AIR WORLD TÜRKİYE DERGİSİ SAYI 13
BASINÇLI HAVA SEKTÖRÜ SEKTÖREL YAYINI BASINÇLI HAVA SEKTÖRÜ SEKTÖREL YAYINI
15 TL • NİSAN-MAYIS-HAZİRAN 2020 / SAYI:13 • www.airworldturkiye.com.trTÜRKİYESEKTÖREL DERGİKURESELTiCARETKARANTiNAALTINDAHAVAKOMPRESÖRLERİNİNTARİHSEL GELİŞİMİİlker AkçaySPONSOR
- Page 2: Bilgi ve teknolojiye dayalı40 YILw
- Page 6: HABEREditördenİmtiyaz Sahibi Mura
- Page 16 and 17: HABER"KORONAVİRÜSTİCARETİOLUMSU
- Page 18 and 19: KAPAK KONUSUKüresel TicaretKaranti
- Page 20 and 21: KAPAK KONUSUKoronavirüsünGlobalEk
- Page 22: bölgesinde faaliyet gösteren hava
- Page 25 and 26: HABERKaravelioğlu, “Ticaretsava
- Page 27 and 28: Dalma Tip SeparatörlerSpin On Tip
- Page 29 and 30: HABERTürk imalatsektörünün en b
- Page 31 and 32: E NGINEERING & REVAMPP ROJECTS, COM
- Page 33 and 34: HABERPreshistorik Dönem:İnsanoğl
- Page 35 and 36: HABERPistonlu KompresörVidalı Kom
- Page 38 and 39: TEKNİK MAKALEBasınçlı HavaSiste
- Page 40 and 41: TEKNİK MAKALETAHLİYECİHAZISEÇİ
- Page 42 and 43: HABERTürkiye’nin İlk Yerli Hava
- Page 44 and 45: TEKNİK MAKALEHİDROJENTEKNOLOJİLE
- Page 46 and 47: TEKNİK MAKALEHidrojenden nemin gid
- Page 48 and 49: HABERDeniz kompresörüteknoloji li
- Page 50: HABER AIR WORLD KISA HABERLERKaeser
15 TL • NİSAN-MAYIS-HAZİRAN 2020 / SAYI:13 • www.airworldturkiye.com.tr
TÜRKİYE
SEKTÖREL DERGİ
KURESEL
TiCARET
KARANTiNA
ALTINDA
HAVA
KOMPRESÖRLERİNİN
TARİHSEL GELİŞİMİ
İlker Akçay
SPONSOR
Bilgi ve teknolojiye dayalı
40 YIL
www.filsan.com.tr
SİZ İSTEYİN
BİZ YAPALIM!
Dalma Tip Separatörler
Spin On Tip Separatörler
Hava Filtreleri
Yağ Filtreleri
Kurutucu Hat Filtreleri
Endüstriyel Filtreler
Vakum Pompası Filtreleri
TRADE MARK
+90 (262) 722 93 90 info@filsan.com.tr
18-21 Haziran
2020
HABER
İÇİNDEKİLER
70
14
22
28
30
36
38
42
50
54
58
14
KORONAVİRÜS TİCARETİ
OLUMSUZ ETKİLİYOR
COVİD-19 SALGINI TÜRKİYE'NİN
MAKİNE SEKTÖRÜNÜ NASIL
ETKİLEYECEK?
TİM BAŞKANI GÜLLE: DÜNYA
TİCARETİ HER AY KÜÇÜLÜRKEN
TÜRK İHRACATI REKOR KIRDI
HAVA KOMPRESÖRLERİNİN
TARİHSEL GELİŞİMİ / İLKER AKÇAY
BASINÇLI HAVA SİSTEMİ KAÇAKLARI
TAHLİYE CİHAZI SEÇİMİ /ŞEYDA ERTARLA
HİDROJEN TEKNOLOJİLERİ:
HİDROJEN KURUTUCULAR
AYŞE DİLAY ERDALI
BASINÇLI HAVA SİSTEMİ EKONOMİSİ
BASINÇLI HAVADA DÜŞÜK NEM
ÖLÇÜMÜ / YUSUF İLHAN
BASINÇLI KAPLARDA KAYNAK
PROSESİ
AHMET EMİN ÇAMLIBEL
66
70
74
78
80
82
86
92
98
100
YAĞSIZ KOMPRESÖRLER HAKKINDA
YANLIŞ BİLİNEN 7 BİLGİ
SAHADA AZOT ÜRETİMİ İLE LAZER KESME
MALİYETLERİNİ AZALTIN
KOMPRESÖR ATIK ISI GERİ KAZANIMI
SİSTEMİ / ALTUĞ KARATAŞ
RÖPORTAJ: İBRAHİM ÖZEN/ ÖZEN
KOMPRESÖR YÖNETİM KURULU BAŞKANI
AZOT GAZI İLE KAHVE PAKETLEMENİN
TÜKETİCİLER VE ÜRETİCİLER İÇİN
AVANTAJLARI
FREKANS KONVEKTÖRLERİNİN NEDEN
OLDUĞU HARMONİKLERİN PASİF FİLTRELERLE
ELİMİNASYONU / GÖKHAN GÜLŞEN
RÖPORTAJ: CENGİZ ATEŞ/PENTA GAZ
SİSTEMLERİ'NİN KURUCUSU
KABLOLARDA İLETKEN KESİT HESABI
MOTOR KORUMA ŞALTERİ NEDİR?
DÜZENLİ BAKIM İLE SAĞLIKLI AYAKLAR
ÖZGE ATALAN
2 › AIR WORLD TÜRKİYE / NİSAN-MAYIS-HAZİRAN 2020
HABER
Editörden
İmtiyaz Sahibi Murat ALİŞİROĞLU
Yazı İşleri Müdürü Murat ALİŞİROĞLU
GÖRSEL YÖNETMEN Eda ÇELİK DADALI
Haber MUHABİRİ Canan ALİŞİROĞLU
hukuk müşaviri
Av. Hakan ÇINAR - Çınar Hukuk Bürosu - Kolejli İş İnsanları
Derneği (KİD) Başkanı
Yayın İdare Merkezi
İvedik OSB 1468.Cad. KA-CL İş Merkezi No:165/59
Yenimahalle / ANKARA
Tel: +90 (312) 385 84 17
Fax:+90 (312) 385 84 18
Yayın KURULU
Altuğ Karataş-Genel Müdür/VAT ENERJİ
Enver KAYA-Yön.Krl.Bşk./SMS-TORK
İbrahim ÖZEN-Genel Müdür/MEHMET ÖZEN MAK.SAN.
Nuri KARA Yön.Kur.Üyesi/DALGAKIRAN KOMPRESÖR
Özen TÜJÜMET Genel Müdür/ALKIN KOMPRESÖR
DANIŞMA KURULU
Ahmet Vatansever-Makine Yüksek Mühendisi TERCİH ISI
Bülent BULUT-Çimento Fabrikaları Enerji Verimliliği Uzmanı
Cengiz ATEŞ-Kimya Yüksek Mühendisi /PENTA GAZ SİSTEMLERİ
Emre TÜJÜMET-Yön.Krl.Bşk./AYDIN TRAFO KOMPRESÖR
Hüseyin GENÇ-Genel Müdür/GENSA
İlker AKÇAY- Yüksek Uçak Müh./ DELTA FİLTRE
MURAT ÇİMEN- Genel Müdür/FİLSAN FİLTRE
Murat TÜYLÜOĞLU Genel Müdür/ TÜYLÜOĞLU BLOWER
Selçuk AKÇAY- Genel Müdür / ENKOSAN KOMPRESÖR
Şakir Çakın- Genel Müdür / BURCKHARDT COMPRESSION
Yakup TÜFEKÇİ- Genel Müdür / IHI DALGAKIRAN TURBO
KOMPRESÖR FAB.
