Coğrafya-Doğru bilinen yanlışlar 6 (1)

COĞRAFYA KİTAPLARINDA
DOĞRU BİLİNEN YANLIŞLAR
6
YANLIŞ:
‘İki paralel arasındaki 1 derecelik yay parçasının uzunluğu har yerde aynıdır ve
111 km’ye eşittir.’ ifadesi yanlış bir bilgidir.
DOĞRUSU:
‘İki paralel dairesi arasındaki 1 derecelik yay parçasının uzunluğu Ekvator’dan
kutuplara doğru artar ve her aralıkta bu mesafe eşit değildir.’ şeklindeki ifade
doğrudur.
AÇIKLAMA:
Dünya tam küre olsaydı, 1 derecelik merkez açının gördüğü yay parçalarının
uzunluğu yarıçap aynı olduğundan eşit olurdu.
Yarıçap büyüdükçe 1 0 lik merkez açının gördüğü yayın uzunluğu artar.
Yarıçap küçülse bile 1 0 lik merkez açının gördüğü yayın uzunluğu yayın biçimine göre
artabilir.Dünya’nın kutuplardan basıklığı yarıçapın küçülmesine karşın iki paralel
arasındaki mesafenin artmasına neden olmuştur. (Şekil 1) Bu konuda kitaplarda
oldukça fazla örnek bulunmaktadır.

Y
Y
X
X
Küreden Geoid’e değişim
a
b
Şekil: 1 Birinci şekilde yarıçaplar eşit X ve Y yaylarının uzunlukları da eşittir. İkinci
şekilde c yarıçapı a’dan küçük olmakla beraber, Y yayı X’ten uzundur. Bu nedenle
Dünya’nın şeklinden dolayı kutuplara yaklaştıkça iki paralel arasındaki uzaklık artar.
Prof. Dr. Turgut Bilgin
Genel Kartoğrafya I
Saygılarımla,
Atalay Çiçek
Coğrafya Öğretmeni