa Elektroteknik Standardizasyon Komitesi

Uluslarası Elektroteknik Komisyonu

Endüstriyel Emisyonlar Direktifi 2010/75/EU

Patlama Alt Sınırı

İzin Verilen Azami Yoğunluk

PoliTetraFloroEtilen

Tehlikeli Malların Tren Yolu ile Uluslarası Taşımacılığına İlişkin

Avrupa Sözleşmesi

42

AVRUPA AEROSOL FEDERASYONU

Aerosollerle Uğraşan Laboratuvarlarda

Temel Güvenlik Koşullar Klavuzu

Birinci Basm: Eylül 2008

© FEA 2008

Tüm Haklar Sakldr

FEA aisbl - Avenue Herrmann-Debroux 15a - 1160 Brussels - Belgium


V.A.T.: BE 0422.796.670

Önsöz

Bu belge FEA Aerosollerle Uğraşan Laboratuvarlarda Temel Güvenlik Koşullar Klavuzu’nun birinci

basmdr ve, Avrupa Aerosol Federasyonu’nun başkan olarak, bu kadar faydal bir belgeyi

sunmaktan gerçekten memnuniyet duyuyorum.

Sklkla alevlenir bileşen ve itici gazlar içeren aerosol ürünlerin güvenli geliştirilmesi ve testi, aerosol

sanayimiz için temel bir gereksinimdir. Bu ilkeler, yalnzca sanayimiz için değil ama düzenli olarak

aerosol kaplarla işi olmayan laboratuvarlar için de bu hedefe ulaşmakta değerli bir katky ifade

etmektedir.

Bu ilkeler, FEA tarafndan, aerosol ürünlerin geliştirilmesi veya test edilmesiyle uğraşan

laboratuvarlarda gerçekleştirilen çeşitli işlemlerde iyi ve güvenli uygulamaya pratik bir katk olarak

tavsiye edilmektedir. Bu Klavuzun, daima önceliği olan yerel mevzuata ilave olarak dikkate alnmas

gerektiğini not ediniz.

Umarm Klavuzu faydal bulursunuz.

King Kool

FEA Başkan

Eylül 2008

Teşekkür

Bu ilkelerin geliştirilmesine yardmc olmak konusundaki kararllklar ve eşsiz çabalarndan ötürü

FEA Güvenli Çalşma Grubu’nun tüm üyelerine teşekkür ederiz.

Michael BAYER

Lars BLAK

Giuseppe CIANI

Andries COENS

Henri-Marc DE MONTALEMBERT

Michel GILLET

Jim HATHAWAY

Eric ISSARTEL

King KOOL

Felix LOPEZ DE LA FUENTE

Robert THOMPSON

Martin VAN MIERLO

(IGA - Almanya),

(SAA - İsveç)

(AIA - İtalya),

(NAV - Hollanda),

(CFA - Fransa)

(ABA - Belçika),

(BAMA – Birleşik Krallk)

(CFA - Fransa),

(NAV - Hollanda),

(AEDA - İspanya)

(BAMA - Birleşik Krallk)

(NAV - Hollanda)

Ayrca özel katklarndan dolay aşağdaki kişilere teşekkür ederiz:

Urs HAUSER

Tony PRICE

David ROUTLEY

(ASA - İsviçre)

(BAMA - Birleşik Krallk),

(BAMA - Birleşik Krallk)

Resimler, OYSTAR Aerofill (Birleşik Krallk) ve Pamasol Willi Mäder AG (İsviçre)’nin yardmyla

temin edilmiştir.

Tekzip:

Bu klavuzdaki bilgiler, iyi niyetle verilmiştir ve FEA ve ona katkda bulunanlar tarafndan, herhangi

bir yanlşlk ve özel durumlarda onun kullanm veya istismarnn sonuçlarna dair her ne olursa olsun

herhangi bir yasal yükümlülük veya sorumluluğun kabul edildiğini ima etmez.

4

İçindekiler

1 BU KILAVUZUN AMACI 8

2 TERİMLER DİZİNİ 9

3 İLGİLİ DİREKTİFLER 12

3.1. AEROSOL KAPLAR 12

3.2. İŞTE GÜVENLİK 12

3.3. MAKİNELER VE ELEKTRİKLİ EKİPMANLAR 13

3.4. TEHLİKELİ MADDELER VE MÜSTAHZARLAR 13

4 LABORATUVAR İÇİN TASARIM VE İYİ ÇALIŞMA UYGULAMALARI 15

4.1. GİRİŞ 15

4.2. GÖREV/İŞLERİN RİSK DEĞERLENDİRMESİ VE PRATİK TAVSİYE 15

4.2.1 RİSK DEĞERLENDİRMELERİNİN ÜSTLENİLMESİ 15

4.2.2 LABORATUVARLARA YÖNELİK PRATİK KILAVUZ/KONTROL YÖNTEMLERİ, RİSK

DEĞERLENDİRMESİ SONRASI 17

4.2.3 ALEVLENİR RİSKLER 17

4.2.4 SOLUMA RİSKLERİ 17

4.3. PERSONEL 18

4.4. LABORATUVAR TASARIMI 19

4.5. KİŞİSEL KORUNMA 21

4.5.1 GÖZ KORUMA 21

4.5.2 EL KORUMA 21

4.5.3 AYAKKABI 22

4.5.4 SOLUNUM KORUMA 22

4.6. ZİYARETÇİLER 22

4.7. GÜVENLİK EKİPMANI 22

4.7.1 ÖNLEYİCİ EKİPMAN 22

4.7.2 ACİL DURUM EKİPMANI 23

5

5 PROSES BİLEŞENLERİ (FORMÜLASYON) 24

5.1. RİSK DEĞERLENDİRME 24

5.2. FİZİKOKİMYASAL TEHLİKELER 25

5.2.1 LABORATUVAR İÇİN PRATİK ADIMLAR 26

5.3. SAĞLIK VE ÇEVRESEL TEHLİKELER 26

5.3.1 LABORATUVAR İÇİN PRATİK ADIMLAR 27

6 İTİCİ GAZLAR 29

6.1. DEPOLAMA VE TAŞIMA 29

6.1.1 GENEL 29

6.1.2 İTİCİ GAZ PAKETLERİ 29

6.1.3 İTİCİ GAZ TAŞIMA 31

6.2. İTİCİ GAZ SİSTEMLERİ 32

6.2.1 ALEVLENMEZ SIVILAŞTIRILMIŞ İTİCİ GAZLAR 32

6.2.2 ALEVLENİR İTİCİ GAZLAR 34

6.2.3 BASINÇLI VE ÇÖZÜNMÜŞ GAZLAR 36

6.3. BUHARLAŞAN İTİCİ GAZLAR İÇİN HACİMDE ARTIŞ 36

7 AEROSOL DOLUMU 37

7.1. KABIN MUKAVEMETİ 37

7.2. DOLUM MİKTARLARININ KONTROLÜ 38

7.3. KONSANTRAT DOLUMU & KAP MÜHÜRLEME 38

7.4. TENEKE TEMİZLEME 38

7.5. GAZLANDIRMA 39

7.5.1 GENEL 39

7.5.2 BASINÇLI DOLDURMA 40

7.5.3 AKTARMALI DOLDURMA 42

7.5.4 BASINÇLI VE ÇÖZÜNÜR İTİCİ GAZLAR 42

7.5.5 SOĞUK DOLUM 43

7.5.6 BÜRET DOLUMU 44

7.5.7 CAM/PLASTİK AEROSOL KAPLARIN DOLUMU 44

7.6. AŞIRI DOLU KAPLAR 46

7.7. KAP TESTİ 46

7.8. NUMUNE SAKLAMA & ETİKETLEME 46

8 AEROSOL ÜRÜNLERİN LABORATUVARDA SAKLANMASI 48

8.1. TÜM SAKLANAN AEROSOLLERE YÖNELİK GENEL İLKELER 48

8.1.1 LABORATUVARDA TUTULAN NUMUNE SAYISI 48

8.1.2 ETİKETLEME 48

8.1.3 SU BANYOSU TESTİ 49

8.1.4 AMBALAJLAMA 49

8.2. UZUN SÜRELİ AEROSOL TESTİ 49

8.2.1 ORTAM SICAKLIĞINDA DEPOLAMA 50

6

8.2.2 YÜKSEK SICAKLIKTA DEPOLAMA 50

8.3. NUMUNELERİN İMHASI 50

9 DOLU AEROSOLLERİN TESTİ 51

9.1. GENEL 51

9.2. ÖZEL TESTLER 51

9.2.1 SPREY TESTLERİ 51

9.2.2 PAKET TESTLERİ (VAKUM, BASINÇ VE KIVIRMA DEĞERLERİ) 52

9.2.3 PARLAYICILIK TESTLERİ 53

9.2.4 ÖZEL TESTLER 53

9.2.5 ÜRÜN ANALİZİ 53

10 İMHA 54

10.1. GENEL 54

10.2. PERSONEL VE TEHLİKELER 55

10.3. DOLU KAPLARIN İMHASI 55

10.4. KUSURLU KAPLAR 56

10.5. BASINCIN BOŞALTILMASI 56

10.6. KAP İÇERİĞİNİN İMHASI 57

10.7. BOŞ KAPLAR 57

10.8. HAMMADDE İMHASI 58

11 EKLER 59

11.1. EK 1 – TEHLİKE KATEGORİLERİ 59

11.1.1 FİZİKO-KİMYASAL ÖZELİKLER 59

11.1.2 SAĞLIK VE ÇEVRE ETKİLERİ 60

11.2. EK 2 – GAZLANDIRMA ODASI TASARIMININ BAZI ÖZELLİKLERİ 62

11.3. EK 3 - LAZERLİ EKİPMANIN KUMANDASI 64

11.4. EK 4 - HAVALANDIRMA HAVA AKIMI TASARIMI 65

11.5. EK 5 – KUSURLU KAPLARIN MUAMELESİ 66

11.5.1 AŞIRI DOLU KAPLAR 66

11.5.2 AŞIRI BASINÇLI KAPLAR 67

11.5.3 SIZDIRANLAR 67

11.6. EK 6 - AEROSOL KAPLARIN DELİNMESİ 68

11.6.1 GENEL 68

11.6.2 YÖNTEM 68

11.7. EK 7 - ARTIK KONSANTRATIN GÜVENLİ İMHASI 70

7

Bu Klavuzun Amac

Bölüm 1

Bu klavuzun amac, aerosol ürünlerin geliştirilmesi veya test edilmesiyle uğraşan laboratuvarlarda

gerçekleştirilen çeşitli işlemlerdeki potansiyel tehlikeler hakknda bilinçlenmeyi teşvik etmek ve

geliştirmektir.

Bu klavuz, aerosol laboratuvarnda pekçok güvenlik konusunda tavsiyeler içerir. Ancak, her

laboratuvardaki her koşul grubunu tahmin etmek imkanszdr. Ayrca risk değerlendirmelerinin amaç

için uygun ve yeterli olmasn sağlamak ve risk değerlendirmesi sonuçlarn uygulamak yönetimin

görevidir.

Bu klavuzun bir örneğini sunmak ve tesis risk değerlendirmesi için buna güvenmek yeterli değildir.

Notlar:

a. Resmi ulusal mevzuata DAİMA uyulmaldr ve sözkonusu mevzuat bu ilkelerden önce gelir.

b. Makine, tesisat ve binalarn tasarm ve inşas daima, ilgili EN standartlarna uygun olmaldr.

8

Terimler dizini

Bölüm 2

Bu klavuzun amaçlarna yönelik olarak:

Aerosol kap veya Aerosol - Metal, cam veya plastikten yaplmş; sv, macun veya toz ile ya da bunlar

olmakszn basnçla skştrlmş, svlaştrlmş veya basnç altnda çözülmüş bir gaz içeren ve

içindekini köpük, macun veya toz ya da sv faz halinde, gazda sv zerrecikleri veya kat olarak dşar

püskürtebilecek mekanik bir tertibat taklmş, tekrar kullanlamayan kap 1 (75/324/EEC sayl Aerosol

Kaplar Direktifi’ne göre). Pratikte, bir aerosolün, bir itici gazla bir aerosol kaptan dağtlabilen bir

ürün olduğu söylenebilir.

Basnçl gaz – bu ilkelerin amaçlar içerisinde, CO 2 , hava, N 2 ve N 2 O ile ilgilidir.

İletken – bir zemine elektrik boşaltma yeteneği olan.

Silindir - genelde yaklaşk 0.5 ila 61 litre’lik taşnr silindirik konteyner.

Patlama – Kapal bir yer içerisinde bir alevlenir gaz/havann hzla yanmasnn etkisi.

Alevlenir gaz – havada alevlenir veya patlayc karşmlar oluşturabilen bir gaz.

Alevlenir snrlar – patlama alt snr (LEL) ve patlama üst snr (UEL) arasndaki dağlm. Bu

aralktaki gaz/hava bileşimleri alevlenir niteliklidir veya, kapal ortamda, patlaycdr.

Alevlenirlik- bir alevlenir madde kolayca tutuşturulur ve yanabilir.

Parlama noktas –öngörülen test koşullar altnda, bir maddenin havada tutuşturulabilen buharlar

yaydğ scaklk. Parlama noktas scaklğ, test yöntemine göre farkllk gösterebilir.

Gaz tespit sistemi- Çeşitli anahtar noktalarda, havadaki aerosol itici gazlarn konsantrasyonunu

alglamas için kullanlan cihaz.

Gaz seviyesi – gaz alglayc tarafndan ölçülen ve patlama alt snr(LEL)’nn bir yüzdesi olarak

belirtilen, havadaki aerosol itici gazlarn konsantrasyonu.

1 Tekrar kullanlamayan şeklinde ifade edilmesine rağmen, boş aerosol tenekelerinin geri dönüşümlü olduğu not

edilmelidir.

9

Genel havalandrma - aerosol itici gaz buharlarnn tüm gazhanesini içermek üzere tasarlanmş bir

havalandrma sistemi, genelde düşük ve yüksek hava akş hz ile tasarlanr.

İyi Laboratuvar Uygulamalar (GLP) – laboratuvar çalşmalarnn planlandğ, yapldğ, izlendiği,

kaydedildiği, raporlandğ ve arşivlendiği bir çerçeve sunan bir ilkeler grubu.

Toprakl - sabit montajl ekipman, makine, boru sistemi vb’nin toprağa elektriksel bağlants.

Tehlike – Bir durumun insana, tesislere veya çevreye zarar verme yeteneği.

Çeker ocak – yerel havalandrma ve tahliye sağlayan, bir tehlikeli madde yaylma noktasn çevreleyen

bir kutu.

Kendinden güvenlikli – özel düşük potansiyelli elektrik devrelerinden dolay tasarm bakmndan

güvenli.

Svlaştrlmş itici gazlar – bu klavuzun amac kapsamnda, bu hidrokarbon gazlar (propan, bütan),

hidroflorokarbonlar (HFC’ler) veya dimetil eter (DME) ile ilgilidir.

Yerel egzoz havalandrma (LEV) – İşyerinde kişilerin havadaki tehlikeli maddeleri solumasn

engellemek veya bunlarn seviyesini azaltmak için çkarmal havalandrma kullanan bir sistem.

Minimum Tutuşturma Enerjisi (MIE) – standart bir işlemle ölçülen, belirli bir alevlenir malzemenin

hava veya oksijenle bir karşmn tutuşturabilen minimum enerji.

Mesleki maruziyet snr (OEL) – işçilerin maruz kalabileceği bir kimyasaln miktar veya

konsantrasyonu ile ilgili bir genel olarak kanunen uygulanabilir snr.

Kişisel Koruyucu Ekipman (PPE) – Çalşanlar, kimyasal, radyolojik, fiziksel, elektriksel, mekanik

veya diğer işyeri tehlikeleriyle temastan kaynaklanan ciddi işyeri yaralanmalar veya hastalklarndan

korumak için tasarlanan bir ekipman. Yüz koruyucu, güvenlik gözlüğü, sert şapka ve güvenlik

ayakkablarnn yannda, PPE’ye, çeşitli aygtlar ve gözlük, tulum, eldiven, giysi, kulak tkac ve gaz

maskeleri gibi giysiler dahildir.

Temizleme- bir boru sistemi veya makinedeki tehlikeli maddelerin yerine asal gaz uygulanmas

(bakm, acil durumlar veya itici gazlar değiştirmek için).

Risk – belirli bir tehlikenin gerçekten zarar verme olaslğ.

Güvenlik Veri Sayfas (SDS) - madde/müstahzar hakknda bilgi sunan belge: Madde/müstahzarn ve

şirketin/yüklenicinin tanm, tehlike tanm, bileşenlerin bileşimi ve haklarnda bilgiler, ilk yardm

tedbirleri, yangnla mücadele tedbirleri, kazara salnm tedbirleri, taşma ve depolama, maruziyet

kontrolleri/kişisel korunma, fiziksel ve kimyasal özellikler, stabilite ve reaktivite, toksikolojik bilgiler,

ekolojik bilgiler, imha bilgileri, nakliye bilgileri, kanuni bilgiler ve diğer bilgiler.

Tutuşturma kaynağ- bir alevlenir maddeyi tutuşturmak için yeterli enerjisi olan s, alev, statik

elektrik veya yldrm.

10

Sprinkler sistem – büyük miktarlarda su temin etmek için bir başüstü boru sistemi- bir yangn bir tespit

cihazn tetiklediğinde çalşr.

Statik elektrik – sürtünme kuvvetleri tarafndan üretilen ve genel olarak bir iletken ve toprakl yüzeye

deşarj edilebilen bir elektriksel yük (sabit veya hareketli).

Buhar basnc – Kendi kat veya sv fazyla denge halindeki bir buhar tarafndan uygulanan basnç.

Havalandrma hava hacmi – gazhaneyi veya yerel havalandrma kutusunu tehlikeli seviyenin altnda

tutmak için havalandrma kapasitesi.

Tahliye – bir boru sistemi veya makineden tehlikeli maddelerin güvenle kaçmasna izin verme (bakm,

acil durumlar veya itici gazlar değiştirmek için).

11

İlgili Direktifler

Bölüm 3

3.1. Aerosol kaplar

-Aerosol Kaplar ile İlgili Üye Devletlerin Mevzuatnn Uyumlaştrlmas Hakknda 20 Mays 1975

tarihli Konsey Direktifi (75/324/EEC)

3.2. İşyerinde güvenlik

- İşyerinde çalşan güvenliği ve sağlğnda iyileştirmeleri teşvik etmeye yönelik tedbirlerin getirilmesi

hakknda 12 Haziran 1989 tarihli, 89/391/EEC sayl Konsey Direktifi .

-İşyerlerinde asgari sağlk ve güvenlik gerekleri hakknda 30 Kasm 1989 tarih ve 89/654/EEC sayl

Konsey Direktifi (89/391/EEC sayl Direktifin 16. maddesi 1. paragraf kapsamnda 1. Direktif)

-İşyerlerinde işçilerce iş ekipmannn kullanmna yönelik asgari sağlk ve güvenlik gerekleri hakknda

30 Kasm 1989 tarih ve 89/655/EEC sayl Konsey Direktifi (89/391/EEC sayl Direktifin 16. maddesi

1. paragraf kapsamnda 2. Direktif).

-Kişisel koruyucu donanmlarn işyerinde çalşanlar tarafndan kullanlmas için asgari güvenlik ve

sağlk gerekleri hakknda 30 Kasm 1989 tarih ve 89/656/EEC sayl Konsey Direktifi (89/391/EEC

sayl Direktifin 16. maddesi 1. paragraf kapsamnda 3. Direktif).

- Çalşanlarn özellikle srt incinmelerine neden olabilecek el ile yükleme ve boşaltma işlerinde asgari

sağlk ve güvenlik koşullar hakknda 29 Mays 1990 tarih ve 90/269/EEC sayl Konsey Direktifi

(89/391/EEC sayl Direktifin 16.maddesi 1. paragraf kapsamnda 4. Direktif)

-Ekranl araçlar ile çalşmalarda asgari sağlk ve güvenlik koşullarna ilişkin 29 Mays 1990 tarih ve

90/270/EEC sayl Konsey Direktifi (89/391/EEC sayl Direktifin 16.maddesi 1. paragraf kapsamnda

5. Direktif)

- İşyerinde kimyasal, fiziksel ve biyolojik ajanlara maruz kalma ile ilgili risklerden çalşanlarn

korunmas hakknda 80/1107/EEC sayl Direktifi uygulamak suretiyle gösterge snr değerlerinin

belirlenmesi hakknda 29 Mays 1991 tarih ve 91/322/EEC sayl Konsey Direktifi

-İşyerinde güvenlik ve/veya sağlk işaretlerinin sağlanmas için asgari koşullar hakknda 24 Haziran

1992 tarih ve 92/58/EEC sayl Konsey Direktifi (89/391/EEC sayl Direktifin 16.maddesi 1. paragraf

kapsamnda 9. Direktif)

12

-Hamile, loğusa veya emzikli kadn çalşanlarn işyerinde sağlk ve güvenliklerinin iyileştirilmesine

ilişkin asgari önlemlerin belirlenmesi konusundaki 19 Ekim 1992 tarih ve 92/85/EEC sayl Konsey

Direktifi (89/391/CEE sayl Direktifin 16.maddesi 1.paragraf kapsamnda 10. Direktif)

-Çalşan gençlerin işyerinde korunmas hakknda 22 Haziran 1994 tarih ve 94/33/EC sayl Konsey

Direktifi

-İşçilerin sağlk ve güvenliğini işyerindeki kimyasal maddelerle ilgili risklerden korumaya ilişkin 7

Nisan 1998 tarih ve 98/24/EC sayl Konsey Direktifi (89/391/EEC sayl Direktifin 16.maddesi 1.

paragraf kapsamnda 14. Direktif)

-Patlayc ortamlarn mevcut risklerinden, çalşanlarn korunmas ile sağlk ve güvenliklerinin

geliştirilmesi için asgari koşullar hakknda 16 Aralk 1999 tarih ve 1999/92/EC sayl Avrupa

Parlamentosu ve Konsey Direktifi(89/391/EEC sayl Direktifin 16.maddesi 1. paragraf kapsamnda

15. Direktif)

-İşyerinde çalşanlarn sağlk ve güvenliğinin kimyasallarla ilgili risklerden korunmasna ilişkin

98/24/EC sayl Konsey Direktifinin uygulanmasnda gösterge mesleki maruziyet snr değerlerinin ilk

listesinin oluşturulmasyla ilgili 8 Haziran 2000 tarih ve 2000/39/EC sayl Komisyon Direktifi

-Fiziksel ajanlardan (gürültü) kaynaklanan risklere karş çalşanlarn maruziyeti ile ilgili asgari sağlk

ve güvenlik koşullar hakknda 6 Şubat 2003 tarih ve 2003/10/EC sayl Avrupa Parlamentosu ve

Konsey Direktifi(89/391/EEC sayl Direktifin 16.maddesi 1. paragraf kapsamnda 17. Direktif)

-Çalşanlarn işyerinde kanserojen veya mutajenlere maruziyet risklerinden korunmasna ilişkin 29

Nisan 2004 tarih ve 2004/37/EC sayl Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi (89/391/EEC sayl

Direktifin 16.maddesi 1. paragraf kapsamnda 6. Direktif)(kodifiye versiyon)

- 98/24/EC sayl Konsey Direktifinin uygulanmasnda gösterge mesleki maruziyet snr değerlerinin

ikinci bir listesinin oluşturulmasyla, ve 91/322/EEC ve 2000/39/EC sayl Direktiflerin

değiştirilmesiyle ilgili 7 Şubat 2006 tarih ve 2006/15/EC sayl Komisyon Direktifi

3.3. Makineler ve Elektrikli Ekipmanlar

-Üye Devletlerin, patlama potansiyelli ortamlarda kullanlacak olan teçhizat ve koruyucu sistemler ile

ilgili mevzuatlarnn yaklaştrlmasna ilişkin 23 Mart 1994 tarihli 94/9/EC sayl Avrupa

Parlamentosu ve Konsey Direktifi

-95/16/EC sayl Direktifi tadil eden, makineler hakknda 17 Mays 2006 tarihli 2006/42/EC sayl

Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi(değişik)

3.4. Tehlikeli Maddeler ve Müstahzarlar

-Tehlikeli maddelerin snflandrlmas, ambalajlanmas ve etiketlenmesine ilişkin kanun, yönetmelik

ve idari hükümlerin yaknlaştrlmas hakknda 27 Haziran 1967 tarih ve 67/548/EEC sayl Konsey

Direktifi

13

-Baz tehlikeli maddelerin ve müstahzarlarn pazarlanmas ve kullanmna ilişkin snrlamalar

hakknda Üye Devletlerin kanun, yönetmelik ve idari hükümlerinin yaklaştrlmasna ilişkin 27

Temmuz 1976 tarih ve 76/769/EEC sayl Konsey Direktifi

-Tehlikeli müstahzarlarn snflandrlmas, ambalajlanmas ve etiketlenmesine ilişkin Üye Devletlerin

kanun, yönetmelik ve idari hükümlerinin yaknlaştrlmas hakknda 31 Mays 1999 tarih ve

1999/45/EC sayl Konsey Direktifi

- Bir Avrupa Kimyasal Ajans tesis eden, Directive 1999/45/EC sayl direktifi değiştiren ve Konsey

Yönetmeliği (EEC) No 793/93 ve Komisyon Yönetmeliği (EC) No 1488/94 ve Konsey Direktifi

76/769/EEC ve Komisyon Direktifleri 91/155/EEC, 93/67/EEC, 93/105/EC ve 2000/21/EC’yi iptal

eden, Kimyasallarn Kayd, Değerlendirilmesi, İzni ve Kstlanmas (REACH)’yla ilgili 18 Aralk

2006 tarih 1907/2006 sayl Avrupa Parlamentosu ve Konseyi Yönetmeliği (AT).

14

Bölüm 4

Laboratuvar için tasarm ve iyi çalşma

uygulamalar

4.1. Giriş

Aerosol dolumu, değerlendirmesi ve muamelesi için gereken özel önlemlere ilaveten, İyi Laboratuvar

Uygulamalar (GLP) uygulanmaldr. Şirket Sağlk ve Güvenlik politikalarn derlerken laboratuvar

güvenliği dikkate alnmaldr.

Güvenlik konularn dikkate alrken, tüm ilgili mevzuat ve uygulama esaslar göz önüne alnmaldr.

En son mevzuat koşullar ve uygulama esaslarna ulaşmak konusunda tavsiye alnz.

Aşağdakiler, rehber ilkelerin bazs hakknda ksa bir giriştir- en son mevzuat ve uygulama esaslar ile

birlikte okunmaldr.

4.2. Görev/İşlerin Risk Değerlendirmesi ve Pratik Tavsiye

Bir aerosol laboratuvarnda meydana gelen tüm gerçek ve potansiyel tehlikeli görev, işler veya

işlemler bir risk değerlendirmesine tabi olmaldr: Bu Yönetimin yasal bir gereksinimidir.

Risk değerlendirmesi, değerlendirilmekte olan görev, iş veya işlem hakknda bilgisi olan yetkili

kişilerce yaplmaldr. Değerlendirme bir güvenlik konumundan yaplmaldr.

4.2.1 Risk Değerlendirmelerinin Üstlenilmesi

4.2.1.1. Tüm risk değerlendirmeleri tek başna tanmlanmal, değerlendirmeyi üstlenen kişi ve

değerlendirme tarihi kaydedilmelidir.

4.2.1.2. Aşağdakileri tanmlayn: (i) değerlendirilen görev,

(ii) Potansiyel olarak risk altnda olan kişi(ler),

(iii) sözkonusu tehlikeler ve

(iv) sözkonusu etkenler.

15

4.2.1.3. Tanmlanan etkenlerin bir sonucu olarak makul biçimde öngörülebilen potansiyel yaralanma

tipini tanmlayn. Potansiyel yaralanma/ciddiyet Yüksek (H), Orta (M) veya Düşük (L) şeklinde

gruplandrlmaldr.

Tipik olarak:

Yüksek (H):

Orta (M):

Bir kişinin 7 gün veya daha fazla bir süreyle işe gidememesine sebep olabilen bir

yaralanma, örneğin ölüm, krk, yank, doku hasar, hastaneye yatarak tedavi vb.

Bir kişinin 1 günden fazla ama 7 günden az bir süreyle işe gidememesine sebep

olabilen bir yaralanma, örneğin burkulma ve zorlanmalar, ayakta tedavi vb.

Düşük (L):

ilk yardm tedavisi gerektirmeyen ve işte zaman kaybna yolaçmas beklenmeyen bir

yaralanma, örneğin hafif berelenme, kesikler, hafif yanklar vb.

4.2.1.4. Tanmlanmş olan yaralanmaya yol açabilecek bir olayn olma olaslğn tanmlayn. Olaslk,

Yüksek (H), Orta (M) veya Düşük (L) şeklinde gruplandrlmaldr.

Tipik olarak:

Yüksek (H)

Orta (M)

Düşük (L)

Kesin - şüphesiz

Olas - beklenen

Muhtemel- sürpriz değil.

eşit şans- olabilirdi

Mümkün- ama genel

Uzak ihtimal- ama olabilir.

Çok uzak ihtimal- makul olmasna rağmen

Hemen hemen uzak ihtimal- ekstrem durumlarda mümkün

Nerdeyse imkansz- çok az olas

4.2.1.5. Potansiyel yaralanma ve olaslk belirlendikten sonra, riski belirlemek mümkün olur. Risk,

potansiyel yaralanmann ciddiyeti ile birlikte yaralanmann meydana gelme olaslğnn bir sonucudur.

OLASILIK

YARALANMA/CİDDİYET

Yüksek (H) Orta (M) Düşük (L)

Yüksek (H) Yüksek (H) Yüksek (H) Orta (M)

Orta (M) Yüksek (H) Orta (M) Orta (M)

Düşük (L) Orta (M) Orta (M) Düşük (L)

4.2.1.6. Risk değerlendirmesine göre, riski kontrol etmek için hangi kontrol yöntemlerinin elverişli

olduğunu ve yeterli olup olmadklarn belirleyin.

4.2.1.7. Riski kontrol etmek için uygulanabilecek önerilen kontrol tedbirlerini tanmlayn ve

sözkonusu tedbirlerin yeterli olup olmayacaklarn belirleyin.

16

4.2.2 Laboratuvarlara yönelik pratik klavuz/kontrol yöntemleri, risk değerlendirmesi

sonras

Aşağdakiler, bir risk değerlendirmesi sonras belirlenen yanma ve soluma risklerine yönelik kontrol

yöntemleri hakknda baz genel tavsiyeler verir. Tabi ki bunlar, bir aerosol laboratuvarndaki yalnzca

iki potansiyel tehlikedir. Net olarak pekçok diğer potansiyel risk mevcuttur ve bazlar, bir

laboratuvara ve/veya işlenmekte olan ürün türlerine özgüdür. Tanmlanan her risk, gecikmeksizin ele

alnmaldr.

Potansiyel risk yönetimi için öncelik daima aşağdakilere verilmelidir:

- tehlikenin uzaklaştrlmas

- daha güvenli bir alternatif bulunmas

- tehlikenin fiziki kapsam

- Kişisel korunma

4.2.3 Alevlenir Riskler

4.2.3.1. Risk değerlendirmesi, hammaddenin alevlenir olduğunu belirlerse, o halde, buhar tutuşmas

riskinin ortadan kaldrlmasn sağlamak için, hazrlama alan ve proses ekipmann incelemek

önemlidir.

4.2.3.2. Alevlenir malzemeler, bir yanmaz alanda muamele edilmeli ve işlenmelidir. Çok düşük

parlama noktas olan malzemelere özellikle dikkat edilmelidir. Proses için kullanlan tanklardan

kaynaklanan buhar kayb, örneğin kapal kaplar kullanmak veya işlem srasnda düşük scaklklar

muhafaza etmek suretiyle asgariye indirilmelidir. Proses ekipmanndan kaynaklanan bir elektrik

boşalm riski, uygun şekilde derecelendirilmiş ekipman kullanlarak asgariye indirilmelidir.

4.2.3.3. Alevlenir malzemelerin, yüzeyler veya topraklanmamş cihazlardan, ve operatör tarafndan

giyilen giysilerden (özellikle ipekli veya naylon) kaynakl statik boşalmlar tarafndan

tutuşturulabileceği hatrlanmaldr. Tüm cihazlar topraklanmal ve özellikle çok düşük parlama noktal

svlar muamele edilirken operatörler için topraklama noktalar sağlanmaldr. Ayrca, statik yük

oluşumunu engellemek için ayakkab ve zemin kaplamas iletken olmaldr.

4.2.3.4. Hazrlk alanndaki havalandrma/ekstraksiyon, ortamda alevlenir karşmlarn birikmesini

engelleyecek şekilde tasarlanmaldr. Alevlenir bileşenlerin ve bitmiş ürün konsantrat ve/veya bitmiş

aerosollerin işlenmesi srasnda depolamaya da dikkat edilmelidir.

4.2.3.5. Gerekli yangnla mücadele ekipman bulunmal ve bunlarn doğru şekilde kullanm,

laboratuvar çalşmalarna başlanmadan evvel öğrenilmelidir.

4.2.4 Soluma Riskleri

4.2.4.1. Potansiyel bir soluma tehlikesi tanmlandğnda, laboratuvar ortamnda oluşmasn önlemek

için tedbirler alnmaldr. Tüm malzemelerin ortam konsantrasyonu daima mümkün olduğunca düşük

tutulmal ve Mesleki maruziyet snr (OEL) aşlmamaldr.

17

4.2.4.2. Cihaz kaynakl buhar kayplarnn azaltlmas, yani kapal kaplar kullanmak veya üretimde

düşük scaklk muhafaza etmek suretiyle, ortamda tehlikeli buharlarn birikmesini engelleyebilir.

İstenmeyen buhar kayb olaslğnn olduğu durumlarda, iş alanndaki seviyelerin OEL’nun oldukça

altnda kalmas için yeterli havalandrma /hava ekstraksiyonu sağlanmaldr.

4.2.4.3. Birden fazla tehlike madde içeren bir malzeme karşmnn muamele edildiği durumlarda,

havalandrma kontrolü, tüm malzemeleri ilgili mesleki maruziyet snrlarnn (OEL) altnda tutmak

için gereken hava akm üzerinden hesaplanmaldr.

4.2.4.4. Buharlarn operatörden uzağa ekstrakte edilmesini ve onlara doğru çekilmemesini sağlamak

önemlidir. İş ortamnda başka kişiler varsa, bu kişiler, buharlar operatörden uzağa ama onlara doğru

taşyan hava çevrimi şekilleri yoluyla meydana gelebilecek tehlikeli seviyelere maruz kalmamaldr.

4.2.4.5. Tehlikeli malzemelerin kullanlacağ durumlarda üretilecek ürün miktarna da dikkat

edilmelidir; örneğin, aşr maruziyet riskini azaltmak için parti ebadnn asgariye indirilmesi.

4.2.4.6. OEL’in aşlmasnn olas olduğu herhangi bir durumda, mümkünse sözkonusu durumu

engellemek için iş program yeniden tasarlanmaldr (örneğin yerlerine daha az tehlikeli bileşen

kullanlmas). Bu mümkün değilse ve OEL’in aşlmas olaslğ devam ediyorsa, uygun, doğru şekilde

muhafaza edilen kişisel koruyucu ekipman (PPE) kullanlmaldr.

4.2.4.7. Üretimde toz halinde malzemenin kullanlacağ hallerde, toz partiküllerinin solunmasn

engellemek için, örneğin lokal ekstraksiyon kullanm yoluyla koruma temin edilmelidir. Tozlarn

uçuşmasn engellemek ve, uygun korunma tedbirleri alabilmeleri için potansiyel sorun hakknda ayn

iş ortamndaki diğerlerini bilgilendirmek için, sözkonusu malzemeleri muamele ederken dikkat

edilmelidir.

4.3. Personel

Sağlk ve Güvenlik, kendi güvenlikleri ve diğerlerinin güvenliği için bireylerin sorumluluklarn

vurgular. Bireysel sorumluluklarn bilmeleri ve sorumlu şekilde davranmalar için yönetimin

personeli destekleme sorumluluğu vardr. Amaç, eğitim, iti çalşma uygulamalar ve düzenli denetimi

teşvik etmek suretiyle bir güvenlik kültürünü benimsemek olmaldr. Zorlu bir risk değerlendirmesi

süreci yoluyla kazalarn önlenmesine dikkat yoğunlaştrlmaldr.

Mevzuat, yetkili kişilerden müteşekkil bir yönetim yapsnn, güvenliği kapsamak üzere elverişli

olmasn gerektirmektedir. Personel seviyelerince hakl görüldüğü durumlarda, laboratuvarda

güvenliğe yönelik bir odak olarak hareket etmek üzere tek bir kişinin görevlendirilmesi tavsiye edilir.

Bu kişi, yüksek bir temizlik standardn korumak konusunda yönetime destek olurken güvenlik,

deneysel işlemler ve laboratuvar düzeni konusunda bilgi verebilecek deneyimli bir laboratuvar çalşan

olmaldr.

18

Yönetim, önemli kazalarn ve yangnlarn raporlanmasn kapsayan kaza ve tehlikeli olaylarn

bildirilmesiyle ilgili yerel mevzuat iyi bilmelidir. Zafiyet trendleri ve alanlarn tanmlamak ve

tekerrüre karş önlem almak amacyla, tüm kazalarn ve “kl pay atlatlan olaylarn” bir kayd

merkezde tutulmal ve yönetim ve güvenlik temsilcileri tarafndan düzenli aralklarla gözden

geçirilmelidir. Kazalar engellemek için her türlü çaba gösterilmelidir ve meydana gelirlerse,

raporlama elzemdir.

İster kalc, sözleşmeli ister geçici olsun tüm yeni personele, laboratuvarda çalşmaya başlamadan

evvel işle ilgili tehlikelere ilaveten güvenli çalşma uygulamalar konusunda eğitim verilmelidir. Bu iş

yeri intibak eğitiminin koşullar belgelenmeli ve bittiğinde, hem çalşan hem de işverence

tamamlandğ ve anlaşldğn teyit etmek üzere kaytlar saklanmaldr.

Yeni deney veya işe başlamadan evvel, tam bir risk değerlendirmesi yaplmaldr. Risk

değerlendirmesi, örneğin 98/24/EC (kimyasallar) ve 90/269/EEC (manuel muamele) sayl Direktifleri

dikkate almaldr. Risk değerlendirme sonuçlarna göre, bir teknik değerlendirmeye ilaveten, tüm

potansiyel tehlikeleri, alnacak olan önleyici ve koruyucu tedbirleri kapsayan bir güvenlik protokolü

geliştirilmelidir.

Uygun şekilde eğitim görmüş personel tarafndan laboratuvarda düzenli olarak güvenlik

denetimleri/muayeneleri yaplmaldr. Bunlarn kapsamna, tüm güvenlik ve temizlik konular dahil

olmaldr. Mevcut uygulamalar tanmlanmal ve şirket politikalar ve prosedürleri ile

karşlaştrlmaldr. Ölçülebilen etkenlere ilaveten, laboratuvar içi güvenlik kültürü izlenmelidir.

Uygulamalar incelemek üzere laboratuvar dşndan personel kullanlmas, denetim sürecine bağmsz

bir boyut katabilir.

Örneğin bakm yüklenicileri gibi laboratuvar dş personelin laboratuvarda çalşmas

gerekebileceğinden, sözkonusu işin bireyi(bireyleri) riske atmadan yaplabilmesini sağlamak için, bir

“Çalşma İzni” sistemi şeklinde prosedürler uygulanmaldr. Bu durumlarda gerekli olan eğitim ve

denetim seviyelerine dikkat edilmelidir.

Laboratuvarda yalnz çalşmak teşvik edilmemelidir. Yalnz çalşmak gerekiyorsa, uygun risk

değerlendirmeleri yaplmal ve örneğin yalnz çalşan çağr cihazlar kullanm gibi önleyici

protokollere uyulmaldr.

4.4. Laboratuvar Tasarm

Laboratuvar tasarm, bir takm faktörlere bağldr. En önemlisi, riski tasarm yapmaya duyulan

ihtiyaçtr. Aşağdaki liste, kapsaml olmamakla birlikte, dikkate alnmaldr:

- Yerel, ulusal ve bölgesel mevzuat.

- sanayideki en iyi uygulamalar.

- Yaplan işin kapsam.

- Laboratuvar ebad.

- hem şimdi hem de gelecekte laboratuvarda bulunmas muhtemel personel says.

19

- Sabit tezgah ve ekipmann yeri.

o Engelsiz serbest giriş.

- Çeker ocaklarn yeri.

- Yer, ebat ve ne saklanacağ

o

o

o

Aerosoller uygun şekilde etiketlendirilmiş halde iyi havalandrlmş ortamlarda

saklanmaldr. Alanlarda gaz dedektörleri ve sprinkler sistemler olmal ve sigortaclar

ve yangn makamlarnn kabul ettiği bir süre boyunca bir yangn zaptedebilmelidir.