Yusuf İLHAN -Genel Müdür/ CS İNSTRUMENS
Baskı
ANKAMAT MATBAACILIK SAN. LTD. ŞTİ.
30. Cadde 538. Sokak No.: 60
İvedik Organize Sanayi Bölgesi / ANKARA
Tel: 0312 394 54 94 - 394 54 95
E-mail: hakan@ankamat.com.tr
Reklam ve Abonelik İletişim
murat@airworldturkiye.com.tr • (0543) 217 71 71
ISSN No.: 2564-6540
Basım Tarihi: 17.03.2020
Yayının Türü: Yaygın-Süreli Yayın
Üç Ayda Bir Yayınlanır
Bu Dergide yayınlanan yazılardaki sorumluluk yazarlarına,
ilanlardaki sorumluluk ilan veren kurum ve kişilere aittir.
Yayınlanan yazılar için yazarlara ücret ödenmez.
COVİT-19'un
küresel etkileri
Saygıdeğer Okurlar,
Dergimizin bu sayısının tüm dünyada olduğu gibi ana gündemi
Koronavirüs salgını ve ekonomiye etkisi. Koronavirüsün küresel yayılımı,
maalesef dünya çapında ortaya çıkan bir insanlık trajedisi halini aldı. Küresel
ekonomideki belirsizlik, hastalıktaki bu ani artış, hem ekonomik büyümeyi
hem de finansal istikrarı riske atabilir. Hedeflenen ekonomi politikalarına
ve mali önlemlere ek olarak, doğru para ve finansal istikrar politikaları
küresel ekonomiyi desteklemede hayati önem taşıyacak. Finansal koşullar
son haftalarda salgının etkisiyle önemli ölçüde sıkılaştı, bu da şirketlerin
hisse senedi ve tahvil piyasalarına dokunduklarında daha yüksek fonlama
maliyetleri ile karşı karşıya kaldıkları anlamına geliyor. Finansal koşullarda
böylesine ani ve keskin bir sıkılaşma ekonomiye yük olur. Çünkü şirketler
yatırım kararlarını erteler ve bireyler finansal olarak daha az güvende
hissettikleri için tüketimi geciktirir. Buda gerçekçi bakmak gerekirse imalat
sanayi ve hizmet sektörünü derinden sarsar. Bu salgının sonuçlarını hep
beraber yaşayacağız ve göreceğiz. Diğer taraftan son üç ayda ülkemizde
yaşadığımız depremler, İdlip’te yaşanan savaş ve verdiğimiz şehitler,
kazalar dahil bir çok acı olayın ve global düzeyde yaşanan Koronavirüsün
(COVİT-19) etkilerini her sektör gibi basınçlı hava sektörü de yaşıyor.
Bu sayımızda Covit-19’un global düzeyde ve Türkiye ekonomisine olası
etkilerini irdeledik.
2020 yılının ilk üç ayını stresli ve yoğun gündemlerle geride bıraktık.
Peki sektörde neler oldu bir de ona bakalım istersiniz. 2020 yılı ile
beraber firmaların art arda değişime gittiğini gördük. Yeni fabrika, yeni
logo, yeni marka, yeni renk. Değişim ve yenilenme bazı firmalar için risk
almak demek. Fakat değişimden korkanları bekleyen ya stabil bir şirket
olarak devam etmek, ya da başarısızlıktır. Değişim isteyenler ise risk alır,
aldıkları risk ile başarıyı yakalayabilir, firmasını ileriye taşıyabilir. Bu sancılı
süreçte her değişim beraberinde mutlaka biraz acı, biraz sıkıntı getirir.
Günümüzde firmaların çoğu maalesef bir şeyleri değiştirmek istediğinde
sonuca değil sürece odaklanıyor. Yani sonuca giden yolda yaşayacakları
zorlukları düşününce pes eder oldular. Süreç ile beraber aldıkları riski
düşündüklerinde ise sonuçlarından korkar oldular. Halbuki her doğum
sancılı olmuyor mu? Ve bu kadar acılı bir süreçten sonra sahip olunan
evladın verdiği duygular bütün acıları bir kenara itmiyor mu? Sektörde
değişime giden Aydın Trafo ve Özen Kompresör’ü bu süreçte tüm kalbi
duygularımla kutluyorum. Ayrıca ülke olarak geçirdiğimiz bunca sıkıntılı ve
stresli bir dönemde Avrupa’nın en büyük kompresör fabrikasının inşaatını
Kocaeli Dilovası’nda bitiren Dalgakıran Kompresör’e de hayırlı olsun
diyoruz.
Bu vesile ile 2020 yılının ikinci çeyreğinde tüm sıkıntılarından kurtulmuş
bir dünya ve Türkiye temennimi yeniliyorum.
Saygılarımla
www.seyad.org.tr
ÜYESİDİR.
Murat ALİŞİROĞLU
murat@airworldturkiye.com.tr
4 › AIR WORLD TÜRKİYE / NİSAN-MAYIS-HAZİRAN 2020
www.aemmotors.com
HABER
"KORONAVİRÜS
TİCARETİ
OLUMSUZ
ETKİLİYOR"
Ticaret Bakanı Ruhsar
Pekcan, "(Yeni tip koronavirüs
vakaları) İran'daki olaylar
biraz kontrolden çıkınca
biz mecburen İran kapımızı
kapatmak zorunda kaldık.
Aslında İran bizim Orta
Asya'ya da ihracat yolumuz
ama Gürcistan'la şu an temas
halindeyiz. Azerbaycan'dan
yeni geldik. Gürcistan
üzerinden Sarp Sınır
Kapımızın, Türkgözü'nün
ve Çıldır Aktaş kapımızın
kapasitelerini artırdık" dedi.
14 › AIR WORLD TÜRKİYE / NİSAN-MAYIS-HAZİRAN 2020
HABER
Ticaret Bakanı Ruhsar Pekcan,
Kilis'teki Öncüpınar Gümrük
Kapısı'nı ziyaret ederek,
toplantı salonunda ilgililerden
brifing aldı.
Bakan Pekcan, daha sonra
gazetecilere yaptığı açıklamada,
Öncüpınar Gümrük Kapısı'nı
ziyaret ettiğini, buradaki ihtiyaçları,
eksiklikleri yerinde tespit ettiklerini
anlatan Pekcan, eksiklikleri en kısa
sürede gidereceklerini ifade etti.
Pekcan, bir gazetecinin sınır
kapılarında yeni tip koronavirüse
karşı alınan önemlemlere ilişkin
sorusu üzerine, "Bununla ilgili bir
çalışma grubumuz var kabinede,
ilgili bakanlıklarla beraber. Biz
kapılarımızda her türlü önlemi,
güvenlik tedbirlerini alıyoruz.
Özellikle öncelikli riskli kapılarımızda
maske olsun, eldiven olsun,
dezenfektan olsun." dedi.
Bütün kapıları, özellikle İran
sınır kapılarını dezenfekte ettiklerini
anlatan Pekcan, şöyle devam etti:
"İran'daki olaylar biraz kontrolden
çıkınca biz mecburen İran kapımızı
kapatmak zorunda kaldık. Aslında
İran bizim Orta Asya'ya da ihracat
yolumuz ama Gürcistan'la şu an
temas halindeyiz. Azerbaycan'dan
yeni geldik. Gürcistan üzerinden Sarp
Sınır Kapımızın, Türkgözü'nün ve
Çıldır Aktaş kapımızın kapasitelerini
artırdık. Sarp kapımızda aydınlatma
yaptık, şu an 24 saat, tarım ürünlerinin
dahil kontrollerini yapabilir hale
geldiler. Aktaş kapımızda günlük
500 araca kadar çıkabiliyoruz. Şu
anda 200 araç ama onu da 500'e
kadar artırabileceğiz. Dolayısıyla
İran'dan verdiğimiz açığı buradan
kapatabiliriz. Onun dışında bizim
Bakü-Tiflis-Kars demir yolumuz
var. Bu hatta günde 1 tren çalışıyor
ve 40 vagon. Bunu 60 vagona
çıkartabiliyoruz. Ben Ulaştırma ve
Altyapı Bakanımızla da görüştüm.
Gerekirse bu hattı 7 tren-güne kadar
çıkartabiliyoruz. Dolayısıyla yeter ki
ihracatçılarımız istesin biz onlar için
önlerindeki tüm engelleri kaldıracağız,
bunun içinde, bu geçiş döneminde, bu
süreç içerisinde kotalar da dahil."
2020 NİSAN-MAYIS-HAZİRAN / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 15
KAPAK KONUSU
Küresel Ticaret
Karantina Altında
Dünyanın en büyük
ikinci ekonomisi Çin’de
çıkan koronavirüs
küresel ticarette büyük
bir tahribata yol açtı.
Tahminlere göre virüs
sebebiyle mal ve hizmet
ticaretinde yaşanacak
3 aylık kayıplar 320
milyar dolara ulaşabilir.
Uzmanlara göre ABD’nin
başlattığı ticaret
savaşlarındaki 1 yıllık
zarar şimdiden aşıldı.
16 › AIR WORLD TÜRKİYE / NİSAN-MAYIS-HAZİRAN 2020
KAPAK KONUSU
Euler Hermes’in tahminlerine göre Koronavirüs’ün
mal ve hizmet ticaretinde yaşatacağı kayıp çeyrek
bazda 320 milyar dolara ulaşabilir.
Euler Hermes’in hesaplamalarına
göre virüse karşı alınan
önlemler, mal ticaretinde
yüzde 0,7’lik gümrük vergisi
artışına eşit bir etki yarattı. Bu oran ile
birlikte küresel ticaret, 2019 yılındaki
ABD ve Çin arasındaki ticari gerilimden
gördüğü zararı bu yıl sadece ilk
çeyrekte görmüş oldu.
2020 yılının ilk çeyreğinde
ticari kayıp 320 milyar dolara
ulaşabilir
Euler Hermes’in tahminlerine
göre virüs sebebiyle mal ve hizmet
ticaretinde yaşanacak kayıplar ilk
çeyrekte 320 milyar dolara ulaşabilir.
Bu kaybın, ABD ve Çin arasında
geçtiğimiz sene yaşanan ticari
gerilimin, küresel gümrük vergisi
oranları üzerinde yarattığı yıllık etkiye
benzer olacağı anlamına geliyor.
Raporda Çin ve İtalya’da alınan tecrit
önlemlerine ek olarak diğer ülkelerden
de daha sınırlı önlemlerin alınacağı
belirtiliyor. Önümüzdeki dönemde
Çin ve Avrupa’dan gelebilecek
olan talep yavaşlamasından dolayı
oluşacak ihracat kayıplarının Nisan
sonunda 161 milyar dolara ulaşması
bekleniyor. Virüs etkisiyle, turizm
sektöründe küresel çapta toplam 125
milyar dolarlık, ulaşım hizmetlerinde
ise 33 milyar dolarlık bir ihracat kaybı
öngörülüyor.
Şokun etkisi şimdiden görülüyor
Göstergelere göre 2020 yılının ilk
ve ikinci çeyreğinin ticaret hacminde
çeyreklik bazda yıllandırılmış
olarak düşüş bekleniyor. Bu yılın ilk
çeyreğinde bu hacimde yüzde 2,5’lik
bir düşüş olması, ikinci çeyrekte
de düşüşün kesinlikle devam
etmesi öngörülüyor. Uluslararası
Deniz Ticaret Odası tahminine göre
Koronavirüs salgını nedeniyle küresel
ticarette kullanılan konteynır sayısında
350 binden fazla azalma görülüyor.
Avrupa Komisyonu’na göre son dört
haftada Çin’den yola çıkan konteynır
gemilerinde yüzde 49 düşüş yaşandı.
Euler Hermes, tüm göstergelerden
yola çıkarak 2020 yılının ikinci
yarısında iyileşmenin başlayacağına
işaret ederken küresel ticari büyüme
tahminini yüzde 0,4 olarak güncelledi.
2020 yılı resesyonla geçebilir
Güçlü dolar ve düşük emtia
fiyatları ile düşük talebin devam
etmesi 2020 yılında nominal ticaretin
resesyonda kalmasına neden
olabilir. Artan belirsizliklerle ve
doların değer kazanmasıyla birlikte
bu durum fiyatları aşağı çekebilir.
Yılın ilk yarısında ticari hacimde de
daralma bekleyen Euler Hermes,
küresel ticaret hacminin yüzde 1,5
azalmasından sonra yılın tamamı için
bir daralmaya işaret ediyor.
8
2020 NİSAN-MAYIS-HAZİRAN / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 17
KAPAK KONUSU
Koronavirüsün
Global
Ekonomik
sonuçları
ABD'li bir gelinin
düğününe bir gün kala
Çin'deki koronavirüs
yüzünden gelinliksiz
kalacağını kim tahmin
edebilirdi?
Ama bu yaşandı ve
dünyaya yayılması
engellenmeye çalışılan
bir salgının küresel
etkilerinin boyutlarını
da göstermiş oldu.
18 › AIR WORLD TÜRKİYE / NİSAN-MAYIS-HAZİRAN 2020
KAPAK KONUSU
Çin ekonomisindeki bir
kitlenmenin küresel ekonomiye
ve bulunduğumuz farklı
yerlerde hangi ürünleri bulup
bulamayacağımız üzerindeki
etkisi konusunda çalışmalar
yayınlanmaya analizler yapılmaya
başlandı.
Londra merkezli danışmanlık
şirketi Capital Economics, salgının,
2020 yılının ilk üç ayı içindeki
maliyetini 280 milyar dolar olarak
tahmin ediyor.
Karşılaştırmalarla ifade etmek
gerekirse bu, Avrupa Birliği'nin
toplam yıllık bütçesinden,
Microsoft şirketinin ya da Apple'ın
yıllık gelirinden, ya da bir ülkeyle
kıyaslamak gerekirse örneğin
Nijerya bütçesinin sekiz katından
büyük bir meblağ.