Elle Muamele yönetmeliklerine gereken dikkat verilerek, saklanacak mallar için

kzakl çekmecede saklama uygun olmaldr.

Tüm malzeme ve ürünler doğru şekilde etiketlenmeli ve gereken dikkat

gösterilmelidir.

- Su, iti gaz, basnçl hava, buhar borular, bir fiş veya silinmez etiketle net bir şekilde

tanmlanmaldr.

- Alevlenir malzemelerin kullanldğ hallerde, tüm elektrikli ekipman ve tertibatlarn tasarm

ve spesifikasyonu, mevcut mevzuata uygun olmaldr. Elektriksel veya elektrostatik boşalm

olaslğn ortadan kaldrma ihtiyac en önemli şeydir.

o

o

o

o

Kendinden güvenlikli bileşenler ve bağlantlar kullanlmaldr.

Kendinden güvenlikli olanlar hariç cep telefonlar /çağr cihazlar kullanlmamaldr.

Naylon giysiler, örneğin naylon yanstc ceketler giyilmemelidir.

Kimyasal Ajanlar direktifi ve 1999/92/EC sayl ATEX (patlayc Atmosfer)

Direktifine gereken önem verilmelidir.

- Tüm alanlarda net görüş sağlayan şklandrma olmaldr.

- Genel havalandrma, tercihen, bir amaca göre tasarlanmş ventilasyon havas sistemi ile

sağlanmaldr.

- Risk değerlendirmelerinde tanmlandğ şekilde uygun Yerel egzoz havalandrma (LEV) –

gerekli olacaktr.

- Zemin sağlam olmal ve kaygan olmamaldr.

o Alevlenir malzemelerin kullanldğ bir ortamda çalşrken, ayakkab/bot tabanlar ve

zemin arasnda potansiyel elektrostatik yük oluşumunun azaltlmasna dikkat

edilmelidir.

- Yangn/duman tespit sistemleri ve alarmlar, sigortac ve yangn makamlarna danştktan

sonra seçilmelidir.

o

Sözkonusu sistemler düzenli olarak bakm görmeli ve test edilmelidir.

- Sprinkler sistemler, sigortac ve yangn makamlarna danştktan sonra seçilmelidir.

o Sözkonusu sistemler düzenli olarak bakm görmeli ve test edilmelidir.

- Kaçş yollar, yangn makamlaryla birlikte tasarlanmaldr. Kaçş yollar ve yangn kaplar,

uygun işaretlerle belirtilmelidir.

- Laboratuvar tasarm, personelin yiyip içmesine imkan verecek uygun bir “laboratuvar dş”

alan sağlamaldr.

20

- Laboratuvar genelinde, uygun işaretler bulunmaldr. İşaretler:

o

o

o

Tehlikeleri ve önleyici/koruyucu tedbirleri tanmlamal

kstl girişli yerleri

Depolama alanlar ve gerekli tedbirleri göstermelidir.

- Hidrokarbon gazlarn kullanldğ her alanda gaz dedektörleri/alarmlar kullanlmaldr.

4.5. Kişisel Koruma

Personelin korunmasna yönelik öncelik daima şunlar olacaktr:

- tehlikenin uzaklaştrlmas

- daha güvenli bir alternatif bulunmas

- tehlikenin fiziki kapsam

- Kişisel korunma

Belirli bir durumda kullanlacak kişisel koruyucu ekipman (PPE) seçimi, prosese/işe başlamadan

evvelki risk değerlendirmesine göre yaplmaldr. PPE, 89/656/EEC sayl direktife uygun olarak CE

işareti taşmaldr.

Personel laboratuvarda çalşmaya uygun şekilde giyinmelidir, örneğin çok bol giysiler ve kolay

tutuşan giysiler giyilmemeli ve uzun saçlar toplanmaldr. Bir laboratuvar önlüğü veya diğer koruyucu

giysi ve onayl güvenli ayakkab giyilmelidir.

Sözkonusu kimyasallar ve işlemlerin niteliğine bağl olarak kişisel korunma çoğu laboratuvarda

gereklidir. Ancak amaç, tehlikeyi kaynağnda kontrol altna almak suretiyle PPE’ye ihtiyac ortadan

kaldrmak olmaldr. Kişisel Koruyucu Ekipman ve diğer Sağlk ve Güvenlik yönetmeliklerine

danşlmaldr.

Sözkonusu tüm kimyasallar ve işlemlerin bir risk değerlendirmesi sonras PPE düzenlemesi ve

kontrolü yaplmaldr.

4.5.1 Göz Koruma

Göz koruma, laboratuvarlarda daima zorunlu olmaldr. Gözkorumas tipi, örneğin gözlük, yüz

maskesi, lazer gözlüğü, risk değerlendirmesiyle belirlenir.

Laboratuvarda kontak lens taklmas, kirlilik olmas halinde sorun yaratabilir.+ Güvenlik gözlüklerinin

çerçevelerine numaral camlar taklabilir.

4.5.2 El Koruma

Belirli bir durumda kullanlacak eldiven veya diğer el korumas seçimi, prosese/işe başlamadan

evvelki risk değerlendirmesine göre yaplmaldr. Uygun el korumas sağlamak mümkün değilse,

temel işlem yeniden değerlendirilmelidir.

21

4.5.3 Ayakkab

Belirli bir durumda kullanlacak ayak korumas seçimi, prosese/işe başlamadan evvelki risk

değerlendirmesine göre yaplmaldr.

Kimyasal ve fiziki tehlikelerden koruma sağlama özelliğine ilaveten, ayakkabnn 5 x 10 4 ve 10 8 Ώ

(ohm) arasnda iletken tabanlar olmaldr.

4.5.4 Solunum Koruma

Tahriş edici, toksik veya zararl malzemelerin solunmasndan kaçnlmaldr. Solunum korumas

ihtiyac, prosese/işe başlamadan evvelki risk değerlendirmesine göre belirlenmelidir.

4.6. Ziyaretçiler

Tüm ziyaretçiler, laboratuvarda çalşanlar kadar iyi korunmaldr ve kendilerine güvenlik protokolleri

hakknda bilgi verilmelidir. Bir ziyaretçinin, bilgisizlik veya bir kişisel koruyucu ekipman (PPE)

eksikliği yüzünden tehlikede kalmasn önlemek için normalde laboratuvarda çalşan herkes dikkatli

olmaldr.

4.7. Güvenlik Ekipman

Hem korumaya hem de acil duruma yönelik uygun güvenlik ekipman temin etmek elzemdir.

Güvenlik ekipmanna ihtiyac asgariye indiren güvenli şekilde tasarlanmş işlemlere önem

verilmelidir. İhtiyaç duyulan ekipman kalitesi ve tipi, yaplan iş tipine bağldr.

Aşağda en yaygn kullanlan tipte güvenlik ekipmanlarndan bazlar verilmiştir- liste kapsaml

değildir:

4.7.1 Önleyici Ekipman

Koruyucu ve siperlikler- hareketli parçalar olan makineler korumal olmaldr. Potansiyel tehlike

oluşturan işlemler için de uygun siperlik kullanlmaldr.

Çeker ocaklar/ yerel egzoz havalandrma(LEV) – laboratuvar ortamnda bir kirlilik riski olduğunda,

tehlikeli maddelere maruziyeti engellemek için ilave havalandrma sağlanmaldr.

İşaretler – tehlikeleri ve kaçş yollar göstermek için kalc ve geçici işaretler bulunmaldr.

22

4.7.2 Acil Durum Ekipman

Yangn Söndürme- Yerel yangn makamlaryla birlikte, belirli bir tehlike için uygun yangn

söndürme ekipman konuşlandrlmaldr. Yangn söndürücüler görünür bir yerde tutulmal ve doğru

şekilde işaretlenmelidir. Cihazlar füzenli olarak denetlenmeli ve kusurlu ekipman derhal

değiştirilmelidir.

İlk yardm malzemesi- Eğitimli ilk yardm personeli tüm ilgili zamanlarda hazr olmal ve işveren,

çalşanlara yeterli ilk yardm malzemesi sağlamaldr.

Göz ykama/duş sistemleri – Steril göz ykama şişeleri ve/veya bir amaca uygun yaplmş, düzenli

test edilen göz ykama istasyonu laboratuvarda uygun bir yere yerleştirilmelidir. Muamele edilen

maddenin niteliğine bağl olarak, giysilerden veya deriden kirliliği uzaklaştrmak için acil durum

duşlarn konuşlandrmak uygundur.

Dökülme kitleri- Dökülmüş tehlikeli maddelerin elle muamelesi için uygun malzemeler

bulundurulmaldr.

23

Proses Bileşenleri (Formülasyon)

Bölüm 5

Potansiyel bileşenlerin fizikokimyasal özellikleri ve sağlk etkilerinin değerlendirilmesi, geliştirme

sürecinin önemli bir parçasdr. Elde edilen bilgiler, prototip ürün formülasyonunun hazrlanmas

srasnda bu tehlikeleri kontrol etme stratejilerinin geliştirilmesine imkan verecektir. Herhangi bir

tehlikeli yan ürün veya ara ürünün oluşup oluşmadğ veya bitmiş aerosolün üretimi veya depolanmas

srasnda hammaddedeki safszlklarn tehlike yaratp yaratmadğ dikkate alnmaldr. 1999/45/EC

sayl Tehlikeli Müstahzarlar Direktifi, dikkate alnmas gereken 5 tehlikeli fizikokimyasal özellik ve

10 tehlikeli sağlk ve çevre etkisi listelemektedir, Ek 1’de örneği verilmiştir.

5.1. Risk Değerlendirme

Sağlk ve Güvenlik, önerilen değişikliğin yeni bir bileşen, yeni bir proses yöntemi veya tamamen yeni

bir ürün olup olmamasna baklmakszn laboratuvara yönelik dikkate alnan önemli konulardr.

Daima, sağlk veya güvenliğe yönelik yeni riskleri oluşturma potansiyeli mevcuttur. Mevzuat

bakmndan, 67/548/ECC sayl tehlikeli Maddeler direktifi, hammadde muamelesi, karştrlmas ve

bunlardan bitmiş aerosol üretimi srasnda ortaya çkabilecek potansiyel tehlikelerin sağlk ve güvenlik

riski değerlendirmesinin yaplmasn gerektirir.

Tehlikeleri kontrol etmek için uzun bir teslim süresinde pahal mühendislik çözümlerini uyarlamaktan

ziyade, potansiyel riskleri, geliştirme sürecinin tasarm aşamasnda tanmlamak ve riskleri kontrol

altna almak için önleyici tedbirler almak daima daha etkili olur. Laboratuvara yeni gelen

hammaddeye özellikle dikkat edilmelidir. Bu sebeple, herhangi bir aerosol ürün konsantrat

hazrlanmadan evvel, ilgili toksikolojik ve fizikokimyasal özelliklerin risk değerlendirmesi

yaplmaldr. Değerlendirmelerin sonucunda, karşlaşlmas muhtemel tehlikeler, kullanlacak

yöntemler ve bir kaza olmas halinde müteakip alnacak tedbirler hakknda, alandaki operatör ve

meslektaşlarn bilgilendirilmesi için kullanlan bir belge hazrlanmaldr. Bileşenler ve seçilen işlem

metodu, meydana gelen tehlikelerin herhangi birine ait risk ortadan kaldrlacak veya asgariye

indirilecek şekilde tasarlanmaldr.

24

Bir kimyasal risk değerlendirmesinde, Risk = Tehlike x Maruziyet

Tehlike:

Maruziyet:

Risk:

Bir madde veya müstahzarn zarar verme şekli yani bir fiziksel yaralanma ve/veya

sağlğa, mala veya çevreye zarar verme.

Zararn muhtemel alcsnn maruz kaldğ büyüklük- veya sözkonusu alcnn

tehlikeden etkilenme ölçüsü

Zarar veren bir tehlikenin meydana gelme olaslğnn oran ve zararn ciddiyet

derecesi.

Onu riskin aşağdaki şekillerde azaltlabileceği izler:

- Ayn amac yerine getiren ancak işlem srasndan riski önemli miktarda azaltan alternatif bir

hammadde seçilmesi.

- Maruziyeti azaltmak için bir kontrol tedbiri alnmas, örneğin geliştirme işi srasnda çeker ocak

kullanlmas.

Ancak, herhangi bir maddenin tehlikeli niteliği tek başna dikkate alnmamaldr çünkü işlem ve

maddeyi kullanan kişiler, riski en aza indirmek için gereken kontrolleri sklkla belirleyecektir.

Çoğu durumda, basit bir risk değerlendirmesi yeterli olur ancak daha detayl bir araştrma gerekli

olabilir.

5.2. Fizikokimyasal tehlikeler

1999/45/EC sayl Tehlikeli Müstahzarlar Direktifi, dikkate alnmas gereken 5 tehlikeli

fizikokimyasal kategori tanmlar, bunlar; patlayc, oksitleyici ve üç yanma seviyesidir (her tehlikenin

tanm için bkz § A.1.1. ). Risk değerlendirmeleri, herhangi bir önerilen yeni formülasyonun herbir

bileşen için tüm kategorileri dikkate almaldr. Aerosol formülasyonlarnda kullanlan bileşenlerin

önemli bir ksm ya alevlenir gaz ya da alevlenir sv olduğundan, geliştirmenin erken bir aşamasnda

bileşenlerin, ara ürünlerin, ürün konsantratlarnn ve bitmiş ürünlerin potansiyel alevlenirliği dikkate

alnmaldr.

Tehlike verilerinin ana kaynaklar, tedarikçilerin Güvenlik Veri Sayfalar(SDS)’dr. Bunun yerine,

benzer sistemlerin ürün bileşimi bilgilerine ait geçmiş verilere dayanan bir risk değerlendirmesi,

alevlenirlik bir sorun olduğunda bu aerosol ürünlerin belirlenmesine yardmc olabilir. Örneğin,

basnçl gazlar yanmama eğilimi göstermelerine rağmen, katlm seviyesi genellikle düşüktür, bu

sebeple karbon dioksitle itilen bir alkol bazl ürün, yine de yaklaşk %95 alevlenir malzeme içerebilir.

Hammadde, itici tipi ve konsantrat/itici gaz orannn dikkatli seçilmesi yoluyla, ürün geliştirici, üretim

esnasnda yanma riskini etkileyebilir. Sonuç olarak, yanma tehlikesi ve bir ürünle ilişkili risklerin

geliştirme sürecinde tamamen değerlendirilmesi elzemdir.

Toz malzemeler aktarlrken, sürtünmeyle statik elektrik oluşturma potansiyellerinin farknda olun

ve toz patlamalarn engellemek için uygun önlemleri aln!

Tozla çalşrken, yeterli toz ekstraksiyonu olmasn sağlayn. Toz filtrelerinde, tüm iletken ksmlar,

iletken filtre bezi destek sepetleri, kelepçeler, kayşlar vb topraklanmaldr.

25

5.2.1 Laboratuvar için pratik admlar

Risk değerlendirmesi, hammaddenin alevlenir olduğunu gösterirse, o halde, buhar tutuşmas riskinin

ortadan kaldrlmasn sağlamak için, hazrlama alan ve proses ekipmann incelemek önemlidir.

Alevlenir malzemeler, bir yanmaz alanda muamele edilmeli ve işlenmelidir. Çok düşük parlama

noktas olan malzemelere özellikle dikkat edilmelidir. Proses için kullanlan tanklardan kaynaklanan

buhar kayb, örneğin kapal kaplar kullanmak veya işlem srasnda düşük scaklklar muhafaza etmek

suretiyle asgariye indirilmelidir. Hazrlk alanndaki havalandrma/ekstraksiyon, ortamda alevlenir

karşmlarn birikmesini engelleyecek şekilde tasarlanmaldr. Alevlenir bileşenlerin ve bitmiş ürün

konsantrat ve/veya aerosolün işlenmesi srasnda depolamaya da dikkat edilmelidir.

Alevlenir malzemelerin, yüzeyler veya topraklanmamş cihazlardan, ve operatör tarafndan giyilen

giysilerden (özellikle ipekli veya naylon) kaynakl statik boşalmlar tarafndan tutuşturulabileceği

hatrlanmaldr. Tüm aletler, özellikle çok düşük parlama noktas olan svlar muamele edilirken

topraklanmaldr. Ayrca, statik yük oluşumunu engellemek için ayakkab ve zemin kaplamas iletken

olmaldr.

Gerekli yangnla mücadele ekipman bulunmal ve bunlarn doğru şekilde kullanm, formülasyon

hazrlamaya başlanmadan evvel öğrenilmelidir.

5.3. Sağlk ve Çevresel Tehlikeler

1999/45/EC sayl Tehlikeli Müstahzarlar Direktifi, dikkate alnmas gereken 10 tehlikeli sağlk ve

çevre etkisi listelemektedir: çok toksik, toksik, kanserojen, mutajen, üreme sistemi için toksik, zararl,

aşndrc, tahriş edici, alerjik, ve çevre için tehlikeli. Bunlarn bazlarnn da, ya etki şekli ya da çeşitli

tehlike derecelerini yanstan alt kategorileri vardr (ilave bilgiler için bkz § A.1.2.).

Formüldeki aerosol itici gaz, çözücü ve toz madde, örneğin silika, alüminyum tuzlar, boya

pigmentleri potansiyel olarak tehlike madde saylmaldr. Bu sebeple yeni bir formül hazrlamadan

evvel, bir kaza halinde uygun tbbi tavsiyede bulunmak için bileşenlerin toksik değerlendirilmesi

yaplmaldr. Değerlendirme sonuçlar ayrca, giyilecek uygun kişisel koruyucu ekipman (PPE) ve

çalşanlar tarafndan izlenecek çalşma prosedürlerini öngörmek üzere kullanlmaldr.

Değerlendirmeler resmi veya gayrresmi şekilde kayt altna alnmaldr. Yerel mevzuata bağl olarak,

toksik maddeye kişisel maruziyete dair verilerin, ölçüm tarihinden sonra 30 yldan fazla bir süreyle

saklanmas gerekebilir.

Zaman ağrlkl ortalama baznda ksa vadeli ve uzun vadeli maruziyet seviyelerine dikkat edilerek,

tüm bileşenler kullanlmadan evvel bir kimyasal risk değerlendirmesine tabi tutulmaldr.

Değerlendirme gerektirdikçe, ağzdan alma, soluma veya deri yoluyla maruziyeti önlemek için uygun

çalşma metotlarndan yararlanlmaldr.

26

5.3.1 Laboratuvar için pratik admlar

5.3.1.1. Soluma

Potansiyel bir soluma tehlikesi tanmlandğnda, laboratuvar ortamnda oluşmasn önlemek için

tedbirler alnmaldr. Tüm malzemelerin ortam konsantrasyonu daima mümkün olduğunca düşük

tutulmal ve Mesleki maruziyet snr (OEL) hiçbir zaman aşlmamaldr.

Cihaz kaynakl buhar kayplarnn azaltlmas, yani kapal kaplar kullanmak veya üretimde düşük

scaklk muhafaza etmek suretiyle, ortamda tehlikeli buharlarn birikmesini engelleyebilir. İstenmeyen

buhar kayb olaslğnn olduğu durumlarda, iş alanndaki seviyelerin OEL’nun oldukça altnda

kalmas için yeterli havalandrma /hava ekstraksiyonu sağlanmaldr.

Birden fazla tehlike madde içeren bir malzeme karşmnn muamele edildiği durumlarda,

havalandrma kontrolü, tüm malzemeleri ilgili mesleki maruziyet snrlarnn (OEL) altnda tutmak

için gereken hava akm üzerinden hesaplanmaldr.

Buharlarn operatörden uzağa ekstrakte edilmesini ve onlara doğru çekilmemesini sağlamak önemlidir.

İş ortamnda başka kişiler varsa, bu kişiler, buharlar operatörden uzağa ama onlara doğru taşyan hava

çevrimi şekilleri yoluyla meydana gelebilecek tehlikeli seviyelere maruz kalmamaldr.

Tehlikeli malzemelerin kullanlacağ durumlarda üretilecek ürün miktarna da dikkat edilmelidir;

örneğin, aşr maruziyet riskini azaltmak için parti ebadnn asgariye indirilmesi.

OEL’in aşlmasnn olas olduğu herhangi bir durumda, sözkonusu durumu engellemek için iş

program yeniden tasarlanmaldr (örneğin yerlerine daha az tehlikeli bileşen kullanlmas). Bu

mümkün değilse ve OEL’in aşlmas olaslğ devam ediyorsa, uygun, doğru şekilde muhafaza edilen

solunum maskeleri kullanlmaldr.

Üretimde toz halinde malzemenin kullanlacağ hallerde, toz partiküllerinin solunmasn engellemek

için koruma temin edilmelidir. Tozlarn uçuşmasn engellemek ve, uygun korunma tedbirleri

alabilmeleri için potansiyel sorun hakknda ayn iş ortamndaki diğerlerini bilgilendirmek için,

sözkonusu malzemeleri muamele ederken dikkat edilmelidir.

5.3.1.2. Cilt veya Deri temas

Kimyasal risk değerlendirmesinin bir parças olarak, malzemelerden herhangi birinin tehlikeli ciltsel

özellikleri olup olmadğna dair verilere danşlmaldr. Bu tip bir tehlike tespit edilirse, deri kontağn

engellemek için tedbirler alnmaldr yani uygun giysiler, eldiven vb yoluyla. Kaza halinde doğru

tedavi metodu anlaşlmal ve uygun tedavi imkanlar mevcut olmaldr.

27

5.3.1.3. Ağz yoluyla alma

Hammaddelerin kazaen:

- gda veya içeceklerin tüketildiği alanlara

- kirli eller, muamele işlemi srasnda ve sonrasnda giyilen giysiler sebebiyle operatörün ağzna

aktarlmasn engellemek önemlidir.

28

İtici gazlar

Bölüm 6

İtici gazlarn, özellikle hidrokarbon ve DME’nin saklanmas, muamele edilmesi ve güvenli

kullanmyla ilgili pekçok yönetmelik mevcuttur. Bu Bölümün amac, bu yönetmeliklerin hepsinin tüm

içeriğini yinelemek değildir; bunlar bazen ülkeye bağldr ve bu sebeple kullancnn sorumluluğudur.

Tabi ki kullanclarn, onlar okuyup onlara riayet etme görevi vardr. Bu Bölüm, laboratuvar çapnda

itici gaz muamelesine ait uygulamalara ve iyi uygulamalarn tanmna odaklanr.

Bu yönetmelikler haricinde en iyi kaynak, herhangi bir itici gazn güvenli muamelesiyle ilgili herhangi

bir şüphe varsa, tedarikçinizdir.

6.1. Depolama ve Elle Muamele

6.1.1 Genel

Laboratuvar daima temiz ve düzenli tutulmal ve asla itici gazlara yönelik genel bir depo alan haline

gelmesine izin verilmemelidir. Laboratuvar çalşmasnn acil ihtiyaçlarn karşlamak için yeterli

minimum itici gaz miktar aşlmamaldr. Ana depolama alan, çukur veya drenden uzak, etraf kapal

olan ve yetkisiz kişilerin girişine izin verilmeyen ve vandalizmden korunan güvenli bir alanda

bulunmaldr. Alan iyice havalandrlmal ve s kaynağndan veya muhtemel alevlenir çözücü veya

yakt szntsndan ayr tutulmaldr. Alevlenir, alevlenmeyen ve basnçl itici gazlar, depoda, yerel

hükümlere göre hem dolu hem de “boş” kaplar olarak birbirlerinden ayrlmaldr. Her itici gaz, tanma

ve güvenli kullanm için belirgin şekilde etiketlenmelidir. Ayrca, depolama tesisleri 1999/92/EC

sayl ATEX Direktifinin (saklanan miktara, risk envanterine ve alnan önlemlere bağl olarak)

kapsamna girebilir ve bu mevzuata uygun olarak korunmaldr.

6.1.2 İtici gaz Paketleri

Laboratuvarda kullanlan itici gazlar genellikle gaz silindiri veya bilinen aerosol kaplar içerisinde

bulunur. İtici gaz silindirleri basnç kaplar olduğundan, doğru şekilde taşnmalar elzemdir.

- Bunlar asla düşürülmemeli veya özensiz taşma sebebiyle hasar görmemelidir.

- Taş veya keskin nesnelerin zarar verme riski bakmndan bunlar asla yerde yuvarlanmamaldr.

29

- Silindirler taşnmadan evvel, önce regülatör çkarlmal ve koruyucu vana domu (varsa) skca

taklmaldr. Özellikle sözkonusu silindirlerin taşnmasna yönelik tasarlanmş yük arabasnn

kullanlmas tavsiye edilir.

- Silindirler, kullanmda veya depolama konumunda skca zincirlenmelidir.

- Silindirler, yana yatk şekilde saklanmamaldr.

Büyük konteynerlerden örneğin toptan üretim besleme veya depolama tanklarndan silindir doldurmak

yasaktr. Silindirleri, itici gaz karşmlar hazrlamak için karştrma tank olarak kullanmak da

yasaktr. Bir silindir aşr doldurulur ise, scaklktaki hafif bir yükselme, konteynerin içinin sv dolu

hale gelmesine sebep olabilir. Daha fazla scaklk artş hzla hidrolik basnç yaratr ve bu da

konteynerin şiddetli bir şekilde deforme olmasna veya parçalanmasna sebep olabilir. Bir silindir sv

dolu iken, scaklk artşnn 3 barlk bir ilave basnca sebep olacağ bilinir! Ayn sebeple, geri

dönüşsüz vanalar takl olmadkça, svlaştrlmş gaz silindirleri asla beraber manifold edilmemelidir.

Standart dş itici gaz karşmlarnn gerekli olduğu hallerde, bu, yalnzca bu amaç için tasarlanmş

ekipman kullanarak her itici gaz bileşenini ayr ayr çoklu atş dolumu (multi-shot filling) yapmak

suretiyle gerçekleştirilebilir. En düşük iç basnc olan itici gazla başlayn ve en yüksek iç basnc olana

doğru çalşn böylece besleme konteynerinin içerisine ters ykama olaslğ her durumda en aza iner.

Baz uygulamalar için, bir basnçl gaz ilave etmek suretiyle rezervuar konteyneri içerisindeki basnc

daha da artrmak gerekebilir. Oluşan basncn

asla o konteynerin maksimum güvenli çalşma

basncn aşmasna izin verilmemelidir. Bu tür

işleme başlamadan evvel daima tedarikçilerin

bilgilerine danşn. Bir silindire aşr basnç

uygulandğnda, basnç regülatörünün arza

yapmas halinde o konteyneri korumas için gaz

besleme hattna bir boşaltma aygt taklmaldr.

Bu aygt, ebat olarak gazn tüm akşn güvenle

atmosfere vermek için yeterli olmaldr.

Gerekli görülen her ne amaçla olursa olsun

herhangi bir basnçl kabn stlmas yalnzca

son derece dikkatli bir şekilde yaplmaldr.

Sözkonusu stma yalnzca, bir sanayi onayl su

banyosunda yaplmaldr. Bu şekilde muamele

edilen aerosol, konteynerin arzalanmas halinde

operatörü korumak için bir tel kafes içinde

emniyetli bir şekilde tutulmaldr.

Ana termostatn arza yapmas halinde, su

banyosuna bir emniyet termostat taklmaldr.

Asla, çplak alev, radyan elektrikli stclar veya

canl buhar ile doğrudan s uygulanmamaldr.

Aerosol tenekesinin szdrp szdrmadğna

bakmas için kişilerin asla su banyosunun

üzerine eğilmelerine izin vermeyin. Su

banyosunda bir aerosol tenekesi patlarsa

(örneğin scaklk snr arzas veya hasarl

teneke sebebiyle) patlamann kuvveti çok ciddi

olacaktr ve tenekenin ve/veya scak suyun

çarpmas sebebiyle ciddi yaralanmalara sebep olabilir!

30

Aerosol kabn basncn artrmak için asla scak musluk suyu kullanmayn (örneğin daha iyi aktarma

amacyla) çünkü bu kontrolsüz bir şekilde basnc artrp tenekenin muhtemelen arzalanmasna sebep

olabilir. Bir kaptan diğerine itici gaz aktarmak zor ise, aktarmay kolaylaştrmak için alc aerosol

tenekesinin soğutulmas tavsiye edilir.

Aerosol itici gaz taşmş olan ve aslnda boş olan bir silindir, hala itici gaz buhar taşr ve sanki dolu

imiş gibi muamele edilmelidir. Hava girebileceğinden ve, itici gazn alevlenir olmas halinde patlayc

bir karşm oluşturabileceğinden valf asla açk braklmamaldr.

Svlaştrlmş gaz silindirinin net içeriği yalnzca kantar ile belirlenebilir. Bir basnç göstergesinde

okunan değer yanltc olabilir ve her halükarda yalnzca iç basnc gösterir ancak içindekilerin

seviyesini göstermez.

Boş aerosol kaplarn imhas için, Bölüm 10 İmha’da belirtilen özel önlemler alnmas gerekir.

6.1.3 İtici Gaz Muamelesi

Laboratuvarda kullanlabilecek tüm itici gazlarn farkl kimyasal ve fiziksel özellikleri örneğin çözücü

gücü ve buhar basnc vardr. İtici gaz muamele etmek için kullanlan tüm ekipman, boru tesisat ve

özellikle mühürler, itici gazn tüm olas kimyasal özelliklerine dayanabilmeli ve sözkonusu itici gazn

fiziksel özellikleriyle orantl bir yeterli güvenli çalşma basnc olmaldr. Bu konuda özellikle

dimetileterin ('DME') saldrgan doğasna dikkatinizi çekeriz.

Tüm itici gazlar daima gereğince muamele edilmeli ve yalnzca bir çeker ocak gibi iyi havalandrlan

alanlarda muamele edilmelidir. Düşük kaynama noktalar dikkate alndğnda, sv veya buharn deriye

ve özellikle gözlere püskürtülmesini engellemek için uygun koruyucu giysi kullanmak yoluyla uygun

önlemler alnmaldr çünkü dokular veya göz svlar donabilir. Svlara uzun süreyle maruz kalnmas

cilt şikayetlerine sebep olabilir.

Geçici itici gaz boru tesisatlarndan kaçnlmaldr. Esnek boru tesisatnn monte edildiği durumlarda,

sürtünme sebebiyle olas hasar bakmndan tesisat düzenli aralklarla denetlenmelidir. Eğer plastik

boru tesisat kullanlrsa, bu örgülü ve takviyeli olmal ve itici gazla kimyasal uyumluluğu

onaylanmaldr. Dolum ekipmannn bakmndan evvel, tüm sistemin güvenli ve kontrollü bir şekilde

havalandrlmas ve sonrasnda bir asal gazla örneğin azotla temizlenmesi gerekir. Eğer plastik (iletken

olmayan) boru tesisat kullanlrsa, toprak sürekliliği sağlanmaldr. Pratikte, itici gazlar muamele

ederken(veya örneğin bir sznt olduğunda) plastik(iletken olmayan) boru tesisatyla statik elektrik

oluşumunu engellemek çok zor olacaktr. Bu sebeple, işlemden evvel sistem, statik elektrik konusunda

bir uzman tarafndan dikkatlice kontrol edilmeli ve bu plastik bağlantlardan kaçnlabildiği

durumlarda bunlarn yerine iletken parçalar taklmaldr. Pekçok farkl itici gazn kullanlabileceği bir

laboratuvarda, itici gaz dş mekanda iyi havalandrlan bir yere güvenle boşaltabilecek uygun bir

havalandrma tertibatnn bulunmas gerekir. Uygun ayrca, egzoz tertibatnn asla, boşaltlan gazlar

için bir tutuşturma kaynağ gibi hareket etmemesi gerektiği anlamna gelir (tasarm ilgili ATEX

Direktifi 94/9/EC hükümlerine 2 göre olmaldr).

İtici gazlar sk değiştirildiğinde itici gaz kayplarn asgariye indirmek için, boru tesisat bir

minimumda tutulmaldr. Kendinden szdrmazlk sağlayan, hzl bağlama-çözme hortum kaplinleri

kullanlmaldr. Her işlemin sonunda, itici gaz kaynağ bağlants, silindir vanasndan ve pompa

güvenli kapama vanalarndan kesilmelidir.

2 Klavuza şuradan ulaşlabilir: http://ec.europa.eu/enterprise/atex/guide/index.htm

31

6.2. İtici Gaz Sistemleri

Bu belge çerçevesinde, aerosol itici gazlar aşağdaki kategorilere ayrlabilir:

- Alevlenmeyen svlaştrlmş itici gazlar örneğin,

Hidroflorokarbon HFC-134a (1,1,1,2-tetrafloroetan, HFA-134a)

- Alevlenir svlaştrlmş itici gazlar örneğin,

Hidrokarbonlar (Propan, Bütan, İzo-bütan)

Dimetil eter ('DME')

Hidroflorokarbon HFC-152a (1,1-difloroetan, HFA-152a)

- Basnçl çözünür ve çözünmez gazlar örneğin,

Hava, Azot (N2), Karbon Dioksit (CO2), Nitröz Oksit (N2O).

Ortam konsantrasyonlar bir minimumda tutulmal ve asla önerilen Mesleki maruziyet snrn (OEL)

aşmasna izin verilmemelidir.

Ksa süreyle bile olsa çok yüksek konsanstrasyonlarda gaz veya buhar solunmasndan kaçnlmaldr

çünkü bu bilinç kaybna veya hatta ölüme sebebiyet verebilir. Bu yalnzca alevlenir itici gazlar için

geçerli değildir ama ayrca bazen “hiç tehlikeli olmadğ” varsaylan ancak koşullar kötüyse ölüme bile

yolaçabilen azot için de geçerlidir. Buhar solunmasnn etkilerinden muzdarip herkes, açk havaya

çkarlmal ve dinlendirilmelidir. Tbbi tavsiye istenmelidir.

6.2.1 Alevlenmeyen Svlaştrlmş İtici Gazlar

Alternatif florokarbon itici gazlarn araştrlmas için yaplan önemli çalşmalardan sonra, önceden

kullanlan yanmaz kloroflorokarbon (CFC) itici gazlarnn yerine hidroflorokarbon HFC-134a

kullanlmaktadr. Bu itici gaz, alevlenmeyen tek izinli svlaştrlmş itici gaz olduğu sürece tektir.

Ancak, 200°C’nin üzerindeki scaklklarda bir yangna sebep olacağ ve bir yangnda, HFC-152a gibi,

çok aşndrc (HF) ve toksik (COF 2 ) olan hidroflorik asit (HF) ve de karbonil florür (COF2)

salacağn ve bu sebeple ekipmana “saldracağn” dikkate almak çok önemlidir. Daha önemlisi, bu tür

bir yangnn civarnda olan kişiler için dumandaki HF ve COF2 çok tehlikelidir. Bu sebeple, bu

alevlenmeyen itici gazlar muamele ederken özel şartlar da gereklidir.

Bu itici gazn kaynama noktas düşüktür ve tek başna itici gaz olarak kullanldğnda yüksek basnç

üretir (21°C’de 4.9 bar ; 55°C’de 13.9 bar). Buhar basncn normal aerosol standartlaryla uyumlu

değerlere düşürmek için uygun çözücülerle veya diğer itici gazlarla karştrlmas gerekir.

32

6.2.2 Alevlenir İtici Gazlar

Bu itici gaz grubu aşağdakilerden

meydana gelir:

- Alifatik hidrokarbon karşmlar

(Propan, bütan, izo-bütan)

-Dimetil eter ('DME')

- HFC-152a.

Bu maddelerin tümü havada alevlenir

karşmlar oluşturur ve Bölüm 4

Laboratuvar için Tasarm ve İyi

Çalşma Uygulamalar’nda detaylar

verilen güvenlik prosedürlerine sk bir

şekilde uyulmaldr.

6.2.2.1. Hidrokarbon İtici gazlar

Bu ana itici gaz gurubu, aerosol formülasyonu yapan kişinin ihtiyaç duyduğu belirli buhar basnçlarn

vermek üzere temelde propan, n-bütan ve izo-bütan(izo-pentan da kullanlr) karşmlarndan

hazrlanr. Hidrokarbonlarn kaynağ, doğal kaynaklar olduğundan, az miktarda etan, propilen ve

pentan gibi diğer uçucu hidrokarbonlar ve düşük seviyede (en fazla 2%) çözünmemiş hidrokarbonlar

içerirler. Gereken uygulamaya bağl olarak farkl basnçta karşmlar tedarikçi vastasyla temin

edilebilir.

6.2.2.2. Dimetil eter ('DME')

DME saf bir kimyasal bileşik olarak temin edilir. Su ile karşlabilirliğinin yüksek olmas ve yüksek

çözücü gücü gibi eşsiz özelliklerinden ötürü, spreylendiğinde tamamen yanmaz aerosol ürünler

formüle etmek mümkündür. Yine de, bu itici gaz muamele ederken ayn sk önlemlerin alnmas

gerekir.

Belirtildiği gibi, bu itici gaz sradş güçlü çözücü gücüne sahiptir ve bu da elastomer mühür ve

kaplinlerin hasar görmesine ve bu sebeple sznt tehlikesine sebep olabilir. Bu özellik, onunla temaz

etmesi muhtemel herhangi bir ekipmann tasarm sürecinde dikkate alnmaldr. İlgili tedarikçilerin

bilgisine daima başvurulmaldr.

6.2.2.3. HFC-152a (Difloroetan)

Hidroflorokarbon HFC-152a da saf bir kimyasal bileşik olarak temin edilir. Bu itici gazn, 120 3 ‘lük

Global Isnma Potanyeli (GWP) vardr ve 842/2006 N°’lu F- gazlar Yönetmeliği (AT)’nde(bir

bileşenli köpük ve 'yeni' aerosoller) yasaklanacak olan HFC-134a yerine baz uygulamalarda

kullanlabilir.

33

3 Kaynak: F-gazlar Yönetmeliği (AT) N°842/2006, Ek I

34

Hidroflorokarbon HFC-152a, tüketici ürünlerinde U.S. EPA 4 veya CARB 5 VOC 6 standartlarna uymak

için, özellikle ABD pazar için Avrupa’da üretilen ürünlerde (örneğin saç spreyleri) de kullanlr.

6.2.2.4. Alevlenir itici gazlarn fiziksel özellikleri

Farkl itici gazlarn fiziksel özellikleri için, ilgili tedarikçilerden temin edilebilen itici gaz güvenlik veri

sayfas (SDS)na başvurulur.

6.2.2.5. Alevlenir itici gazlarn Muamelesine yönelik Özel önlemler

Kendinden güvenlikli olduklar onaylanmadğ sürece, alevlenir itici gazn depolanmas veya dolumu

için tasarlanmş bir odaya asla kibrit, çakmak gibi tutuşturma kaynaklar veya hesap makinesi, cep

telefonu ve iletişim araçlar gibi elektronik ekipman getirilmemelidir. Bu bakmdan, alevlenir gazlarn

Minimum Tutuşturma Enerjisi’nin (MIE) 1 mJ’un oldukça altnda olduğunu ve bunun da çok çeşitli

tutuşturma kaynaklar ile bir alevlenir bulutu tutuşturmay kolaylaştrdğn belirtmek faydal olur.

Tüm alevlenir itici gazlara yönelik depolama tesisleri, kritik seviyelere kadar gaz birikimini

engellemek amacyla yeterli havalandrma sağlayacak şekilde tasarlanmaldr. Mümkün olduğunca,

ana binalarn dşnda bulunmal ve doğal havalandrmas olmaldr. Mevzuatça bodrum kat seviyesinde

depolama yasaktr ve ağr buharlarn birikme olaslğndan dolay her halükarda bundan kaçnlmaldr.

Tüm gaz dolum odalarnda daima çalşr halde yeterli havalandrma olmaldr. İtici gaz

konsantrasyonun patlama alt limitinin(LEL) %20’sini aştğ bir sznt olmas halinde, hava akş hz

artrlmaldr. Yüksek LEL değerinde (çoğunlukla 40% LEL kullanlr) tüm gaz beslemesinin

durdurulmas tavsiye edilir. Bu önlemler, gaz dolum odas risk değerlendirmesine göre olmal ve yerel

mevzuata uymaldr.

Tüm gaz dedektörleri, daima doğru çalşmalar için düzenli olarak kalibre edilmelidir. Dedektörlerin,

bu alanda kullanlabilecek herhangi diğer malzeme tarafndan hassasiyetlerinin azaltlmasn

engelleyecek şekilde tasarlanmaldr.

Depo veya dolum alanndan çalşan elektrikli ekipmanlar tamamen yanmaz

olmal ve ATEX Direktifi 94/9/EC bölgelendirme ve snflandrmaya göre "Ex"

derecelendirmeli olmaldr.