Bunun nedeni her şeyden önce
hastalıktan şu ana kadar en çok
etkilenen ülke olan Çin'in dünyanın
en büyük ikinci ekonomisi ve
"dünyanın imalathanesi" olması
kuşkusuz.
Ama bu somut olarak bireysel
bütçelerimizi ve ihtiyacımız olan
ürünleri nasıl etkileyebilir?
En başka bilgisayar, tablet
veya telefonlarınızın ekranının
Çin'de imal ediliyor olması ya da
Çin'den gelen parçalar içermesi çok
muhtemel.
Bu tür elektronik cihazlar
dışında Covid-19 hastalığının
etkisinin hayatımızın hiç
beklemediğimiz alanlarını da
etkileme ihtimali var.
Cep telefonu sıkıntısı
Çin bir sanayi devi fakat
salgından en çok etkilenen
ürünlerden biri akıllı telefonlar
olacak. Ne de olsa Çin dünyanın
en büyük akıllı telefon üreticisi ve
ihracatçısı.
Apple'ın iPhone'ları dahil
dünyanın en çok satılan bir
çok akıllı telefonunun sıkıntısı
çekilebilir.
Apple 17 Şubat günü üretim ve
satışlarının salgından etkilendiğini
duyurmuş ve dünya çapında
iPhone temininde belli bir süre
sıkıntı yaşanacağını bildirmişti.
Canalys tarafından yapılan bir
piyasa araştırması 2019'un Ekim
ayı ile 2010 Mart ayı arasında
Çin'in ihraç edeceği akıllı telefon
miktarında yüzde 50 azalma
olacağını tahmin ediyor.
Çin dünyaya en çok turist
gönderen ülke ve Çinli turistler
dünyanın bütün diğer ülkelerinin
vatandaşlarından daha çok para
harcıyor.
Çin Turizm Akademisi
tarafından yakında açıklanan bir
araştırma Çinli turistlerin 2018
yılında 150 milyon yurt dışı seyahat
yaptıklarını ortaya koydu.
Birleşmiş Milletler Turizm
Örgütü'ne göre, Çinli turistler 2018
yılında yurt dışında 270 milyar
dolar harcadı. ABD'li turistlerin
aynı dönemde sadece 144 milyar
dolar harcadığı göz önüne
alındığında bu rakamın önemi
daha iyi anlaşılabilir.
Koronavirüs seyahat
kısıtlamaları ve yasakları nedeniyle
turizmi çok köklü bir şekilde
etkiledi.
Bu Tayland, Myanmar,
Kamboçya ve Vietnam açısından
çok kötü bir haber çünkü Çinli
turistler bu ülkelere gelen toplam
turistlerin en az beşte birini
oluşturuyor.
Ama diğer daha uzak ülkeler
de Çinli turistlerin yokluğunu
ciddi şekilde hissetmeye başladı.
Örneğin Fransa'nın başkentini
ziyaret eden Çinli turistlerin diğer
ülkelerden turistlerin iki misli para
harcadığı biliniyor.
Çinli turistlerin rağbet ettiği
lüks tüketim mallarının satışlarında
ciddi düşüşler yaşandığı haberleri
gelmeye başladı bile.
Uçak biletleri ucuzlayabilir
Koronavirüs nedeniyle konulan
seyahat yasakları Çin'de yurt içi ve
yurt dışı uçuşların büyük ölçüde
aksamasına yol açtı.
Uluslararası Hava Taşımacılığı
Birliği IATA 21 Şubat günü
Koronavirüs yüzünden hava yolu
şirketlerinin 29,3 milyar dolar
zarara uğrayacağının tahmin
edildiğini açıkladı.
Bu zararın çok büyük kısmı (27
milyar dolar) Çin ve Asya Pasifik
8
2020 NİSAN-MAYIS-HAZİRAN / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 19
bölgesinde faaliyet gösteren hava
yolu şirketlerinin omuzlarında olacak.
IATA başkanı Alexandre de Juniac,
"Hava yolu şirketleri bazı seferleri
ve sefer sayısını azaltma konusunda
çok zorlu kararlar veriyorlar. Bu yıl
hava yolu sektörü için çok çetin bir yıl
olacak" diyor.
Fakat çelişkili gibi görünse de bu
hava yolculuğu yapanlar açısından
avantajlı bir yıl olacağı anlamına
gelebilir çünkü bir çok havayolu
şirketi zararlarını azaltmanın ve sıcak
para akışını telafi etmenin bir yolu
olarak piyasaya çok sayıda ucuz bilet
sürüyorlar.
Sivil havacılık uzmanları,
koronavirüsün bilet fiyatlarını aşağı
çekme etkisini sürdüreceğini tahmin
ediyor.
Petrol ve maden fiyatlarının düşmesi
Afrika ekonomilerini vuracak
Çin 2009 yılında Afrika'nın en çok
ticaret yaptığı ülke sıfatını ABD'den
devraldı.
Örneğim Observatory of Economic
Complexity adlı kuruluşun verdiği
rakamlara göre petrolünün yüzde
67'sini Çin'e satıyor.
Ancak Bloomberg haber ajansının
Şubat ayı başlarında geçtiği habere
göre Çin'in petrol talebi koronavirüs
nedeniyle yüzde 20 dolayında düşüş
gösterdi ve petrol fiyatlarında düşüş
ile etkisini gösterdi.
Aynı şekilde Afrika ülkelerinin
Çin'e ihraç ettikleri en önemli
ürünlerden bakır da salgından
etkilenerek fiyat kaybetti.
Londra merkezli Overseas
Development Institute (Denizaşırı
Kalkınma Enstitüsü) uzmanlarından
Dirk Willem te Velde "Afrika ülkeleri
toplam 4 milyar dolar civarında
ihracat geliri kaybına uğrayabilir"
dedi.
Virüsün yayılışının etkileri
Virüsün yayılışı İran ve İtalya'da
da ticareti etkilemeye başladı.
İtalya'da virüsün yayılmasını
engellemek amacıyla, daha dar bir
bölgede de olsa Çin'deki gibi kapsamlı
bir karantina uygulaması başlatılırken,
hastalığın görüldüğü bölgelerde
dükkanlar ve lokantalar kapandı.
Fakat önlemler yetersiz kaldı.
Şimdi küresel ekonomi açısından
en önemli soru, alınan önlemlerin
yeterli olup olmayacağı ve virüsün
ortaya çıktığı yerden binlerce
kilometre mesafedeki ekonomilerin
de durma noktasına gelip
gelmeyeceği.
STRATEJİK KORONAVİRÜS HAMLESİ
Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Cumhurbaşkanlığı Külliyesinde düzenlenen
ve dünyayı sarsan koronavirüsüne karşı alınacak tedbirlerin ele
alındığı toplantının ardından stratejik bir adım attı. Bakanlık, artan
dezenfektan ve kolonya ihtiyacının yerli üretim ile karşılaması için E-
nerji Piyasası Düzenleme Kurulundan (EPDK) talepte bulundu. Talebi
değerlendiren EPDK, benzin türlerine etanol harmanlanmasına ilişkin
yükümlülükleri 13 Haziran’a kadar askıya aldı. Sanayi ve Teknoloji
Bakanı Mustafa Varank, bu kararla benzine yüzde 3 oranında etanol
karıştırma zorunluluğunun 3 aylığına kalktığını ifade ederek, “Böylece
rafinerilerin biyoetanol talebi azalacak. Koronavirüsüne karşı kullanılan,
son günlerde yoğun talep gören el dezenfektanları ve kolonyaların
üretiminde kullanılan ve çoğunlukla ithal edilen etil alkolün yerli üretimi
artacak. Biyoetanol üreten fabrikalar artık etil alkol üretecek” dedi.
20 › AIR WORLD TÜRKİYE / NİSAN-MAYIS-HAZİRAN 2020
HABER
Covid-19 Salgını
Türkiye’nin Makine
Sektörünü nasıl
etkileyecek?
Covid-19 salgınının küresel
imalat zinciri üzerindeki etkisini
değerlendiren Makine İhracatçıları
Birliği (MAİB) Başkanı Kutlu
Karavelioğlu, bugüne kadar Çin'de
yoğunlaşmış bulunan endüstriyel
üretimin dünyanın ana merkezleri
arasında daha dengeli paylaşılacağı
bir dönemin hazırlıklarının salgından
önce başladığına dikkat çekti.
22 › AIR WORLD TÜRKİYE / NİSAN-MAYIS-HAZİRAN 2020
HABER
Karavelioğlu, “Ticaret
savaşları başlamadan
önce küresel makine
imalatının yüzde 51’i
Asya’da yapılıyordu. Uzak Doğu’da
imal ettirdikleri makineleri dünyaya
pazarlayan sayısız küresel marka,
yatırımlarını buraya kaydırırken
bile bile bir risk alıyordu. Covid-19
salgını, imalat zincirlerinin rotasını
değiştirme planlarını hızlandıracak
bir unsur haline geldi” dedi.
Uzak Doğu’da üretilen
mamullere, yarı mamul, komponent
ve hammaddelere erişimin
virüs nedeniyle ancak yüzde 50
kapasiteyle sağlanabildiğini belirten
Karavelioğlu, “Üretim merkezlerinde
coğrafya değişikliği sağlayacak orta
vadeli geçiş süreci Türkiye’deki
imalatçıları da etkileyecek. Seri
üretim yapan büyük işletmelerimiz
alternatif zincirler kurana kadar
zorlanacaktır. Yan sanayimiz ile
özel maksatlı ve ileri teknolojili
makineler üreten imalatçılarımız ise
kapasitelerini ve dünya ticaretinden
aldıkları payı artıracaktır” dedi.
Makine sanayiimizin küresel
marka değeri öne çıkarılmalı
Küresel makine imalatının
gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler
arasında yeniden pay edileceği
yeni dönemde Türkiye'nin, makine
sektörünün uluslararası itibarını iyi
değerlendirmesi gerektiğine dikkat
çeken Karavelioğlu şunları söyledi:
“Virüsün tüm dünyayı etkisi
altına aldığı 2 ayda Almanya,
ABD, İtalya ve Fransa gibi ülkeler
bizden daha fazla makine satın aldı.
Rusya'ya satılan makine miktarındaki
artış yüzde 45’e yaklaştı. Bu artışın
giderek yükselmesi muhtemeldir.
Yaşanan sürecin yurt içindeki
yabancı yatırımlara etkisini dikkatle
izlemeliyiz. Sektörü cesaretlendirmek
ve ölçekleri büyütmek üzere
yatırım ve faaliyet ortamını mutlaka
iyileştirmeliyiz. İnsan kaynağı geniş,
kayıt dışı oranları ihmal edilebilir
seviyede olan, piyasası denetim ve
gözetim altında tutulan ülkeler büyük
avantaja sahip olacaklar. Bu ülkeler;
sermaye, fikri mülkiyet hakları,
evrensel norm ve değerler güvence
altında olursa küresel yatırımların
yeniden paylaşım sürecinde öne
çıkacaklar.”
Makine sanayiinin yılın
ilk 2 ayında en fazla ihracat
gerçekleştirdiği ülkeler Almanya,
ABD, İtalya, İngiltere ve Fransa oldu.
Makinecilerin Rusya'ya ihracatı,
geçtiğimiz yılın aynı dönemine göre
değer bazında yüzde 36 arttı. Makine
sektörünün çok ihraç ettiği ürünler
soğutma makineleri ile içten yanmalı
motorlar olurken, inşaat ve madencilik
makineleri, tarım makineleri ve türbin
turbojetlerde ihracat artışı yüzde
10'nun üzerine çıktı.
2020 NİSAN-MAYIS-HAZİRAN / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 23
Bilgi ve teknolojiye dayalı
40 YIL
SİZ İSTEYİN
BİZ YAPALIM!
Çerkeşli O.S.B. Mah. İmes O.S.B. İmes Bulvarı 1. Cad. No:26 Dilovası-KOCAELİ/TÜRKİYE
+90 (262) 722 93 90 info@filsan.com.tr
Dalma Tip Separatörler
Spin On Tip Separatörler
Hava Filtreleri
Yağ Filtreleri
Kurutucu Hat Filtreleri
Endüstriyel Filtreler
Vakum Pompası Filtreleri
www.filsan.com.tr
TRADE MARK
18-21 Haziran
2020
HABER
İSO Türkiye İhracat İklimi Endeksi
Şubat Ayı Sonuçları
Açıklandı
Türkiye imalat sektörünün ana ihracat pazarlarındaki faaliyet
koşullarını ölçen İstanbul Sanayi Odası (İSO) Türkiye İmalat Sektörü
İhracat İklimi Endeksi, şubatta 50,4 düzeyinde gerçekleşerek Türk
imalatçılarının ihracat koşullarında ılımlı bir iyileşmeye işaret etti.
26 › AIR WORLD TÜRKİYE / NİSAN-MAYIS-HAZİRAN 2020
HABER
Türk imalat
sektörünün en büyük
üç pazarı Almanya,
İtalya ve Birleşik
Krallık’taki üretim
artışları, ihracat
koşullarındaki genel
iyileşmeyi destekledi.
Koronavirüs nedeniyle
ekonomilerinde sert daralmalar
yaşayan Çin ve Hong
Kong’un, Türk imalat sektörü
ihracat pazarındaki toplam payının
yüzde 1 civarında olması nedeniyle
salgının satışlar üzerindeki doğrudan
etkisi görece düşük kaldı.
Türk imalat sektörünün en büyük
üç pazarı Almanya, İtalya ve Birleşik
Krallık’taki üretim artışları, ihracat
koşullarındaki genel iyileşmeyi
destekledi. ABD’de ekonomik
aktivite Ekim 2013’ten beri ilk kez
daralma kaydetti. Orta Doğu’nun bazı
bölgelerinde ise ekonomik aktivitenin
ilk çeyrek ortasında yavaşladığı
gözlendi.
Türkiye imalat sektörünün
ana ihracat pazarlarındaki faaliyet
koşullarını ölçen İstanbul Sanayi
Odası (İSO) Türkiye İmalat Sektörü
İhracat İklimi Endeksi’nin Şubat 2020
dönemi sonuçları açıklandı. Endekste
eşik değer olan 50,0’nin üzerinde
ölçülen tüm rakamlar ihracat ikliminde
iyileşmeye, 50’nin altındaki değerler ise
bozulmaya işaret ediyor.
Mevsimsel etkilerden arındırılmış
olarak açıklanan verilere göre,
ocakta 51,1 olarak ölçülen İstanbul
Sanayi Odası Türkiye İmalat Sektörü
İhracat İklimi Endeksi şubata 50,4
düzeyinde gerçekleşerek kritik
eşik değer 50,0’nin üzerinde kaldı.