İlgili olduğunda örneğin alevlenir ortam riski olmas durumunda kvlcm

korumal aletler kullanlmaldr. Aletlerden kaynaklanan kvlcmlarn, hassas

alevlenir karşmlar tutuşturabildikleri kantlanmştr.

Statik yük birikimi, alevlenir itici gazlarn dolumunda önemli bir tehlikeyi ifade

eder. Tüm ekipman yeterli biçimde topraklanmaldr. Topraklama düzenli olarak kontrol edilmelidir

(örneğin bir onayl harici şirket tarafndan).

Personel giysileri, benzer tehlikeleri asgariye indirecek şekilde seçilmelidir.

Statik elektrikle ilgili en önemli unsurlardan biri ayakkab ve zeminlerdir. Bunlar, statik yük

oluşumunu engellemek için uygun şekilde iletken olmaldr. Statik elektriğin tehlikeleri değerlere

yükselmesini engellemek için, genelde 10 8 Q’luk bir maksimum operatör ve zemin kombinasyonu

toprak direnci güvenli saylmaktadr.

4 U.S. EPA: ABD Çevre Koruma Ajans

5 CARB: California Hava Kaynaklar Kurulu

6 VOC: Uçucu Organik Bileşik

35

6.2.2.6. Karşmlar

Alevlenir ve alevlenmeyen gaz karşmlarnn dolumu yaplrken, tek başna alevlenir gazlar için

alnan tüm önlemler sürdürülmelidir.

6.2.3 Basnçl ve Çözünmüş Gazlar

Birkaç basnçl gaz, aerosol itici gazlar olarak kullanlmaktadr. En sk kullanlanlar:

- Çözünmeyen örn. Hava, Azot (N2)

- Çözünen örn. Karbon Dioksit (CO2), Nitröz Oksit (N2O).

Bu itici gazlar, tek itici gaz olarak veya alternatif olarak bir aşr basnçlandrma ajan olarak

kullanlabilir.

Herhangi bir silindire taklan basnç regülatörünün, kullanlan gaza uygun olarak seçilmesi ve üretici

talimatlarna uygun olarak düzenli olarak denetlenip bakmnn yaplmas gerekir.

Gaz silindirlerine daldrma tüpü takl olabilir veya olmayabilir. Herhangi bir dolum ekipman ile

doğru silindir tipinin kullanlmas elzemdir. Aksi halde, ekipman, ekipmann tasarlanmş olduğunu

basnçlarn üzerinde basnçlara maruz kalabilir. Bu kişisel yaralanmalara sebep olabilir. Aşr dolu

veua aşr basnçl aerosol kaplar dikkatle muamele edilmeli ve Ek 5 Kusurlu Kaplarn Muamelesi’nde

açklanan yöntemlere göre imha edilmelidir.

6.3. Buharlaşan itici gazlar için hacimde artş

Svlaştrlmş itici gazn gaza geçişi saniyelik bir olaydr ve 250-350 katlk bir hacim artşyla

sonuçlanr (kullanlan itici gaz tipine bağl olarak). Patlama alt snrna (LEL) kadar gazla karştrmak,

daha da büyük alevlenir gaz bulutuna sebep olur.

Pratik olarak, 100 ml svlaştrlmş itici gazn salnmasnn, 1000-1500 litrelik bir alevlenir gaz

bulutuna sebep olduğu söylenebilir!

36

Aerosol Dolumu

Bölüm 7

Aerosol üretiminin çeşitli konular arasnda,

gazlandrma aşamas, basnçl sistemler sözkonusu

olduğundan, personele yönelik en büyük tehlike

alanlarndan birini sunar. Sznty engellemek için özel

dikkat gösterilmeli ve tüm gazlandrma ekipman

düzeni olarak bakm görmelidir.

Arzal veya aşr dolu aerosol kaplarn parçalanma

olaslğ, dikkate alnmas gereken diğer bir tehlikedir.

Aerosol itici gazlar genellikle alevlenir niteliklidir ve bu

sebeple ilave yangn veya patlama riski taşr.

Laboratuvar gazlandrma teknikleri, özellikle aktarmal

dolum, sklkla operatörü bu potansiyel tehlikelere

yaknlaştrr.

Bu sebeple, aerosol kaplarn gazlandrmasnda görevli

tüm personel maksimum dikkat göstermeli ve tüm

uygun güvenlik ekipmann kullanmaldr. Dolum

işlemlerinde göz korumas özellikle önemlidir.

Sigara içmek daima yasaktr.

7.1. Kabn Mukavemeti

Bir aerosol laboratuvarnda genellikle çeşitli yap, ebat, mukavemet ve malzeme özelliği olan çok

sayda boş kap bulunur. Kap, doldurulan formülasyona uygun olarak dikkatlice seçilmelidir.

Deformasyon ve patlama test basnc bakmndan kabn mukavemeti daima içerisine doldurulmak

istenen maddeler için yeterli olmaldr. Saklanan boş kaplar, basnç derecelendirmelerine göre

tanmlanmaldr.

Bu konular hakkndaki bilgiler, 75/324/EEC sayl Aerosol Kaplar Direktifinin kapsamna girer.

Cam kaplar kullanrken kap mukavemetine özellikle dikkat edilmelidir. Bu bölümde § 7.5.7’e

baknz.

37

7.2. Dolum Miktarlarnn Kontrolü

Bir scaklk artşna maruz kaldğnda hidrolik basnç sebebiyle kaplarn sv dolu hale gelmesi ve

patlamas tehlikesini önlemek için, laboratuvar personelinin maksimum dolum seviyelerini kontrol

etmeleri elzemdir. Çeşitli kap tipleri için maksimum güvenli dolum seviyeleri, 75/324/EEC sayl

Aerosol Kaplar Direktifinde verilmiştir.

Ancak, maksimum dolum koşullar hacim cinsinden tanmlanrken, bunlar kantarla tartmak suretiyle

ve ürün yoğunluğu bilgisiyle en kolay şekilde kontrol edilir(Bkz standart FEA 605 Dolu aerosol

paketleri - aerosol formülasyonlarnn yoğunluğunun ölçülmesi).

7.3. Konsantrat Dolumu & Kap Mühürleme

Laboratuvarda aerosol kaplara konsantrat dolumu, Bölüm 5 Proses Bileşenleri (Formülasyon)’da

açklanan önlemlerle ayn önlemlere tabi olmaldr. Uygun olduğunda aşağdaki önlemler de

alnmaldr:

- Doldurmadan evvel, hasar bakmndan boş kaplar ve valfleri inceleyin. Gerektiğinde reddedin.

- Konsantrat doldurulurken, içindekilerin kaybn, kirlenmeyi, su buhar veya oksijen “girmesini”

engellemek için mümkün olduğunca çabuk bir şekilde valfler kvrlmal/yerine bastrlmaldr. Ayrca,

kvrlmamş tenekeler dökülmeye müsaittir.

- Hedeften sapmay ve ekipmandaki bir arzay tespit etmek için kvrma ebatlar sk sk ve düzenli

aralklarla kontrol edilmelidir.

Kvrma/bastrma ebatlarnn ilgili tolerans değerleri içersinde olmas gerekir. Gerekirse, bağl olarak,

kvrc, kabul edilen protokole uygun olarak ayarlanmaldr. Yanlş kvrma/bastrma ebatlar olan

kaplar mümkün olduğunca çabuk imha ediniz. Bölüm 10 İmha’ya müracaat edin.

7.4. Teneke temizleme

Temizleme, valfi yerine sabitlemeden evvel kabn üst boşluğundan havann çkarlmasdr. Bu işlem,

kap basnc güvenli snrlar içerisinde tutmak ve ürün stabilitesi ve sprey özellikleriyle ilişkili teknik

sebeplerle yaplr.

Paketteki tüm havann çkarlmas gerekli değildir ve baz durumlarda korozyon performansna zarar

verebilmektedir çünkü baz sistemlerin stabilizör olarak az miktarda havaya ihtiyac vardr. Genel

uygulama, valfi yerine kvrmadan evvel paketteki hava hacminin yaklaşk yarsn çkarmaktr.

Basnçl dolum yaplrken, eğer havay çkarmak için birşey yaplmadysa, fazla hapsolmuş hava

sorunu meydana gelir. Bu yöntemle, valf yerine oturmadan, konsantrat kendi hava hacmini çkarr.

Kvrmadan sonra, itici gaz valften basnçl doldurulur ve bu da kalan hapsolmuş havay svnn

üzerine bastrr, böylece paket içerisindeki basnc belki de tehlikeli bir seviyeye yükseltir.

38

Fazla hava mevcutsa aktarmal (veya dengeli) dolum zor olabilir. Tam dolu ağrlklar elde etmek

yavaş veya imkansz olabilir ve aktarma hattna/kabna ara sra ters geri akş kirliliğe sebep olabilir.

Genel ürün kalitesi için temizleme normalde tercih edilirken, havann varlğnn faydal olduğu

uygulamalarn olduğu da not edilmelidir. Bunlar, tamamen sözkonusu olan formülasyona bağldr ve

belirli örneklerden bahsetmek mümkün olmaz. İtici gaz temizlemenin baz snrlamalar vardr

örneğin, eğer konsantrat özellikle soğuksa veya temizleyici itici gaz için iyi bir çözücü ise, buharlaşma

yavaş olur ve temizleme nispeten verimsiz olabilir. Temizleyici itici gaz seçimi, sözkonusu

formülasyon ve ambalaja bağldr ve bu etkenler aklda tutularak yaplmaldr. Alevlenir itici gazlarla

temizlemeden kaçnmakla birlikte, eğer tamamen gerekliyse, aşağdaki § 7.5.3 Aktarmal Dolum’daki

güvenlik önlemlerini izleyin.

Bir laboratuvar belirli bir üretim ünitesi için çalşyorsa, o ünitede kullanlan yöntem laboratuvarda

kopyalanmaldr.

7.5. Gazlandrma

Laboratuvar ortamnda, gazlandrma birkaç şekilde yaplabilir:

- Bilinen aerosol dolum ekipmann kullanarak (§ 7.5.2)

- Aktarmal dolum (§ 7.5.3)

- Soğuk dolum (§ 7.5.5)

- Büret dolum (§ 7.5.6)

7.5.1 Genel

Gazlandrma işlemlerinde göz korumas giyilmelidir. Ayrca, ekipman doğru şekilde korunmaldr. Bir

kimyasal risk değerlendirmesi yaplmal ve uygun kişisel koruyucu ekipman tedarik edilip

kullanlmaldr.

Gazlandrma, ana laboratuvar alanndan ayr bir alanda yaplmaldr. Ayr bir özel gazlandrma odas

idealdir. Çoğu aerosol gazlar alevlenir niteliklidir; bu sebeple alan ateşe dayankl olmaldr.

Tüm bilinen svlaştrlmş itici gazlarn buharlar havadan ağrdr ve gazlandrma alan için

ekstraksiyon sistemleri tasarlanrken bu hatrlanmaldr.

Gazlandrma odasnn ana özelliklerinden Ek 2’de bahsedilmektedir.

39

7.5.2 Basnçl Doldurma

7.5.2.1. Tüm itici gazlar

Otomatik veya yar otomatik dolum ekipmannn, mekanik havalandrmal bir primer mahfaza

ile temin edilmesi

şiddetle tavsiye edilir.

Bir acil durum halinde

rutin işlemi ve gerekli

işlemleri kapsayan bir

kurulu Gazlandrma

Odas prosedürü tüm

personelce tam olarak

anlaşlmaldr.

Gazlandrma işleminin

bir risk değerlendirmesi

yaplmş olmaldr.

- Aerosol

gazlandrrken

hiçkimsenin yalnz

çalşmasna izin

verilmemelidir.

- İtici gaz szntsn engellemek için uygun önlemler daima alnmaldr.

- Bir laboratuvardaki ekipmanlar aralkl bir şekilde kullanlabileceğinden, makineler

kullanlmadğnda bile oluşabilecek hem itici gaz hem de hava kaçaklarn engellemek için düzenli

bakm yaplmaldr.

- Bir makine birkaç farkl itici gaz için kullanldğnda, son kullanlan itici gaz makine üzerinde

gösterilmelidir. Daha iyisi, bir kullanm günlüğü tutulmaldr.

- Tüm mühürler, kullanlan itici gaza uygun olmaldr. DME kullanrken özellikle dikkatli olunmaldr.

- İtici gaz değiştirirken, itici gaz kaynağn kapatn ve tercihen ekstraksiyon sistemi vastasyla

kullanlmamş itici gaz ekipmandan kontrollü boşaltma ile dş ortama boşaltn. Diğer bir yol da,

akabinde imha etmek üzere uygun aerosol kaplara doldurmaktr. Bölüm 10 İmha’ya müracaat edin.

7.5.2.2. İtici gaz dolumu (Alevlenirlik konular)

Çoğu aerosol gazlar alevlenir niteliklidir, bu sebeple gazlandrma, bir amaca yönelik inşa edilmiş tesis

gerektirir. § 7.5.1 ve § 7.5.2.1’de verilen yorumlara ilave olarak aşağdaki noktalara özellikle dikkat

edilmelidir:

40

- Gazlandrma odas ateşe dayankl olmaldr.

- gazlandrma odas tasarmnn ana özellikleri Ek 2 – gazlandrma odas tasarmnn baz

özellikleri’nde belirtilmiştir.

- Tüm bilinen svlaştrlmş itici gazlarn buharlar havadan ağrdr ve bu özelliğe, hava ekstraksiyon

sistemi tasarmnda dikkat edilmelidir.

- Gazlandrma odasna giren laboratuvar personeli ve diğer personel, üzerlerinde aşağdaki eşyalarn

olmadğn kontrol etmelidir: Saat, cep telefonu, radyo, hesap makinesi, çağr cihaz, kibrit ve çakmak

dahil tüm olas tutuşturma kaynaklar.

- Statik elektrik oluşumunu asgariye indirme gereksinimi sebebiyle, giysiler, ipek, naylon veya diğer

sentetik liflerden ziyade pamuklu veya pamuk/polyester karşml olmaldr. Aleve maruz kaldğnda

eriyen sentetik maddelerden kaçnlmaldr.

- Ayn sebepten, zemin malzemesi ve ayakkablar, muhtemel kvlcm oluşumunu önlemek için

dikkatlice seçilmelidir. Anti-statik ayakkablar kullanlmaldr. Laboratuvarda yalnz çalşlmasna izin

verilmemelidir. Deneyimsiz kişilerin denetimsiz çalşmasna izin verilmemelidir.

- gazlandrma odasna girmeden evvel, havalandrma sistemleri ve gaz tespit sistemlerinin çalştğn

kontrol edin.

- Girmeden hemen önce topraklama noktalarna dokunmak suretiyle kişisel statik elektriği boşaltn.

- Gaz dedektörlerinin çalştrlmas, ekstraksiyon sistemi veya gaz tespit ekipmannn arzalanmas,

otomatik olarak gazlandrma işlemini kapatmal ve itici gaz besleme bağlantsn kesmelidir. Tüm

personel odadan çkmal ve kabul edilen acil durum prosedürünü izlemelidir.

Otomatik sistemlerin bulunmadğ hallerde, ekstraksiyon/havalandrma ve gaz tespit ekipmannn

çalştğndan emin olmak için düzenli kontroller yaplmaldr. Yine, yüksek gaz değerlerinin tespit

edilmesi veya cihazlarn arzalanmas halinde gazlandrma işlemine son verilmeli ve derhal itici gaz

besleme bağlants elle kesilmelidir ve tüm personel kabul edilen acil durum prosedürüne uygun olarak

tahliye edilmelidir.

- Bir tahliye sonras prosedürü düzenlenmeli ve tüm personelce net bir şekilde anlaşlmaldr. Yüksek

gaz seviyesi veya ekipman arzasnn sebepleri, yeniden girişe ve işe başlanmasna müsaade edilmeden

evvel bir kalifiye kişi tarafndan belirlenmelidir.

- Szan itici gazn tutuştuğu bir durumda, örneğin bir sznt yapan bağlantdan, onu söndürmeye

çalşmayn. Bunun yerine, yaplmas güvenliyse itici gaz beslemesinin bağlantsn kaynaktan kesin.

- Bakm yapmadan evvel, alevlenir itici gazlar için kullanlan tüm ekipman ve hatlar, azot gibi

alevlenmeyen bir gazla temizlenmelidir. Tüm ekipman, eğitimli personel tarafndan düzenli olarak

servis edilmeli/denetlenmelidir. Aralklar her laboratuvarn ihtiyaçlarna göre ekipman üreticileri,

bakm departman, vb’nden bilgi alnarak belirlenmelidir.

-Temizlik eleman, mühendis vb’nin gazlandrma odasna serbestçe girmesine izin vermeyin. Bölüm 4

Laboratuvar için Tasarm ve İyi Çalşma Uygulamalar’nda açklanan iyi tanmlanmş bir “Çalşma

İzni” sistemi olmaldr. Laboratuvar personelinin denetleme yapmas tavsiye edilir.

41

7.5.3 Aktarmal Doldurma

Az sayda teneke olduğu durumlarda veya normal gazlandrma ekipmann kullanmak mümkün

olmadğ durumlarda yaygn şekilde kullanlan bir tekniktir.

Esasen, bir aerosol kap bu işlemde, yalnzca itici gaz içeren diğer bir aerosol kaptan itici gaz, iki valfi

bağlamak için bir adaptör kullanarak aktarmak suretiyle doldurulur. Teknik, itici gazn aktarlmasn

sağlamak için iki kap arasndaki basnç farkna dayanr.

Güvenlik prosedürleri, basnçl dolum işlemleri için olanlar kadar sk olmal ve özellikle aşağdaki

önlemler, tenekeleri aktarmak ve dolumlar aktarmak için uygulanmaldr:

- Bir laboratuvarda yaplan itici gaz dolum işlemi, doğru havalandrma sistemi, elektriksel

snflandrma, gaz dedektörleri vb gibi güvenli ekipman içermelidir.

- Aktarma kaplarnn basnç performans, ilgili itici gazn buhar basnc için uygun olmaldr.

DME’nin yüksek çözücülük özelliği sebebiyle aerosolün valf bileşenleri ve conta malzemesi dikkatlice

seçilmelidir.

DME, bir PET aerosol malzemesiyle etkileşebilir.

- Aktarma tenekeleri yeniden doldurulmamaldr, aslen sebebi, sürekli yeniden kullanm sonunda

valfin arzalanmasna, akabinde potansiyel olarak tehlikeli olan itici gaz kaybna sebep olmasdr.

- Aktarma tenekeleri aşr doldurulmamaldr. Svyla dolu hale gelirlerse patlayabilir; scaklk artarsa,

hidrolik basnçtan patlayabilir.

- İtici gazn aktarmna yardmc olmas için, alc kap soğutulabilir.

- Yalnzca aktarmal dolum için özel olarak tasarlanmş valfler veya uygun adaptörlü standart valfler,

aktarma tenekelerinde kullanlmaldr.

- Dolu aktarma kaplarnda su banyosu testi yaplmaldr.

- aktarma tenekeleri net bir şekilde etiketlenmelidir. § 7.7 Kap Testi’ne baknz.

- Aktarmal dolum yaparken, göz korumas ve eldiven giyin. Herhangi bir iş yapmadan evvel bir

güvenlik değerlendirmesi yaplmş olmaldr. Aktarmal dolumun, normal gazlandrmayla ayn

koşullar altnda yaplmas tavsiye edilir.

7.5.4 Basnçl ve çözünür itici gazlar

Yüksek basnçl skştrlmş ve çözünür itici gazlar, çeşitli dolum yöntemleriyle aerosol tenekelere

doldurulur. Örneğin: "Through-the-valve (Valfin içerisinden)" itici gaz doldurucular, "kap

altndan(under-the-cup)" doldurucular veya gaz verenler-çalkalayclar(gasser-shaker).

Bir basnç ayarl itici gaz silindirini doğrudan makineye bağlamak, laboratuvar çalşmas yapmak için

yaygn bir yöntemdir. Kabn şişmesini ve patlamasn önlemek için özellikle dikkat edilmelidir.

42

- Yüksek basnçl skştrlmş ve çözünür itici gaz silindirleri, düşmelerin engellemek için daima

skca bağlanmaldr. Silindirleri taşmak için silindir taşma arabalar kullanlmaldr.

- Ayarl basnçlar, aerosol kabn nominal basncndan daha az olmaldr.

- CO2 ve N2O konusunda, silindir veya tanktan yalnzca buharn çekildiğinin garanti edilmesi gerekir.

Çok az miktarda bir sv bile derhal kabn parçalanmasna sebep olabilir. Buharlaştrc sistemin

arzalanmas da sv itici gazn sisteme girmesine sebep olabilir.

- Basnçl gazlar değiştirmek (Nitröz oksit/Oksijen), N2O veya Oksijen ile reaksiyona girebilecek tüm

eser miktarda bileşikleri temizlemek için boru ve dolum ekipmann temizlenmesini gerektirir.

- N2O ve alevlenir itici gaz karşmlar potansiyel olarak patlaycdr. İki ayr besleme sisteminin

kullanlmas tavsiye edilir. Temizlik işlemleri dikkatle yaplmaldr.

- Basnçl ve çözünür itici gazlar alevlenir nitelikli değildir ve patlamaya dayankl dolum odas

gerektirmez. Ancak, ürün konsantratlarnn özellikleri ve diğer hususlar, patlamaya dayankl ekipman

kullanlmasn gerektirebilir.

- İtici gazlarn kapal odalarda birikmesini engellemek için havalandrma gerekir.

Sağlk ve tehlikeler:

- Azot, uyarc kokusu olmayan bir gazdr. Havalandrlmayan ortamlarda aşr miktarda salnmas

hayati risk oluşturabilir.

- Önemli miktarda CO 2 ‘e maruz kalnmas, havalandrma yoluyla önlenmelidir. İşyerinde maksimum

izin verilebilir konsantrasyonu kontrol edin (güvenlik veri sayfas)

- Karbon dioksit hortum ve borularn içerisinde sv fazda hapsolabilir ve hatta sistemi tkayan kuru

buz oluşturabilir. Ani bir salnm personelin ciddi yaralanmasna sebep olabilir.

7.5.5 Soğukta doldurma

Bu teknikte, valfi bastrmadan evvel itici gaz üstü açk kaplara doldurmak için, svlaştrlmş itici gaz

kendi kaynama noktasnn altna soğutulur.

Ortamda yüksek seviyede itici gaz buharnn oluşmasna sebep olabileceğinden, ALEVLENİR İTİCİ

GAZLARLA BİRLİKTE KULLANILMAMALIDIR. Çoğu aerosol itici gazn alevlenir olduğu

düşünülürse, bu teknik aslnda kullanlmaz ve tavsiye edilemez. Ayrca bu metot basnçl itici gazlar

için uygun değildir.

43

7.5.6 Büretle doldurma

Büretle basnçl doldurma özellikle tehlikeli bir potansiyel

sunar ve bu tekniğin kullanlmasndan kaçnlmaldr.

Her halükarda, bir basnç sertifikas olmayan cam büretler

kullanlmamal, çatlak büretler laboratuvardan çkarlmaldr.

Yalnzca doğru çalşan ve düzenli olarak kalibre edilen basnç

regülatörü olan büretler kullanlmaldr. Büret doğru şekilde

monte edilmeli ve skca bağlanmaldr. Bir cam büretle çalşrken

daima güvenlik gözlükleri taklmaldr.

7.5.7 Cam/Plastik Aerosol Kaplarn Dolumu

Laboratuvar çalşmasna 3 tip (metal olmayan) kap kullanlr:

- Aerosol uyumluluk tüpleri. Bu şişeler yeniden kullanlabilir şekilde

tasarlanmştr ve 25.4 mm valf için bir açklğ bulunur. Tüpler, kullanm

srasnda daima yerinde olmas gereken plastik bir emniyet kalkan ile tedarik

edilir.

- 10/15/20 mm valfler için bir açklğ olan plastik kaplamal veya kaplamasz

klasik üretim cam şişeler. Bu kaplar yeniden kullanlmamaldr. Kaplamasz

olanlara kyasla plastik kaplamal şişeler kullanlmaldr.

- Plastik aerosoller. Plastik kap ve içindekilerin uyumluluğu

değerlendirilmelidir. Ayrca, cam aerosol kaplar gibi bunlar da yeniden

kullanlmamaldr.

Güvenli muamele koşullar:

- Kabn mukavemetinin, doldurulacak formülasyon için yeterli olduğundan emin olun. Cam kaplarn

çok kolayca zarar görebileceğini ve nakliye srasnda birbirine sürtünen şişelerin sebep olduğu hafif

aşnmann bile, arza oluşturmaya yetecek kadar şişeyi ypratabileceğini not edin. Bu sebeple,

kullanmadan evvel tüm şişeleri dikkatlice inceleyin ve özellikle boyun bölgesine dikkat edin. Tekrar

kullanlabilir kaplar da incelemede özel dikkat gerektirir.

- Dolum seviyelerini kontrol ederken özellikle dikkatli olun, çünkü cam/plastik şişelerin iç hacmi,

metal kaplara kyasla daha geniş değişime tabidir. Özellikle cam ve plastik kaplarda, ürünün

boyundaki yüzeye dokunmasna izin verilmelidir çünkü bu, itici gaz doldurulduğunda szntya sebep

olabilir.

- Valfi kabn üzerine szdrmaz yaparken dikkat edilmesi gereken özel önlemler vardr:

44

(A) Cam şişe valflerinin klasik kvrlmas. Kvrmann çok sk veya çok bol olmamasna dikkat edin.

Bu, şişe boynunu ypratabilir.

45

(B) İki parçal vidal bağlant ve valf tertibatnn kullanm. Bu, tekrar kullanlabilir uyumluluk

tüplerini szdrmaz yapmann genel yoludur ve de deneysel test kitlerinin ortak özelliğidir.

Bağlantlar, şişenin boynuna oturan naylon veya metal bir bilezik ve valfin üzerinden bileziğin üzerine

vidalanan daima metalden bir tespit parçasndan ibarettir. Bu bağlantlar yeniden kullanlabilir

niteliktedir ve çift halindedir bu sebeple kullanlmadğ zaman bağlantnn heriki parçasn beraber

saklamak gerekir. Bağlantlar, kullanmadan evvel, dişin zarar görüp görmediği bakmndan

incelenmelidir. Doğru (dş) contann, valfin üzerinde yerinde olduğunu kontrol edin ve itici gazla

doldurulmadan evvel bağlantnn skca vidalandğndan emin olun. Ayrca doğru iç contann seçilmiş

olduğunu kontrol edin. Baz itici gazlar (yani DME) conta malzemesi üzerinde istenmeyen bir etki

yaratabilir.

NOT: İçindekileri imha ederken dikkatli olunmaldr. Bağlantlarn vidasn çkarmaya çalşmadan

evvel yeniden kullanlabilir cam kaplarn basncn tamamen düşürün. Bölüm 10 İmha’ya müracaat

edin.

- Laboratuvarda şişelere itici gaz genellikle aktarmayla doldurulur. Bu işlem yüz korumas kullanarak

yaplmal ve sznt belirtisinde, doldurma durdurulmasl ve kap dikkatle boşaltlmaldr. Eğer sznt

noktas, vida bağlants ise, dolum işleminde skştrmayn ancak şişeyi boşaltp tüm işleme baştan

başlayn.

- Dolu cam veya plastik kaplar, su banyosu testi yaplmas gerekli olmasna rağmen, termal veya

mekanik şoka maruz braklmamaldr.

7.6. Aşr dolu Kaplar

Aşr dolu kaplar bir tehlike oluşturur (bkz § 7.2 Dolum Miktarnn Kontrolü) ve Bölüm 10 İmha, ‘da

açklanan teknikler kullanlarak, tüm gerekli güvenlik tedbirlerine uygun olarak mümkün olduğunca

çabuk imha edilmelidir.

7.7. Kap Testi

Tüm dolu kaplara, en az 75/324/EEC sayl Aerosol kaplar Direktifinde öngörülen sklkta bir metot

kullanlarak su banyosu testi uygulanmaldr.

Dolu kap örnekleri, basnç, ağrlk ve kvrm ebatlar bakmndan kontrol edilmelidir. Önceden

belirlenmiş standartlara uymayan örnekler, güvenlik önlemlerine uygun olarak imha edilmelidir.

Bölüm 10 İmha’ya müracaat edin.

7.8. Numune Saklama & Etiketleme

Kazaen boşalmasn engellemek için dolu kaplarn kapaklar (overcap) olmaldr. Laboratuvarda

tutulan numuneler, net bir şekilde, ilgili tüm personele içindekileri tanmlayacak şekilde

tanmlanmaldr. Aerosoller toksisite/tahribat veya alevlenirlik bakmndan belirli bir tehlike teşkil

ediyorsa, bu etiketinde belirtilmelidir.

46

Laboratuvar dşnda kullanma yönelik hazrlanan numuneler, 75/324/EEC sayl Aerosol kaplar

Direktifinde veya 1999/45/EC sayl Tehlikeli Müstahzarlar Direktifinde öngörülen ilgili

uyarlar/dikkat bilgilerini gösteren etiketler taşmaldr.

Örnekler:

- Çocuklarn ulaşamayacaklar yerlerde saklayn.

- Basnçl kap: Güneş şğndan koruyun ve 50°C’ nin üzerindeki slara maruz brakmayn.

- delmeyin veya kullandktan sonra ateşe atmayn.

- Çplak aleve veya herhangi bir akkor maddenin üzerine püskürtmeyin.

- Tutuşturma kaynaklarndan uzak tutun- Sigara içmeyin.

- Çok kolay Alevlenir (+ Alev Sembolü)

Etiket ayrca, aerosol kabn dolumundan sorumlu kişinin, ad, adresi veya ticari markasn

göstermelidir.

Dolum partisinin tespit edilmesini sağlayan kod işaretleri, kabn üzerinde gösterilmelidir.

Frn temizleyici vb baz aerosoller için özel uyar etiketleri uygun olabilir.

47

Aerosol Ürünlerin Laboratuvarda

Saklanmas

Bölüm 8

Laboratuvarda bulunabilen aerosollerin çoğu, prototip formülasyonlar ve/veya ambalaj

spesifikasyonlarnn örneklerini ifade eder. Bunlar, çok çeşitli test işlemlerinde kullanlabilir. Özellikle

önemli olanlar, korozyon sebebiyle kabn arza riskinin önemli olabileceği uyumluluk testinde

kullanlacak olanlardr.

Her halükarda, alevlenir gazlarn salnmyla ilişkili riski en aza indirmek için, kaplarn saklanmasna

çok dikkat edilmelidir.

8.1. Tüm Saklanan Aerosollere Yönelik Genel İlkeler

8.1.1 Laboratuvarda tutulan numune says

Test için gerekli numune miktar, mevcut yer, formülasyon seçenekleri, kap özellikleri vb dahil

pekçok faktöre dayanr. Kesin saynn güvenlik açsndan bir minimumda tutulmas gerekli olmakla

birlikte, yine de bunlarn doğru ve istatistiki açnda anlaml sonuçlar vermek için yeterli olmas

gerekir.

8.1.2 etiketleme

Laboratuvarda saklanan tüm paketler net bir şekilde ve silinmeyecek şekilde işaretlenmelidir.

Etiket, içindekileri tanmlamal ve aşağdaki bilgileri taşmaldr:

- Muhteviyatn alevlenirliği

- Bileşenlerin toksik özelliği

- İmalât tarihi

- Daha kapsaml bilgi için referans kodu

48

8.1.3 Su Banyosu Testi

İster saklama testi için olsun ister başka değerlendirme

için olsun tüm aerosol örneklerine, en az 75/324/EEC

sayl Aerosol kaplar Direktifinde öngörülen metodun

zorluğunda bir metot kullanlarak su banyosu testi

uygulanmaldr.

75/324/EEC.

Tüm szdran veya kusurlu paketler derhal güvenli bir

şekilde imha edilmelidir. Bölüm 10 İmha’ya müracaat

edin.

8.1.4 Ambalajlama

Dik veya baş aşağ saklanmasna baklmakszn, depolama testine tabi tutulan tüm aerosol kaplara,

içindekilerin kazaen boşalmasn engellemek için overcaps taklmas tavsiye edilir. Ambalaj için

karton kutu kullanlmas tavsiye edilir: bir aerosol kabn szdrmaya başlamas halinde, dökülenler

karton tarafndan emilir. Ayrca szdran aerosolü tespit etmek kolay olur.

8.2. Uzun Süreli Aerosol Testi

Bir paketin(formülasyon ve kap), normal koşullar altnda uzun süreyle kullanlmasnn uygunluğunu

belirlemek için bir stabilite test program yaplr.

Son yllarda, dolumu bir ülkeye yoğunlaştrmaya ve sonrasnda dolu üniteleri, Avrupa ve diğer

yerlerdeki ilgili bölgelere ihraç etmeye bir artan eğilim vardr. Bu şekilde, hem lk (Akdeniz ve

tropik) hem de soğuk piyasalarda (İskandinavya ve baz Doğu Avrupa ülkeleri) korozyon oranlarn

dikkate almak daha çok gereklidir.

Ksa bir zaman içerisinde bir karara varmak amacyla, yüksek scaklklarda (40°C veya hatta 45°C)

numune saklama uygulamas yaygn bir uygulama haline gelmiştir. Bu tür “hzlandrlmş”testin

yanltc sonuçlar verebileceğini - ve pekçok kereler böyle sonuçlar verdiği bilinmektedir- vurgulamak

gerekir ve sonuç olarak, bu metot, amaçlanan satş ülkesinde normalde hakim olan koşullar altnda

uzun süreli depolamann yerine güvenli bir alternatif olarak tavsiye edilemez.

Bu amaçla saklanan tüm numuneler, düzenli aralklarla incelenmelidir. Ciddi bozulma veya sznt

gösteren kaplar, derhal deponda çkarlmal ve incelendikten(DİKKAT!) sonra güvenli bir şekilde

imha edilmelidir. Bölüm 10 İmha’ya müracaat edin.

49

8.2.1 Ortam Scaklğnda Depolama

Tüm numuneler güneş şğndan uzakta ve doğrudan s veya tutuşturma kaynaklarndan uzakta

saklanmaldr. Bunlarn, sznt halinde ürünü tutan svya dayankl tepsilere konmas tavsiye edilir.

Szntdan kaynaklanan alevlenir gazlarn birikme olaslğ dikkate alndğnda, depo alan bir ateşe

dayankl alan şeklinde belirlenmeli ve yeterince havalandrlmaldr.

8.2.2 Yüksek Scaklkta Depolama

Pratikte, tüm yüksek scaklkl depolar veya dolaplar, içerlerindeki havay yeniden devir daim ettirir.

Sonuçta, szdran tenekelerden kaynaklanabilecek alevlenir buharlar, stma unsurlar/şklar vb’nin

üzerine çekilebilir. Bu sebeple, tüm yüksek scaklkl depo alanlarnn ateşe dayankl olmas ve bir

gaz tespit sisteminin monte edilmesi şiddetle tavsiye edilir.

Ateşe dayankl olmayan ünite kullanlmas gerekiyorsa, meydana gelebilecek patlamay tahliye etmek

için bunlara ya söndürme paneli taklmal veya bunlarn manyetik olarak mandall kaps olmaldr.

Bu tür bir olayn çalşanlarda bir tehlike oluşturmamasn sağlamak için sözkonusu ekipmann

yerleştirilmesinde çok dikkatli olunmaldr. Ateşe dayankl olmayan üniteler tavsiye edilemez.

Scaklk doğru şekilde ayarlandğnda, ayarlarn kazaen veya kesti olarak intibakszlğn engellemek

için kumandalar szdrmaz yaplmaldr.

Başka bir korunma olarak, tüm frnlara, ana devrede bir arza olmas halinde çalşacak bir güvenliği

geçersiz klma termostat veya termik sigorta taklmaldr. Düzenli bir şekilde izlemeyi sağlamak için

kolayca görülür olmas gereken bir termometre taklmaldr.

Hava sirkülasyonu sağlamak ve kaplarn parçalanmasna sebep olabilecek “scak noktalar”

engellemek için tüm numunelerin arasnda yeterli boşluk olmaldr.

8.3. Numunelerin İmhas

Her test programnn bitişinde, kalan tüm numuneler depodan çkarlmaldr. Bunlar güvenli bir

şekilde ve Bölüm 10 İmha’da açklanan prosedürlere göre imha edilmelidir. Ayrca, eski numuneleri

çkarmak için depo odalar/alanlar düzenli olarak denetlenmelidir.

50

Dolu Aerosollerin Testi

Bölüm 9

Aerosol testi hem mevcut ürünlerin standartlara uygunluğunun rutin testlerini hem de geliştirme işini

kapsar. Mevcut ürünler için tehlikeler bilinmesine ve gerekli tedbirler iyi prova edilmesine rağmen,

rahatlk güvensiz ksa yollara sebep olmamaldr. Her iki durumda da, iyi laboratuvar uygulamalar

ilkelerine uyulmaldr.

9.1. Genel

Her testten evvel, tüm aerosollerin yeterli güvenli kontrollerden geçmiş olmas gerekir.

Ara sra aerosollerle uğraşanlar örneğin analistlerin, aerosol teknisyeninin uygulandğ örnekleme ve

imha standartlaryla ayn standartlar uygulamasna özellikle dikkat edilmelidir.

Sprey testi yaplrken, test alanlar, personelin ürünlere maruziyetini en aza indirmek için yeterince

havalandrlmaldr. Muamele edilen maddelerin mesleki maruziyet standard asla aşlmamal ve sprey

testi yüküyle başetmek üzere tasarlanmş ekstraksiyon/havalandrma sistemleri tesis edilmelidir. Sprey

testini bir amaca uyun tasarlanmş çeker ocakta tapmak daima tercih edilir.

Sprey testinin günlük işlerin bilinen bir özelliği olduğu kalite kontrol laboratuvarlarnda, aerosol

içerik maddelerinin ortam konsantrasyonlarnn sürekli izlenmesinin dikkate alnmas gerekebilir.

Test bittikten sonra, istenmeyen paketleri Bölüm 10 İmha’da verilen metotlar kullanarak güvenli

şekilde imha edin.

9.2. Özel Testler

Testlerin asl yaplma şekilleri hakknda bilgi için FEA ve/veya CEN standartlarna bakn.

9.2.1 Sprey Testleri

Tanecik büyüklüğü, boşaltma hz, ürün artğ ve sprey desenini belirlemek için sprey testlerini

yaparken, yaknnzda çplak alev veya tutuşturma kaynağ olmadğndan emin olun. (Alevlenirlik

testleri sonra ele alnmaktadr).

Sürekli havalandrma/ekstraksiyon kullann. Sprey solumaktan daima kaçnn.

51

Eğer kaçnmak mümkünse laboratuvar ortamna püskürtmeyin ve yüzeylerde, özellikle yerde artk

kirlilik olmadğndan emin olun.

9.2.2 Paket Testleri (vakum, basnç ve kvrma değerleri)

Normalde, bunlarn tehlikesi azdr ancak basnç kontrolleri srasnda sapn etrafndaki çevresel

boşalmaya dikkat edin. (Sapn etrafnda bir bez sonuçlar etkilemez ancak bu boşalmn şiddetini

azaltr) Vakum kontrolünden sonra kaplara basnç uygulamayn çünkü vakumun ksmi bir kayb bile

dolumdan sonra normalden daha yüksek bir basnç yaratabilir. Kazara püskürmeyi önlemek için

kvrma/bastrma kontrollerinden

evvel aktüatörü çkarn.

9.2.3 Alevlenirlik Testleri

Dom ve alev tutuşturma mesafesi

testleri bir tutuşturma kaynağ

içerir.

- Ana tehlikeler, yangn, kontrolsüz

patlama ve test edilen ürünlerden

kaynaklanan temrik olarak derecesi

düşük bileşenlerin muhtemel toksik

niteliğidir.

- Asla yalnz çalşmayn ve yangn

söndürme ekipman ve soluma

cihazn yaknda bulundurun. Tesis

güvenlik görevlisi veya yangn görevlisini, bu testleri yapmay düşündüğünüze dair bilgilendirin.

- her test arasnda alan iyice havalandrn ve artk toksik maddelerin temizlenmesini sağlamak için

testin sonunda temizlik yapn. Temizlikte uygun güvenlik önlemleri aln ve ekipman kullann.

- Yangn yayabilecek gereksiz malzemelerin(bez, kağt havlu, giysi) etrafta olmadğndan emin olun.

Testi, laboratuvardaki diğer alanlara bir tehlike yaratmayacak şekilde düzenleyin.

- Yanklar önlemek için önlem aln. Buharlaşan itici gazlarla doğrudan temasn da don kabarmasna

sebep olabileceğine dikkat edin.

- Alevlenirlik testi srasnda yanlşlkla yangn tespit sistemlerinin alarmlarnn çalşmasn

engellemeye dikkat edin.

- Testlerde, yeterli toprak bağlants uygulamak suretiyle statik elektrik oluşmasnn yeterince

engellenmesini sağlayn.