Sonuçlar, Türk imalatçılarının
ihracat koşullarında ılımlı bir
iyileşmeye işaret etti. Bazı ticaret
ortaklarının Çin’deki koronavirüs
salgını nedeniyle ciddi aksamalar
yaşamasına rağmen ihracat ikliminde
güçlenme kaydedildi. Özellikle Çin
ve Hong Kong ekonomilerinde sert
daralmalar gerçekleşti. Ancak bu iki
ülkenin Türk imalat sektörü ihracat
pazarındaki toplam payının yalnızca
yüzde 1 civarında olması nedeniyle
salgının satışlar üzerindeki doğrudan
etkisi görece düşük kaldı. Güneydoğu
Asya’daki diğer pazarlar da virüsten
etkilendi ve bunun sonucu olarak
üretimde sert düşüşler gerçekleşti. Bu
ülkeler arasında Güney Kore, Singapur,
Japonya, Malezya, Vietnam ve Tayvan
yer aldı.
En büyük pazarlardaki üretim
artışı, iyileşmeyi destekledi Türk
imalatçılarının en büyük üç ihracat
pazarındaki üretim artışları, ihracat
koşullarındaki genel iyileşmeyi
destekledi. Almanya’da son üç ay,
İtalya’da ise son iki ay boyunca
ekonomik aktivite artış gösterdi.
Birleşik Krallık’ta da güçlü gerçekleşen
üretim büyümesi, Eylül 2018’den
beri en yüksek hızda kaydedildi. Bu
üç ülke, Türk imalat sektörü ihracat
pazarının beşte birinden fazlasını
oluşturuyor. Fransa, İspanya ve
Hollanda gibi diğer önemli Avrupa
pazarlarında da talebin iyileştiği
gözlendi. Buna karşılık, dünyanın en
büyük ekonomisinde zayıflık belirtileri
söz konusuydu. ABD’de ekonomik
aktivite şubat ayında hafif bir düşüş
göstererek Ekim 2013’ten beri ilk kez
daralma kaydetti.
Orta Doğu’nun bazı bölgelerinde,
ekonomik aktivitenin ilk çeyrek
ortasında yavaşladığı gözlendi. Birleşik
Arap Emirlikleri’nde aktivite son 10
yılın ilk düşüşünü kaydederken Mısır,
Katar ve Lübnan’da daralma sürdü.
Suudi Arabistan’da üretim artmaya
devam etti ancak büyüme belirgin bir
şekilde yavaşlayarak PMI anketinin
başladığı Ağustos 2009’dan beri en
düşük hızda kaydedildi.
Şubat’ta Çin haricindeki BRIC
ülkelerinde üretim artışı gerçekleşti.
Brezilya ve Rusya’da ekonomik aktivite
ılımlı büyüme kaydetti. Hindistan’da
ise güçlü talep artışı gözlendi ve
üretimdeki büyüme üst üste üç ay
ivme kazanarak Şubat 2012’den beri en
yüksek oranda kaydedildi.
İstanbul Sanayi Odası Türkiye
İhracat İklimi Endeksi hakkında
değerlendirmede bulunan IHS Markit
Direktör Yardımcısı Andrew Harker,
şunları söyledi: “Türk imalatçıları şubat
ayı itibarıyla Çin’deki koronavirüs
salgınının en şiddetli doğrudan
etkilerine maruz kalmadı. Bu durum,
Doğu ve Güneydoğu Asya pazarlarının
ihracatta görece düşük paya sahip
olması ve Avrupa’daki temel pazarların
büyüme eğilimini sürdürmesinden
kaynaklandı. Öte yandan, küresel
tedarik zincirinde aksama ve virüsün
daha önemli pazarlara yayılma
potansiyeli, önümüzdeki ayların
Türk ihracatçıları açısından zor
geçebileceğine işaret ediyor.”
2020 NİSAN-MAYIS-HAZİRAN / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 27
HABER
Dünya ticareti her
ay küçülürken Türk
ihracatı rekor kırdı
TİM Başkanı Gülle, "Dünya ticareti neredeyse her ay
küçülme yaşadı, buna rağmen biz ihracatçılarımızın
özverili çabalarıyla ardı ardına rekorlar açıkladık" dedi.
Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM)
Başkanı İsmail Gülle, Uluslararası
Seramik Banyo Mutfak
Fuarı UNICERA İstanbul'un
açılışında yaptığı konuşmada, son
dönemde, küresel ticaret açısından hareketli
bir gündem yaşanıldığını söyledi.
Gülle, "Koronavirüs ve ülkeler
arası ticari gerginlikler küresel ticaret
hacmini daraltmaya devam ediyor.
Geçtiğimiz yıl, dünya
ticareti neredeyse her
ay küçülme yaşadı,
buna rağmen biz
ihracatçılarımızın
özverili çabalarıyla ardı ardına rekorlar
açıkladık. 2020 yılının ilk iki ayını da
aylık bazda yeni rekorlarla kapatmak
bizler için bir övünç kaynağı oldu."
ifadelerini kullandı.
Dış ticaret fazlası veren Türkiye
hedefine emin ve kararlı adımlarla
ilerlediği bu yolda, seramik sektörünün
katkıları da takdire şayan olduğunu
belirterek, "Değerli ihracatçılar, 2019
yılında, Çimento, Cam, Seramik ve
Toprak Ürünleri sektörümüz 3,5 milyar
doları aşan ihracatıyla 2018 göre
ihracatını yaklaşık yüzde 18 artırarak
en çok ihracat artışı yakalayan 4.
sektörümüz oldu." dedi.
"Seramik ürünlerinde Türkiye,
dünyada en çok ihracat
gerçekleştiren ilk 10 ülke
arasında"
Bu ihracatın üçte
birini aşkın kısmı olan 1,2
milyar dolarının seramik ürünlerinde
gerçekleştiğini belirten Gülle, şunları
kaydetti:
"Yine ay başında açıkladığımız
şubat ayı ihracat rakamlarında;
ihracatımız geçen sene şubat ayına
göre yüzde 2,3'lük artışla yine rekorları
sürdürürken, sektörümüz yüzde
16,3'lük artışla ihracatını en çok
artıran ilk 5 sektör arasında yer aldı.
Yine seramik ürünlerinde Türkiye,
dünyada en çok ihracat gerçekleştiren
ilk on ülke arasında yer alıyor. Diğer
taraftan sektörümüz, deyim yerindeyse
ülkemizin miktar bazında da ihracatını
sırtlanmış durumda. Çimento, Cam,
Seramik ve Toprak Ürünleri sektörü
mart ayında 3,4 milyon tonluk ihracatı
ile ülkemiz miktar bazlı ihracatının
neredeyse yüzde 30'unu gerçekleştirerek
en yüksek rakama imza attı. Bu başarıyı
sağlayan tüm ihracatçılarımızı yürekten
kutluyorum. Bu başarının yıl boyunca
sürmesi çok önemli, zira bu yıl çok
büyük hedeflerimiz var. Hem 2020
yılı ihracat hedefimiz olan 190 milyar
dolara ulaşmayı, hem de çok daha fazla
pazarda daha yüksek oranlarda pay
alabilmeyi hedefliyoruz.