- Alevlere maruz kalndğnda eme ayrca buharlaşan itici gazlara maruz kalndğnda hemen heraket

edebilmek için test alannn hemen yaknnda bir güvenlik duşu ve göz duşu temin edin.

- “beklenmeyen” etkilere karş dikkatli olun çünkü bunlarn da, beklenenden farkl etkilere sebep

olabilen alternatif yönlerde test edilmesi gerekebilir.

52

- Eğer ürünlerin Kapal Mekan Tutuşturma

Deneyi(ESIT) ile test edilmesi gerekiyorsa, kişisel

korunmaya ekstra önem verin. Tanktan, özellikle tankn

arkasndaki delikten kaçan alevlerden (üründen

kaynaklanan “alev geri tepmesi” şeklinde adlandrlan)

korunmak için koruyucu giysiler giyin. Ayrca

solunum sisteminize ekstra dikkat edin çünkü büyük

miktarlarda tahriş edici madde havaya salnabilir. En

ideal durum, uzaktan kumandal bir test düzeneğidir.

9.2.4 Özel Testler

Korozivite, elektrostatik birikim, depolama, vb bu kategoriye dahil olur ve yukarda belirtilenlere ilave

olarak herbirinin kendi özel tehlikeleri vardr. Örneğin, depolama deneyleri, itici gaz veya konsantrat

kontrolsüz szdran delikli tenekeler oluşmasna sebep olabilir. Bunun buharn birikmesine veya

ürünün personele püskürtülmesine sebep olmasn engelleyin. Elektrostatik testler alevlenir buharlar

tutuşturabilen kvlcmlar oluşturabilir (statik elektrik ile ilgili güvenlik önlemlerinin kapsaml bir

incelemesi için, bkz CENELEC kanunu CLC/TR 50404: 2003). Çeşitli diğer standart testler yayn

olarak kullanlmaktadr. Meydana gelebilecek tehlikeleri düşünün ve ilgili Kişisel Korunma Ekipman

Yönetmeliği dahil ilgili standartlarda verilen önlemlere dikkat edin. Açk tenekelerin keskin (ve

kirlenmiş) kenarlar vardr ve bunlar ellerken uygun eldivenler giyilmelidir. Açk tenekelerin bir

tehlike oluşturabilecekleri yerlerde braklmamasn sağlayn. Bölüm 10 İmha’ya müracaat edin.

9.2.5 Ürün Analizi

Ürün analizi, içindekilerin bir ksmnn veya tamamnn ekstrakte edilmesini ve ambalajn

bileşenlerinin incelenmesini kapsar. Bilinmeyen ürünlerle uğraşrken çok dikkatli olun- sözkonusu

olan en olas kimyasallar ve kullanlan itici gaz sisteminin düşünün. Daima duman çkarma tertibat

olan bir alanda çalşn ve boşaltlmş paketlerin bile sonrasnda uzun bir süre hala gaz yayabileceğini

hatrlayn. Ekstrakte edilmiş ürünü, mühürlü kaplara koymayn çünkü basnç birikmesi muhtemeldir.

53

İmha

Bölüm 10

Önemli Not

ATIK İMHASIYLA İLGİLİ TÜM YASAL KOŞULLARA UYULMALIDIR! YEREL

YÖNETMELİKLERİN BİLİNMESİ ÖNEMLİDİR!

İMHA EDİCİYE TÜM BİLİNEN TEHLİKELERİN BİLDİRİLMESİNİ SAĞLAMAK, ATIK

ÜRETİCİSİNİN YASAL SORUMLULUĞUDUR. BU AMAÇLA BELİRLİ DÜZENLEYİCİ

BELGELER GEREKLİDİR.

Tüm hammadde tedarikçileri, kanunen, ürünleri hakknda güncel Sağlk ve Güvenlik verileri temin

etmelidir. Bu veriler, özel imha koşullar hakknda bilgi içerir.

10.1. Genel

Önceki bölümlerde açklanan aerosol işinin çeşitli yönleri tamamlandğnda, daima imhas edilmesi

gereken dolu, basnçl baz aerosol kaplar olacaktr.

Tek bir kullanlmş kab çöpe atan tüketicinde farkl olarak laboratuvar teknisyeninin, bazsnda

yüksek iç basnc veya dolumu, ciddi korozyon(iğrenç veya tehlikeli korozyon yan ürünleri dahil)

olmas veya bazsnn toksik madde içermesi muhtemel pekçok yetersiz kab imha etmesi gerektiğini

hatrlamak çok önemlidir. İlave bir sorun olarak, nispeten fazla miktarda alevlenir veya kolay

alevlenir maddeler de bulunabilir.

Avrupa Sağlk ve Güvenlik kanunlar, yönetimin güvenli bir işyeri sağlamasn zorunlu klar. Personel,

güvenli bir şekilde çalşmalarn sağlamaktan ve ayrca etraflarnda çalşanlar tehlikeye atmamaktan

sorumludur. Ayrca, yönetmelikler, atk maddelerin üretimi ve ilk muamelesi dahil potansiyel tehlike

bakmndan her prosessin değerlendirilmesini zorunlu klar.

Kanalizasyon sistemine girmesine müsaade edilen madde ve miktarlar ile ilgili kanuni yönetmelikler

mevcuttur. Detaylar yerel su makamlarndan alnmaldr.

Tehlikeli kap, ürün veya diğer malzemenin konutsal genel atk imha sistemine girmelerine izin

verilmemesini sağlamak için laboratuvar prosedürlerinin düzenlenmesi en önemli konudur.

54

Aerosol laboratuvarnda üretilen her formda özel atğn en iyi ve en güvenli imha şekli, ya özel bir

imha şirketiyle ayarlama yapmak yoluyla ya da, uygun bir fabrika tesisine bağl laboratuvarlar için

atğn fabrika sisteminde ele alnmasn sağlamak için fabrika yönetimiyle ilişki kurmak yoluyla

gerçekleştirilir. Laboratuvarda fazla miktarda potansiyel olarak tehlikeli atğn birikmesini önlemek

için imha işlemi düzenli olarak yaplmaldr.

Son olarak, aerosoller hem ürün hem de kaptan meydana gelir. Atk sistemini kurarken bunlarn her

ikisini de hesaba katn.

10.2. Personel ve Tehlikeler

Her aerosol ambalaj/ürün kombinasyonu, belirli özellikleri hakkndaki imha tehlikeleri bakmndan

değerlendirilmelidir. Bir laboratuvar faaliyetinin imha yönü, bu faaliyetin Risk değerlendirmesine

dahil edilmelidir. Bu risk değerlendirmesinin sonuçlarna bağl olarak kişisel koruyucu ekipman(PPE)

seçilmelidir. Personelin seçilmiş PPE kullanmas zorunludur. Eğer şartlar, solunum cihaz gibi özel

PPE kullanlmasn gerektiriyorsa, bu ekipman yeterli bir şekilde kullanlmal ve muhafaza

edilmelidir.

Sözkonusu tehlikeleri anlamas, bilmesi ve ele almas için imhayla uğraşan herkes uygun şekilde

eğitim almaldr. En yaygn özel tehlikeler arasnda basnç kayb, toksik madde ve yağ giderici madde

(çözücüler), yüzey aktif madde, kolay alevlenir ve/veya boğucu buhar ve büyük hacimlerde köpük

salnm bulunur. Ayrca, açk kaplar, ciddi bir yaralanmaya sebep olabilecek çok keskin kenarlar

teşkil eder.

İmha işlemleri srasnda kullanlan PPE, sözkonusu tüm ürüne/ürünlere karş dayankl olmaldr.

Örnek olarak, hammadde veya cam kenarlar için mükemmel koruma sağlayan deri eldivenler

genellikle kimyasallarn szp ellere ulaşmasn önlemez. Kolaylkla çkarlamayan artk kirliliği de

meydana gelir.

10.3. Dolu Kaplarn İmhas

Yukarda belirtilen sebeplerden dolay, dolu kaplar konutsal genel atk sistemlerine girmemelidir.

İmha edilmeden evvel küçük miktarlarda dolu tenekelerin basnc düşürülmeli ve tamamen

boşaltlmaldr (bkz basnç düşürme ve içindekilerin imhas hakknda aşağdaki bölümler ve ayrca Ek

5 Kusurlu Kaplarn Muamelesi).

Eğer birkaç düzine tenekeden fazlas sözkonusuysa, bunun kontrol edilmesi zor olabilir. O halde imha

için sağlam kaplarn laboratuvardan çkarlmas için, uzman bir imha şirketi ile veya bir aerosol dolum

tesisine bağl laboratuvar olmas halinde fabrika yönetimiyle ayarlamalar yaplmaldr. Fazla sayda

dolu kabn birikmesini engellemek için bunun düzenli olarak yaplmas gereklidir.

55

10.4. Kusurlu Kaplar

Aşr basnç, aşr dolum ve sznt sebebiyle tehlikeli olduğundan şüphe duyulan dolu kaplar, derhal

güvenli hale getirilmeli/basnc düşürülmesi ve rutin imha için saklanmamaldr. Özellikle, aşr basnç

veya dolumla uğraşrken özel dikkat gösterin. Kaplar, kontrollü koşullar altnda boşaltlana kadar

minimum olas harekete maruz braklmal ve harici fiziki zarar ve yüksek scaklklardan korunmaldr.

Özellikle, sözkonusu kaplar muamele ederken daima yüz ve el korumas kullanlmal ve, kabn

parçalanmas ile yaralanma riskini azaltmak amacyla tel örgülü kafes veya benzeri kstlayc

cihazlarn kullanlmas teşvik edilmelidir.

Dolum seviyesini düşürmek için aerosol valfini harekete geçirmek suretiyle bu durumlarda snrl ilk

yardm uygulanabilir ancak bu yalnzca basnçl gazlarla sevkedilen kaplarn basncn, veya bir kap

tamamen sv doluyken üretilen hidrostatik basnc düşürür. Bu işlemin, mümkünse, uzaktan yaplmas

ve kabn bu işlem srasnda kesinlikle elde tutulmamas şiddetle tavsiye edilir (Tavsiye edilen

yöntemler için bkz Ek 5 Kusurlu Kaplarn Muamelesi). Kab soğutmak(çok hzl bir scaklk

değişimine sebep olmadan) da fazla basnc düşürmeye yardmc olur ancak bu basnçl gazlarda

oldukça snrldr. Anlk tehlike ele alndktan sonra, kabn basnc düşürülmeli ve aşağdaki

bölümlerde açklandğ şekilde içindekilerle birlikte imha edilmelidir.

10.5. Basncn Düşürülmesi

Dolu aerosol kaplarn delinmesi çok tehlikeli bir işlemdir ve mümkünse bunu yapmaktan

kaçnlmaldr.

Aerosol kaplarn basnc normalde, valften içindekilerin tamamen boşaltlmas yoluyla düşürülmelidir.

Valften boşaltma, hzl bir basnç kaybna yol açmaz ancak yavaştr ve üretilen fazla hacimlerdeki

spreyin nerede tutulacağ ve kontrol edileceği problemini sunar. Yine de bu yöntem, kontrol dş bir

boşaltmann çok tehlikeli görülmesi halinde veya cam şişeler sözkonusuysa kullanlmaldr.

Gerekirse, kaplar kontrollü delme ile boşaltlabilir. Bunun yaplmas hzldr ancak çoğu üründe bu

tehlikeyi iç basnc azaltmak için önce soğutmak suretiyle asgariye indirmek mümkün olmakla

birlikte, hzl basnç çkş sözkonusu olur. (Tavsiye edilen delme yöntemleri için bkz Ek 6 Aerosol

kaplarn delinmesi ve 7 Fazla Köpüren Ürünler içeren Aerosollerin delinmesi).

Boşaltma işlemi, güvenli ve kontrollü bir şekilde yaplmaldr! Operatör, boşaltma işleminden

kaynaklanan boşaltlmş madde ve tehlikelerden(yangn, patlama!) yeterince korunmaldr.

Bu sebeple, bir alevlenir veya kolay alevlenir sv veya buhar sözkonusu olduğunda, işlem tutuşturma

kaynaklarnn bulunmadğ bir ortamda yaplmaldr. Ayrca, boşaltma işlemi muhtemelen yüksek

konsantrasyonlarda tehlikeli buhar ve/veya spreye sebep olur, bu sebeple uygun

ekstraksiyon/havalandrma kullanlmaldr. Ateşe dayankl bir çeker ocak bu amaç için idealdir.

56

Yeterli havalandrma gereklidir ve çeker ocağn kapağ, işlemin tamamnda mümkün olduğunca kapal

tutulmaldr.

Eğer dağtlmş toz formülasyonlarn, örneğin ter önleyiciler, talk pudras veya metal tozu,

basnc düşürülecekse, tutuşmaya sebep olabilecek kap üzerinde statik yük oluşumunu

engellemek için ilave önlemler (topraklama!) alnmaldr.

Cam aerosol kaplarn basnc düşürülürken büyük dikkat gösterilmelidir ve bariz bir şekilde, onlar

delmeye çalşlmamaldr. Cam şişelerin içindekiler daima spreylenmelidir!

Boşaltlan kat veya sv maddeler toplanmal ve yasal yükümlülüklere uyarak imha edilmelidir.

10.6. Kap İçeriğinin İmhas

Basncn düşürülmesinden sonra, konteynerdeki ürün kendiliğinden güvenli olmaz. Konsantratn

muhtemelen toksik veya alevlenir olmas ve konsantratn çok muhtemel olarak - ya çözünmüş ya da

emülsifiye formda- itici gaz içermesi dikkate alnmas gereken konulardr.

Toksisite, alevlenirlik ve kat içeriğiyle ilgili olarak, snrlayc kanalizasyon yönetmeliklerine

(yukarda belirtilen) uyulmaldr. Kalan konsantratlarn ya evsel kanalizasyon sistemine

atlmasna izin verilmemeli ya da bunlar, yalnzca makul modifikasyon veya seyreltmeden sonra

verilmelidir.

Bu snrlamalardan ötürü, laboratuvarda, saklanp güvenli bir şekilde imha edilmesi gereken atk

konsantratlar birikebilir. Burada yine iki konu vardr. Konsantratlarda hala kontrol edilip

uzaklaştrlmas gereken itici gazlar olabilir ve ayrca temas eden iki veya daha fazla sayda konsantrat

arasnda tehlikeli etkileşim olaslğ mevcuttur.

Sv atk kaplar mühürlenmemelidir çünkü kalan itici gaz bunlar içerisinde kolaylkla güvenli

olmayan basnçlar üretebilir. Kontrollü bir giderme sistemi elzemdir.

Dolu kaplara gelince, en iyi atk imhas yolu, bir uzman atk imha şirketi ile veya kurulu bir fabrika

imha sistemi yoluyla ayarlama yapmaktr. Yine, bu işlem, laboratuvar içerisinde fazla miktarda atğn

birikmesini engellemek için düzenli olarak yaplmaldr.

10.7. Boşaltlmş Kaplar

Çoğu durumda, aerosol kaplar ürün /kap uyumluluğunu araştrmak için açlr. Detayl bir inceleme

yaplmak istendiğinde, genellikle metal(teneke veya alüminyum) olan kap, esasen bir düz plaka haline

gelemsi için yeterince açlmaldr. Bu, son derece keskin olan ve ciddi bir kesik yaralanmasna sebep

olabilen ham metal kenarlar meydana getirir. Ayrca, ete girebilen metal kymklar oluşabilir. Bu

sebeple bu işlemi yaparken ellerin korunmas gerekir. Açk numuneler saklanacaksa, keskin köşeleri

çkarlmal ve işlenmemiş kenarlar yapşkan bantla sarlmaldr. Teneke ykanp kurutulsa bile, hala

ürün içerebilir ve bir kesik olmas halinde bu sorun yaratabilir.

57

Kesik veya demonte tenekeleri imha ederken, hizmetliler/temizlikçilerin yukarda belirtilen

tehlikelerden haberdar olunmasn sağlamak gerekir. İdeal olarak, tenekeler, durulanp, yeniden

açlmasn gerektirmeyen ve bu şekilde işaretlenen uygun bir çöp kutusuna yerleştirilmelidir. Boş

olsalar bile cam aerosol kaplarn dikkatli muamele edilmesi ve belirli, ayr bir cam imha sisteminin

kullanlmas tavsiye edilir.

10.8. Hammadde İmhas

Laboratuvarda belirli bir proje tamamlandktan sonra, hemen kullanlmas gerekmeyen hammadde

numuneleri kalabilir.

Önerilen raf ömürleri ve malzeme tehlikelerine uyulmaldr! Her yeni numune, Güvenlik Veri

sayfalarnda açklandğ şekilde alş tarihi, raf ömrü ve tehlike sembolüyle işaretlenmelidir. Güvenli

bir şekilde imha edilmesi gereken tarihi geçmiş veya kusurlu malzemeleri tespit etmek için düzenli bir

denetim yaplmal ve numune stoklar snflandrlmaldr.

Bu Bölümün başnda belirtildiği gibi, malzeme tedarikçileri, bir imha bölümü içeren bir Güvenlik Veri

Sayfasnda Sağlk ve Güvenlik verileri temin etmekle kanunen yükümlüdür. Bu bilgiler,

laboratuvardan gelen hammaddelerin imhasna da uygulanmaldr. Bu maddeler, konutsal atk imha

sisteminde atlabilen önemsiz az miktarlar gibi muamele edilmemelidir. Bunlar konsantre, saf formda

(bitmiş bir üründeki herzamanki seyreltilmiş şekillerinin aksine) çok toksik ve/veya kolay alevlenir

nitelikli olabilirler ve bir uyar veya korunmann olmadğ bir durumda önemli bir tehlike yaratabilir.

Herzaman olduğu gibi, en iyi atk imhas yolu, bir uzman atk imha şirketi ile veya kurulu bir fabrika

imha sistemi yoluyla ayarlama yapmaktr. Bu işlem, laboratuvar içerisinde fazla miktarda atğn

birikmesini engellemek için düzenli olarak yaplmaldr.

58

Ekler

11.1. Ek 1 – Tehlike Kategorileri

11.1.1 Fizikokimyasal Özellikler

Tehlike Kategorisi Özellik Sembol

Patlayc

Atmosferik oksijen olmadan da ani gaz yaylm ile

ekzotermik reaksiyon verebilen ve/veya ksmen

kapatldğnda snma ile kendiliğinden patlayan veya

belirlenmiş test koşullarnda patlayan, çabucak parlayan

kat, sv, macunumsu, jelatinimsi haldeki madde /

müstahzarlar

Oksitleyici

Özellikle alevlenir maddelerle olmak üzere diğer

maddeler ile de temasnda önemli ölçüde ekzotermik

reaksiyona neden olan madde / müstahzarlar

Çok kolay Alevlenir

Çok düşük parlama noktas ve düşük kaynama noktasna

sahip sv haldeki madde ve müstahzarlar ile oda scaklğ

ve basnc altnda hava ile temasnda yanabilen, gaz

haldeki madde / müstahzarlar

Kolay alevlenir

(a) Enerji uygulamas olmadan, ortam scaklğnda hava

ile temasnda snabilen ve sonuç olarak alevlenen madde

/müstahzarlar,

(b) Ateş kaynağ ile ksa süreli temasta kendiliğinden

yanabilen ve ateş kaynağnn uzaklaştrlmasndan sonra

da yanmaya devam eden kat madde /müstahzarlar,

(c) Çok düşük parlama noktasna sahip olan sv madde

/müstahzarlar ya da

(d) Su veya nemli hava ile temasnda, tehlikeli

miktarlarda, kolay alevlenir gaz yayan madde

/müstahzarlar.

59


Alevlenir

Düşük parlama noktasna sahip sv haldeki madde

/müstahzarlar

Yok

11.1.2 Sağlk ve Çevre Etkileri


Çok toksik

Toksik

Çok az miktarlarda solunduğunda, ağz yoluyla alndğnda, deri yoluyla

emildiğinde insan sağlğ üzerinde akut veya kronik hasarlara veya ölüme

neden olan madde / müstahzarlar.

Az miktarlarda solunduğunda, ağz yoluyla alndğnda, deri yoluyla

emildiğinde insan sağlğ üzerinde akut veya kronik hasarlara veya ölüme

neden olan madde / müstahzarlar.

Solunduğunda, ağz yoluyla alndğnda , deriye nüfuz ettiğinde kanser

oluşumuna neden olan veya kanser oluşumunu hzlandran madde /

müstahzarlar.

kanserojen

Kategori 1 – insanlarda kanserojen olduğu bilinen

Kategori 2 – insanlarda kanserojen olduğu varsaylan

Kategori 3 – insanlarda kanserojen olduğundan şüphelenilen

Solunduğunda, ağz yoluyla alndğnda veya deriye nüfuz ettiğinde

kaltmsal genetik hasarlara yol açabilen veya bu etkinin oluşumunu

hzlandran madde / müstahzarlar.

Mutajenik

Kategori 1 – insanlarda mutajen olduğu bilinen

Kategori 2 – insanlarda mutajen olduğu varsaylan

Kategori 3 – insanlarda mutajen olduğundan şüphelenilen

60


Solunduğunda , ağz yoluyla alndğnda , deriye nüfuz ettiğinde erkek

veya dişilerin üreme fonksiyon ve kapasitelerini azaltan ve/veya doğacak

çocuğu etkileyecek kaltmsal olmayan olumsuz etkileri meydana getiren

veya olumsuz etkilerin oluşumunu hzlandran madde /müstahzarlar,

Üreme İçin Toksik

Kategori 1 – İnsanlarda üreme için toksik olduğu bilinen

Kategori 2 – İnsanlarda üreme için toksik olduğu varsaylan

Kategori 3 – İnsanlarda üreme için toksik olduğundan şüphelenilen

Zararl

Aşndrc

Tahriş edici

Solunduğunda, ağz yoluyla alndğnda, deri yoluyla emildiğinde insan

sağlğ üzerinde akut veya kronik hasarlara veya ölüme neden olabilen

madde / müstahzarlar.

Canl doku ile temasnda, dokunun tahribatna neden olabilen madde ve

müstahzarlar.

Mukoza veya cilt ile direkt olarak ani, uzun süreli veya tekrarlanan

temasnda enfeksiyon oluşumuna neden olabilen, aşndrc olarak

snflandrlmayan madde /müstahzarlar.

Solunduğunda veya cilde nüfuz ettiğinde aşr derecede hassasiyet

meydana getirme özelliği olan ve daha sonra maruz kalnmas durumunda

karakteristik olumsuz etkilerin ortaya çkmasna neden olan madde /

müstahzarlar.

Alerjik

Soluma yoluyla alerjik

Deri temasyla alerjik

Çevre İçin Tehlikeli

Çevre ortamna girdiğinde çevrenin bir veya birkaç unsuru için ksa veya

uzun süreli tehlikeler gösteren veya gösterebilen madde / müstahzarlar.

61

11.2. Ek 2 – Gazlandrma Odas Tasarmnn Baz Özellikleri

Bu ek, bölgelere ayrlmş gazlandrma odalar veya gazlandrma alanlarna yönelik belirli bir tasarm

üretmek için bir teşebbüs değildir çünkü her şirketin yerel koşullar çok farkldr. Bunun yerine,

aşağdaki tavsiye listesinin yeni tesislerin tasarlanmasnda veya gerekirse, mevcut tesislerin daha iyi

duruma getirilmesinde yardmc olmasn umuyoruz.

Bu tavsiyelerin çoğu, alevlenir itici gazlarn güvenli muamelesini sağlamak için düşünülmüştür. Bu

sebeple, alevlenir itici gazlarn muamelesinin ara sra kullanlan bir silindirle snrl olduğu durumlarda

bile bunlar herhangi bir laboratuvar için dikkate alnmaldr.

Gazlandrma alannn genel

niteliği

Alan bölgelere ayrlmaldr.

Havalandrma

Gaz Detektörleri

Ekstraktör ve gaz

dedektörlerinin konumu

tartlar: Diğer ekipman. Tüm

şklandrma ve elektrik

tesisat

Temel özellikler

Yalnzca konsantrat dolumu,

kvrma ve gazlandrma için

düşünülmüş belirli bir alan. Ayr

bir oda değilse, bir tür perdeleme

gereklidir.

a) bu alan tanmlamak için ve

b) yerel havalandrmay

yoğunlaştrmak için.

Gazlandrma srasnda veya

önemli bir sznt olmas halinde

kayplarla başa çkmak için yeterli

havalandrma

Egzos birikmeyecek veya

personel, ekipman veya tesisin

diğer ksmlarn etkilemeyecek

şekilde egzos çkş açk havada

yerleştirilmelidir. Verimli

havalandrmay sağlamak için

değiştirme havasna yer verin

Alevlenir itici gazlar düzenli

olarak doldurulduğu zaman onayl

bir sisteme ihtiyaç duyulur.

İstenen özellikler

Tuğla cüruf briketi duvarl özel oda.

Yangna dayankl kaplar.

Patlama panelleri

Lamine veya uygun şekilde takviye

edilmiş malzemeden yaplmş

izleme pencereleri (içeriyi görmek

için)

Çok yavaş szntlarla başetmek için

kalc arka palan havalandrmas

Gazlandrma esnasnda ekstra

havalandrma kullanlmal ve

sözkonusu havalandrma, tespit

sistemi buhar konsantrasyonunun

LEL’in %20 -25’ine yaklaştğn

gösterdiğinde veya kalc arka plan

havalandrma arzalandğnda

otomatik olarak çalşmaldr.

Ekstraktör ve gaz dedektörleri, Solum alannn etrafndaki çeşitli

zemine yakn olmaldr- tüm itici yerlerde birkaç tane.

gaz buharlar havadan ağrdr. Ana

kapal alanda da bir gaz dedektörü

olmaldr.

Alevlenir itici gazlar

kullanldğnda, alandaki ekipman

ateşe dayankl olmaldr.

(Mekanik tartlar, dolum

ağrlklarn kontrol edecek kadar

hassas olmaldr.)

62

Elektrostatik

Temel özellikler

Alevlenir itici gazlar veya

konsantratlar kullanldğnda, tüm

ekipman topraklanmaldr.

İstenen özellikler

Gazlandrma odasnn girişinde kişisel

topraklama noktalar temin edin.

Ayrca, statik yük oluşumunu

engellemek için ayakkab ve zeminler

iletken olmaldr.

İtici gaz (stok)

Gazlandrma alannda saklanan

miktarlar asgariye indirilmelidir - Bkz

Bölüm 6 İtici gazlar.

Ayr depo alan - Bkz Bölüm 6 İtici

gazlar.

İtici gaz (günlük kullanm için) Yukarda belirtildiği gibi

İdeal olarak, itici gazlar laboratuvar

dşnda saklanmal ve gazlandrma

alanna borularla getirilmelidir.

İtici gaz besleme boru tesisat

Bu düzenli olarak sznt bakmndan,

ve esnek hortumlarda, çatlaklarn

olabileceği sürtünme ve zayf noktalar

bakmndan kontrol edilmelidir.

Mümkünse paslanmaz çelik olmaldr.

Esnek borular takviyeli(örgülü)

olmaldr.

Özellikle bağlantlara kolayca

ulaşmak bir ana koşuldur.

Kapatma vanalar

Kvrclar, Gazlandrma

makineleri

İtici gazn gazlandrma alanna

borularla getirilmesine veya

gazlandrma makinelerine yakn ferdi

silindirlerin kullanlmasna

baklmakszn kapatma vanalar

yaknda olmaldr.

Tedarikçilere, tesisat, kullanm ve

operatör eğitimi hakknda

danşlmaldr.

Hat arzasna bağl ve gaz dedektör

sistemine bağl otomatik kapatma

vanalar

İşaretler

Kaçş yolu

Yangn söndürücüler

Giriş alan ve kaplarda, görünür

“Sigara içilmez” işaretleri olmaldr.

Bunlar net bir şekilde gösterilmeli ve

bir an bile olsun engellenmemelidir.

Dş kaplara kaza sonucu çarpmaya

karş sağlam parmaklk taklmaldr.

Yerel Yangn makamna danşnz.

Gazlandrma ekipmannda, hangi itici

gazn kullanlmakta olduğu ve en son

hangisinin kullanlmş olduğuna dair

işaretler olmaldr.

63

11.3. Ek 3 - Lazerli Ekipmann Kumandas

Spreylenen ürünlerin tanecik büyüklüğü dağlm ölçümünde lazer ekipman kullanlabilir.

En sonuncusu EN 60825:1992 (Lazer ürünlerin Radyasyon Güvenliği) olan birkaç uluslararas

standart, lazer tabanl ekipmann güvenli çalşmasna yönelik ilkeler temin etmeye çalşmştr. Bu

belge lazerleri birkaç tehlike kategorisine snflandrr.

Damlack veya tanecik büyüklüğü dağlmnn belirlenmesi için aerosol sanayinde düzenli olarak

kullanlan pekçok ekipman, Snf 3A/B kategorisine giren açk kovuk lazerleri kullanarak çalşr ve

bunlarn tüm güvenli çalştrma prosedürlerine dikkat edilerek kullanlmas gerekir.

Güvenli şekilde çalştrmak için, aşağdaki ilkelere uyulmaldr:

- Yalnzca ekipmann güvenli kullanm konusunda tam eğitim almş ve EN 60825 hakknda bilgisi

olan operatörler lazer tabanl cihazlara yetkili erişmelidir.

- Lazer bazl ekipmann, çalşmayan personelden fiziki olarak ayrlmş amaca uygun tasarlanmş

kapal mekan/odada durmas gerekir.

- mevcut pencerelere, şk geçirmez panjur taklmaldr.

- lazer uyar etiketleri, giriş kaps/kaplarna ve lazer ekipmannn kendisine

YAPIŞTIRILMALIDIR.

- Sözkonusu lazer ekipmannn, genelde bir kalc, tam eğitim almş Güvenlik Görevlisi tarafndan

kumanda edilmesi tavsiye edilir.

- Tüm operatörlere, DIN 58215’e uygun güvenlik gözlükleri temin edilmelidir.

- Lazere güç beslemesi YALNIZCA bir çkarlabilir anahtar çalştrmak suretiyle temin edilmelidir.

Ekipman kullanlmadğnda, çalştrma anahtar güvenli (kilitli) bir depoda saklanmal ve yalnzca

belirli operatörlerin kullanmasna izin verilmelidir.

- Lazer kullanlrken, yetkisiz personelin lazere erişmesine izin VERİLMEMELİDİR. İdeal olarak,

lazer alanna girişlere kilitleme sistemleri taklmal, öyle ki kap açlrsa lazer hemen kapanmaldr.

Bu mümkün değilse, her ne sebeple olursa olsun, işyerinde sağlk ve güvenlikle ilgili yönetmeliği net

bir şekilde karşlayacak Uygulama İlkeleri düzenlenmeli ve kabul edilmelidir. Her neye karar verilirse

verilsin, bir yangn veya benzeri acil durumla ilgili çkş durumu eksiksiz olarak dikkate alnmaldr.

64

11.4. Ek 4 - Havalandrma Hava Akm Tasarm

HAVALANDIRMA/EKSTRAKSİYON SİSTEMLERİ

A = ODA HAVALANDIRMA SİSTEMİ

B = MAKİNE KAPALI MEKANI EKSTRAKSİYON SİSTEMİ

C = ÇEKER OCAK EKSTRAKSİYON SİSTEMİ

65

11.5. Ek 5 – Kusurlu Kaplarn Muamelesi

En büyük endişe sebebini sunan üç tip kusurlu kap, aşr dolu olanlar (yani hidrolik olarak dolu

kaplar), o belirli kap için güvenli çalşma basncn aşan bir basnçta olan itici gaz içerenler, ve

szdran kaplardr.

Bu tip kaplar muamele ederken operatörü korumak için mümkün olan tüm önlemler alnmaldr. Risk

değerlendirmesinde tanmlandğ şekilde göz ve yüz korumas, koruyucu eldiven ve giysiler

giyilmelidir.

11.5.1 Aşr Dolu Kaplar

Aşr odlu kaplarn en yaygn sebebi, dolum ağrlklarnn yanlş hesaplanmas, yanlş kap ebadnn

kullanlmas veya “çift atm” doldurmadr.

Hidrolik tenekeler, svyla tamamen dolu olan ve normal şekillerinden daha şişkin olabilen

tenekelerdir. İçerisindeki basnç, kabn patlama mukavemetine(vana bastrma mukavemeti dahil) çok

yakn olabilir ve 14 bar’dan fazla olabilir. Scaklktaki hafif bir artşla basnçta çok hzl artş meydana

gelir.

Herşeyden önemli öncelik, bir üst boşluk oluşturacak şekilde svnn bazsn çkarmaktr. Üst boşluk

oluştuğu anda, iç basnç yaklaşk itici gaz sisteminin içsel basncna düşecektir.

Bir hidrolik durumun tespiti halinde aşağdaki yöntem tavsiye edilir. Doluma başlamadan evvel,

dolum koruyucusu yoluyla çalşabilen ve uygun bir kol ayar ile, subap sap/aktüatörü bastrabilen ve

makine korumalar snrlar içerisinde kabn içindekilerden bazlarn boşaltabilen küçük bir donanm

imal edin. Dom, kabn üzerinde baş aşağ dönmüş ise, düşmüş olabilirdi kabn ancak, kabn makine

korumasnn bir köşesine taşnabilmesi ve valfin orada harekete geçirilmesi şartyla bunun önemi

yoktur. Yöntem pis olabilir ancak operatör için epeyce yüksek seviyede güvenlik sunar.

Dolumdan sonra aşr dolu kaplar bulunursa, örneğin su banyosunda, bunlar derhal güvenlik

kafeslerine konmal (su banyosu testi için kullanlanlar gibi), kafesler bir sprey kabinine veya çeker

ocağa konmal ve yeterli ürün çkarlana kadar valfler bir tahta çubukla çalştrlmaldr.

Parçalanmalar ciddi yaralanmalara sebep olabildiğinden, aşr dolu kaplara elle dokunulmamaldr.

HİDROLİK KAPLAR ASLA MUTLAK MİNİMUM SÜREDEN FAZLA SÜREYLE AŞIRI

DOLU DURUMDA BIRAKILMAMALIDIR. HİDROLİK KAPLARIN DELİNMESİ

KESİNLİKLE TAVSİYE EDİLMEZ, ŞİDDETLİ BİR BOŞALMA MEYDANA GELEBİLİR

VE KAP PARÇALANABİLİR VEYA BİR MERMİ HALİNE GELEBİLİR!

66

11.5.2 Aşr Basnçl Kaplar

Bu en az dört ana sebeple meydana gelebilir:

- yanlş itici gaz veya itici gaz karşmnn kullanlmas.

- Azot veya karbon dioksit gibi basnçl gazlarn aşr doldurulmas.

- Hidrojen gibi gaz halde korozyon ürünleri.

- Yüksek basnçl svlaştrlmş gazla aşr doldurma.

Aşr basnçl kaplar, hidrolik olanlardan çok daha az belirgindir ve iyi bir basnç göstergesini

bulundurmann ve kullanmann çok iyi bir sebebini ifade eder.

Aşr basnçl kaplar tespit edilirse, bunlar derhal güvenlik kafeslerine yerleştirilmeli, kafesler bir sprey

kabini veya çeker ocağa yerleştirilmeli ve valfler, kaplar boşalana dek bir tahta çubuk kullanarak

çalştrlmaldr.

İç korozyonun aşr basnca sebep olmas durumunda, kat korozyon ürünleri de olabilir ve valfi

tkayabilir. Bu olursa, azami dikkat göstererek kap GÜVENLİK KAFESİNİN İÇİNDE delinebilir,

yalnz bu son çaredir! Aktüatör/sapa tekrar tekrar baslmas, tkanklğ açabilir ve daima önce

denenmelidir! TIKANIKLIĞI AÇMAK İÇİN ASLA DAHA FAZLA İTİCİ GAZ ENJEKTE

ETMEYE ÇALIŞILMAMALIDIR!

11.5.3 Szdranlar

Szdran kaplar muamele ederken özellikle sznt sebebi belli değilse çok dikkat edilmelidir. Bunlar

aşr basnçl veya aşr dolu ve parçalanma noktasnda olabilir! Aşr dolu kaplar için yukarda

belirtilen tüm önlemlere uyulmal ve ayrca operatörü, sznt alanndan gelebilecek

sprey/püskürtmeden korumak için önlemler alnmaldr. Buna, bazen kab, sznt noktas, sv

seviyesinin altndan ziyade kabn gaz içeriğinin üzerinde olacak şekilde kab bir konumda tutmak

suretiyle yardmc olunabilir.

67

11.6. Ek 6 - Aerosol Kaplarn Delinmesi

Aerosol kaplarn delinmesi, potansiyel olarak laboratuvar içerisinde yaplan en tehlikeli

işlemlerden biridir ve tüm mümkün güvenlik önlemleri bu esnada alnmaldr! Mümkün

olduğunca bundan kaçnmak gerekir!

Bu işlemin yaplmasna karar verildiyse, şirketin aşağdaki noktalar dikkate alan bir özel risk

değerlendirmesi yapmas gerekir.

İdeal olarak işlem bir çeker ocakta yaplmal, çeker ocağn alevlenir veya kolay alevlenir madde

ve/veya toksik maddelerle kullanmaya uygun olduğundan emin olunmaldr. Bir çeker ocak yoksa,

delme işlemi yalnzca serbest hava akmnn olduğu ve hiçbir tutuşturma kaynağnn olmadğ bir

alanda yaplmaldr örneğin dşarda veya binann çatsnda (rüzgar koşullar dikkate alnmaldr!).

Operatör, yüz ve göz korumas ve uygun eldiven ve giysiler kullanmak suretiyle sprey veya

dumanlardan yeterince korunmaldr. Operatör ve delinecek aerosol kab yeterince toprakl olmaldr.

Bu işlem, aeosol kaba bir kskaçl toprak teli bağlamak ve operatöre bir bileklik bağlamak suretiyle

yaplabilir.

Not: İyi elektriksel temas sağlamak için kskaç çplak metalle temas etmelidir. Bu yöntem, tamamen

valften boşaltlmas gereken cam şişe aerosollerin boşaltlmas için uygun değildir!

11.6.1 Genel

Çoğu ürün için, kab delmek için en güvenli yer üst boşluktur ve en uygun yol supap başlğnn

tabannda küçük bir delik açmaktr. Eğer bu delik, operatörden uzakta olan tarafta ve operatörün onu

gördüğü şekilde başlğn (boss head) arkasnda açlrsa, bu ilave koruma sağlar çünkü başlk (boss

head), operatöre yönlendirilen herhangi bir boşalmay engellemeye meyleder. İşlem dikkatlice

yaplrsa, ürün konsantrat genellikle değerlendirme için kirlenmemiş bir şekilde elde edilebilir.

11.6.2 Yöntem

Delmeden evvel kaplar sallamayn veya başka türlü çalkalamayn. Bu, konsantrat içerisinde itici gaz

birleşmesini asgariye indirmeye yardmc olur ve iç basnç düşürüldüğünde köpüklenmeyi engelleme

yardmc olur.

Bir kabn kontrollü delinmesi srasnda, sv içerik maddelerinin kayb kaçnlmazdr. Sözkonusu

kayplar en aza indirmek için delik üst boşlukta olmaldr. Fazla köpüklenen ürünlerde, köpük

oluşumunu en aza indirmek için delmeden evvel kap mümkün olduğunca uzun süre kendi haline

braklmaldr. Kap, üretilen köpüğü toplamak için bir tepside durmaldr.

Ürünü bir damlama tavasna yönlendiren, kabn üzerine bir baş aşağ beher yerleştirmek suretiyle

delikten ürünün püskürmesi önlenmelidir. Bu uygulama, eğer teneke herhangi bir sebeple

saklanacaksa tanmlama zorluğu teşkil edebilen çözücü çözünür etiketin silinmesine sebep olabilir.

68

Havalandrma/ekstraksiyon çalşrken (başlamadan evvel kontrol edin) ve çeker ocağn kapağ

mümkün olduğunca aşağ çekili halde (operatörün önündeki hava akmn artrmak ve böylece onu

korumak için), delme işlemi aşağdaki şekilde yaplmaldr:

Tenekenin toprakl olduğundan emin olunr (bkz yukar).

Pirinçten bir çivi (en az 10 cm uzunluğunda) ve bir kvlcm korumal (ya da tahta) vurucu veya lastik

başl çekiç kullanarak, çiviyi delik oluştuğunda delikte skca tutarak, yukarda açklanan yerde subap

kapağnda küçük bir delik açn.

Çiviyi delikte hareket ettirerek, itici gazn kaçtğ duyulacaktr. İlk basnç serbest braklana kadarçiviyi

nazikçe hareket ettirerek- buna devam edin. Konsantrat serbest braklrsa, itici gaz akşn

snrlamak için çiviyi geriye döndürün ve birkaç dakika kapal tutun. Hafif, sürekli buhar kaçağ

olmas ve kabn dşnda buzlanma görünmesi için basnç yeterince düşene kadar itici gazn serbest

braklmas bu şekilde kontrol edilmelidir.

O zaman kap, itici gazn çoğunun boşalmasna izin vermek için bir süre, muhtemelen birkaç saat

kapağ aşağ çekili şekilde çeker ocakta braklmaldr. Çeker ocağn üzerine, itici gaz boşaltldğna

dair bir uyar yapan bir not yerleştirilmelidir.

Tüm görünen boşalma durduğunda, çeker ocağn içerisinde, kab açn (DİKKAT, açk tenekeyi

kendinizden uzağa tutun!) içindekileri bir behere aktarn. Konsantrat, bir spatul veya cam çubukla

karştrmak başka itici gaz salnmasna yol açmayana dek çeker ocakta tutun.

Valfi çkarmak için belirli aygtlar mevcuttur.

Dikkat edilmelidir ki, çoğu itici gaz havadan ağr olduğundan, beherdeki üst katmann itici gaz buhar

bakmndan zengin olma ihtimali vardr ve beheri çeker ocaktan çkarmadan evvel bunun çkmasna

izin verilmelidir.

Delme işlemi, yalnzca tecrübeyle ulaşlabilen bir ustalk unsuru içerir. Operatör eğitim seanslarnda,

istenen ustalk seviyesine ulaşlana dek bu işlemin düşük basnçl alevlenmeyen, düşük toksisite içeren

ürünler (başlangç için valfli boş bir kap bile kullanlabilir) kullanlarak uygulanmas tavsiye edilir.

NOT

Birden fazla kabn delinmesi gerektiğinde, müteakip kaplarn delinmesinde çok dikkat edilmelidir:

- Herhangi bir sarsnt, önceden delinen kaplarda kontrolsüz itici gaz salnmna sebep olabilir ve

- Önceden delinen kaplarn civarndaki atmosfer alevlenir buharlar içerebilir.

69

11.7. Ek 7 - Artk Konsantratn Güvenli İmhas

Önceden basnçlandrlmş bir kaptan gelen ürün konsantrat, hem kullanlan itici gaz hem de ürün

konsantratnn yapsna bağl olarak bir laboratuvar çalşanna baz potansiyel tehlikeler teşkil eder.

Basncn düşürülmesinden hemen sonra ve sonrasnda bir süre, konsantrat, toplam formülasyona bağl

olarak bir dereceye kadar itici gaz içerir. Bu itici gaz, çözülebilir veya konsantratn içinde emülsiyon

haline dönüştürülebilir ve kolaylkla çkarlamayabilir. Bu konsantratn imhadan evvel bir süre

saklanmas gerekiyorsa, bu saklama süresi srasndan salnan itici gazn, özellikle alevlenir ise kontrol

edilmesi elzemdir. Bu sebeple, atk kabn, lokal duman ekstraksiyonun sürekli mevcut olduğu yerde

veya alternatif olarak açk havada saklanmas gerekir. Bu ayrca, konsantrat ya alevlenir ya da toksik

diğer buharlar verebiliyorsa da geçerlidir.

Atk konsantratlarn, mümkün olduğunca kapal mekanda tutulmalar gerekmesine rağmen, tamamen

szdrmaz kaplarda saklanmamas önemlidir çünkü saklanan itici gaz kabul edilemez bir basnç

oluşturabilir ve bu da açlmas halinde parçalanma veya kontrolsüz boşalmaya sebep olabilir. Sorunun

bir çözümü, bir basnç giderme valfi gibi hareket edecek, evde mayalama kitlerinde kullanlan tipte bir

karbon dioksit kapan gibi bir havalandrma kapağ ( ksman suyla dolu bir "U" tüpü) kullanmaktr.

Ürün konsantratlarnn olas etkileşimine da dikkat edilmeli (yani halojenik ve halojenik olmayan

çözücüler) ve zarar verici bir şekilde etkileşmemelerini sağlamak için atk konsantratlarn saklarken

dikkatli olunmaldr. Pekçok kombinasyon, tehlikeli olmayabilen çökelmeye sebep olabilir ancak

çökeltilerin birikmesine izin verilmemeli ve atk tank boşaltlrken bunlar çkarlmaldr. Atk kabnn

yeniden kullanlmas düşünülüyorsa, yeniden kullanldğnda kazaen kirlilik veya etkileşimi

engellemek için boşaltldğnda iyice temizlenmesi gerektiği kaydedilmelidir.

Su Makamlar genellikle, kanalizasyona hangi maddelerin gitmesine izin verilebileceğine dair

yönetmelikler yaynlar. Bunlar, neyi kanalizasyona verebileceğinizi tam olarak belirleyen, şirketiniz

için düzenlenen bir “İzin” içinde saklanacaktr. Bu İzni karşlamanz iki sebepten elzemdir:

Karşlamamanz kanalizasyon sistemi içerisinde tehlikeli koşullarn yaratlmasna sebep olabilir ve

ayrca ağr ek vergi veya hatta adli takibata sebep olabilir.

İzinlerin İncelenmesi, pekçok su bazl ürün konsantrat ve snrl miktarda “çözücünün” (insektisit ve

pestisit gibi belirli snrlamalarla birlikte) konutsal kanalizasyon sistemine gönderilebileceğini

muhtemelen gösterecektir yalnz izin verilen maksimum değerlere dikkat edilmelidir. Askda katlar,

kimyasal oksijen ihtiyac ve bir pH aralğnn belirtilmesi de olasdr. İyi uygulama bakmndan,

boşaltlan miktarlarn, iznin izin verdiğinden daha az bir büyüklükte olmasn sağlayn. Genellikle,

boşalttğnz kadar size fatura kesilir- bu sebeple miktar ne kadar az olursa, kanalizasyon ücreti de o

kadar az olur!

Çoğu ürünün birkaç bileşen içerdiğine ve en yakndan kontrol edilmesi gerekenin en az kabul

edilebilir olannn seviyesini olduğuna dikkat edin.

70

Sıcak Su Banyosu Testine

Ve

Alternatiflerine ĠliĢkin

Kılavuz

Üçüncü Baskı: Eylül 2017

© FEA 2017

Tüm Hakları Saklıdır

FEA aisbl – Boulevard du Souverain 165 – 1160 Brussels – Belgium


V.A.T.: BE 0422.796.670

Sorumluluk Reddi:

Bu kılavuzdaki bilgiler iyi niyetle verilmiĢtir, fakat bu, hatalar ve kullanım sonuçları ya da bazı koĢullarda

yanlıĢ kullanımının sonuçları açısından FEA ve iĢtirakçileri tarafından yasal yükümlülük ya da her türde

olursa olsun sorumluluk kabulü anlamına gelmemektedir.

İçindekiler

1 GĠRĠġ .......................................................................................................................................... 5

2 SICAK SU BANYOSU TESTĠ ........................................................................................... 7

2.1. SICAK SU BANYOSU TESTĠ PRENSĠPLERĠ .................................................................................................... 7

2.1.1 TEST KOġULLARI .................................................................................................................................................. 7

2.1.2 ISIYA DUYARLI AEROSOLLER .......................................................................................................................... 8

2.1.3 YANICI OLMAYAN SIKIġTIRILMIġ ĠTĠCĠ GAZ ĠÇEREN AEROSOLLER ..................................................... 9

2.2. SU BANYOSU GÜVENLĠĞĠ ................................................................................................................................... 9

2.2.1 SU BANYOSUNUN TASARIMI ............................................................................................................................ 9

2.2.2 SU SICAKLIĞININ KONTROLÜ ........................................................................................................................... 9

2.2.3 ANALĠZ PROSEDÜRLERĠ ................................................................................................................................... 10

2.2.4 IKARTAYA AYRILAN AEROSOLLER ............................................................................................................... 10

2.3. ATIK SU ................................................................................................................................................................... 10

2.4. TESTLERĠN KAYDEDĠLMESĠ ............................................................................................................................ 11

3 ‘ALTERNATĠF TEST YÖNTEMLERĠ ................................................................................ 12

3.1. BM MODELĠ YÖNETMELĠKLERĠ TEMELĠNDE ALTERNATĠF BĠR TEST YÖNTEMĠ

OLUġTURMA KRĠTERĠ ............................................................................................................................................... 12

3.1.1 ANA UNSURLAR .................................................................................................................................................. 13

3.1.2 ISKARTAYA AYRILAN AEROSOLLER ............................................................................................................. 13

3.2. ALTERNATĠF BĠR TEST YÖNTEMĠNĠN DOĞRULANMASI ....................................................................... 14

3.3. ‘ALTERNATĠFLER’ VE AEROSOL KAPLAR YÖNERGESĠ ....................................................................... 15

4 SU BANYOSUNDAN MUAFĠYET ..................................................................................... 16

5 YÜRÜTME .............................................................................................................................. 17

EK A ADR ÖZETĠ ...................................................................................................................... 18

EK B 75/324/EEC SAYILI AEROSOL KAPLAR YÖNERGESĠ EKĠNDEN ÖZET ......... 22

EK C FEA TARAFINDAN GELĠġTĠRĠLMĠġ SICAK SU BANYOSU ALTERNATĠFĠNĠN

TATBĠKĠ UYGULAMASINA ÖRNEK.................................................................................... 24

KALĠTE GÜVENCE SĠSTEMĠ ..................................................................................................................................... 24

AEROSOLLERĠN TEST EDĠLMESĠ ............................................................................................................................ 25

DELĠL DOSYASI ............................................................................................................................................................. 26

Bölüm 1

Giriş

Aerosol kaplar (aka. aerosoller) 1940lardan beri ticari üretim içerisindedir. Bu süre boyunca

tasarımları, üretimleri ve doldurulmaları önemli geliĢmeler geçirmiĢtir ve aerosollere olan artan

tüketici talepleri dolayısıyla da bu geliĢmeler devam edecektir.

Aerosoller; ürünü dağıtan itici gücü sağlamak için, sıvılaĢtırılmıĢ ya da sıkıĢtırılmıĢ itici bir gaz

(ya da iki gazın karıĢımı) ile oluĢturulan iç basıncı kullanır. Bu basınç belirgindir ve aerosolün

yapısal bütünlüğündeki bir bozulma önemli miktarda zararlı enerjinin serbest bırakılmasına

neden olabilir, dolayısıyla aerosoller zararlı ürünler olarak sınıflandırılmaktadır. Ayrıca, birçok

aerosolün etan ya da hidrokarbon itici gazları gibi yanıcı içeriği kapsaması nedeniyle,

doldurucudan ayırmadan önce aerosolün sızıntı yapmadığının onaylanması önemlidir.

Dolayısıyla, bir aerosolün nakliye ve satıĢ için güvenli olduğunun kanıtlanması yasal bir

gerekliliktir. Düzenleyici açıdan bu, tehlikeli ürünlere iliĢkin AB ve uluslararası taĢıma

yönetmeliklerine ve 75/324/EEC sayılı Aerosol Kaplar Yönergesine uymak anlamına

gelmektedir.

1940lardaki araĢtırmalar sıcak iklimlerdeki nakliye ve dağıtım esnasında, aerosollerin palet

yüklerinin sıcaklığının yaklaĢık 50°C‟ye kadar çıkabileceğini bulgulamıĢtır. Sıcak su banyosu

testi bu nedenle, fabrikadan çıktıktan sonra hiçbirinin patlamayacağından emin olmak üzere

doldurulmuĢ aerosollerin test edilmesine yönelik olarak geliĢtirilmiĢtir. Bu test yöntemi

kullanılarak, her doldurulmuĢ aerosol; içeriğin banyo sıcaklığında dengelenmesi için iki ya da üç

dakika süreyle sıcak su banyosuna daldırılır. Sonrasında, sıcak su banyosu test yönteminin,

aerosoller sıcak suya daldırıldığında aerosolden çıkan gazın oluĢturduğu baloncuklar izlenerek

sızıntı yapan aerosollerin tespit edilmesi için de kullanılabileceğinin farkına varılmıĢtır. ÇalıĢmalar;

sıcak su banyosu testinin nakliyede, dağıtımda ya da tüketici kullanımında yangın riskine neden

olmayacak seviyelerin altında sızıntıları tespit edebildiğini göstermiĢtir.

Sıcak su banyosu testi geliĢtirildiğinde, doldurma hatları dakikada yaklaĢık 40-60 aerosol olacak

Ģekilde çalıĢtırılmıĢtı, modern imalat ekipmanları ise dakikada 300‟ün üzerinde aerosol

doldurabilir. Aerosoller için gerekli kalma süresini elde etmek amacıyla, modern bir su

banyosunun elli yıl önce geliĢtirildiğinde olandan 10 kat daha büyük olması gereklidir. Banyoyu

50 0 C üzerinde bir sıcaklıkta çalıĢtırma alternatifi, riski ve aerosolün baĢarısız olma sonuçlarını

yükseltir. Ġmalat verimliliğini iyileĢtirmeye yönelik sürekli dürtü ve daha hızlı doldurma

hatlarının kullanımı ile mevcut fabrikalarda daha büyük su banyoları için yeterli alan bulmaya

yönelik gerçek sorunlar olabilir.

5

1990larda, FEA geliĢmekte olan bir dizi belirleyerek olası “alternatif yöntemleri” incelemiĢtir.

FEA; “alternatif bir yöntemin” kabul edilebilir olması için, hatalı ve sızıntı yapan aerosolleri

bertaraf etmede sıcak su testi kadar etkili olduğunun gösterilmesi gerektiği sonucuna varmıĢtır.

2002 yılında, bu prensibi kanıtlamak için FEA birleĢtirilmiĢ bir kalite güvence ve test etme

paketinden oluĢan “alternatif bir yöntem” geliĢtirmiĢtir. Kalite güvence ve hat içinde test etmenin

standardın altındaki tüm aerosollerin fabrikadan ayrılmadan önce bertaraf edilmiĢ olmasını

sağlamak için kullanılabileceği prensibine dayalıdır. FEA ardından 12 milyonun üzerinde teneke

levhadan yapılmıĢ aerosolün test edildiği yaklaĢık bir yıl boyunca, tam iĢlev gösteren bir su

banyosu ile öncesinde ve seriler halinde çalıĢtırarak bir “alternatif yöntemi” doğrulamıĢtır.

Deneme süresi boyunca, hiçbir aerosol sıcak suda patlamamıĢtır ve iki sistem tarafından da

100‟ün üzerinde sızıntı yapan aerosol tespit edilmiĢtir. ÇalıĢma, bağımsız bir güvenlik uzmanı

tarafından denetlenmiĢtir.

2003 yılının sonlarında FEA çalıĢmayı, “alternatif bir yöntemin” sıcak su banyosu testinin

güvenlik seviyesine eĢdeğer bir güvenliği sağlayabildiğini onaylayan BM Tehlikeli Malların

TaĢınmasına ĠliĢkin Uzman Alt-Komitesine sunmuĢtur. Denemenin raporu

www.unece.org/trans/doc/2003/ac10c3/UN-SCETDG-24-inf49e.pdf. adresinden elde edilebilir.

BM Komitesi; Kabul edilebilir “alternatif yöntemler” için kriterleri kapsayan bir çerçeveyi

tanımlayan bir metnin BM 2005 Tehlikeli Malların TaĢınması için Model Yönetmeliklerine

eklenmesi konusunda mutabık kalmıĢtır. DoldurulmuĢ aerosollerin “sınırlı miktarda tehlikeli

mallar” olarak taĢınmak için güvenli olmasını sağlamak için “alternatif bir yöntemin”

kullanılması seçeneği, AB‟de tüm zorunlu taĢıma yönetmeliklerinde (örneğin; ADR 1 ) ve

dolayısıyla tüm Üye Ülkelerdeki ulusal kanunlarda 1 Temmuz 2017 tarihinden beri

uygulanmaktadır.

75/324/EEC sayılı Aerosol Kaplar Yönergesinin Teknik ĠlerleyiĢi için ikinci Uyarlama (ATP)

(2008/47/EEC sayılı Yönerge); tehlikeli malların taĢınması mevzuatına uyumlu olan izin

verilmiĢ “alternatif yöntemler” için kriterleri tanımlamaktadır. Onaylı bir “su banyosuna alternatifi”

kullanan aerosol imalatçılarının mamul aerosole ters çevrilmiĢ epsilon sembolünü

uygulamalarına izin verilir.

Hem taĢıma yönetmelikleri hem de Aerosol Kaplar Yönergesi kapsamında, aerosol

doldurucularının özel olarak ihlal edilmedikçe, tüm doldurulmuĢ aerosol kaplarını sıcak su

banyosu testine ya da onaylı bir alternatife tabi tutması gereklidir. Aerosollerin istatistiki olarak

örneklenmesine ya da bunların hiçbirinin yapılmamasına mevzuat gereğince izin

verilmemektedir.

Bu Kılavuzun amacı; doldurma iĢlemi tamamlanan aerosolün taĢıma ve tüketiciye satıĢ için

güvenli olmasını sağlamaya yönelik önerilerde bulunmaktır. Aerosollerin nasıl güvenli bir Ģekilde

yapılacağını açıklayan “FEA Aerosol Ġmalatındaki Temel Güvenlik Gereksinimlerine ĠliĢkin

Prensipler” ile birlikte okunmalıdır.

6

1

Tehlikeli Malların Karayolu ile Uluslararası TaĢımacılığını Ġle Ġlgili Avrupa AnlaĢması

7

Bölüm 2

Sıcak Su Banyosu Testi

Bu bölümde ortaya konmuĢ olan öneri; aerosollerin sıcak su banyosu ile test edilmesinin güvenli

bir Ģekilde gerçekleĢtirilmesinin ve AB ve uluslararası taĢımacılık yönetmeliklerine ve Aerosol

Kaplar Yönergesine uygun olmasının sağlanması için tasarlanmıĢtır.

2.1. Sıcak Su Banyosu Testi Prensibi

Aerosollerin sıcak su banyosu testi için gerekli prensip ilk olarak ADR 2007‟nin 6.2.4.3.2.1.

Maddesinde (ADR‟nin son basımının 6.2.6.3.2. Maddesi – Ek A‟ya bakınız) ve 75/324/EEC

sayılı Aerosol Kaplar Yönergesinin Ekinin 6. Bölümünde (Ek B‟ye bakınız) ortaya konmuĢtur.

Her yönetmelik için ifadeler çok hafif farklı olsa da, aynı test koĢulları ile sonuçlanmaktadır.

Bölmeli aerosoller ve sıvılaĢtırılmıĢ itici gazların yerine ya da bunlarla birlikte sıkıĢtırılmıĢ itici

gaz içerenler (örneğin; karbon dioksit veya nitrojen) de dahil olmak üzere, tüm doldurulmuĢ

aerosoller, sevk edilmeden önce sıcak su banyosunda test edilmelidir. Tüm hatalı aerosollerin

mümkün olan en erken fırsatta çıkarılmasını sağlayacak olması nedeniyle, sıcak su banyosu testinin

hemen tartıdan (ya da eğer kullanılıyorsa, basınç testinin ardından) sonra gerçekleĢtirilmesi

tavsiye edilmektedir.

2.1.1 Test KoĢulları

Banyodaki suyun sıcaklığı en az 55°C (aerosolün sıvı fazı 50°C‟deki aerosolün kapasitesinin

%95‟ini aĢmıyor ise, 50°C) olmalıdır. Aerosoller; her aerosolün iç basıncının 55 0 C‟deki

dengelenme koĢulları altında ulaĢılabilecek olana ulaĢmaya yeterli süre su banyosunda

kalmalıdırlar (aerosolün sıvı fazı 50°C‟deki aerosolün kapasitesinin %95‟ini aĢmıyor ise, 50°C).

Ġlk üretim öncesinde, deney ile sıcak su banyosunda kalma süresini oluĢturmak gerekli olacaktır.

Aerosollerin çoğu için bunun 2 ile 3 dakika arasında olması olasıdır. FEA 606 Doldurulmuş

aerosol paketleri – Su banyosu testi – Mevzuata uygunluğun doğrulanması standardında daha

fazla bilgi verilmektedir.

Banyo içinde doğru su sıcaklığının sağlandığının izlenmesi önemlidir. Deveran eden suyun

içerisine sıcaklık sensörleri konumlandırılmalıdır, çünkü durgun suyun cebi içindeki lokal

sıcaklık, suyun ana gövdesindekinden önemli derecede farklı olabilir. Benzer bir Ģekilde, sensör

sıcak su giriĢine çok yakın bir yere yerleĢtirilmiĢ ise suyun ana gövdesinden yüksek sıcaklıklar

ve istenilen çalıĢma sıcaklığının üzerinde sıcaklıklar kaydedilecektir. Bu da, daha düĢük bir

banyo sıcaklığına ya da su banyosu için gereksiz bir aksaklığa neden olabilir. Sıcaklık

8

Sürekli olarak izlenmelidir ve düzenli manuel kontrol sonuçları kaydedilmelidir ve trend

analizleri ve bakım amaçları için kullanılmalıdır.

Su banyosundan geçen aerosoller; görünür bir Ģekilde bozulmuĢ olmamalarını ve/veya sızıntı

yapmıyor olduklarını kontrol etmek için sürekli olarak izlenmelidir, eğer böyle ise bu

aerosollerin testten geçememiĢ olmaları nedeniyle çıkarılmaları gereklidir. Ġzleme; bozulmuĢ

aerosoller ve sızıntı yapan aerosollerden çıkan baloncuklar açısından su banyosunu gözlemleyen

personelden, otomatik sızıntı detektörlerine kadar değiĢiklik gösteren bir dizi yöntem

kullanılarak gerçekleĢtirilebilir. Ekipman tedarikçilerinden bir dizi cihaz temin edilebilir. Manuel

gözlemleme durumunda, gözlemleyicilerin her 20 dakikada bir değiĢtirilmesi genel endüstri

uygulamasıdır, çünkü deneyimler bu süreden sonra sızıntı yapanların kaçırılması olayının önemli

derecede arttığını göstermiĢtir. Ayrıca, dakikada 50 -60 kutunun üzerinde hızda çalıĢan doldurma

hatlarının sızıntı yapan ya da bozulmuĢ aerosollerin manuel gözlemine dayanmaması gerektiği de

tavsiye edilmektedir. Bu hat hızı üzerinde, suya doğru hareket eden kutuların neden olduğu

türbülans, sızan itici gazların baloncuklarının belirlenmesini oldukça zorlaĢtırır. Test banyosunun

berraklığının sağlanması önemlidir, böylece ince sızıntı baloncukları açık bir Ģekilde tespit

edilebilir. Su banyosunda tespit edilebileceklerinden emin olmak üzere, bir dizi standart sızıntı

üretmek üzere değiĢiklik yapılmıĢ aerosoller kullanılarak her vardiyada en az bir kez düzenli

testlerin gerçekleĢtirilmesi tavsiye edilmektedir.

AĢırı sayıda aerosolün testten geçememesi halinde, doldurma hattı doldurulmalıdır ve

baĢarısızlığın neden(ler)ine iliĢkin bir inceleme yapılmalıdır. Doldurma hattı, bu nedenler

düzeltilene kadar tekrar çalıĢtırılmamalıdır.

Tehlikeli maddelerin taĢınması mevzuatında belirtilmemiĢ olmasına rağmen, Aerosol Kaplar

Yönergesinin gerekliliklerini yerine getirmek için, aerosollerin suya daldırılması gereklidir.

Aerosolün tamamen daldırılması (valf sistemi de dahil olmak üzere) tavsiye edilmektedir, çünkü

bu valf tertibatından ya da valf klipsinden ve bunun yanı sıra aerosolün gövdesinden meydana

gelen sızıntıların tespit edilebilmesini sağlayacaktır. Bununla birlikte, tamamen daldırma

aerosolün valf kapağında suyun tutulmasına ve bu da korozyona ve daha sonraki bir zamanda

aerosolün arızalanmasına neden olabilir. Bu nedenle, su banyosundan sonra aerosollerin

kurulanması önemlidir. Su banyosunda pas önleyicilerin kullanılması dikkate alınmalıdır, fakat

bir su “besleme ve regülatör” sisteminin kullanıldığı banyolarda sabit tekrar doldurmaya ihtiyaç

duyulabilir. Kurutucular ya da sıcak suyun sabit olarak yeniden doldurulması nedeniyle artan

enerji kullanımı, bazı aerosol doldurucularının aerosolleri valf kapağına kadar fakat valf kapağı

hariç olmak üzere su banyosuna yerleĢtirmesine ve bununla bağlantılı olarak sızıntıları

belirlemek için su banyosunun çıkıĢında ya da çıkıĢına yakın yerleĢtirilmiĢ gaz sızıntısı

detektörlerinin ya da diğer tespit araçlarının kullanılmasına neden olmuĢtur. Aerosoller

ısıtılmıĢtır ve dolayısıyla doldurucu için buradaki ana ihtiyaç, sızıntı yapan aerosollerin

belirlenmesi açısından, kullanılmakta olan sistemin toptan daldırmaya eĢdeğer olduğunun

belgelenmesidir.

2.1.2 Isıya Duyarlı Aerosoller

Tehlikeli malların taĢınması mevzuatı, içeriğinin ısıya duyarlı olduğu aerosoller için ya da

aerosol kutuları test sıcaklığında (55 0 C) yumuĢadığında, sıcak su sıcaklığının 20°C ile 30°C

arasında düĢürülmesine olanak sağlar. Bu durumlarda her 2000‟de bir aerosol 55°C‟deki

(aerosolün sıvı fazı 50°C‟deki aerosolün kapasitesinin %95‟ini aĢmıyor ise, 50°C) bir su

banyosunda test edilmelidir. Daha yüksek sıcaklıklarda test edilmiĢ aerosoller, su sıcaklığının

olumsuz etkilerine bağlı olarak satıĢa uygun olmamaları nedeniyle ıskartaya ayrılmalıdır.

Tehlikeli malların taĢınması mevzuatı; belirli aerosolleri sıcak su banyosu testinde muaf kılar,

fakat uygulama dıĢında tutmanın kullanılması için gerekli katı koĢulların, aerosollerin büyük

9

çoğunluğu tarafından karĢılanması olası değildir (Bölüm 4‟e bakınız).

10

Not: ADR 6.2.6.3.1.1 kapsamındaki bu hüküm; sıcak su banyosuna bir alternatif değildir ve

75/324/EEC sayılı Aerosol Kaplar Yönergesi tarafından izin verilmemektedir. Bununla

birlikte, AB piyasasına sürülmeden önce, ısıya duyarlı aerosoller için 75/324/EEC sayılı

Aerosol Kaplar Yönergesi ile açıklanmıĢ olan soğuk son (alternatif) test yöntemlerinin

kullanılması gereklidir.

2.1.3 Yanıcı Olmayan SıkıĢtırılmıĢ Ġtici Gazlar Ġçeren Aerosoller

Yukarıdaki Bölüm 2.1‟de ifade edildiği üzere, hem ADR hem de ADD, onaylı bir alternatif

kullanılmadıkça, doldurulmuĢ tüm aerosollerin bir Sıcak Su Banyosunda test edilmesini

gerektirir. Bölmeli aerosoller ya da yanıcı olmayan sıkıĢtırılmıĢ itici gaz kullanan aerosoller için

hiçbir muafiyet yoktur. Ayrıca, sızıntının bir güvenlik sorunu olmadığı yanıcı olmayan aerosol

formülasyonları için, Sıcak Su Banyosu Testi kalite yönetimi sisteminin temel bir parçası olarak

görülebilir.

2.2. Su Banyosunun Güvenliği

Su banyosu testinin kapsadığı olası tehlikeler nedeniyle, operatörlerin banyonun iĢleyiĢi ve

sızıntı yapan aerosollerin tespit edilmesi ya da bir aerosolün testi geçememesi halinde

kullanılacak prosedürler açısından tam eğitimli olması önem taĢır. KiĢisel Koruyucu

Ekipmanların kullanılmasına iliĢkin uygun bir eğitim önemlidir, çünkü sıcak su banyosunda bir

aerosol önemli derecede bir kuvvetle parçalanabilir.

2.2.1 Su Banyosunun Tasarımı

Su banyosu; uygun ATEX bölgesi sınıflandırmasını belirlemek için, bir risk değerlendirmesine tabi

tutulmalıdır.

Su banyosunun, dıĢarı atılan ürünün ya da roket gibi davranıĢ gösteren aerosollerin neden olduğu

yaralanmalardan operatörleri korumak için tam korumalı olması gereklidir. Ġlk baĢarısız

aerosolün Ģoku, sonrasında buna bitiĢik aerosollerin etkilenerek baĢarısız olmaları ile

sonuçlanabilir. Korumayı ve gözlem noktalarını aĢırı yoğuĢmadan muhafaza etmek ve gazları

veya buharları gidermek için, su banyosunun hemen üzerindeki bölgenin dıĢarı tahliyeye sahip

olması gereklidir. DıĢarı tahliye sisteminin, su banyosu için bölge sınıflandırmasına uygun

olması gereklidir. Otomatik olmayan bir su banyosuna elle yerleĢtirilen test kaplarının

kullanılması halinde, bir daldırma zamanlayıcısı kullanılmalıdır ve kabın bir yandan menteĢeli

bir kilitleme kafesli muhafazası olmalıdır.

2.2.2 Su Sıcaklığının Kontrol Edilmesi

Banyodaki suyun aĢırı ısıtılmasına iliĢkin ana sorun, aerosolün testi geçememesine iliĢkin yüksek

risk, yanıcı gazların ya da buharların salınması ve testi geçemeyen aerosollerin roket gibi

davranıĢ göstermesidir. Bu, suyun kaynama noktasının çok altında elde edilebilir ve bir

aerosolün parçalanması su banyosunda önemli derecede lokal hasarın meydana gelmesinin yanı

sıra personelin yaralanması ile de sonuçlanabilir.

Deneyimler; otomatik ya da otomatik olmayan tüm su banyolarında, bir termostatın yanı sıra bir

de aĢırı sıcaklığı kesme cihazının bulunması gerektiğini göstermiĢtir. Sıcaklık; sürekli olarak

izlenmelidir ve düzenli manuel kontrol sonuçları kaydedilmelidir ve trend analizleri ve

11

Bakım amaçlarına yönelik olarak kullanılmalıdır. Su banyosundaki fazla sıcaklık bir alarmı

etkinleĢtirmelidir ve aerosolleri banyodan kaldıracak bir cihazı harekete geçirmelidir. Sistem

çıkıĢı yönündeki bir ekipmanın arızalanması halinde, banyonun içerisindekileri tamamen tahliye

etmesine olanak sağlamak amacıyla, su banyosunun çıkıĢına yakın bir toplama tablası ya da

tamponu yerleĢtirilmelidir.

Su banyosundaki ya da bağlantılı boru tesisatındaki sıcaklıkların, mikroorganizmaların özellikle

de lejyonellanın çoğalabileceği bölgelerde olduğu da unutulmamalıdır. Bu konuyu ele almaya

yönelik rehberlik WHO 2 ‟den ya da Ulusal Sağlık ve Güvenlik Kurumlarından 3 örneklerle elde

edilebilir.

2.2.3 Analiz Prosedürleri

Sistem çıkıĢındaki bir ekipmanın arızalanması durumunda, aerosollerin, arıza düzeltilene kadar

su banyosuna girmesi önlenmelidir. Aerosollerin sıcak sudan çıkarılması için bir yöntem hazırda

bulunmalıdır, seçenekler tüm aerosoller banyodan çıkarılan kadar hattın çalıĢtırılmaya devam

etmesini ya da tercihen aerosolleri sudan kaldırabilecek bir cihazı kapsar. Daha küçük su

banyoları için kullanılabilecek alternatif bir yöntem, soğuk su ilavesini azamiye kadar yükseltme

yoluyla ya da bir hortum borusu kullanarak soğuk su ilave etmekle birlikte banyo tahliyesini

açarak sıcak suyun çıkarılmasıdır. Sıcak su çıkarıldığında, operatörün aerosolleri izlemesi ve

standardın altında olanları normal bir Ģekilde ıskartaya ayırması gereklidir. Bir “kapatma”

esnasında su banyosundan çıkarılmıĢ olan aerosoller, karantina altına alınmalı ve yeniden

çalıĢtırma halinde su banyosunun üst akıĢ hattına tekrar yerleĢtirilmelidir.

2.2.4 Iskartaya Ayrılan Aerosoller

Su banyosu sonrasında ıskartaya ayrılan aerosoller, ya bozulmuĢ olacaktır ve patlayabilir ya da

sızıntı yapabilirler. Bu nedenle, bu aerosolleri elleçleyebilecek güvenlik sistemlerinin bulunması

önemlidir. Aerosollerin su banyosunun dıĢına çıkarılması için kullanılabilecek bir dizi yöntem

bulunmaktadır. Özellikle alüminyum kutularda yumuĢak çıkarma sistemlerinin kullanılması

gereklidir çünkü diğer metal (özellikle paslı) yüzeylere çarparken kıvılcım çıkarabilirler. Aerosol

çıkarma sistemleri ve prosedürleri ve bu çıkarılan aerosoller için depolama bölgelerinin, uygun

ATEX bölgesi sınıflandırmasını belirlemek için bir risk değerlendirmesine tabi tutulması

gereklidir. Bu; su banyosunun ve çıkarma kutusunun yanıcı bir atmosfer içerebilmesi

nedeniyledir. Daha fazla öneri; FEA Aerosol İmalatında Temel Güvenlik Gereklilikleri

Kılavuzundan alınabilir.

2.3. Atık Su

Hangi nedenle olursa olsun su banyosundan tahliye edilen suyun, genel kanalizasyon sistemine

boĢaltılmadan önce, Kabul edilemeyen kirletici seviyeleri açısından kontrol edilmesi gereklidir.

Su banyolarından tahliye edilmiĢ suyun test edilmemesi, “Atık Su Onaylarının” aĢılması ve

sonrasında kovuĢturma ya da aĢırı kanalizasyon ücretleri ile sonuçlanabilir. Banyodan suyun,

gerekli olduğundan diğer iĢlemlerin yapılabileceği bir atık su tutma sistemine tahliye edilmesi

tavsiye edilmektedir.

2

WHO, Lejyonella ve lejyonellanın önlenmesi, http://www.who.int/water_sanitation_health/emerging/legionella_rel/en/

3

HSE (UK), Lejyonella ve lejyoner hastalığı, http://www.hse.gov.uk/legionnaires/

12

2.4. Testin Kaydedilmesi

Aerosol Kaplar Yönergesi, pazarlamacının tüm aerosollerin Yönergenin Ekinde belirtilmiĢ

gerekliliklere göre test edilmiĢ olduğunu garanti etmesinin gerektirir. Tehlikeli malların

taĢınması mevzuatı, bir pazarlamacının aerosollerin gerekliliklere uyumunu nasıl kanıtlayacağını

belirtmemektedir. Bununla birlikte, Madde 6.2.6.4; aerosol kapların yapımı ve test edilmesi için

ADR gerekliliklerinin Aerosol Kaplar Yönergesine uyarak karĢılanması gerektiğini

belirtmektedir. Her iki düzenleyici prensip için, delil dosyalarının ve test kayıtlarının

oluĢturulması, gerekliliklere uyumu gösteren iyi bir yol olabilir.

13

‘Alternatif Test Yöntemleri’

Bölüm 3

“Alternatif test yöntemleri” için parametreler, ADR 6.2.6.3.2‟de (Ek A‟ya bakınız) açıklanmıĢtır,

dört ana unsura sahip olmalıdırlar:

Sızıntı yapan ya da Ģekil bozulduğu olan tüm aerosollerin ıskartaya ayrılmasını ve satıĢa

sunulmamasını sağlayan bir Kalite Sistemi.

Doldurulduklarında Ģekil açısından bozulmamalarını ve 3.3 x 10 -2 mbar.l.s -1 ‟den düĢük bir

oranda sızıntı yapmamalarını sağlamak için, tüm boĢ aerosollerin aerosol kabının tasarım

basıncının en az üçte ikisinde basınç testine tabi tutulması.

Her doldurulmuĢ aerosol kap, aĢırı doldurulmuĢ aerosol kaplarının tespit edilmesi ve

ıskartaya ayrılması için tartılacaktır.

20°C‟de, 2.0 x 10 -3 mbar.l.s -1 ‟den daha büyük bir oranda sızıntı yapmadıklarını tespit

etmek için, tüm doldurulmuĢ aerosollerin sızıntı testine tabi tutulması 4 .

Alternatif bir test yönteminin kullanılması her zaman, bu hükümlerin uygulanmasından sorumlu

olan Tehlikeli Malların TaĢınması için Yetkili ulusal Kurumların onayına tabidir.

Bu seçenekten faydalanmak için, Ģirketin “alternatif test yöntemlerinin” sıcak su banyosu testinin

güvenlik seviyesine eĢdeğer bir güvenlik sağladığını doğrulaması gerekecektir.

ġirket, yukarıda özetlendiği gibi, mevcut mevzuat hükümlerini sağlamak için hali hazırda

kullanılmıĢ olan su banyosuna alternatif yönteme sıkı bir Ģekilde dayalı olan bir alternatif test

yöntemini uygulamayı seçmedikçe, bu doğrulama kapsamlı bir görev olabilir.

3.1. BM Model Yönetmeliklerine Dayalı Alternatif Bir Test Yöntemi Oluşturma

Kriterleri

FEA‟nın Tehlikeli Malların TaĢınmasına ĠliĢkin BM Uzman Alt Komitesi‟ne sunulmuĢ olan

alternatif test yöntemi, taĢımaya ve dağıtıma dahil olmadan önce standart altındaki aerosollerin

belirlenmesini ve ıskartaya ayrılmasını sağlamayı amaçlayan birleĢtirilmiĢ bir Kalite Güvence ve

test etme paketidir.

4

1 mbar l s -1 „lik bir sızıntı oranı, 1 litrelik hacimde saniyede 1 mbar‟lık basınç değiĢimine karĢılık gelir. 1 litrelik

kapalı bir kaptan 1 ml‟lik bir gaz hacminin çıkarılması durumunda (hava standart koĢullarda), kaptaki basınç 1 mbar

düĢecektir. Yani, 1 mbar l‟nin 1 ml‟ye ya da 1 mbar l s -1 „lık sızıntı oranının 1 ml s -1 ‟ye eĢit olduğu anlamına

gelmektedir. Ekipman tedarikçilerinin kullanılan teknolojiye bağlı olarak, birim dönüĢtürme iĢlemlerine gerekçe

göstermeleri gereklidir. Sızıntı oranlarını kalibre etmek için cihazlar mevcuttur.

14

3.1.1 Ana Unsurlar

Bir „alternatif test yöntemi; aĢağıdaki ana unsurları kapsayacaktır:

i) Kalite Güvenlik prosedürleri; yalnızca sabit basınçlı ve sızıntı yapmayan kutuların

doldurulmasını sağlamak için kullanılmaktadır. Bunun merkezinde, tüm boĢ aerosollerin

aerosolün tasarım basıncının en az üçte ikisinde sızıntı ve basınç açısından test edilmiĢ

olması bulunur 5 .

ii) Kalite Güvence prosedürleri, tüm valflerin tüm parçalarının yerinde olmasını ve bir

kutuya klipslendiklerinde sabit basınçlı ve sızdırmaz olmalarını sağlamak için

kullanılmaktadır.

iii) Kalite Güvence prosedürleri; yalnızca yüksek kaliteli aerosollerin üretilmiĢ olduğunu

kontrol etmek için elleçleme esnasında kullanılmaktadır.

iv) Kalite Güvence prosedürleri; yalnızca yüksek kaliteli aerosollerin üretilmiĢ olduğunu

kontrol etmek için doldurma esnasında kullanılmaktadır. Prosedürler Ģunları kapsar:

a) Doğru valf klips ölçüsünü sağlamak için, kenetleme / klipsleme ekipmanının

ayarlarına iliĢkin kontroller.

b) AĢırı doldurulmuĢ aerosollerin ıskartaya ayrılmasını sağlamak için, har için tartma

sistemi.

c) DoldurulmuĢ tüm aerosollerin valflerini ve valf klipsilerini test etmek için,

doldurma hattı üzerinde bir mikro-sızıntı detektörü.

3.1.2 Iskartaya Ayrılan Aerosoller

Tartı ya da mikro-sızıntı detektörü tarafından ıskartaya ayrılmıĢ dolu aerosoller aĢırı doldurulmuĢ

olabilir ve istikrarlı olmayabilir ya da baĢka bir Ģekilde sızıntı yapıyor olabilir. Bu nedenle, bu

aerosollerin elleçlenmesi için güvenlik sistemlerinin bulunması önemlidir. Aerosollerin doldurma

hattının dıĢına çıkarılması için kullanılabilecek bir dizi yöntem bulunmaktadır; aerosollere daha

fazla hasar verilmesini önleyen yumuĢak çıkarma sistemlerinin kullanılması tavsiye edilmektedir.