28 › AIR WORLD TÜRKİYE / NİSAN-MAYIS-HAZİRAN 2020
E NGINEERING & REVAMP
P ROJECTS, COMPRESSOR
MODERNIZATIONS
F OR RECIPROCATING COMPRESSORS,
COMPRESSOR SYSTEMS AND AUXILIARY EQUIPMENT
www.burckhardtcompression.com
İmes Sanayi Sitesi 404. Sokak No: 5
Ümraniye, İstanbul, Türkiye
HABER
hava kompresörlerinin
tarihsel gelişimi
İlker Akçay
Y.Uçak Mühendisi
DELTA ENDÜSTRİYEL MAKİNA
Rönesans ile başlayan fikri atılımlar sonrasında 18. Yüzyıldan
itibaren Büyük Sanayi Devrimi ile birlikte sanayide yaşanan
büyük gelişim ve 20. Yüzyılda meydana gelen dünya savaşları
sırasında gerçekleşen teknolojik atılımlar kompresörlerin de
doğal olarak gelişmesine ve evrilmesine yol açmıştır.
Bu yazımızda sanayinin vazgeçilmezi olan basınçlı hava
kompresörlerinin tarihsel gelişimine kısa bir göz atacağız.
30 › AIR WORLD TÜRKİYE / NİSAN-MAYIS-HAZİRAN 2020
HABER
Preshistorik Dönem:
İnsanoğlunun basınçlı hava ile olan ilişkisi binlerce yıllık
tarihe dayanır. Tarihteki ilk kompresörler insan akciğerleridir!
Evet şaşırmayın sadece şöyle bir düşünün. Zayıf bir kıvılcımı
alevlendirmek için henüz tutuşmuş dalların üzerine üflediğinizi
düşünün ya da bir kuşu avlamak için bir kamışın ucundan
ok üflediğinizi… Konuşmak veya müzik aleti çalmak için de
ciğerlerinizi ve nefesinizi kullanırsınız… Ya hapşırmanıza ne
demeli… işte size basınçlı hava…
Sağlıklı insan akciğerleri 0,02 ila 0,08 bar arasında
basınçlı hava üretebilir. Yukarıda saydığımız işler
için dahi ucu ucuna yeten bu kabiliyet,
medeniyetin gelişerek özellikle
de ilk metalürjik faaliyetlerin
başladığı MÖ 3000-4000
yılları döneminde
yetersiz kalmaya
başlamıştır.
Bu dönemde
bakır, kurşun
ve altın gibi yumuşak metalleri eritmeye ve şekillendirmeye
başlayan Mısırlı ve Sümerli metalurjistler bu ergime
sıcaklıklarına ulaşabilmek için nefesten fazlasına ihtiyaç
duyuyordu… ve böylece körükler icat edildi.
Her ne kadar günümüz mekanik kompresörlerine hiç
Körük
benzemese de körükler de benzer prensiple çalışırlar. Atmosferik
hava bir odaya (körüğün içine) emilir, check valf kapanır, daha
sonra genelde deriden yapılan körüğün her iki tarafındaki sert
ahşap plakalarla güç uygulanarak hava sıkıştırılır ve basınçlı
hava körüğün nozul şeklindeki ucundan yüksek basınçla ve
hızla çıkar. Bu sayede yüksek oranda oksijen yanma verimini ve
ısısını artırarak metallerin erimesine olanak verir. Kendi halinde
yanan bir kömür ateşi 900°C sıcaklık üretirken basınçlı havayla
beslenen aynı ateş 2000°C sıcaklıklara çıkabilir.
Başlangıçta kol gücü ile çalışacak şekilde tasarlanan
körükler daha sonra bacak gücüyle ve su gücüyle çalışır şekle
dönüşmüşlerdir ve 2000 yıldan fazla bir süre insanoğlu için en
güvenilir kompresörler olarak görev yapmışlardır.
Medeniyetin gelişmesinde büyük pay sahibi olan
basınçlı hava, özellikle metalürji konusunda büyük
faydalar sağlamıştır. Yüksek sıcaklık değerlerine
ulaşılmasına imkan veren körükler atalarımızın alet
ve silah yapımında daha mukavim ve kaliteli sonuçlar
elde etmesini sağlamışlardır. Körükler günümüzde hala
birçok uygulamada kullanılmaktadır.
18. Yüzyıl:
Bugünkü anlamda modern mekanik kompresörler
ile ilk karşılaşmamız çok daha yakın bir dönemde,
Sanayi Devrimi döneminde gerçekleşmiştir. Ergime
noktası daha yüksek metalleri eritmek üzere yüksek
fırınların icat edilmesiyle bol miktarda oksijene ya da
basınçlı havaya ihtiyaç duyulmuştur.
1762 yılında John Smeaton bir su değirmeni
Grazebrook Körük Silindir
8
2020 NİSAN-MAYIS-HAZİRAN / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 31
HABER
Buharlı Pistonlu Kompresör
Pnömatik Kırıcı
vasıtasıyla tahrik edilen ilk körük silindirlerini icat
etmiştir.
1776 yılında John Wilkinson İngiltere de ilk verimli
basit kompresörleri icat ederek kompresörlerin ve
pnömatik çağının kapılarını aralamıştır.
1799 yılına İngiliz George Medhurst bir motor ile
tahrik edilen kompresörü icat etmiş ve madencilik
dünyasının hizmetine sunmuştur.
Böylelikle insan ve hayvan gücüne dayalı sınırlı
ve kullanışsız ilkel cihazlar yerini önce buhar gücüyle
çalışan mekanizmalara bırakmıştır. Buhar gücüyle
tahrik edilen ilk kompresörlerin ilk kullanım alanları
su altı dalış faaliyetleridir. Bu kullanım su altı
keşiflerinin hızla ilerlemesinin ve hatta su altında
inşaat çalışmalarının önünü açmıştır. Basınçlı hava
suyun derinliklerinde çalışan dalgıçların uzun saatler
boyunca çalışmasına olanak vermiştir. Aynı prensip
derin maden ocaklarına veya uzun tünellere temiz
hava taşınmasında da kullanılmıştır. 1857 yılında inşa
edilen 13 mil uzunluğundaki İtalya-Fransa demiryolu
tünelinin inşasında kompresörler yüksek miktarda
temiz havayı tünellere taşımıştır.
Kompresörlerin ve basınçlı havanın asıl devrimsel
ilerleyişi ise madencilikte kullanılan erken dönem
pnömatik aletler ve delici aletlerin geliştirilmesidir. İlk
kaya deliciler önceleri su değirmenleri ile sonra buhar
gücüyle tahrik ediliyordu. Ancak hepimizin malumu
sıcak su buharı basınçlı havadan çok daha tehlikelidir
ve hatta kırılan veya zarar gören bir bağlantı elemanı
veya hortum ölüme sebebiyet verebilir. Buharla tahrik
edilen delici ve kırıcılar çok kısa sürede Kompresörler
sayesinde basınçlı hava ile tahrik edilmeye
başlanmıştır.
İcat edilen sayısız pnömatik aletler, tünel ve
madencilikteki çok çeşitli uygulamalar, basınçlı
havanın enerji nakli için kullanılması gibi ihtiyaçlar
farklı basınç seviyelerinde ve farklı miktarlarda
basınçlı hava ihtiyaçları doğurmuş ve içten yanmalı
motorların ve elektrik motorlarının devreye girmesiyle
sanayide inanılmaz bir atılıma neden olarak
kompresörlerin hızla gelişmesini sağlamıştır.