Aerosol çıkarma sistemleri ve prosedürleri ve bu çıkarılan aerosoller için depolama bölgelerinin,

uygun ATEX bölgesi sınıflandırmasını belirlemek için bir risk değerlendirmesine tabi tutulması

gereklidir. Bu; doldurma hattının bu kısmının, özellikle de ıskarta kutusunun yanıcı bir atmosfer

içerebilmesi nedeniyledir.

Daha fazla öneri; FEA Aerosol İmalatında Temel Güvenlik Gereklilikleri Kılavuzundan alınabilir

.

5

ADR hükümlerindeki „tasarım basıncı‟, ADD‟deki “test basıncına” karĢılık gelir, kutunun “sınıfına” değil.

Bir aerosol kabının “tasarım basıncı” ADR hükümlerinde, doldurulmuĢ aerosol ürününün 50 0 C‟deki azami iç

basıncından ‟50 yükseği olarak tanımlanmaktadır. Yani, örneğin, bir aerosol formülasyonunun azami iç basıncı 9-

bar ise, bu durumda aerosol kabının “tasarım basıncı” 13.5-bar olmalıdır.

AB‟de, aerosol endüstrisi kutuları, örnek bir kutunun su ile doldurulduğu ve hiçbir sızıntıya ya da gözle görülür veya

kalıcı asimetrik ya da büyük Ģekil bozukluğuna neden olmaksızın, 25 saniye süreyle belirli bir basınca tabi tutulduğu

bir test temelinde “sınıflandırmalarına” göre tanımlamaktadır. Bu basınç “kutu sınıfı” olarak bilinir, örneğin 15-bar

sınıfı bir kutu, 15-bar‟lık bir basınçla test edilmiĢtir ve 50 0 C‟de 10 barlık bir azami iç basınç içeren bir formülasyon

için uygundur.

“Alternatif test yöntemi” için kutuları seçme amacı doğrultusunda, kutunun sınıfı ilgili değildir; önemli olan

50 0 C^deki azami iç basınçtır ve ekonomik nedenlerle kutu sınıfına iliĢkin belirleme gerekli olabilir. Aerosol kutusu

üreticilerinin, bir alternatifi kullanırken 50°C‟de kullanılabilecek azami iç basıncı aerosol dolduruculara açık bir

Ģekilde belirtmeleri gerekli olacaktır.

Belirli aerosol kaplar, bu test gerekliliklerine uygun olmayabilir. Bu durumda, bu kaplar “alternatif yöntem” ile

birlikte kullanılmayacaktır.

13

3.2. Alternatif Bir Test Yönteminin Doğrulanması

Hem ADR hem de Aerosol Kaplar Yönergesinin alternatif test yöntemleri için yalnızca kriteri

açıklaması nedeniyle, sıcak su banyosu testine alternatif bir yöntem kullanmak isteyen Ģirketler,

kendi ulusal yetkili kurumlarının onayladıkları ve bu kriterleri sağlayan herhangi bir test

sistemini kullanabilirler. FEA tarafından geliĢtirilmiĢ olan alternatif test yönteminin (Ek C‟ye

bakınız) hali hazırda tehlikeli malların taĢınması mevzuatının gerekliliklerine uyduğu

kanıtlanmıĢtır. Dolayısıyla, bu örneğe yakından uyarak, doğrulama uygulaması Ģirketin bu

alternatif yöntemi uygulamıĢ olmasını ve buna bağlı kalmasını sağlamakla sınırlı olabilir.

Her durumda doğrulamanın, bütün sistemin onaylı bir bağımsız üçüncü taraf tarafından

denetlemesi Ģiddetle tavsiye edilmektedir. Zaman içerisinde, ulusal Yetkili Kurumlar, uyum

delili olarak iç denetimleri Kabul etmeye de karar verebilirler, fakat bu alternatif test

yöntemlerinin uygulanmasından deneyim elde edilene kadar olası değildir.

Doldurucunun uygun bir Kalite Güvence sisteminin mevcut olduğunu ve buna bağlı kalındığını

göstermek için bir delil dosyası hazırlaması ve sağlaması gereklidir. Bu dosyanın kutu ve valf

yapma iĢlemlerinin yanı sıra aerosol doldurma iĢlemine iliĢkin dokümantasyonu da içermesi

gerekecektir.

Dosyanın ana unsurları aĢağıdakilerin belgelenmesi olacaktır:

Organizasyonel yapı ve “Alternatif Yöntemin” gerekliliklerine bağlı kalınmasını

sağlamak için yönetimin sorumlulukları.

Tedarik zincirindeki her aktör için KG sistemleri.

Sürecin tamamı boyunca elleçleme için prosedürler.

BoĢ aerosollerin basınç ve sızıntı için test edilmesine yönelik prosedürler.

Aerosol doldurma ekipmanlarının kontrolü için prosedürler.

DoldurulmuĢ aerosollerin tartılması için prosedürler.

DoldurulmuĢ aerosollerin sızıntı testleri için prosedürler.

Prosedürler doğru bir Ģekilde çalıĢtığını göstermek için uygun inceleme raporları, test

verileri, kalibrasyon verileri ve sertifikalar.

Sistemin kontrolü için periyodik olarak gerçekleĢtirilen denetimlerin hala yeterli ve

etkili olduğunu ve belirlenmiĢ olan kritik sorunların ivedilikle çözüldüğünü ve

sistemin tekrar denetlendiğini gösteren kayıtlar.

Su banyosu testine alternatif bir yöntem için tatbiki uygulamaya bir örnek olarak, Ek C, FEA

tarafından geliĢtirilmiĢ alternatif test yöntemleri için kriterlerin ana unsurlarına iliĢkin ayrıntıları

ve Kalite Güvence sistemlerine ve prosedürlerine iliĢkin dosyaya dahil edilecek bilgileri ortaya

koymaktadır. Doğrulayan kiĢi, Kalite Güvence prosedürlerinin mevcut olduğundan ve bunlara

doğru bir Ģekilde uyulduğundan emin olmak için, kutu ve valf üreticileri ve aerosol doldurucular

tarafından denetimlerin gerçekleĢtirilmiĢ olduğuna iliĢkin delil dosyasını incelemeye özel önem

verecektir.

Alternatif test yöntemi, ADR‟nin 6.2.6.3.2. Bölümünde ortaya konmuĢ gerekliliklere uygun bir

Ģekilde doğrulandığında, ulusal Yetkili Kurumların bilgilendirilmesi gereklidir. Alternatif test

yönteminin, yeterli ve etkili kalmasının sağlanması için, periyodik olarak denetlenmesi de

gerekecektir. Bu, Kalite Güvence sistemlerinin normal denetiminin bir parçası olarak da

yapılabilir, fakat ayrı bir Ģekilde kaydedilecektir. Teklif edilen değiĢikliklerin, uygulanmadan

önce ulusal Yetkili Kurumlara bildirilmesi gerekecektir.

Onay zamanında, bildirilmesi gereken değiĢikliklerin Yetkili Kurumlarla görüĢülmesi ve açıklık

kavuĢturulması tavsiye edilmektedir.

14

3.3. ‘Alternatifler’ ve Aerosol Kaplar Yönergesi

75/324/EEC sayılı Aerosol Kaplar Yönergesi, nihai “alternatif” test yöntemlerine izin

vermektedir. Sıcak su banyosu testine onaylı bir alternatif kullanan aerosol imalatçılarının

mamul aerosollerinde ters epsilon sembolünü uygulamalarına izin verilmektedir.

15

Bölüm 4

Su Banyosuna İlişkin Muafiyetler

ADR‟nin 6.2.6.3.3. Bölümü (Ek A‟ya bakınız) steril olması gereken belirli eczacılık aerosollerini,

sıcak su banyosu testine tabi tutulma gereksiniminden ya da onaylı bir alternatif test yöntemine

uyma gereksiniminden muaf tutar. Bununla birlikte, bu muafiyete yönelik nitelik açısından

aerosollerin:

Yanıcı gazlar içermeyen eczacılık ürünlerini içermesi;

Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından tanımlanmıĢ Ġyi Ġmalat Uygulamalarına

(GMP) göre yapılmıĢ olması;

Her banyodan 2000 aerosolden birinin helyum tespiti ve su banyosu gibi sızıntı tespiti ve

basınç dayanımı için alternatif yöntemler kullanılarak gösterilen güvenlik seviyesine

eĢdeğer bir seviyede yapılmıĢ olması gereklidir.

Aerosol Kapları Yönergesi kapsamında Ģu anda bu muafiyetlerin olmaması nedeniyle,

Avrupa‟daki eczacılık Ģirketlerinin bu muafiyet prensibinden ziyade, alternatif bir test yöntemi

kullanmaları gerekecektir.

Aerosollerin taĢınması ile ilgili olarak, gıda maddelerinde ya da içeceklerde bulunan gazlar için

ADR‟den kaynaklanan genel muafiyet, ADR hükümleri kapsamında kalan gıda aerosolleri için

geçerli değildir.

Avrupa tek Pazarında aerosollerin piyasaya sürülmesi ile ilgili olarak, diğer aerosol tipleri gibi

gıda aerosolleri de 75/324/EEC sayılı Aerosol Kaplar Yönergesi kapsamında kalmaktadır.

Bölüm 5

Yürütme

Prensipte, bu hükümlerin ulusal yürütmesi farklılık göstermeyecektir, yani tüm hükümler Avrupa

ve uluslararası düzeyde aynı standartlarla ölçülmektedir. Hafif bir değiĢiklik göstermesi halinde,

özel gereksinimlere iliĢkin daha fazla bilgi almak amacıyla ulusal aerosol birlikleri ile iletiĢim

kurmak tavsiye edilmektedir.

Ek A

ADR’den Özet

Bölüm 6

Ambalajların, ara yığın taĢıyıcıların (IBCler), büyük paketlerin, tankların ve

yığın taĢıyıcıların yapılması ve test edilmesi için gereklilikler

6.2.6 Aerosol kaplar, gaz içeren küçük hazneler (gaz kartuĢları) ve sıvılaĢtırılmıĢ

yanıcı gaz içeren yakıt hücre kartuĢları için genel gereklilikler

6.2.6.3 Sızdırmazlık testi

Her dolu aerosol ya da gaz kartuĢu ya da yakıt hücre kartuĢu, 6.2.6.3.1 kapsamında

bir sıcak su banyo içinde bir teste ya da 6.2.6.3.2 kapsamında onaylı bir su banyosu

alternatifine tabi tutulacaktır.

6.2.6.3.1 Sıcak su banyosu testi

6.2.6.3.1.1 Su banyosunun sıcaklığı ve testin süresi; iç basıncın 55 0 C‟de (sıvı faz, aerosol kabın

ya da yakıt hücre kartuĢunun, gaz kartuĢunun 50°C‟deki kapasitesinin %95‟ini

aĢmıyor ise, 50°C) ulaĢılabilecek olana ulaĢtığındaki gibi olacaktır. Eğer içerikler

ısıya duyarlı ise ya da yakıt hücre kartuĢları bu sıcaklıkta yumuĢayan plastik

malzemeden yapılmıĢ ise, banyonun sıcaklığı 20°C ile 30°C arasında ayarlanacaktır,

fakat ilaveten, 2000 tanede bir aerosol kabı daha yüksek sıcaklıkta test edilecektir.

6.2.6.3.1.2 Sızıntı yapmaması koĢuluyla, plastik bir aerosol kabın, gaz kartuĢunun ya da yakıt

hücre kartuĢunun yumuĢama dolayısıyla Ģeklinin bozulabilmesi dıĢında, hiçbir

sızıntı ya da aerosol kapta, gaz kartuĢunda ya da yakıt hücre kartuĢunda kalıcı Ģekil

bozukluğu meydana gelemez.

6.2.6.3.2 Alternatif yöntemler

Yetkili kurumlarca onaylanması ile eĢdeğer güvenlik seviyesi sağlayan alternatif

yöntemler, 6.2.6.3.2.1‟in ve uygun olduğunda 6.2.6.3.2.3‟ün gerekliliklerinin

karĢılanması koĢuluyla, kullanılabilirler.

6.2.6.3.2.1 Kalite sistemi

Aerosol kap, gaz kartuĢu ya da yakıt hücre kartuĢu doldurucuları ve içerik

imalatçıları bir kalite sistemine sahip olacaktır. Kalite sistemi; sızıntı yapan ya da

Ģekli bozulmuĢ tüm aerosol kapların, gaz kartuĢlarının ya da yakıt hücre

kartuĢlarının ıskartaya ayrılmasını ve taĢımaya gönderilmemesini sağlamak için

prosedürler uygulayacaktır.

Kalite sistemi aĢağıdakileri kapsayacaktır:

(a)

(b)

(c)

(d)

(e)

(f)

(g)

(h)

Organizasyonel yapının ve sorumlulukların açıklaması;

Kullanılacak ilgili inceleme ve test, kalite kontrol, kalite güvence ve süreç

iĢletim talimatları;

Ġnceleme raporları, test verileri, kalibrasyon verileri ve sertifikalar gibi

kalite kayıtları;

Kalite sisteminin etkin iĢleyiĢini sağlamak için yönetim incelemeleri;

Dokümanların ve bunların revizyonlarının kontrolü için süreç;

Uygun olmayan aerosol kapların, gaz kartuĢlarının ya da yakıt hücre

kartuĢlarının kontrolü için bir araç;

Ġlgili personel için eğitim programları ve yeterlik prosedürleri ve

Nihai üründe hiçbir hasar olmamasını sağlamak için prosedürler.

Yetkili kurumu tatmin edecek iç denetim ve periyodik denetimler

gerçekleĢtirilecektir. Bu denetimler; onaylanan sistemin yeterli ve etkili olmasını ve

böyle kalmasını sağlayacaktır. OnaylanmıĢ sisteme iliĢkin önerilen değiĢiklikler

önceden yetkili kuruma bildirilecektir.

6.2.6.3.2.2 Aerosol kaplar

6.2.6.3.2.2.1 Doldurmadan önce aerosol kapların basınç ve sızdırma açısından test edilmesi

Her boĢ aerosol kap; dolu aerosol kaplarda 55 0 C‟de beklenen azami basınca eĢit ya

da bunun üzerinde bir basınca tabi tutulacaktır (sıvı faz, 50°C‟deki haznenin

kapasitesinin %95‟ini aĢmıyor ise, 50°C). Bu, aerosol kabın tasarım basıncının en

az üçte ikisi olacaktır. Herhangi bir aerosol kap, test basıncında 3.3 × 10 -2 mbar.l.s -

1 ‟ye eĢit ya da bundan büyük bir oranda sızıntı, Ģekil bozukluğu ya da baĢka bir

kusur delili ortaya koyuyor ise, ıskartaya ayrılacaktır.

19

6.2.6.3.2.2.2 Aerosol kapların doldurma sonrasında test edilmesi

Doldurma öncesinde, doldurucu kenetleme ekipmanının uygun bir Ģekilde

ayarlandığından ve belirtilmiĢ olan itici gazın kullanıldığından emin olacaktır.

Her doldurulmuĢ aerosol kap; tartılacaktır ve sızıntı testine tabi tutulacaktır. Sızıntı

tespit ekipmanı, 20 °‟de en az 2.0 × 10 -3 mbar.l.s -1 ‟lık bir sızıntı oranını tespit

edebilecek yeterlikte hassas olacaktır.

Sızıntı, Ģekil bozukluğu ya da aĢırı kütle delili gösteren herhangi bir doldurulmuĢ

aerosol kap ıskartaya ayrılacaktır.

6.2.6.3.3 Eğer steril olmaları gerekiyor is eve su banyosu testinden olumsuz bir Ģekilde

etkilenebilecek iseler, yetkili kurumun onayı ile küçük aerosol kaplar ve hazneler:

(a)

Yanıcı olmayan gazları içermeleri,

(i) Tıbbi, veterinerlik ya da benzer amaçlar doğrultusunda eczacılık

ürünlerinin uyumlu parçalar olan diğer maddeleri içerseler;

(ii) Eczacılık ürünlerinin üretim sürecinde kullanılan diğer

maddeleri içerseler ya da

(iii) Tıbbi, veterinerlik ya da benzer uygulamalarda kullanılıyor olsalar dahi;

(b)

(c)

Ġmalatçının; her üretim partisinden 2000 aerosolden birinin helyum tespiti

ve su banyosu gibi sızıntı tespiti ve basınç dayanımı için alternatif

yöntemler kullanarak, eĢdeğer seviyede güvenlik elde etmesi ve

Yukarıdaki (a) (i) ve (iii)‟ye göre, eczacılık ürünleri için ulusal sağlık

idaresine tabi olarak üretilmiĢ olmaları. Yetkili makam tarafından gerek

görülmesi halinde, Dünya Sağlık Örgütü (WHO) 6 tarafından oluĢturulmuĢ

olan Ġyi Ġmalat Uygulamasının (GMP) prensiplerine uyulacaktır.

KoĢuluyla, 6.2.6.3.1 ve 6.2.6.3.2‟ye tabi değildir.

6.2.6.4 Standart Referansları

AĢağıdaki standartlara uyulması halinde, bu bölümün gereklilikleri karĢılanmıĢ

sayılır:

- Aerosol kaplar için (BM No. 1950 aerosoller): imalar tarihinde geçerli olan

ve tadil edilmiĢ 75/324/EEC sayılı Konsey Yönergesinin Eki;

6

WHO Yayını: "Farmasötikler için kalite güvence. Prensiplerin ve ilgili materyallerin incelemesi. Cilt 2: İyi imalat

uygulamaları ve inceleme ".

7

L147 of 9.06.1975 sayılı Avrupa Toplulukları Resmi Gazetesinde yayınlanmış olan, aerosol kaplar ile ilişkili Üye

Devletlerin kanunlarının uyumlaştırılmasına ilişkin 20 Mayıs 1975 tarihli ve 75/324/EEC sayılı Konsey Yönergesi.

20

- BM No. 1965, hidrokarbon gaz karıĢımı, n.o.s. içeren sıvılaĢtırılmıĢ gaz

içeren (gaz kartuĢları) BM No. 2037 küçük hazneler: EN 417:2012

TaĢınabilir teçhizatla kullanım için valfli ya da valfsiz, sıvılaĢtırılmıĢ petrol

gazı için yeniden doldurulamayan metalik gaz kartuĢları - Yapım, inceleme,

test etme ve iĢaretleme.

- Zehirli olmayan, yanıcı olmayan sıkıĢtırılmıĢ ya da sıvılaĢtırılmıĢ gazlar içeren

gazlı (gaz kartuĢları) BM No. 2037 küçük hazneler: EN 16509:2014

TaĢınabilir gaz silindirleri – SıkıĢtırılmıĢ ya da sıvılaĢtırılmıĢ gaz (kompakt

silindirler) içeren 120 ml‟ye kadar kapasiteli yeniden doldurulamayan,

küçük taĢınabilir, çelik silindirler – Tasarım, yapım, doldurma ve test etme

(madde 9 hariç olmak üzere).

21

Ek B

75/324/EEC Sayılı Aerosol Kaplar

Yönergesi Ekinden Özet

6. TESTLER

6.1. Pazarlamadan sorumlu kiĢi tarafından garanti edilmesi gereken test gereklilikleri

6.1.4. DoldurulmuĢ aerosol kapların nihai incelemesi

6.1.4.1. Aerosol kaplar; aĢağıdaki nihai test yöntemlerinden birine tabi olacaktır.

(a) Sıcak su banyosu testi

Her doldurulmuĢ aerosol kap, sıcak su banyosuna daldırılacaktır.

(i) Suyun sıcaklığı ve testin süresi, iç basıncın 50 ºC tekdüze sıcaklıkta içerikleri

tarafından uygulanacak olan basınca ulaĢtığındaki gibi olacaktır.

(ii) Gözle görülür kalıcı Ģekil bozukluğu ya da sızıntı gösteren aerosol kapların

ıskartaya ayrılması gereklidir.

(b) Sıcak nihai test yöntemleri

DoldurulmuĢ her aerosol kabın içindeki sıcaklığın ve basıncın, sıcak su banyosu testi

için gerekli değerlere ulaĢması ve Ģekil bozukluklarının ve sızıntıların sıcak su

banyosu testindeki hassasiyetle tespit edilmesi halinde, aerosol kapların içeriklerinin

ısıtılması için diğer yöntemler kullanılabilir.

(c) Soğuk nihai test yöntemleri

94/55/EC sayılı Yönergenin Ek A‟sının 6.2.4.3.2.2. alt maddesinde belirtilmiĢ olan,

aerosol kaplar için sıcak su banyosuna alternatif bir yönteme iliĢkin hükümlere uygun

olması halinde, alternatif bir soğuk nihai test yöntemi kullanılabilir.

6.1.4.2. Ġçerikleri; doldurma sonrasında ve ilk kullanım öncesinde, basınç karakteristiklerini

değiĢtiren fiziksel ya da kimyasal dönüĢüme maruz kalan aerosol kaplar için, 6.1.4.1(c) alt

maddesi uyarınca, soğuk nihai test yöntemleri uygulanmalıdır.

6.1.4.3. 6.1.4.1 (b) ve 6.1.4.1 (c) alt maddeleri doğrultusundaki test yöntemleri durumunda:

(a) Test yöntemi yetkili kurum tarafından onaylanmalıdır.

(b) Aerosol kapların pazarlanmasından sorumlu kiĢinin onaylama için yetkili

kuruma bir baĢvuru yapması gereklidir. BaĢvuruya yöntemi açıklayan bir

teknik dosya eklenmelidir.

(c) Aerosol kapların pazarlanmasından sorumlu kiĢi, gözetim amaçları uyarınca, yetkili

kurumun onayını, yöntemi açıklayan teknik dosyayı, kontrol raporlarını

uygulanabiliyor ise Madde 8(1) alt maddesi doğrultusunda etiket üzerinde belirtilmiĢ

olan adreste hazır halde muhafaza etmelidir.

(d) Teknik dosya, resmi Toplum dilinde olmalı ya da bunun onaylı nüshası

hazırda bulundurulmalıdır.

(e) „Yetkili Kurum‟; 94/55/EC sayılı Yönerge kapsamında her Üye Ülkede atanmıĢ

olan kurum anlamına gelmektedir.

6.2. Üye Ülkeler tarafından gerçekleĢtirilebilecek inceleme testlerine örnekler

6.2.2. Doldurulmuş aerosol kaplara ilişkin testler

Hava ve su sızdırmazlık inceleme testleri; doldurulmuĢ aerosol kapları temsil eden bir

sayıda kabın su banyosuna daldırılması yoluyla gerçekleĢtirilecektir. Banyonun

sıcaklığı ve daldırma süresi; aerosol kap içeriğinin hiçbir patlama ya da parçalanma

olmamasından emin olmak için gerekli süre boyunca 50 0 C‟lik bir tekdüze sıcaklığa

eriĢmesini sağlayacak Ģekilde olmalıdır.

Bu testleri geçemeyen aerosol kap partileri, kullanım için uygunsuz sayılmalıdır.

23

Ek C

FEA Tarafından Geliştirilmiş Olan

Sıcak Su Banyosuna Alternatifin

Tatbiki Uygulamasına Örnek

Herhangi bir alternatif test yönteminin mevcut sıcak su banyosu testine eĢdeğer

olması gereklidir. Bu açıdan, bir alternatif test yöntemi aĢağıdaki koĢulları

karĢılamalıdır:

a) Kullanmak için güvenli olmak ve iĢletileceği ülkedeki güvenlik mevzuatına bağlı kalmak.

Uygun Yetkili Kurumun kabul etmesiyle kullanılabilir.

b) Geleneksel sıcak su banyosu testi ile karĢılaĢtırılarak doğrulanmıĢ olmak. Normal koĢullar

altında çalıĢan bir su banyosunda sonradan patlayan ya da Ģekli bozulan aerosollerin

geçmesine izin vermemelidir.

c) Sıcak su banyosu testinde olduğu gibi, sızdıran aerosollerin tespit edilmesinde etkin

olduğunu göstermiĢ olmak.

Alternatif test yöntemlerini, bağımsız bir denetmenin doğrulaması Ģiddetle tavsiye edilmektedir.

FEA tarafından geliĢtirilmiĢ olan alternatif test yöntemi; kutu ve valf imalatçılarının yanı sıra

aerosol doldurucularını da kapsayan, birleĢtirilmiĢ bir Kalite Güvence ve test paketini

kapsamaktadır.

Kalite Güvence Sistemi

Kutu ve valf imalatçıları ve aerosol doldurucuları, doğru bir Ģekilde iĢlev gösteren kullanılan

Kalite Güvence sistemlerini belgelemedirler. Kalite Güvence Sistemleri aĢağıdaki unsurları

kapsamalıdır:

Tüm kalite dokümanları Kalite Güvence Müdürünün yetkisi kapsamında

düzenlenmelidir. Prosedürlerin doğru doküman revizyonuna uygun olduğunu ve

prosedürlerde yetkisiz değiĢiklik meydana gelmediğini garanti eden sıkı doküman

kontrolü olmalıdır.

Uygun gözetim altında üretim ekibi tarafından gerçekleĢtirilmiĢ olan küçük düzeltici

eylemler kaydedilmelidir. Üretim müdürü küçük düzeltici eylemleri incelemelidir.

Büyük düzeltici eylemler için yetki verilmelidir ve üretim yönetimi tarafından

kaydedilmelidir.

Kalite kayıtları okunaklı olmalıdır.

Tüm üretim kalitesi dokümantasyonu en az beĢ yıl süreyle karĢılaĢtırılmalı ve

24

saklanmalıdır.

25

Kalite açısından önemli olan tüm test ekipmanları belirlenmeli ve rutin bir Ģekilde kalibre

edilmelidir. Örneğin, klips ölçülerini ve dip tüp uzunluğunu belirlemek için ölçüm

aparatlarının her birinin kendine özgü bir sayı ile belirlenmelidir ve kalibrasyon

sonrasında sonraki kalibrasyonun tarihini gösteren bir etiket yapıĢtırılmalıdır. Operatör

böylece kalibre edilmiĢ olduğunu ve sonraki kalibrasyon tarihi geçmemiĢ olduğunu

bildiği test ekipmanları ile incelemeleri ve ölçümleri gerçekleĢtirebilir.

Doldurucu mutabık kalınmıĢ prosedürlere uyum açısından, tedarikçiler için periyodik

incelemeler gerçekleĢtirmelidir.

Doldurucu; üretim için sürülmeden önce, bileĢenler için tedarikçi belgesini almalıdır.

BileĢenler; imalatçının parti numarasına kadar geri izlenebilecek Ģekilde belirlenebilir

olmalıdır. Bu kimlik belirlemeden, kutunun / valfin üretim iĢlemesi için belirlenebilmesi

ve üretim kayıt formlarının da kurtarılması mümkün olmalıdır.

Doldurucu; doldurulmuĢ aerosolden kutunun ve valf bileĢenlerinin üretim iĢleyiĢini

belirleyebilmelidir. Her aerosol üzerinde; nerede ve ne zaman doldurulduğunu bilmenin

mümkün olduğu bir kod taĢımalıdır. Doldurucu bu kodu kutu ve valf imalatçısının parti

numaralarıyla iliĢkilendirebilmelidir ve böylece kutuların ve valflerin üretim iĢleyiĢine

iliĢkin tam izlenebilirlik sağlamalıdır.

Montaj esnasında, ürün teknik Ģartlarına uyumun sağlanması için, süreç içi inceleme ve

test etme olmalıdır.

Doldurma hattından çok sayıda birim uygunsuzluk nedeniyle çıkarılmıĢ ise, bu durumda

üretim durdurulmalı ve parti karantina altına alınmalıdır.

Karantina altına alınmıĢ stok, tatmin edici olup olmadığına ve hangi düzeltici eylemin

gerekli olduğuna karar vermek üzere, yönetim tarafından incelenmelidir.

Sızıntı yapan ya da aĢırı doldurulmuĢ aerosoller uygun bir Ģekilde bertaraf edilmelidir.

Nihai ürün, son bir incelemeye ve test etme protokolüne tabi tutulmalıdır.

Nihai üründe hiçbir hasar olmamasını sağlamak için, elleçleme prosedürleri

kullanılmalıdır.

Sevkiyat için ürün, taĢıma esnasında hasarı önleyecek Ģekilde paketlenmelidir.

TaĢıma paketleri taĢıma yönetmeliklerine uygun bir Ģekilde etiketlenmelidir.

Personel, ilgili prosedürler açısından eğitilmelidir ve eğitimleri kaydedilmelidir.

Aerosollerin Test Edilmesi

Aerosollerin Test Edilmesi

BoĢ Aerosoller 8

Her boĢ aerosol; kutunun deformasyon basıncının üçte ikisi basınçla basınç testine tabi

tutulmalıdır. Sızıntı meydana gelmesi halinde, boĢ aerosol ıskartaya ayrılmalıdır. Testin

anlamlı olabilmesi için, boĢ aerosolün boyun ucundan desteklenmesi kritiktir. Eğer boĢ

aerosol alttan ve üstten desteklenirse, bu durumda ilave destek kutuyu güçlendirecektir ve

basınç testi hata vermeyebilir. Sızıntı yapan bir kutunun tespit edilmesini sağlamak için,

bir iĢlevsellik testinin gerçekleĢtirilmesi gereklidir. Hatalı hareket etmemesini sağlamak

için, test ünitesinin performansı sürekli olarak izlenmelidir. Kutu basınç testi ünitesinin

gerekli performansı, test basıncı altında 3.3 x 10 -2 mbar.l.s - 1 üzerinde ya da buna eĢit bir

oranda sızıntıyı tespit edecek Ģekildedir.

8

Belirli aerosol kaplar, bu test gereksinimlerine uymazlar. Bu durumda, bu kaplar “alternatif yöntem” ile birlikte

kullanılmayacaktır.

26

BoĢ aerosollerin test edilmesi, normal olarak Kalite Güvence sisteminin bir parçası olarak

test sonuçlarını belgelemesi gereken kutu imalatçısı tarafından gerçekleĢtirilecektir.

DoldurulmuĢ Aerosoller.

Aerosol doldurma hattında aĢağıdaki ana unsurlar bulunmalıdır:

Valf Klipsi. Klips baĢının sıfırlanmasını gerektiren ürün değiĢiminin

baĢlangıcında, yeni klips ayarının bütünlüğü aerosol bir laboratuvarda sıcak su

banyosuna yerleĢtirilerek kanıtlanmalıdır.

Tartı. Her doldurulan aerosol; aĢırı doldurulmamıĢ olduğunu kontrol etmek için,

tartılmalıdır; sıvılaĢtırılmıĢ bir gaz için bu aynı zamanda aĢırı basınçlı aerosolleri

de bertaraf edecektir. AĢırı doldurulmuĢ aerosolleri doldurma hattından atık

kabına otomatik olarak ayıracak bir sistem bulunmalıdır.

Valf ve klips sızıntısı detektörü. Her doldurulan aerosol, valfin bütünün kapsayan

ve valf klipsinden ya da valfin kendisinden kaynaklanan sızıntıları tespit edecek

olan bir baĢlık içerisine yerleĢtirilecektir. Her test öncesinde, sızıntı yapan bir

kutuyu tespit ettiğinden emin olmak için, ünite üzerinde bir iĢlevsellik testi

gerçekleĢtirilmelidir. Test ünitesinin performansı, hatalı hareket etmediğinden

emin olmak için, sürekli izlenmelidir. Gerekli performans, 20°C‟de 2.0 x 10 -

3 mbar.l.s -1 üzerinde ya da buna eĢit bir oranda sızıntıyı tespit edecek Ģekildedir.

Sızıntı yapan aerosolleri doldurma hattından atık kabına otomatik olarak ayıracak

bir sistem bulunmalıdır.

Delil Dosyası

Kullanılan sistemin BM Model Yönetmeliklerinde ortaya konmuĢ alternatif bir yöntem

kriterlerine uyduğuna ve bunun mevcut ADR yönetmeliklerinin ve 75/324/EEC sayılı Aerosol

Kaplar Yönergesinin gerekliliklerini karĢıladığına ve sıcak su banyosunun güvenlik seviyesine

eĢdeğer bir güvenlik sağladığına iliĢkin kanıt sağlamak amacıyla, doldurucunun bir delil dosyası

hazırlaması ve sağlaması temeldir.

Dosya aĢağıdakileri kapsamalıdır:

Organizasyonel yapı ve alternatif test yöntemi gerekliliklerine bağlı kalmayı sağlamak

için yönetimin sorumlulukları.

Kalite Güvence sistemlerinin yukarıda açıklanmıĢ olan unsurların tümünü kapsadığını

belgelemek için bilgiler.

Sistemlerine uyumu doğrulamak için, Ģirketin iç denetimleri nasıl gerçekleĢtirdiğini

açıklayan bir kalite kılavuzu.

Prosedürlerin doğru çalıĢtığını göstermek için inceleme kayıtları, test ve kalibrasyon

verileri, test sertifikaları ve eğitim kaydı sertifikaları.

BoĢ ve doldurulmuĢ aerosol kutular için test ve kalibrasyon prensiplerinin yukarıda

açıklanmıĢ olan test koĢullarına uyumlu olduğunu göstermek için inceleme raporları, test

verileri, kalibrasyon verileri ve sertifikalar, vb.

Doldurucunun dosyası bir kutunun ya da valfin imalat iĢlemlerine kadar geriye doğru

izlenebilmesini sağlayacak bilgileri içermelidir.

27

Aerosol Depolama

Üzerine

Temel Güvenlik Gereksinimleri

Kılavuzu

Üçüncü Baskı: Ekim 2015

© FEA 2015

Tüm hakları saklıdır

FEA aisbl – Boulevard du Souverain 165 – 1160 Brüksel – Belçika

Tel: + 32 (0)2 679 62 80 - Faks: + 32 (0)2 679 62 83 - info@aerosol.org - www.aerosol.org

V.A.T.: BE 0422.796.670

Önsöz

Değerli Okuyucu,

Avrupa Aerosol Federasyon BaĢkanı (FEA) olarak sizlerle Avrupa Aerosol Federasyonu

Aerosol Depolamasında Temel Güvenlik Gereksinimleri Kılavuzunun yeniden düzenlenmiĢ

olan üçüncü baskısını sizlerle paylaĢmak benim için bir zevktir.

Biz, tüm Avrupa aerosol endüstrisini temsilen, çok çeĢitli uygulamalara yönelik olarak aerosol

ürünlerinin geliĢtirilmesini, üretilmesini ve güvenli bir Ģekilde muhafaza edilmesini kendi

açımızdan bir görev olarak görüyor ve bu sorumluluğu üstleniyoruz.

Halen, bahsettiğimiz aerosol ürünlerinin büyük bir bölümü alevlenebilir bileĢim maddeleri ve

itici gazlar içermektedir. Bu yüzden, sizin için de endüstrideki doğru uygulamaların bir

derlemesi olabilecek Ģekilde, katkısı olanların kendini adayarak hazırladığı ve güvenli

yöneltimlere sahip bu önemli kılavuzu sizlere sunmaktan mutluluk duyuyorum. Kılavuzun

içerdiği yönlendirici ilkeler; güvenliğe olan tutkularını, yeteneklerini ve zamanlarını baĢarılan bu

mükemmel iĢe adamıĢ Avrupa çapında bilinen uzmanların paylaĢtığı ve modernize ettiği endüstri

uzmanlıklarını yansıtmaktadır.

Lütfen bu Kılavuzu FEA tarafından tavsiye edilen doğru ve güvenli uygulamalara iĢe yarar bir

katkı olarak düĢünün.

Bununla birlikte, öncelikli olarak her zaman için ulusal yönetmeliğiniz uyarınca hareket etmeli

ve Kılavuza ait yönlendirici ilkeleri bunlara ek olarak hesaba katmalısınız.

Bunun ortaya çıkması için katkı veren, desteklerini ve kiĢisel çabalarını esirgemeyen tüm Avrupa

Aerosol Federasyonu ÇalıĢma Grubu ve Ulusal Federasyon ÇalıĢma Grubu üyelerine

teĢekkürlerimi sunuyorum.

Rolf Bayersdörfer

FEA BaĢkanı

Ekim 2015

3

Teşekkürler

AĢağıda ismi bulunan tüm FEA Güvenlik & Güvenlik ÇalıĢma Grubu üyelerine bu kılavuzların

geliĢtirilmesi için gösterdikleri sorumluluk ve paha biçilemez çabalarından dolayı teĢekkür

ederiz:

CATALANO Giovanni

DE MONTALEMBERT Henri Marc

ISSARTEL Eric

JACKSON Paul

KAEMMERLING Heinz Theo

KOOL King

MOONEY Dominic

NAVA Elisa

VAN DER LINDEN Olivier

(AIA – Ġtalya)

(CFA – Fransa)

(CFA – Fransa)

(BAMA – Ġngiltere)

(IGA – Almanya)

(NAV – Hollanda)

(BAMA – Ġngiltere)

(AIA – Ġtalya)

(DETIC – Belçika)

Aynı zamanda Aerosol Depolamaya Yönelik Risk Değerlendirmesi Taslağı çalıĢmalarını Avrupa

Aerosol Federasyonu kullanımına sunarak yardımlarını esirgemeyen Ġngiliz Aerosol Üreticileri

Birliği (BAMA) „ne de teĢekkürlerimizi sunuyoruz.

Essingy, Fransa lojistik merkezinde çalıĢma grubunu ağırlayan Stéphane INGRAND (L‟Oréal)

„a da teĢekkür ediyoruz.

Betimlemeler VETTER (Almanya) izniyle kullanıma sunulmuĢtur.

Sorumlulukların Reddi:

Bu kılavuzda verilen bilgiler iyi niyetle ve dürüstlükle düzenlenmiĢtir, bununla birlikte bahsedilen bu

bilgiler Fea ve diğer katkıda bulunan kiĢiler/kurumların herhangi bir yanlıĢlığa ve belirli durumlardaki

kullanım ya da yanlıĢ kullanım kaynaklı sonuçlara yönelik herhangi bir yasal yükümlülüğü veya

sorumluluğu kabul ettiği anlamına gelmez.

4

İçindekiler

1 KILAVUZUN AMACI 7

2 TERĠMLER SÖZLÜĞÜ 8

3 AEROSOL TEHLĠKELERĠ 10

4 DÜZENLEYĠCĠ YAPI 11

4.1. ATEX DĠREKTĠFLERĠ 11

4.1.1 AEROSOL DEPOLAMASI ÜZERĠNDE GEÇERLĠLĠKLERĠ 12

4.2. SEVESO DĠREKTĠFĠ 13

4.3. AEROSOL KAPLAR DĠREKTĠFĠ 14

4.4. KĠMYASAL MADDE DĠREKTĠFĠ 15

4.5. ĠġYERĠNDEKĠ GENÇLERĠN KORUNMASI DĠREKTĠFĠ 15

5 GENEL DEPOLAMA ġARTLARI 16

5.1. GENEL YERLEġĠM HUSUSLARI 16

5.2. HAVALANDIRMA 16

5.3. ACĠL KAÇIġ YOLLARI 17

5.4. GÜVENLĠK VE YETKĠSĠZ ERĠġĠM 17

5.5. TUTUġMA KAYNAKLARI 18

5.6. EMNĠYETLĠ TAġIMA VE EĞĠTĠM 18

5.7. KORUMALI YÜK KALDIRMA ARAÇLARI (FORKLĠFT) 19

5.8. HASARLI STOK 20

5.9. DENETLEME & KONTROL 20

5.10. AġIRI ISINMAYA KARġI ÖNLEMLER 20

5.11. YANGINLA MÜCADELE 21

5.12. YANGINDAN KORUNMA SĠSTEMĠ 21

5.12.1 TASARIM KRĠTERLERĠ 21

5.12.2 YAĞMURLAMA SĠSTEMĠ TASARIMI 21

5.12.3 SU KAYNAKLARI 23

5.12.4 KÖPÜK SĠSTEMLERĠ 23

5.12.5 KAFESLER 23

5

5.12.6 AYRI DEPOLAMA 24

6 EĞĠTĠM 25

7 BAKIM 27

8 TEMĠZLĠK 28

9 DÜZENLĠ GÜVENLĠK MUAYENELERĠ 29

10 ACĠL DURUM PLANI 30

11 PERAKENDE SATIġ DEPOLAMASI VE TEġHĠR 31

11.1. PERAKENDE SATIġ DEPOLAMASI 31

11.2. PERAKENDE SATIġ TEġHĠRĠ 32

12 RĠSK DEĞERLENDĠRME TASLAĞI 33

13 TEMEL REFERANSLAR 42

13.1. EU DĠREKTĠFLERĠ 42

13.2. STANDARTLAR 43

13.3. KILAVUZ DOKÜMANLAR 43

6

Bölüm 1

1 Kılavuzun Amacı

Bu kılavuzun amacı, nihai aerosol ürünlerinin depolanmasına yönelik, mevcut ve ileride

gerçekleĢebilecek Avrupa yönetmeliklerine uygun temel güvenlik önerileri sunmaktır.

Notlar:

a. Resmi ulusal yönetmelik HER ZAMAN için bu kılavuz bilgilerine göre önceliğe

sahiptir ve itibar edilmesi zorunlu düzenlemelerdir.

b. Bu kılavuz, paketlenmiĢ ve tüketiciye dağıtılmak ve satılmak üzere hazır

bulundurulan nihai aerosollerin depolanması üzerine bilgiler içermektedir.

Paketlemenin karayolu, demiryolu, deniz yolu veya hava yolu ile (ADR, RID, IMDG,

ICAO mevzuatları uygulanabilirdir) yapılan sevkiyat gereklilikleri ile uyum

içerisinde gerçekleĢtirilmesi hususu kabul edilmektedir.

c. Bu revizyon, Seveso III Direktifi ve patlayıcı ortamlara iliĢkin Avrupa yönetmeliği

(muhtemel patlayıcı ortamlarda kullanılan teçhizat ve koruyucu sistemlere iliĢkin

Direktif 2014/34/EU ve potansiyel olarak patlayıcı ortamlarda risk altında olan

çalıĢanların güvenlik ve sağlığının korunmasını geliĢtirmeye yönelik asgari

gerekliliklere iliĢkin Direktif 1999/92/EC) içerisinde belirtildiği üzere tutuĢabilir

aerosolleri de de içeren temel kaza tehlikelerin kontrolü üzerine olan mevzuat esas

alınarak hazırlanmıĢtır.

d. Makine tasarımı ve inĢası, teçhizatlar ve binalar her zaman için doğru EN standartları

ile uyum içerisinde olmalıdır.

e. Aerosol ürünlerinin diğer tehlikeli ürünler ile birlikte muhafaza edildiği durumlarda

bahsi geçen bu ürünlere iliĢkin yasamayla ilgili gereklilikler ve kılavuzların da

gözetilmesi gerekmektedir.

Kısıtlamalar:

a. Burada yer alan kılavuz bilgileri test edilmemiĢ veya üretim sahasında tanımlama

ambalajı sağlanmamıĢ saf aerosollerin depolanmasına iliĢkin olmadığı gibi

alevlenebilir sıvıların ve itici gazların (sevk maddesi) depolanmasını da kapsamaz.

b. Bu kılavuz bir risk değerlendirmesi uygulamaya yönelik bilgiler içermektedir,

bununla birlikte, bir risk değerlendirmesi yürütme sorumluluğu Ģirketlerin kendisine

aittir.

7

Bölüm 2

2 Terimler Sözlüğü

Bu kılavuzun amacına yönelik kullanımlar aĢağıdaki gibidir:

Aerosol – Ġçerisinde, bir sıvı ile ya da sıvı olmadan, tutkal veya toz ile birlikte; sıkıĢtırılmıĢ,

sıvılaĢtırılmıĢ veya basınç altında çözünmüĢ; gaz içerisindeki köpük, tutkal veya toz ya da

sıvı hallerin içerisindeki süspansiyon halindeki katı veya sıvı tanecikler gibi içeriklerin

çıkarılmasına olanak sağlayan bir ayrıĢtırma cihazı vasıtasıyla doldurulmuĢ bir gaz

barındıran, metalden, camdan ya da plastikten yapılmıĢ, tekrar kullanılamayan herhangi bir

konteyner (Aerosol Kaplara iliĢkin Direktif 75/324/EEC). Pratikte bir aerosolün; bir sevk

maddesi aracılığıyla bir aerosol konteynerinden dağıtımı sağlanan bir ürün olduğu

söylenebilir.

Bodrum Kat

Bodrum kat:

Dört duvar da yer

altına inmekte

Bodrum kat değil:

Bir duvar yer

altında değil

Tutuşabilirlik – Bir maddenin veya anıklamanın birlikte kolayca alev alabildiği ve tutuĢmaya

devam ettiği serbestlik hali.

8

Parlama noktası – Bir testte belirlenmiĢ koĢullar altında, bir test parçasına ait buharın

tutuĢmasına ve alevin sıvının yüzeyi boyunca yayılmasına neden olan bir tutuĢma

kaynağının kullanıldığı uygulama çerçevesinde, 101,3 kPa barometrik basınca tashih

edilmiĢ olan, test parçasının en düĢük sıcaklığı (ISO 1523). Test metodunda tanımlanmıĢ

koĢullar altında, tekne içerisinde üretilen tutuĢabilir buhar/hava karıĢımı miktarı içerisinde,

içinde bir sıvının değiĢiklik geçirerek buhara dönüĢtüğü, 101,325 kilopaskallık (kPa) basınç

seviyesine ayarlanmıĢ en düĢük sıcaklık (Test Yöntemleri yönetmeliği (EC) No

440/2008) 1 .

Tehlike – insanlara, tesislere veya çevreye zarar verme potansiyeline sahip bir hadise veya

kimyasal maddenin özgün (içsel) özellikleri.

Yanma ısısı (ısıl değer) – sabit bir basınçta veya sabit hacimde tamamen oksitlenmiĢ bir

maddenin bir gramı ile bileĢimden açığa çıkarılmıĢ olan ısı miktarı (kJ/g olarak ifade

edilir).

Risk – Belirli bir tehlikenin fiili Ģekilde zarara yol açma ihtimali.

Tutuşma kaynağı – Alevlenebilir bir maddenin tutuĢmasına imkan sağlayabilecek yeterlilikte,

örneğin ısı, alev, statik elektrik, yıldırım, sürtünme gibi bir enerji kaynağı.

1 Avrupa yönetmeliği ISO standardından daha önceliklidir. Bununla birlikte iki yöntem de aynı sonuçları

vermektedir.

9

Bölüm 3

3 Aerosol Tehlikeleri

Bir aerosol kaynaklı tehlikeler (içsel özellikler) genel olarak Ģu Ģekilde belirlenir:

- BasınçlandırılmıĢ Konteyner: Basınç altında bulunan aerosol kaplardır. Ani basınç salınımı

mekanik hasara yol açabilir.

- Ġçerikler: Ġçerikler farklı sağlıksal, fiziksel ve çevresel tehlikelere sahip farklı madde veya

karıĢım tipleri ihtiva edebilir. Her bir tehlike türü ayrı ayrı ele alınmalıdır.

Alevlenebilir bir aerosole ait tehlikeler (özgün özellikler) Ģu Ģekilde belirlenir:

- Sevk maddesi (itici gaz): Temel tehlikeler sevk maddelerinin tutuĢabilirliği nedeniyle ortaya

çıkmaktadır. 75/324/EEC Aerosol Kaplar Direktifine müteakiben tehlikeler, aerosollere

yönelik UN GHS sınıflandırmasını uygulayan CLP Yönetmeliği sınıflandırma sistemi

temelinde nitelendirilmiĢtir 2 .

- Diğer alevlenebilir bileĢenler: Sevk maddesi alevlenebilir olmasa bile aerosol baĢka bir

alevlenebilir bileĢen ihtiva ediyor olabilir (örn. çözücüler).

2

Kimyasal Maddelerin Sınıflandırılması ve Etiketlendirilmesine iliĢkin BirleĢmiĢ Milletler Küresel olarak

UyumlaĢtırılmıĢ Sistemi, Bölüm 2.3 Aerosoller

10

Bölüm 4

4 Düzenleyici Yapı

4.1. ATEX Direktifleri

ATEX Direktifi olarak aerosollere iliĢkin bilinen iki Direktif bulunmaktadır.

- Potansiyel olarak patlayıcı ortamlarda iĢ sağlığı ve güvenliği konusundaki iyileĢtirmeler

açısından asgari gerekliliklere iliĢkin Direktif 1999/92/EC 3 .

- Potansiyel olarak patlayıcı ortamlardaki kullanıma yönelik ekipman ve koruyucu sistemlere

iliĢkin Üye Devlet kanunlarının uyumlaĢtırılması üzerine Direktif 2014/34/EU 4 (yeniden

biçimlendirilmiĢ)

Direktif 1999/92/EC iĢverenlerin çalıĢanlarını patlayıcı ortam risklerine karĢı korumasını

gerektirir. Bu direktif bir patlayıcı ortamı “bir tutuĢmanın gerçekleĢmesinin ardından yanmanın

diğer tüm yanmamıĢ karıĢıma sıçradığı, gaz, buhar, sis veya toz formlarındaki tehlikeli

maddelere ait ortam Ģartları altındaki hava karıĢımı” olarak nitelendirmektedir. Direktif

1999/92/EC ve Kimyevi Maddeler Direktifi örtüĢmemektedir çünkü bir patlayıcı ortam uygun

tehlikeli maddeler olmadan oluĢturulamaz.

Diğeri ise potansiyel olarak patlayıcı ortamlardaki kullanıma yönelik ekipman ve koruyucu

sistemleri kapsar: Direktif 2014/34/EU.

Bu Direktif ayrı ayrı tüm üye devletler için olan dokümantasyon ve test yapma ihtiyacını ortadan

kaldırmaya yönelik bir Ortak Pazar dokümanıdır ve düzgün bir Ģekilde CE iĢareti almıĢ malların

Avrupa Birliği içerisinde özgürce satılabilmesine olanak sağlar.

Direktif, üreticilerin (veya üretici AB dıĢında ise ithalatçı) yalnızca patlayıcı ortamlarda

kullanıma uygun ekipman ve koruyucu sistem tedarik etmesini Ģart koĢar.

Avrupa Komisyonu 76 sayfalık bir kılavuz doküman yayınlamıĢtır (“ATEX

Kılavuzları”) (bakınız madde Hata! Başvuru kaynağı bulunamadı. referans 3).

Teçhizata yönelik uygulanabilir EN Standartlarına ait güncel bir liste de DG GROW internet

sayfasında bulunabilir 5 .

3 BirleĢtirilmiĢ metin: http://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/PDF/?uri=CELEX:01999L0092-

20070627&qid=1399651018513&from=EN

4 http://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/PDF/?uri=CELEX:32014L0034&qid=1399650928980&from=EN

5 http://ec.europa.eu/growth/single-market/european-standards/harmonised-standards/equipment-explosiveatmosphere/index_en.htm

11

4.1.1 Aerosol Depolaması üzerinde geçerlilikleri

Direktif 1999/92/EC Ģirketlerin patlayıcı ortamlar yaratabilecek tehlikeli maddeleri

tanımlamasını ve özel bir risk değerlendirmesi yürütmesini Ģart koĢar. Değerlendirmeye bağlı

olarak Bölgeler (0, 1 & 2) içerisinde sınıflandırılmıĢ tehlikeli alanlar tanımlamak gerekebilir.

Bölgelere ayrılmıĢ olan alanlarda ekipman seçimi, kurulum ve bakım seçimi açısından Direktif

2014/34/EU ile uyumlu çalıĢmak gerekecektir.

Bir risk değerlendirmesinde temel adımlar Ģunlardır:

1. Tehlikelerin tanımlanması.

2. Kimlerin dahil olabileceğini belirleme (iĢverenler, yükleniciler, ziyaretçiler, komĢular).

3. Belirli bir tehlikenin gerçekten hasara yol açma ihtimalinin belirlenmesi.

4. Riskleri ortadan kaldırarak ve kontrol ederek asgariye çekmek açısından yöntemler

belirleme.

5. Risk değerlendirmeleri tecrübeler ile birlikte tekrar gözden geçirme.

Aerosol depolama iĢlemine ait risk değerlendirmenin hazırlanması ve yorumlanması aĢamasına

personel de dâhil olmalıdır. Bu risk değerlendirmesinin mevcut durum ile uyum göstermesini

sağlamak için açısından düzenli aralıklarla güncellenmesi gerekmektedir. Aynı zamanda yeni bir

depolama alanı için de yeni bir risk değerlendirmesi gerekliliği ortaya çıkacaktır. Bu kılavuz

bilgileri risk değerlendirmesi üzerine birçok unsur içermektedir ve değerlendirmenin

geliĢtirilmesine yönelik kullanılabilir. Bununla birlikte her saha için yerel koĢulları da hesaba

katarak ayrı bir risk değerlendirmesini geliĢtirilmesi önemlidir (madde Hata! Başvuru kaynağı

bulunamadı. ‘ye bakınız).

ATEX Direktifi çalıĢanların iĢ yerinde tutuĢabilir gaz ve sıvıların mevcut olduğu tüm alanları

tanımalarını Ģart koĢar. Eğer bu tarz alanlar mevcut ise iĢverenlerin yangın ya da patlama riskini

belirlemek için bir risk değerlendirmesi yürütmesi gerekir. ĠĢverenler ardından, çalıĢanların karĢı

karĢıya kalabileceği yangın veya patlama tehlikelerini makul sınırlar çerçevesinde ortadan

kaldırmak ya da kontrol altına almak adına bir “genel güvenlik tedbirleri” sağlamalıdır. Patlayıcı

bir ortam oluĢumuna karĢı alınacak önlemler; sızıntıları kontrol altına almaya veya dağıtmaya

yönelik teçhizatları (örneğin havalandırma), kazalar ve acil durumlar ile baĢa çıkmaya yönelik

prosedürleri ve çalıĢanlara yönelik eğitimleri ve bilgilendirmeleri içerebilir. Eğer bu tedbirlerin

uygulanmasının ardından risk değerlendirmesi patlayıcı ortamın miktarı ve devam süresinin

insanlara zararlı olabileceğini gösteriyor ise, bu böle “tehlikeli alan” olarak kabul edilir ve

teçhizat yapılandırması, kurulumu ve kullanımına iliĢkin potansiyel tutuĢma kaynaklarını kontrol

altına almak için daha fazla “özel önlemler” gerekliliği ortaya çıkacaktır. Sonrasında bu alan,

herhangi bir patlayıcı ortama ait tahmini tekerrür ve devam süresi uyarınca mevcut bölgeler

içerisinde sınıflandırılmalıdır. Bölgelere ayrılmıĢ alanlar belirlenmiĢ “EX” iĢaretleri ile

etiketlenmelidir, çalıĢanlara ise elektrostatik yük ortaya çıkarmayacak uygun kıyafetler temin

edilmeli ve yalnızca bu bölgede kullanıma uygun olan sertifikalı ekipmanların kullanımı

sağlanmalıdır.

Depolarda muhafaza edilmek üzere paketlenmiĢ nihai aerosoller genellikle, bu Kılavuzda

tanımlanan iĢletimsel güvenlikler ve kontrol tedbirleri etkili bir Ģekilde uygulanıyor ise tehlikesi

olarak kabul edilebilir. Bir aerosol içeriğinin kazara salınıma uğratılması ile oluĢturulan küçük

12

boyutlu ve devam süreli bir patlayıcı ortam genel olarak insanlar için bir risk unsuru teĢkil

etmez. Bununla birlikte, çevrelenmiĢ ve kaçmanın zor olduğu alanlarda (örneğin forklift üzerinde

çalıĢan insanlar) depolanan aerosollere ait ek kontrol tedbirlerine özellikle dikkat edilmelidir.

Bölüm 12 depo operatörleri için doldurulmuĢ aerosol ürünlerinin depolanması üzerine kendi risk

değerlendirmelerini yürütürken kullanabilecekleri bir taslak sağlamakta ve almaları gereken

genel güvenlik tedbirlerinin çeĢitleri konusunda tavsiyeler vermektedir.

4.2. Seveso Direktifi

Direktif 2012/18/EU 6 tutarlı ve etkili bir biçimde, Avrupa Birliği genelinde yüksek seviyeli bir

koruma sağlayan bir bakıĢ açısı ile, tehlikeli maddeleri ve bunların insan ve çevre sağlığına

yönelik sonuçlarının sınırlandırılmasını içeren temel kazaların önlenmesine yönelik kurallar

koyar. Hükümleri 1 Haziran 2015 tarihinden itibaren uygulanacaktır.

Direktif, ticari faaliyette, sahada mevcut olan toplam tehlikeli madde miktarının bilinmesini Ģart

koĢar. Bu toplam miktar kuruluĢun tasnif dıĢı, alt kademe ya da üst kademe

sınıflandırmalarından hangisine ait olduğunu belirler.

Alt kademe kuruluĢların bir Temel Kazalardan Korunma Prosedürü (MAPP) sahibi olması ve

faaliyetleri konusunda ilgili Yetkili Makamları bilgilendirmesi Ģart koĢulmaktadır. Aynı Ģekilde

Ulusal ve yerel yönetmelikler de çeĢitli izinlere iliĢkin Ģartları uygulamaya koyabilir.

Üst kademe kuruluĢlar için de ek olarak, Yetkili Makamlardan ilgili kimyasal maddelerin

depolanması veya iĢlenmesine yönelik izinleri almaları açısından bir Güvenlik Raporu

hazırlamaları ve ciddi bir kaza durumuna karĢı saha içi ve saha dıĢı faaliyetlerinin

koordinasyonuna yönelik uygun bir Acil Durum Planı sahibi olmaları Ģart koĢulur.

Herhangi baĢka bir tehlikeli maddenin yokluğunda 150 ila 500 (aĢmayacak Ģekilde) tonluk

tutuĢabilir aerosol (kayıt P3a, ayrıca Alevlenebilir Sıvı Kategorisini de kapsayan tutuĢabilir

aerosolleri içerir) depolaması bir kuruluĢun alt kademe olarak tasniflenmesini gerektirir. 500 ton

veya daha fazlasının depolanması da iĢletmeyi üst kademe olarak sınıflandırır.

TutuĢabilir aerosollerin TutuĢabilir Gaz veya TutuĢabilir Sıvı Kategorisi 1 (kayıt P3b) içeriğine

sahip olmadığı durumlarda sınıflandırma miktarları sırasıyla 5000 ve 50000 tondur. Ġkinci kayıt

olan bu P3b‟nin kullanılabilmesi için aerosol kaplarının TutuĢabilir Gaz Kategorisi 1 veya 2 ya

da TutuĢabilir Sıvı Kategorisi 1 içeriklerine sahip olmadığının yazılı olarak kanıtlanması

gereklidir.

Aerosollerin genel olarak yalnızca depoda muhafaza edilen tehlikeli kimyasal maddeler içeren

mallar olmadığını ve toplam miktarları hesaplamanın ne derece gerekli olduğunu hatırlamak

önemlidir.

Çevreye zararlı olan maddeler sahada depolanıyor ise bu hesaba katılmalıdır ve çevrenin ciddi

bir kazaya maruz kalmasını engellemek açısından tedbirler devreye sokulmalıdır. Bu da yangın

söndürme suyu akıĢının kontrol altında tutulmasını gerektirebilir.

6 Metin: http://new.eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?qid=1387544626510&uri=CELEX:32012L0018

13

4.3. Aerosol Kaplar Direktifi

Aerosol Kaplar Direktifi 75/324/EEC tüm aerosol kapların üretim aĢamasında basınç testine tabi

tutulmasını Ģart koĢar. Bu doküman aynı zamanda konteyner ve tesisatın beklenen depolama

koĢulları altındaki içerikler ile uyumluluğunu sağlamak açısından doğru seçilmesi Ģartını koĢar.

Bu Ģekilde aerosol kaplar kendiliğinden yanmaz veya sızıntı yapmaz ve alevlenebilir bir ortam

meydana getirmez.

Daha fazla detay için lütfen Aerosol Üretimindeki Temel Güvenlik Şartlarına ilişkin Avrupa

Aerosol Federasyonu Kılavuzlarına bakın.

TaĢıma biçimi olarak havayolu, karayolu, tren yolu veya deniz yolu (ICAO, ADR, RID veya

IMDG) gereklilikleri uyarınca sevkiyatı gerçekleĢtirilecek aerosoller bir palet üzerinde

paketlenmiĢ ve hasardan korunmuĢ olmalıdır.

Hasar görmemiĢ konteynerlerin sızıntıya sebep olması pek mümkün değildir. Bir sızdırma

meydana gelmesi durumunda yayılma genellikle bir ya da iki kutu içeriği ile sınırlandırılacaktır.

Böyle küçük miktarların depo operatörleri ve mülk açısından ciddi bir risk oluĢturma ihtimali

yok denecek kadar azdır.

Sonuç olarak düzgün Ģekilde depolanmıĢ aerosoller bir yangın sebebi olmaktan uzaktır fakat

diğer ürünler gibi bir yangın içerisinde bu ürünler de yakıt olarak ateĢe katkı sağlayabilir.

TutuĢabilir aerosol içerikleri de hem gaz hem de buhar veya sis (duman) formlarında tehlikeli

madde salınımı ile Ģiddetli bir yangın meydana getirebilir.

Birçok kapalı konteynerde olduğu gibi bir aerosol de ateĢ içerisinde kaldığında konteyner

içerisindeki basınç çok yüksek düzeyde artıĢ gösterebilir. Er ya da geç konteyner de taban

kısmından ya da en üst bölümünden akamete uğrayacaktır ve muhtemelen parçaları herhangi bir

yöne doğru ciddi mesafeler alarak fırlayacaktır (“roket etkisi”). Bu esnada tutuĢma kaynağı ve

içerik gibi koĢullara bağlı olarak bir alev topu meydana gelebilir. AteĢ içerisinde kalmıĢ ve

yanmaya baĢlamıĢ aerosoller öngörülemeyen sonuçlar doğurabilir. Bunula birlikte ilk aerosolün

yanması bir dakikadan az bir sürede gerçekleĢebilir. Uçan konteyner parçalarının yaratacağı

tehlikeden ötürü tüm insanlar aerosollerin bulunduğu yangın alanlarından derhal tahliye

edilmelidir.

ParçalanmıĢ veya hasar görmüĢ aerosoller içeriklerini serbest bırakacaktır ve eğer alevlenebilir

gaz oranı Alt Patlama Limiti (LEL) ve Üst Patlama Limiti (UEL) aralığında ise ve bir tutuĢma

kaynağı mevcut ise tutuĢmaya müsait bir yakıt havuzu meydana getirecektir. TutuĢma kaynakları

mümkün olduğu her durumda kontrol altına alınmalı veya uzak tutulmalıdır (madde Hata!

Başvuru kaynağı bulunamadı.). Serbest kalan tehlikeli maddelerce yaratılan riskler de dikkate

alınmalıdır ve parçalanmıĢ ya da hasar görmüĢ aerosoller ile baĢa çıkmaları için çalıĢanlara temin

edilmiĢ kiĢisel koruyucu ekipmanlar ile birlikte doğru prosedürle uygulanmalıdır.

Bir depoda, hasarlı aerosollerden kaynaklanan kazaların ana nedenleri Ģöyledir:

- Araç çatallarının veya keskin objelerin saplanması

- Serbest kalarak zemine düĢmüĢ olan kutuların araçla ezilmesi

14

- Üst bölgelerdeki yük rafları gibi yüksekliklerden düĢmesi

- Isı nedeniyle yanma

- Üstteki kutuların devrilmesine neden olacak Ģekilde aĢırı istifleme – aynı zamanda kazara

harekete geçirme olarak da bilinir

- YavaĢ ateĢ

Depoların tasarımında koridorların boyutlarını ayarlarken yeterli özen gösterilmelidir.

Koridorların çok dar olması araç sürücüsünün gerçekleĢtirdiği hamlelerin depolanan ürünlere

veya depo demirbaĢlarına zarar vermesine yol açabilir.

4.4. Kimyasal Madde Direktifi

ĠĢ yerindeki kimyasal maddelere iliĢkin risklere yönelik iĢçi sağlığı ve güvenliğinin korunması

üzerine olan Direktif 98/24/EC 7 (Kimyasal Madde Direktifi veya CAD olarak bilinir)

iĢverenlerin çalıĢanlarını kimyasal maddelerden kaynaklanan yangından, patlamalardan ve sağlık

risklerinden korumalarını Ģart koĢar.

„Kimyasal maddeler‟ “katı, sıvı ya da gaz formundaki herhangi bir doğal ya da yapay madde

veya karıĢım” olarak tanımlanmıĢtır.

Bu tanım tüm endüstriyel ve ticari sektörleri kapsar.

4.5. İşyerindeki Gençlerin Korunması Direktifi

ĠĢyerindeki gençlerin 8 korunmasına iliĢkin Direktif 94/33/EC ekine ait Bölüm I, madde 3

“alevlenebilir aerosoller Kategori 1 (H222)” içeriğini kapsayacaktır.

Madde 7 Gençlerin zarar görebilirliği — Çalışma yasağı Ģunları Ģart koĢar:

1. Üye Devletler gençlerin mevcut potansiyel riskler konusundaki farkındalık ve tecrübe eksikliğinin

ve tamamen olgunluğa erişmemelerinin bir sonucu olarak güvenlikleri sağlıkları ve gelişimlerine

yönelik belirli tüm risklerden korunmasını sağlayacaktır.

Ve özellikle 2. fıkrada (ikinci fıkra):

Fıkra I kapsamı dahilinde gençlere yönelik belirli risklere yol açma ihtimali taşıyan işler şu

şekildedir: — Ek ‘e ait madde I ‘de değinilen fiziksel, biyolojik ve kimyasal tehditlere zararlı şekilde

maruz kalınan işler…

Muafiyetler iĢbu Maddenin 3. fıkrasında öngörülmüĢtür:

Üye Devletler, yasamaya veya mevzuata ilişkin hükümler uyarınca; güvenlik ve sağlıklarının

Direktif 89/391/EEC kapsamındaki madde 7’nin anlamı dahilinde yetkin bir insanın gözetimi

altında icra edilen işler ile korunmasının sağlanması şartıyla ve bu Direktif uyarınca sağlanan

korumanın garanti edilmesi koşuluyla fıkra 2’den gelen istisnaları bu istisnalar ancak mesleki

eğitimleri açısından kaçınılmaz olan gençlere uygulanıyor ise yetkili kılabilir.

Üye Devletler, 1 Haziran 2015 tarihli Direktif ile uyum göstermesi gereken kanunları,

düzenlemeleri ve yönetimsel hükümleri yürürlüğe koyacaktır.

7 http://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?qid=1399651899557&uri=CELEX:01998L0024-20070628

8 Gençler: 18 yaĢından küçük olan kiĢiler.

15

5 Genel Depolama Şartları

Bölüm 5

5.1. Genel yerleşim hususları

Aerosol ürünler aerosol doldurma hatlarının sonunda değil ayrı bir odada muhafaza edilmelidir.

Aerosolleri depo giriĢ ve çıkıĢlarına yakın yerlerde saklamayın.

Depo alanlarının seri bir Ģekilde tahliye edilebilmesi için gerekli geçitler yapılmalıdır.

INERIS, aerosol deposunda çıkacak yangından kaynaklanabilecek risklerin değerlendirilmesi ve

önlenmesi amacıyla bir dizi test yaptı (Omega 4 raporu, Eylül 2002 9 ).

INERIS'in vardığı sonuçlar Ģunlardır:

Aerosol depolama alanını bölümlendirmek ya da izole etmek: ayrı depo veya tel ile

çevrili alan;

Çıkıntılara karĢı koruma;

Deponun yapısının (duvarları, paletleme makinesi ve çit) yangına dayanabileceğinden

emin olun;

Yangın koruma ekipmanı kullanın (Yangın söndürme cihazı veya Yüksek GenleĢmeli

Köpük);

Forklift ve tüm taĢıma ekipmanlarının uygunluğu ve bakımına dikkat edin.

5.2. Havalandırma

Aerosol içeren tüm depo ve diğer mağazalar paslanma uyarıcı konteynerler üzerinde

yoğunlaĢmayı önlemek için kuru tutulmalı ve iyice havalandırılmalıdır ve donması

engellenmelidir. Üretimden sonra basınç testi yapılmıĢ olsa dahi, Aerosollar uzun sürenin

ardından (varsa) yanıcı maddelerin küçük miktarlarını kaybedebilir. Binada düzenli malzeme

hareketinden kaynaklanan iyi bir genel havalandırma olduğu durumlarda zorunlu havalandırma

gerekli değildir. Doğal havalandırma, küçük buhar birikimlerinin dağılması için yeterlidir. Ġyi

Ģekilde havalandırılmamıĢ alanların ve tamamen kapalı tesislerde uzun süredir depoda kalan

stokların havalandırılmasına özellikle dikkat edilmelidir. Aerosol, konteyneri zayıf düĢürebilecek

dıĢ korozyonu önlemek adına kuru tutulmalıdır.

9 http://www.ineris.fr/centredoc/aerosol.pdf

16

Solvent ve yanıcı gazların içeriklerinin buharlarının havadan ağır olduğu ve zemine yakın yerler

ve kanalizasyonda birikime yatkın olduğu unutulmamalıdır. Kat sızıntıya karĢı sağlam olmalıdır.

Aerosol bodrum katlarında muhafaza edilmemelidir (bknz. § Hata! Başvuru kaynağı

bulunamadı.).

5.3. Acil kaçış yolları

Personellerin kaçıĢ yolları aerosol yığınlarının arasında hiçbir çıkmaz ya da tuzak olmayacak

Ģekilde dikkatle tasarlanmalıdır. Birbirine ters tarafta olacak Ģekilde binada en az iki kapı

bulunmalı ve acil çıkıĢ kapısına olan uzaklık yerel mevzuata uygun olmalıdır. Geçerli herhangi

bir mevzuat olmaması durumunda, maksimum 50 metrelik bir mesafe önerilir. Tüm kaçıĢ

kapıları sadece içeriden açılabilen panik bar kapılarını dahil olmak üzere dıĢa açılacaktır. Tüm

kaçıĢ kapıları ve yolları görünür yerlerde olmalıdır.

Depo alanına ulaĢmak ve buradan kaçmak adına hazırlıklar olmalıdır.

Bir olay meydana gelmesi durumunda engelsiz ve hızlı bir kaçıĢ gerçekleĢtirmek için

Aerosol depolanan her yerde gerekli geçitler sağlanmalı ve muhafaza edilmelidir.

Yakında bulunan ofis pencereleri ve kaçıĢ geçitleri yangına dayanıklı olmalıdır.

EriĢim ve kaçıĢ geçitleri belirli bir Ģekilde iĢaretlenmeli ve zemin alanlarında

ıĢıklandırılmalı ve tıkanma olmayacak Ģekilde yapılmalıdır.

Koridorlar temiz tutulmalıdır.

Depolama alanlarından kaçıĢ yolu olarak kullanılan merdivenler yanmaz duvarlarla

ayrılmıĢ olmalıdır.

KaçıĢ yolları görünür Ģekilde iĢaretlenmiĢ olmalıdır.

Atanan tüm personel için bir önceden belirlenen ve personelce bilinen bir toplanma alanı

olmalıdır.

5.4. Güvenlik ve yetkisiz erişim

Aerosolleri hasar ve yetkisiz tahrifata karĢı koruyun.

Yetkisiz personeller depo alanları dıĢına tutulmalıdır. Ziyaretçilere her zaman eĢlik

etmelidir. Yetkili olmadığı sürece yüklenicilere daima eĢlik etmelidir.

Özellikle tesislerin boĢ olduğu zamanlarda güvenlik prosedürlerine dikkat edilmelidir.

Depo binasının dıĢ bölgesinin palet gibi yanıcı maddelerden uzak tutulması için gerekli önlemler

alınmalıdır. Bu yangının yayılmasını önleyecektir.

Patlayıcı öncülerin pazarlanması ve kullanımı ile ilgili 98 / 2013 (EU) No.'lu Yönetmelik,

Eklerinde listelenen önemli kayıplar ve saf veya karıĢım madde hırsızlığının, kayıp veya

hırsızlığın gerçekleĢtiği Üye Ülke'nin ulusal temas noktalarına raporlanmasını gerektirir.

17

Ek bilgiler, ilgili AB Kılavuzunun yanında 10

yaklaĢımlarında 11 bulunabilir.

ve raporlamaya iliĢkin Sektör / Ticaret

5.5. Tutuşma Kaynakları

Nakliye için paketlenmiĢ mamul malların depolandığı ve bu FEA Kılavuzuna uyan aerosol

depoları genellikle risk değerlendirmesinde (bknz. § 12) tehlikeli alan tanımına girmez

(bölgeleme için bknz. § 13.3, referans 5).

Bir olay durumunda tutuĢturma kaynağı olarak açık ateĢ, parlama, yıldırım, elektrik ve mekanik

kıvılcım, sıcak yüzeyler, statik elektrik, sigara, çöp kutuları, srink sarma ekipmanları ve

forkliftler dikkate alınmalıdır.

Depo ve stok odalarında sigara içmek yasaklanmalıdır ve gerekli tabelalar asılmalıdır. Ayrı

sigara içme alanları oluĢturulmalıdır.

Doğrudan açık ateĢ ısıtıcılar da dahil olmak üzere çıplak alevler, depolama alanından uzak

tutulmalıdır. Sıcak çalıĢma müsaadesi uygulanmalıdır (bknz. § 7).

Kamyon akü Ģarjının söz konusu olduğu her yerde gerekli havalandırma yapılmalıdır. Akü ile

çalıĢan kamyon Ģarjı kıvılcım ve hidrojenin yükselmesine sebep olabilir.Kamyon Ģarj

noktalarının yeri dikkatlice düĢünülmelidir. Akü Ģarjının gerçek konumu yerel yönetmeliklere

uygun olmalı ve aerosol deposu ve karton, kağıt, ambalaj malzemesi, ahĢap palet, gibi yanıcı

maddelerden uzak olmalı veya duvar ile ayrılmalıdır.

Mekanik taĢıma cihazlarının (örneğin forklift) kazara hasara yol açabileceği yerlerde kazara

hasar riski büyük oranda düĢüreceğinden elektrik prizi, anahtar ve ekipman yerden uygun bir

yüksekliğe (örn 1 metre) takılmalıdır.

5.6. Emniyetli taşıma ve eğitim

Dağıtım zincirinde paletli aerosollerin dikkatli ve güvenli bir Ģekilde taĢınması güvenlik

açısından önemli bir yer teĢkil etmektedir. Palet streç film ve taĢıma ambalajları da aerosollerin

yer düĢerek zarar görmesini önler.

Nakliye araçlarına yükleme / boĢaltma yaparken özen gösterilmelidir, paletlerin istiflenmesi, raf

kullanımı ve forklift kamyonlarının depo çevresinde kullanılması (örn. hız limiti) hasar riskinin

azaltılmasına yardımcı olur. Toplama alanlarında dikkatli olunmalıdır. Palet üzerindeki tüm

yükler çökme ve dökülmenin önlenmesi adına emniyete alınmalıdır. Aerosoller daima dikkatle

taĢınmalı ve güvenli bir Ģekilde istiflenmelidir. Mekanik taĢıma cihazları kullanan personeller

faaliyet sırasında aerosollerin zarar görmesini önlemek için eğitilmelidir.

10 Avrupa Komisyonu ve Avrupa Parlamentosu ve 15 Ocak 2013 Konseyinin patlayıcı öncülerin satıĢı ve

kullanılmasına binaen 98/2013 No.‟lu Mevzuat (EU) ile ilgili Öncü Daimi Komitesi‟nin hazırladığı Kılavuzlar

11 Patlayıcı öncülerin satıĢı ve kullanımı üzerine 98 /2013 No.‟lu Mevzuatın (EU) 9. Maddesi gereğince belirli hızlı

tüketim mallarının Ģüpheli iĢlemleri, çalınması ve kaybolması raporları ile ilgili Sektör /Ticaret yaklaĢımı

18

Forkliftler uygun bir lisans sahibi olan eğitimli personel tarafından kullanılmalıdır. Eğitim ve

yetkinlik periyodik olarak yenilenmelidir.

Hasar görmüĢ stokun taĢınması için tüm personele eğitim verilmelidir (bknz. § 5.8.) Bu

eğitim yere dökülen aerosolün yerden çıkarılmasını da içerecektir.

Sürücü veya yaya hatasından meydana gelen herhangi bir kazayı önlemek için, net talimatlar ve

forkliftlerin kullanım kuralları olması tavsiye edilir.

5.7. Korumalı Yük Kaldırma Araçları (Forklift)

Korumalı forkliftler ATEX sertifikalı bir forklift değildir ve ATEX Bölge 2 alanlarında

kullanılmamalıdır.

Aerosol depoları ATEX alanları olmasa bile, bu kaza ortaya çıkmayacağı anlamına

gelmez. Örneğin, bir palet üzerinde bulunan birkaç aerosol bir forklift aracından aldığı bir darbe

ile delinmiĢ olabilir, ya da palet raftan düĢebilir ve yere düĢen az miktar bir aerosol zarar görmüĢ

ve sızmıĢ olabilir.

FEA aerosol sızıntısını önlemek için aĢağıdaki önlemlerin alınmasını önerir:

Forkliftlerde asenkron motor (kıvılcım üretmeyen tip) olmalıdır.

Sürtünme frenleri normal çalıĢması esnasında kıvılcım üretimini önlemek için dizayn

edilmelidir.

Tehlikeli kıvılcım üreten ekipmanlar en az IP.67 seviyesinde ya da kısıtlı solunum

muhafaza yoluyla korunmalıdır.

Forklift, elektrostatik yüklerin birikmesini önlemek için metalik parçalar ile toprak

arasında iyi bir elektrik iletkenliği sahip olmalıdır. Topraklama için bir zincir

kullanılabilir.

Forkliftler palete doğru uzunlukta olmalı ve düĢme önleyici sisteme sahip olmalıdır.

Forklift uçları aerosollerin yanlıĢlıkla delinmesini en aza indirmek için keskin yapılı

olmak yerine daha yuvarlatılmıĢ olmalıdır.

Forklift, çarpma karĢıtı bir önlük ya da yere düĢen aerosollerin kırma önlemek için bir

fırça ile donatılabilir.

Forklift uçları pas ve alüminyum aerosol kutuları arasındaki sürtünmeden kaynaklanan

kıvılcım riskini azaltmak için paslanmaz çelikten olabilir.

Forkliftler paleti iten fakat aeroslleri delmeyen yatar

gövdeli uç ile donatılabilir.Yatar gövdeli uçlar aerosol

ve forklift arasındaki mesafeyi korur.

Korumalı forkliftler ATEX sertifikalı forkliftlerden değildir ve

ATEX Bölge 2 alanlarında kullanılmamalıdır.

19

5.8. Hasarlı Stok

Mümkünse hasarlı veya sızdıran aerosol kutuları ana depo alanından çıkarılmalı ve iyi

havalandırılmıĢ bir alanda tutuĢmaya yol açabilecek kaynaklardan ayrı bir yerde, tercihen açık

alanda sızıntı bitene kadar tutulmalıdır. Forkliftler acil müdahale yapabilmek için yangın

söndürücüler (toz veya köpük) ile donatılmıĢ olmalıdır. Aerosol yangınına güvenle

yaklaĢılamaz. Bir müĢteri paketi gibi küçük miktarlar sürücü tarafından derhal kaldırılabilir fakat

daha geniĢ miktarların taĢınması özel risk değerlendirmesi gerektirir.

Forkliftin stokta hasar yaratması durumunda, forklift bir tutuĢturma kaynağı haline gelebilir. Bu

nedenle, sürücü hemen forkliften uzaklaĢarak güvenli bir yere gitmelidir. Forklifti sadece

asenkron motoru varsa kapatın. Forklifti olduğu yerde bırakın. Durumu risk değerlendirmesi

çerçevesinde gözden geçirin (bknz. § 4.1.1 ) ve buna göre hareket edin. Gerekirse bir alarmı

çalıĢtırın.

Mümkünse paleti daha iyi incelemek ve gerekliyse imha etmek için iyi havalandırılmıĢ bir alana

taĢıyın. TutuĢturma potansiyeli olmayan motorsuz bir yük paletli istif el arabası veya tehlikeye

karĢı sertifikalı bir forklift gibi mekanik bir taĢıma cihazı kullanın. Palet kaldırmak için

kullanılacak yol sızıntı yapan paletin geçebileceği alanlarda tutuĢturmaya yol açabilecek bir

kaynak olmadığından emin olmak için kontrol edilmelidir.

Diğer forkliftler bölgeden uzak tutulmalıdır.

Büyük miktarda bir aerosol sızıntısı söz konusu ise, güvenli bir imha yöntemi seçmek adına

üretici veya pazarlamacı ile temasa geçilmelidir.

Yerel imha tesisleri küçük miktarlarla ilgilenebilir fakat imha öncesinde ürünün özellikleri

konusunda bilgilendirilmelidirler.

5.9. Denetleme & Kontrol

YavaĢ ilerleyen bir stok söz konusu ise aerosol konteynerlerinde sızıntı veya hasar olup olmadığı

sıklıkla kontrol edilmelidir. Kullanılacak denetim yöntemleri portatif gaz dedektörleri, sıvı için

görsel kontrol ve koku tespitini içerir.

Personel, bu tarz denetim prosedürleri konusunda eğitilmelidir. Eğitim ve yetkinlik periyodik

olarak yenilenmelidir..

Patlayıcı ortamın, dıĢ nakliye ambalajları içinde oluĢabileceği ve dıĢ nakil ambalajı çıkarılırken

(örn. Ģrink filmden plastik çıkarılması) statik deĢarj oluĢturabileceği denetim sırasında hesaba

katmalıdır.

5.10. Aşırı ısınmaya karşı önlemler

Aerosollerin ısıtıcı, sıcak boru, sıcak hava delikleri, doğrudan güneĢ ıĢığı gibi ısı kaynaklarından

uzak tutulması oldukça önemlidir. Yanıcı maddelerin serbest bırakılması ile paketlerin patlama

sıcaklıklarına ulaĢması mümkündür. Her durumda, aerosollerin 50 ° C sıcaklığa ulaĢmaması için

gerekli önlemler alınmalıdır.

20

5.11. Yangınla Mücadele

Bir yangın tespiti sırasında, aĢağıdaki durumların oluĢması mümkündür:

- Uygun ekipman elinizin altında ise küçük bir dıĢ ulaĢtırma ambalaj yangınına eğitimli

personel tarafından müdahale edilebilir;

- Yayılmaya baĢlamıĢ aerosol yangınlarına müdahale edilmemelidir, eğitimli personeller diğer

personellerin tahliyesi ve çıkıĢ yollarının korunmasına yardım etmelidir;

- Aerosol depolarında her daim bir acil durum planı olmalıdır (bknz § Hata! Başvuru kaynağı

bulunamadı.).

5.12. Yangından Korunma Sistemi

Bu paragraf, sadece kısmi bir rehberlik sağlar. Ayrıntılı bir yangın koruma sistemi tasarlamak

için sigortacı, itfaiye örgütü veya diğer danıĢmanlara baĢvurmak gereklidir.

Otomatik yangın algılama sistemleri kurulmalıdır.

Yağmurlama sistemi, köpük ve diğer yangın söndürme sistemleri gibi yangın söndürme

ekipmanları yerel yasalara uygun olmalı ve aerosol korumadaki en yeni geliĢmeleri dikkate

almalıdır.

5.12.1 Tasarım Kriterleri

Yangın söndürme sistemler tasarım kriterleri aĢağıdakiler ıĢığında oluĢturulmalıdır:

- Aerosolün patlamaya veya yangın durumunda açığa çıkma eğilimi var mı?

- Ürün içeriği su ile karıĢtırılabilir mi?

- Aerosol kartonla mı Ģrink film ile mi paketlenmiĢtir?

- Kullanılan palet ahĢap mı plastik mi?

- Rafın iç yapısı nasıl? Sağlam raflar veya yangın engelleri var mı?

- Raf veya paletli (yığın) depolamasından hangisi kullanılıyor?

5.12.2 Yağmurlama Sistemi Tasarımı

Ġki çeĢit yağmurlama sistemi (sprinkler) tasarımı vardır: tavan sprinkleri ve raf arası

sprinkler. Bunların her biri farklı tipte iki alt gruba ayrılabilir; kısa bir açıklama aĢağıda

sunulmuĢtur.

Tavan Sprinkleri kendi içinde birçok kategoriye ayrılır; çeĢitli büyüklükte sprinkler baĢlık

deliklerin, erken uyarılı hızlı tepkili (ESPR) sprinkler, çeĢitli tepki süresi indeksi (RTI değer), iri

21

damlacıklı sprinkler ve hızlı tepkili sprinkler Tüm bu faktörler farklı su püskürtme Ģekilleri ve

kapsama alanları sağlar.

22

Raf arası sprinkler:

Buradaki temel farklar paletler arasındaki boĢluk; paletlerin yüzü; baĢlıklar arasındaki mesafe;

iki dizi raf arasındaki paletlerin mesafe ve sprinklerin her katmana yerleĢtirilip

yerleĢtirilmeyeceği konularındaki sprinkler düzenlemelerine bağlıdır;

Aerosol yangın koruması için dünya çapında çeĢitli standartlar bulunur. NFPA 30B yaygın

olarak kullanılmaktadır. CEN, EN 12845 standardını geliĢtirmiĢtir. Sigortacıların yürürlükteki

standartlara (örn CEA 4001) göre kendi spesifikasyonları vardır.

5.12.3 Su Kaynakları

Su tesisatı yangın söndürme sistemlerinin etkinliği için kritik öneme sahiptir. Farklı sprinklerin

su talebi ve sprinkler için gerekli basınç farklılık gösterir. Bir baĢka belirleyici faktör tasarım

alanı ve yangına dahil olmak üzere kullanılacak sprinkler sayısı olacaktır. Özel bir su tankı ve

pompa tesisatı gerekli olacaktır.

Yerel itfaiye örgütü ve varsa kurum içi yangınla mücadele ekibi için yeterli miktarda su temin

edilecektir. Yangın söndürme için en az 2 saat yetebilecek, en ciddi yangın durumlarında

gerekecek maksimum su miktarını karĢılayabilecek kapasitede en az iki su kaynağı tedarik

edilecektir. Suyun halka devre sisteminin parçasını oluĢturan bir yangın musluğundan ya da

statik veya doğal bir su kaynağından temin edilmesi önerilir. Yangın musluğu çıkıĢları yerel

hükümlere göre yerleĢtirilmelidir.

Düzenli olarak (haftada bir) kontrol ve yangın sistemi için su pompalarını çalıĢtırın.

Bertaraf veya kirlenmiĢ yangın söndürme suyunun muhafazası yerel mevzuata uygun olarak

gerçekleĢtirilmelidir.

5.12.4 Köpük Sistemleri

Köpük sistemleri NFPA 11A'da tanımlandığı gibi sigortacı ve yerel makamların onayı ile

sprinkler sistemlerine alternatif olarak kullanılabilir.

Köpüğün imha veya muhafazası yerel mevzuata uygun olarak yapılmalıdır.

5.12.5 Kafesler

Güçlü ve yangına dayanıklı kablo ağ kafesi, aerosol depolama alanları çevresi için, bir yere

kadar uygulanabilir olduğundan beri yangın durumunda roketleme aerosollerini sınırlandırmak

için tavsiye edilir. Manüel yangınla mücadele, itfaiyecilere fiziksel tehdit kabul edilemez bir

riskken, bunlar uygun değilse neredeyse imkânsız hale geldi.

Ağ kefeslerini tasarlarken, çevresi uygulanabilirken bir yere kadar kaplanmıĢ olmalıdır. Ağ

itfaiye suyu geçiti sağlamak için açık olmalı fakat en küçük kutuyu kaybetmemek için de

23

yeterince küçük olmalıdır. Raflardaki yangın bariyerleri de roketlemeyi engellemek için ayrıca

yardımcı olacaktır.

Yerel zorunluluklar kesin boyutları ve kalınlıkları tanımlayacak. Örneğin aĢağıdaki

spesifikasyonlar farklı ülkelerde kullanılmıĢtır:

- NFPA 30B maksimum 5 cm açılan ve 3.8 mm. kablo kalınlığıyla birlikte elmas Ģeklinde

kablo ağ gerektirir.

- Hollanda düzenlemesi maksimum 5 cm açılma ve 2.9 mm. kablo kalınlığıyla birlikte

elmas Ģeklinde ağ gerektirir.

- FPA RC 19 (ĠNGĠLTERE) genleĢmiĢ metal ya da metal temin etmek için

kullanılabilecek kablo ağın en az 2 mm kalınlığında olmasını ağ boyutunun 25 mm yi

geçmemesini önerir. Az miktarda aerosoller ağ istif raflarında ya da benzer yapıda

tenekelerde saklanabilir.

- Fransız Aerosol Birliği (CFA) dolu aerosollerin özel olarak tahsis edilmiĢ alanda

depolanmasını önerir. Bu alan, duvarların olmadığı taraflardadır, 5 cm ağ boyutunda

kablo ağıyla donatılmıĢ olmalıdır. Sigara içmek yasaktır.

5.12.6 Ayrı depolama

Depoların bölümlere ayrılması yangın durumundaki kaybı sınırlamak için düĢünülmüĢ olabilir.

Bölüm duvarlarının 2 saatlik yangına dayanıklılığı olmalıdır.

Bazı ülkeler yanıcı aerosol ürünleri için en büyük depolama alanlarına ihtiyaç duyar.

Yangının çatıya yayılmasını önlemek için özel bir dikkat sarf edilmelidir.

24

Bölüm 6

6 Eğitim

Güvenli bir operasyonu sürdürmek örgütsel ve teknik ölçütler, güncel çalıĢma prosedürleriyle

bütünleĢme anlamına gelir. Yeterli emniyet farkındalığı ve vakalara uygun müdahale, ekip

düzenli bir biçimde eğitildiğinde, ziyaretçiler net bir biçimde bilgilendirildiğinde ve risk

değerlendirmesinin sonucu olarak iyi tanımlanmıĢ görevler sistemi ve sorumluluklar

oluĢturulduğunda daha mümkündür.

Güvenli bir operasyon için kazaların önlenmesi ilk adımdır. Olay olması halinde, personelin

yapabileceği hızlı ve yerinde müdahale kazanın büyümesini yine de engeller. Güvenli ve

mesuliyetli bir operasyon için uygun eğitim gereklidir.

Tüm depo personeli güvenlik & acil durum prosedürleri konusunda eğitilmiĢ olmalıdır. Eğitim

programı tüm personeli kapsamalıdır ( tüm yeni elemanlar, hassas güvenlik bölümlerinde çalıĢan

yüklenici çalıĢanları, ve geçici iĢçiler dahil olmak üzere) ve yılda en az bir kez tekrar edilmelidir.

Eğitimci ve eğitim alan tarafından imzalanan uygun dokümanlar bu eğitim etkililiğini kanıtlamak

ve desteklemek için saklanmalıdır.

Değerlendirme ya da inceleme bu eğitimi anlaĢılmıĢ olmasını kanıtlamak üzere gerçekleĢtirilmiĢ

olmalıdır.

Eğitim, bilgilendirme ve motivasyon güvenli çalıĢmanın devamı için önemli faktörlerdir.

Düzenli kısa grup görüĢmeleri iĢçilerin güvenlik bilincini ve davranıĢ biçimini geliĢtirebilir.

Eğitim programları ve bunların yanı sıra düzenli kısa grup görüĢmeleri baĢlıkları bu amaçlara

ulaĢmada yardımcı olacaktır:

- Forklift kamyonuyla yapılmayı kapsayan iç ulaĢım ve hasar görmüĢ ya da sızıntı yapan

aerosoller için ne yapılacağı

- Propan /bütan/DME ve diğer yanıcı çözücüler gibi kimyasallarla ilgilenmek ve ürünlerin

kimyasal ve fiziksel tehlikelerini belirtmek (SDS bilgisi)

- Güvenlik Düzenlemeleri

- KuruluĢ içinde çalıĢan dıĢ Ģirketler çalıĢanları

- Tehlike kaynaklarını tanımak ve bulmak – Tehlikeyi önlemek

- Yangın söndürme aletiyle yangınla mücadele (aşağıdaki nota bakınız)

25

- Sondajı, herkesin rolünü açıklamayı, koruyucu bariyerleri kapsayan acil durum planı

- Tehlike ve „tehlikeli yaklaĢma‟ raporlaması

- Sızan aerosollerin üstesinden gelmek için güvenlik prosedürleri

Not: ġunu belirtmekte fayda var ki patlayan aerosol kutularını içeren yangınlarla, yangın

söndürücülerle mücadele etmek mümkün değildir. DıĢ nakliye ambalajlama yangınlarıyla

mücadele sadece ilk kutu patlayana kadar anlam ifade eder. Aerosol kutuları, kendilerine ateĢin

sıcaklığı dokunduktan sonra en fazla 1 dakika içinde patlar. Personel patlayan kutulardan dolayı

Ģiddetli bir biçimde yaralanabilir (bakınız § 4.3. ).

26

Bölüm 7

7 Bakım

Bakım çalıĢmasının yapılması gereken yerlerde ya da yangın kaynaklarına sebebiyet veren depo

alanlarındaki diğer süreçlerde, yangını önlemek için dikkatli olunmalıdır. Yanıcı malların geçici

olarak yangına dayanıklı maddelerle kaplanması ya da ortadan kaldırılması gerekebilir. ÇalıĢma

alanı çöplerden arınmıĢ ve temiz bir biçimde muhafaza edilmeli, çıkıĢ yollarını kapatmamaya

özellikle dikkat edilmelidir.

Havalandırma ve yangından korunma gereklilikleri sadece uygun risk değerlendirmesinden sonra

bakım çalıĢması sırasında reddedilmelidir.

Yazılı ve güvenli iĢe baĢlama izni sistemi bakım çalıĢması için özellikle kaynak ve diğer sıcak

iĢlerin gerektiği yerlerde sağlanmalıdır. Bu gibi iĢler yeterli önlemler alındığında (örneğin; gaz

yığınının yerinde tespiti) sadece sorumlu kiĢilerin yetkisinde olmalıdır.

27

Bölüm 8

8 Temizlik

Depolama alanlarında, özellikle koridorlarda yüksek standartta temizlik ve düzen tesis

edilmelidir.

Tüm geçici personel ve ziyaretçilerin de dahil olduğu temizlik personeli güvenlik prosedürleri

konusunda eğitilmelidir.

Temizleme makineleri stokların zarar görmesini önlemek için dikkatli bir biçimde

kullanılmalıdır. Bu makineler risk değerlendirmesiyle saptandığı Ģekilde kullanıldığı bölge için

uygun olmalıdır (bakınız § 4.1.1 ).

Kutuların hasar göreceği zemin üzerine düĢmemesi için aerosol deposunun iyi organize edilmesi

esastır. Eğer gevĢek ya da hasarlı kutular görülürse bunlar derhal ortadan kaldırılmalı ve rapor

edilmelidir. Önleyici eylemin yinelenmeyi önlemek için devreye sokulması amacıyla bu gevĢek

ve hasarlı kutuların sebepleri araĢtırılmalıdır.

Ambalaj maddeler, kağıt ve karton gibi yanıcı atıklar potansiyel risktir ve aerosol depolama

alanından derhal kaldırılması gerekir.

Ġyi bir temizlik masraflı Ģekilde önleme, zarar verici kazalar ya da yangınlar yoluyla fazla

üzerinde durulmuĢ olamaz.

Aerosolleri asla güvenliğini negatif yönde etkileyecek yıpratıcı ürünlerin yanında (örneğin;

temizlik maddesi) depolamayın.

Depolama alanlarında iyi bir temizlik farklı sebepler için de önemlidir. Düzenli bir depo kontrolü

eski ya da tarihi geçmiĢ aerosollerin depoda tutulmadığını güvenceye almak açısından

üstlenilmelidir. Sızma ya da yıpranmadan dolayı potansiyel olarak büyük risk arz eden paketler

gibi.

28

9 Düzenli Güvenlik Muayeneleri

Bölüm 9

Sık muayeneleri kontrol listesi kullanarak yürütmek ve operatörleri prosedüre dahil etmek

yönetim ve operatörler için iyi bir uygulamadır.

Sıklık depo risk değerlendirmesiyle dikte edilmiĢ olmalıdır ve yerel düzenlemeler bölgeden

bölgeye değiĢiklik gösterecektir.

AĢağıda düzenli güvenlik muayeneleri için bazı önerilen bulunmaktadır:

Kamyon sürücüleri tarafından forklift kamyonlarının muayenesi(günlük)

Kamyon aküsünün durumu, örneğin; elektrolit dolum seviyesi

Üreticinin talimatına göre kontrol edilecek güvenlik aygıtları

GevĢek ya da ezilmiĢ kutuların temizliği/eriĢimi/kayıtları

Kızaklı çekmeceyle bağlantılı olarak istif rafı ağırlığı

Güvenli ÇalıĢtırma Uygulaması

Sorumlu kiĢi ve bitirme tarihli eylemler listesiyle meydana gelen düzenli bir temelde

(aylık) emniyet turu. Bu kontrol listesi yerel Ģartlara uydurmak için düzenlenmelidir.

Denetim programını denetleyin ve eğer gerekiyorsa güncelleyin

Bekletme KoĢulu

IĢıklandırma ve havalandırma

Yangın söndürücüler, göz yıkama birimleri, ilk yardım vb. gibi acil durum ekipmanları

Yangın tespiti ve mücadele ekipmanı (haftalık)

29

Bölüm 10

10 Acil Durum Planı

OSH Taslağı Direktifi 89/391/EEC 12 13 nin gerektirdiği üzere her zaman bir acil durum

planı olmalıdır. Eğer Seveso III Direktifi 2012/18/EU uygulanabilir ise, plan onun

hükümlerine göre geliĢtirilmelidir.

Acil durum planını yürütmek için Acil Durum Müdahale ekibi kurulmalıdır.

Küçük Seveso alanları için yerel otoritelerce üzerinde uzlaĢılmıĢ bir acil durum planı

oluĢturulması önerilir. (örneğin: yangın söndürme ekibi). GeniĢ alanlar her zaman

üzerinde uzlaĢılmıĢ bir plana sahip olmalıdır.

Tüm personeller bu plan ile ilgili eğitilmiĢ olmalıdır.

Acil durumda yazılı talimat kartları, binaların tümünde hazır bir Ģekilde mevcut

olmalıdır.

Tüm telefonlarda, acil durum numaralarının bulunduğu bir liste ve acil durum

numaralarına göre kiĢilerin sorumlulukları bulunmalıdır.

Acil durum planı yılda bir kez denetlenmelidir.

Yılda en az bir kere, canlı acil durum tatbikatı yapılmalıdır.

12 http://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/PDF/?uri=CELEX:01989L0391-

20081211&qid=1399381742089&from=EN

13 https://osha.europa.eu/en/legislation/directives/the-osh-framework-directive/1

30

Bölüm 11

11 Perakende Satış Depolaması ve

Teşhir

11.1. Perakende Satış Depolaması

Depolama alanları serin ve iyi havalandırılmıĢ olmalıdır.

Aerosolleri depo odası giriĢ ve çıkıĢlarının yanına depolamayın. Yeterli ulaĢım geçitleri

depo odası ya da deponun hızlı bir Ģekilde tahliye edilebilmesini kolaylaĢtırmak için

sağlanmalı ve korunmalıdır.

Aerosolleri ısı kaynaklarının yanında depolamayın. Onları her zaman 50 0 C‟nin altında

muhafaza edin.

Aerosolleri direkt güneĢ ıĢığı alan yerlerde depolamayın (pencere aracılığıyla olsa bile).

Depo alanlarında sigara içilmesine izin vermeyin.

Aerosol paketlerini ayırırken dikkatli olun- bıçak ya da keskin araçların kullanımı

kutuların delinmesine sebep olabilir. Korunmalı güvenlik bıçaklarının kullanılması

önerilir.

Aerosol yığınlarının seviyelere ayrıldığından ve dengeli bir biçimde istiflenmiĢ

olduğundan emin olun. Bu müĢteriye ulaĢmadan önce püskürmediklerini güvence altına

almanızı sağlar.

Aerosollerin tepesine ağır parçalar koymayın.

Aerosolleri hareket ettirirken dikkatli olun ve hasar görmediklerinden emin olun.

Aerosol yığınlarını plastik Ģrinkli ambalajla çekerek hareket ettirmeyin.

Hasarlı ya da sızıntı yapan aerosolleri derhal ortadan kaldırın ve yanıcı bir kaynağın

olmadığı iyi havalandırılmıĢ (ideal olarak dıĢarısı) bir alana taĢıyın.

Aerosolleri bodrum katında depolamayın.

31

Aerosol sevk maddesi ve çözücü buharın havadan daha ağır olduğunu aklınızda

bulundurun, bu yüzden eğer aerosol sızıntı yapıyorsa, yanıcı sevk maddesi ya da buhar

düĢük noktalarda ya da zeminde toplanabilir.

Aerosol ürünlerini asla dolu olup olmadıklarını hesaba katmadan delmeyin ya da

yakmayın. Bu personel için tehlikeli olabilir.

Tüm personel acil durum prosedürleri ve kaçış vasıtaları konusunda eğitilmiş olmalıdır. Bir

aerosol vakasında her zaman personelin ve personel olmayan kişilerin mümkün olabildiğince

hızlı bir şekilde tahliye edilmesini sağlayın.

11.2. Perakende Satış Teşhiri

Aerosolleri diret olarak güneĢ ıĢığının altında kalacağı yerlerde teĢhir etmeyin, örneğin;

mağaza pencereleri.

Aerosollerin kabinlerde teĢhir edildiği yerlerde, yoğun yapay ıĢığa maruz kalmadığından,

ampul yada diğer ısıtıcı kaynakların yakınında olmadığından emin olun. Aerosolleri çok

fazla yığılacağı ya da kolayca ezileceği yerlerde teĢhir etmeyin.

Aerosolleri hasar gördüğünde ya da kazayla püskürtüldüklerinde çöpe atmayın, raflarda

tutun.

Bodrum katı teĢhir alanları, büyük miktarda aerosol ürünleri için tavsiye edilmez.

Bazı yerel düzenlemeler daha katı hükümleri gerektirebilir.

32

12 Risk Değerlendirme Taslağı

Bölüm 12

Bu bölüm BAMA Aerosollerin Depolanması İçin Risk Değerlendirme Taslağını esas alır.

Bu bölüm genel güvenlik tedbirlerini vurgulayan, aerosollerin depolanması için Risk

Değerlendirme taslağını kapsar. Bu, Ģirketlerin kendi risk yönetimi sistemleri kapsamlarına

alabilmeleri için tasarlanmıĢtır. OluĢumun hem önemi hem olasılığı konusunda değerlendirmeye

yardımcı olur ve risk denetçilerinin kendi operasyonlarıyla ilgili olarak tahsis edebileceği kontrol

ve hafifletme önlemleri sunar.

FEA tüm endüstriler adına, tamamlanmıĢ risk değerlendirmesi sağlayamaz; her Ģirketin iĢleyiĢi

farklılık gösterir ve kendi risk değerlendirmelerini yürütmek zorundadırlar.

Risk Değerlendirme Taslağı depolama iĢlemini 4 faaliyete böler:

- Aerosollerin teslim faturası

- Aerosollerin depolanması

- DepolanmıĢ aerosollerin yeniden alımı ve sevki

- Depo idaresi

Önerilen önlemler endüstrileri esas alır. Genel güvenlik önlemleriyle uygunluk genel olarak

iĢletmeyi depolama faaliyetlerinin tehlikesiz iĢyerlerinde olduğuna karar verecek bir pozisyona

sokardı. BirĢeylerin daha az olmasının, riski azaltmak için özel önlemler uygulamadan kabul

edilemez olacağı önermesini esas alırlar.

Risk ne kadar düĢük olursa olsun, personeli acil durum prosedürleri konusunda eğitmek her

zaman esastır.

33

TESLİM BELGESİ

Teslimat

aracından ürünleri

boşaltma.

1

2

3

RİSK DEĞERLENDİRMESİ

Adım Tehlike veya Sorun Tehlike Nedeni

Teslimat


boşaltma.

Teslimat


boşaltma.

Kamyonun içerisinde

sızıntıya neden olan

aerosoller var.

Aerosollerin üzerinde

Çatallı İstif (Fork Lift)

Aracının çatalları ile delik

açıldı.

Araç iyi yerleştirilmemiş

ve zemine düşen

aerosolleri ezdi.

Aerosolller taşıma

aşamasında hasar görmüş.

Kötü Fork Lift kullanımı veya

yükleme alanı eğimli tasfiye

aleti, kötü şekilde istiflenmiş

paletler veya nakil

esnasındaki faaliyetler gibi

zorlu çalıma koşulları.

Nakil sırasında paletler hasar

görmüş.

Eylem Yürütmemenin

Neticeleri

Kamyonda alevlenebilir gaz

/ buhar birikimi.

Hasar görmüş aerosollerin

etrafında geçici

alevlenebilir gaz / buhar

bulutları oluşumu.

Çatallı istif aracının

üzerinden geçtiği

aerosollerin tutuşabilir

gaz/buhar salınımına yol

açacaktır.

KONTROL TEDBİRLERİ

Genel Güvenlik Tedbirleri

Personel eğitimi. Yükü

kontrol edin, ürünlerde

herhangi bir hasar veya

sızıntı meydana gelmiş ise

boşaltım yapmayın. Hasarlı

veya sızdıran aerosollerin

imhasına ilişkin prosedürler.

Sürücünün tehlikenin

farkında olması açısından

eğitilmesi ve dikkatli sürüş

yapması. Alüminyum

aerosollerin nakliyesinde

termit reaksiyonu meydana

gelmesini önlemek için aracın

çatalları için uygun malzeme

kullanılmasını sağlayın.


farkında olması ve gevşeyip

düşen aerosolleri kaldırması

açısından eğitilmesi.

Ek Notlar

Sevkiyat ve imalat

aşamalarındaki kalite

kontrolleri malı

gönderen kişilerin

sızdıran aerosolleri

kamyona yüklemesinin

önüne geçecektir.

Alüminyum ve diğer

metaller arasındaki

sürtünme aerosol

içeriklerini bölgesel

olarak tutuşturmaya

yetecek yükseklikte

sıcaklıklar ortaya

çıkarabilir.

Malı gönderen taraf

ürün sevkiyat

paketlerinin

sağlamlığını garanti

altına almalı.

34

4

5



Teslimat


boşaltma.

Hasarlı mal

kontrolü.

DEPOLAMA

Paletleri blok

yığından ayırma.

6

Aerosoller götürülürken

paletin üzerinden düştü.

Sızıntı yapan aerosoller.



Yetersiz güvenliğe sahip yük

taşıma.

Kusurlu mal teslimatı

yapılmış.


sarsıntılı bir şekilde taşınmış.


Neticeleri

Aerosollerin zemine

düşmesi ve hasar görmesi;

zeminin etkisi veya paletin

parçalara ayrılması

nedeniyle gevşek

aerosollerin araçtan

düşürülmesi ile

gerçekleşebilir. İki durumda

da sonuç alevlenebilir gaz /

buhar salınımı olacaktır.

Alevlenebilir gaz / buhar

birikimi mevcut.

Zemindeki aerosollerin

üzerinden araç ile geçilmesi


salınımı ile sonuçlanacaktır.





eğitilmesi. Paletleri kontrol

edin, gevşeyip düşen

aerosolleri kaldırın ve gerekli

ise tekrar hareket ettirmeden

önce aerosolleri paletlerin

üzerine güvenli bir şekilde

yerleştirin.

Personel eğitimi. Mevcut

malı herhangi bir hasar veya

sızdırma kanıtına yönelik

kontrol edin. Hasarlı veya

sızdıran aerosollerin


Sürücünün, tehlikenin


eğitilmesi. Paletleri kontrol

edin, gevşeyip düşen

aerosolleri kaldırın ve gerekli

ise tekrar hareket ettirmeden

önce aerosolleri paletlerin

üzerine güvenli bir şekilde

yerleştirin.

Ek Notlar

Sevkiyat ve imalat

aşamalarındaki kalite

kontrolleri malı

gönderen kişilerin

sızdıran aerosolleri

kamyona yüklemesinin

önüne geçecektir.

35

7

8

9


Paletleri blok


Paletleri blok


Paletleri blok




Neticeleri

Ürünler yıkıldı.

İstifleme çok yüksek yapılmış. Aerosollerin zemine

Dengesiz istifleme.




nedeniyle gevşek


düşürülmesi ile




Raf kirişleri çöktü. Yük rafları güvenli değil. Aerosollerin zemine




nedeniyle gevşek


düşürülmesi ile




Palet çöktü.

Paletler yük raflarına güvenli

bir şekilde yerleştirilmemiş.

Aerosollerin zemine




nedeniyle gevşek


düşürülmesi ile






Tedarikçi tarafından

belirtilmediği sürece

istifleme işlemini tek bir yığın

ile sınırlayın.

Yük raflarını güvenli şekilde

tutmak için bakımdan geçirin.

Güvenli bir yük rafı sistemi.

Fork Lift sürücüsü için eğitim,

ehliyet ve görme duyusu

testleri sağlayın.

Ek Notlar

36

10

11

12




Neticeleri

Blok yığınını Yığın devrildi.

İstifleme çok yüksek yapılmış. Aerosollerin zemine

depolama.

Aerosol paketlerinin


devrilmesi.



nedeniyle gevşek


düşürülmesi ile




Depolama. Sızıntı yapan aerosoller. Kusurlu mal stoku teslimatı. Alevlenebilir gaz / buhar

birikimi.

Depolama. Sızıntı yapan aerosoller. İç korozyon. Alevlenebilir gaz / buhar

birikimi.






ile sınırlayın.

İyi doğal havalandırma

sağlayın, bodrum katını

kullanmayın. Gerekli ise

mekanik havalandırma

sağlayın.

Personel kutu aşınma

tehlikesinin belirtilerinin


eğitilmeli. Temizlik ve bakım

kontrolleri. Düzenli kontroller

ve kullanım süresi dolmuş ya

da geçmiş ürünlerin imhası.

Ek Notlar

Üreticiler tüm

aerosolleri sevkiyat

öncesinde sızıntıya karşı

kontrol etmelidir.

Operatörün rahatlığına

yönelik yapılan hava

değişimi yavaş bir

şekilde sızdıran

aerosollerden gelen

gazı yok etmek için

yeterli olacaktır.

Üreticiler belirli raf

ömürlerine sahip

ürünler tasarlar ve

üretirler.

37

13

14

15



Depolama. Sızıntı yapan aerosoller. Üstte duran paletlerin

ağırlığından ötürü kazara

ortaya çıkmış bir durum.

Depolama. Sızıntı yapan aerosoller. Aerosoller taşıma

ekipmanları kaynaklı hasar

görmüş.

Depolama. Sızıntı yapan aerosoller. Aerosoller >55°C sıcaklıklara

maruz kaldıklarında patlar.

GERİ KAZANIM

Depolama

yerinden çıkarma.

16

Aerosollerin üzerinde

Çatallı İstif (Fork Lift)

Aracının ile delik açıldı.

Çatalların yanlış yerleştirilmiş

olmalarından kaynaklı

aerosollere saplanmış.


Neticeleri


birikimi.


birikimi.


birikimi.

Hasarlı aerosollerin

etrafında geçici geçici


bulutları.






ile sınırlayın.

Güvenli bir taşıma sistemi. .

Fork Lift sürücüsü için eğitim

ve görme duyusu testleri

sağlayın.

Aerosolleri ısıtıcılardan ve

doğrudan güneş ışığı gören

yerlerden uzakta tutun.


farkında olmaları açısından

eğitilmesi. Alüminyum

aerosollerin nakliyesinde

termit reaksiyonu meydana

gelmesini önlemek açısından

aracın çatalları için uygun

malzeme kullanılmasını

sağlayın.

Ek Notlar

Tasarım ve üretim

kalitesine yönelik

kontroller aerosollerin

güvenli bir şekilde

istiflenmesini garanti

eder.

Alüminyum ve diğer

metaller arasındaki

sürtünme aerosol

içeriklerini bölgesel

olarak tutuşturmaya

yetecek yükseklikte

sıcaklıklar ortaya

çıkarabilir.

38

17

18

19

20

21



Yük raflarından

alma.

Sipariş Toplama.

Toplanmış

malların

paletlenmesi.

Toplanmış

malların

paletlenmesi.

Sevkiyat aracına

yükleme.

Palet düştü.

Gevşeyip yere düşen

aerosoller var.


Gevşeyip yere düşen

aerosoller var.



Paletler düzgün şekilde

kaldırılmamış.

Paketler düşmüş.

Kusurlu taşıma ekipmanı

nedeniyle aerosoller hasar

görmüş.

Kusurlu taşıma ekipmanı

nedeniyle aerosoller hasar

görmüş vey ere düşmüş.


sarsıntılı bir şekilde taşınmış.


Neticeleri

Aerosollerin zemine


zeminin veya paletin

etkisiyle gevşek


düşürülmesi ile




Zemindeki aerosollerin araç

tarafından ezilmesi




birikimi.











Güvenli bir yük rafı sistemi.

Fork Lift sürücüsü için eğitim,

ehliyet ve görme duyusu

testleri sağlayın.

Toplayıcı personel tehlikenin


eğitilmeli. Gevşeyen veya

düşen aerosoller derhal

toplanmalı. Bu davranış

temizlik kontrolleri ile

pekiştirilmeli.

Teçhizat bakımı. Operatör

eğitimi.

Toplayıcı personel tehlikenin


eğitilmeli. Gevşeyen veya

düşen aerosoller derhal

toplanmalı. Bu davranış

temizlik kontrolleri ile

pekiştirilmeli.

Sürücü tehlikenin farkında

olması ve gevşek kutuları

toplaması açısından

eğitilmeli. Yük güvenli bir

şekilde paletlenmeli.

Ek Notlar

Kapalı nakil paketlerin

muhafaza edilen

aerosoller kolay kolay

kaçak yapmaz ve

devrilmez.

39

22



İade veya kusurlu

mal.


İade aerosollerin içerisinde

kusurlu mallar var.


Neticeleri


birikimi.



Personel eğitimi. Mevcut

malı herhangi bir hasar veya

sızdırma kanıtına yönelik

kontrol edin. Hasarlı veya

sızdıran aerosollerin


Ek Notlar

Müşterileri sızıntı yapan

aerosolleri geri

göndermemeleri

gerektiği konusunda

bilgilendirin.

DEPO YÖNETİMİ

Depolama. Yavaş ateş. Kasten yangın çıkarma. Fiziksel yaralanma veya Mal

23

Zararı.

24

25

26

27

28

Depolama.

Akü şarjı.

Depolama.

Depolama.

Depolama.

Ateş alma ihtimali

bulunan yakıt.

Hidrojen ve Oksijen

oluşumu.

Ateşin bina bölümleri

arasında geçiş yapması.

Kontrol edilemeyen

sıçrama.

Ateşin yakınında insanlar

olması.

Boş paletlerin ve ambalajların

depolanması.

Aerosollere ateş sıçraması.

Saha güvenliği. Alarm sistemi

acil durum servisleri ile

bağlantı içerisinde olmalı.

Boş paletleri ve ambalajları

diğer mallardan uzakta

muhafaza edin.

Akü şarjı. Tutuşma kaynağı. Akü şarjı depolamanın

uzağında veya iyi

havalandırılmış bir alanda

gerçekleştirilmeli.

Binadaki açıklıklar. Ateş sıçraması. Açıklıklar kendinden kapanan

yangın kapıları ile

kapatılmalı.

Yangın.

Tüm tesisin ve ürün

stokunun kaybı.

Alarmların acil durum

servislerine bağlı olması.

Düzenli olarak test edilmesi.

Yangın. İnsanların yaralanması. Tanımlanmış Yangın Çıkışları,

Tahliye Planı ve Tahliye

Tatbikatları.

40

29

Depolama.



Olayın kontrolsüzce

büyümesi ve ticari

faaliyet, insanların ve

komşularının üzerinde

sonraki etkileri.

Yönetim, insanlar ve yerel

servisler hadiseye karşı

hazırlıksız.


Neticeleri

Felaket.



Üzerinde karara varılmış bir

Acil Durum Planınız olmalı ve

yönetimin, personelin ve

yerel servislerin üzerlerine

düşenlerin farkında

olmalarını sağlayın. Yangın

riski değerlendirmesi

yürütün.

Ek Notlar

41

Bölüm 13

13 Temel Referanslar

13.1. EU Direktifleri

1. Aerosol kaplar ile ilgili Üye Devlet kanunlarının yakınlaĢtırılmasına iliĢkin 20 Mayıs

1975 tarihli Konsey Yönetmeliği (75/324/EEC)

2. ĠĢ sağlığı ve güvenliği konusundaki iyileĢtirmelerin teĢvik edilmesine yönelik tedbirler

getirilmesine iliĢkin 12 Haziran 1989 tarihli Konsey Direktifi (89/391/EEC)

3. Potansiyel olarak patlayıcı ortamlardaki kullanıma yönelik ekipman ve koruyucu

sistemlere iliĢkin Üye Devlet kanunlarının yakınlaĢtırılması üzerine 23 Mart 1994 tarihli

Avrupa Parlamentosu ve Konseyi Direktifi 94/9/EC (20 Nisan 2016 tarihinden itibaren

geçerli olmak üzere yürürlükten kaldırılmıĢtır)

4. Gençlerin iĢ sağlığını korumaya iliĢkin 22 Haziran 1994 tarihli Konsey Direktifi

94/33/EC

5. Kimyevi maddeler ile ilgili risklere karĢı iĢ güvenliği ve sağlığının korunmasına iliĢkin 7

Nisan 1998 tarihli Konsey Direktifi 98/24/EC (Direktif 89/391/EEC kapsamındaki

Madde 16(1) ‘in anlamı dahilindeki on dördüncü bağımsız Direktif)

6. Potansiyel olarak patlayıcı ortamlarda iĢ sağlığı ve güvenliği konusundaki iyileĢtirmeler

açısından asgari gerekliliklere iliĢkin 16 Aralık 1999 tarihli Avrupa Parlamentosu ve

Konseyi Direktifi 1999/92/EC (Direktif 89/391/EEC kapsamındaki Madde 16(1) ‘in

anlamı dâhilindeki on beşinci bağımsız Direktif)

7. Tehlikeli maddeleri kapsayan temel kaza tehlikelerinin kontrolüne iliĢkin 4 Haziran 2012

tarihli Avrupa Parlamentosu ve Konseyi Direktifi 2012/18/EU, değiĢtirilen ve akabinde

iptal edilen Konsey Direktifi 96/82/EC


sistemlere iliĢkin Üye Devlet kanunlarının uyumlaĢtırılması üzerine 26 ġubat 2014 tarihli

Avrupa Parlamentosu ve Konseyi Direktifi 2014/34/EU (yeniden biçimlendirme) (20

Nisan 2016 tarihinden itibaren uygulama)

42

13.2. Standartlar

1. CEA 14 4001, Yağmurlama sistemleri – Planlama ve kurulum

2. Direktif 94/9/EC or 2014/34/EU altındaki EN Standartları – BaĢlıkların ve referansların

özet listesi

3. EN 12845:2004+A2:2009, Sabit yangın söndürme sistemleri. Otomatik yağmurlama

sistemleri. Tasarım, kurulum ve bakım

4. FM Global Faaliyet Standartları 7-31, Aerosol ürünlerinin depolanması

5. NFPA 15 11A, Orta ve Yüksek GenleĢmeli Köpük Standardı

6. NFPA 30, Alevlenebilir ve Kolay TutuĢabilir Sıvılar Kanunu

7. NFPA 30B, Aerosol Ürünlerinin Üretimi ve Depolanması Kanunu

8. FPA 16 RC 19, Aerosol Ürünlerinin Depolanması üzerine Tavsiyeler

13.3. Kılavuz Dokümanlar

1. Konsey Direktifi 96/82/EC (Seveso II) gereklilikleri mucibince Temel Kazalardan

Korunma Politikası ve Güvenlik Yönetimi Sistemine iliĢkin Kılavuz, N. Mitchison, S.

Porter, 1998

(http://ipsc.jrc.ec.europa.eu/fileadmin/repository/sta/mahb/docs/GuidanceDocuments/Guide_MAPP_SMS.

pdf )

2. Direktif 2003/105/EC ile değiĢtirilen Direktif 96/82/EC gerekliliklerin karĢılamak üzere

bir güvenlik raporu hazırlanmasına iliĢkin kılavuzlar (Seveso II)

(http://ipsc.jrc.ec.europa.eu/fileadmin/repository/sta/mahb/docs/GuidanceDocuments/EUR22113EN_1__N

ewSafetyReportsGuidance.pdf)


sistemlere iliĢkin Üye Devlet kanunlarının yakınlaĢtırılması üzerine 23 Mart 1994 tarihli

Konseyi Direktifinin (94/9/EC) uygulanması ile ilgili kılavuzlar („ATEX Ana Esasları‟)

(http://ec.europa.eu/enterprise/sectors/mechanical/files/atex/guide/atex-guidelines_en.pdf)

4. Aerosol Üretiminde Temel Güvenlik Gerekliliklerine iliĢkin Avrupa Aerosol

Federasyonu Kılavuzları, Üçüncü baskı, Ekim 2013

(http://www.aerosol.org/publications-news/publications/guidelines)

5. Potansiyel olarak patlayıcı ortamlarda risk altındaki iĢ sağlığı ve güvenliği konusundaki

iyileĢtirmeler açısından asgari gerekliliklere iliĢkin 1999/92/EC Avrupa Parlamentosu ve

Konseyi Direktifinin uygulanmasına yönelik doğru uygulamaları kapsayan bağlayıcı

olmayan kılavuz ile ilgili Komisyon kaynaklı ĠletiĢim, COM(2003) 515, Ağustos 2003

(http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=COM:2003:0515:FIN:EN:PDF)

Ulusal kılavuz dokümanlar da mevcut olabilir.

14 CEA: Insurance Europe (ex-Comité Européen des Assurances)

15 NFPA: Ulusal Yangınla Mücadele Birliği (ABD)

16 FPA: Yangınla Mücadele birliği (BirleĢik Krallık)

43

Aerosol Dolum Tesisleri İçin AB Standartları 2016

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?