Basınçlı hava ve kompresör dendiğinde Paris
Basınçlı Hava Ağı’ ndan mutlaka bahsedilmesi
gerekmektedir. Elektrik enerjisi ve kablo ağı
yaygınlaşmadan önce 1881 yılında Paris de eşine
pek rastlanmayan türden bir “basınçlı hava ağı”
kurulmasına başlandı. Asıl amacı şehirdeki meydan
saatlerini ayarlamak ve kurmak olan bu sistem,
5-6 bardaki basınçlı havayı 65 km uzunluğundaki
borularla yaklaşık 8.000 meydan saatine ulaştırıyordu.
Zamanla kıymeti gittikçe artan bu sistem 900 km
uzunluğa ulaşmış ve boru hatları vasıtasıyla yaklaşık
10.000 orta ölçekli sanayicinin ve zanaatkarın
vazgeçilmez güç kaynağı haline gelmiştir. Terziler,
mobilyacılar, cilacılar, matbaalar, cam üreticileri,
otomobil üreticileri ve en nihayetinde 1970 li yıllarda
diş hekimlerinin de katılmasıyla sistem 100 yıldan
Paris Basınçlı Hava Ağı
32 › AIR WORLD TÜRKİYE / NİSAN-MAYIS-HAZİRAN 2020
HABER
Pistonlu Kompresör
Vidalı Kompresör
fazla (1881-1994) hizmet vermiş ve ancak elektrik
motorlarının devreye girmesi ve seyyar kompresör
ünitelerinin yaygınlaşmasıyla servis dışı kalmıştır.
İlk içten yanmalı motorlar icat edildiğinde
sanayinin seyrinin ne kadar hızlı değişeceği de
görülmeye başlandı… İçten yanmalı motorlar
özellikle de benzin motorları kompresörlerin ana
güç kaynağı haline geliverdi ki bugün hala benzinli
ve dizel motorlar yaygın olarak seyyar pistonlu
kompresörlerde güç kaynağı olarak kullanılmaktalar…
Teknolojik yenilikler, değişen ihtiyaçlara ve
taleplere cevap verme zorunluluğu ve özellikle 1. ve
2. Dünya Savaşları sırasındaki teknolojik atılımlar
kompresörlerin hızla gelişmesine, verimlerinin
artmasına ve çeşitlenmesine yol açmıştır. Sanayi
devriminin tetiklediği endüstriyel ve teknoljik patlama
olağanüstü bir büyümeye ve gelişmeye yol açmış ve
kompresörler gelişen ve büyüyen sanayinin başlıca
aktörlerinden biri haline gelmiştir. Savunma sanayi,
inşaat sektörü, gıda sektörü, sağlık sektörü, hızlı
tüketim ürünleri, beyaz eşya ve akla gelmeyen sonsuz
sayıdaki iş kolunda müthiş bir gelişme yaşanmış
ve insanoğlu tüketim toplumu haline dönüştükçe
makineleşen sanayinin kompresörlere olan ihtiyacı
sürekli artmıştır.
Pistonlu Kompresörler:
Pistonlu kompresörün çalışma prensiplerinin
temeli 1650 yılında Alman bilim adamı Otto von
Guericke tarafından atılmıştır. Tek bir piston ve
silindirden oluşan bir hava pompası ile bilim adamı
basınçlı hava ve vakum deneyleri yapmıştır. 1900 lü
yılların başlarında tek kademeli, buhar gücüyle çalışan
piston kompresörler hızla yayılmaya başlamış ve başta
yüksek basınç uygulamaları olmak üzere günümüzde
varlıklarını hala devam ettirmektedir. Uygun fiyatlı,
düşük bakım masraflarına sahip, enerji verimliliği
yüksek pistonlu kompresörler küçük ve orta ölçekli
sanayici ve diğer meslek gruplarının halen en çok
kullandığı basınçlı hava üreticileridir.
Vidalı Kompresörler:
Vidalı kompresörün çalışma prensiplerine ilişkin
ilk patent 24 Mart 1878 yılında Alman bilim adamı
Heinrich Krigar tarafından alınmıştır. Ancak o
dönemdeki üretim teknolojileri yetersiz olduğundan
maalesef bu fikri hayata geçirmek mümkün
olmamıştır.
Bundan tam 50 yıl sonra 1938 de İsveçli buhar
türbini üreticisi Half Ljungstroms Angturbin AB
firması, Alf Lysholm isimli yeni bir başmühendisi
işe almasıyla basınçlı hava dünyası evrim geçirir. Alf
Lysholm modern vidalı kompresörün üretiminde
öncülük hatta bir nevi devrim yapmıştır. Bu yıllarda
1878 yılında alınmış orijinal patent haklarının süresi
dolmuş olduğundan AR-GE çalışmaları daha da hız
kazanmıştır. Lysholm büyük özveri ve çalışmayla
kompresörün vida profillerini geliştirdi. Birçok
konfigurasyonu ve rotor-lob kombinasyonunu test
etti. Burada önemli olan sadece rotorların şekli
değildi. Lysholm rotorların hassas bir şekilde üretilme
yöntemini de keşfetti ve tüm patent haklarını aldı.
1935 yılında alınan patentte asimetrik olarak işlenmiş
5 dişi-4 erkek rotor tasarımı açıkça görülmektedir.
Ljungstroms Angturbin AB firması 1951 yılında ismini
Svenska Rotor Maskiner AB olarak değiştirdi. Bu şirket
günümüzde tüm dünyada SRM olarak bilinmekte olup
neredeyse tüm vidalı kompresör üreticilerine üretim
lisans haklarını sağlamaktadır.
Vidalı kompresörlerin ortaya çıkmasının hemen
ardından dayanıklılığı ve performansı sebebiyle bu
makinelere olan güven arttı. Ancak asıl atılım 1960
yılında gerçekleşti. Vida dişlerinin kompresyon
bölümlerine yağ enjekte edilmesiyle hem rotor
8
2020 NİSAN-MAYIS-HAZİRAN / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 33
HABER
dişlerinin neredeyse birbirlerine temas edecek kadar
senkronize bir şekilde çalışabilmesi hem de dişlerin
soğutulması sağlandı. Kompresörlerin verimliliği
arttı…
Günümüzde yağ enjeksiyonlu vidalı
kompresörler dünya pazarlarında ve endüstride en
çok rağbet gören, en popüler, en yaygın kompresör
tipleridir. Artık sanayi vidalı kompresörler olmadan
düşünülemez, hayal edilemez.
Turbo Kompresörler:
Santrifüj pervanelerin fikri oluşumları Leonardo
Da Vinci ye yani 14. yüzyıla kadar dayanmaktadır.
Sıvıları bir tüp boyunca yükseltme (pompa) fikri
ve tasarımı Leonardo nun eskizleri arasında yer
almaktadır. Ancak birçok tarihçi turbo kompresörün
fikri tasarımını Fransız fizikçi Denis Papin e mal
eder. Zira Papin in tasarımı özel şekilli kanatlar
vasıtasıyla kapalı bir gövde içerisinde dairesel dönme
sağlanarak sıkıştırılmış vortex oluşturulmasını
tanımlar.
1791 yılında John Barber ilk gaz türbininin
patentini alır ancak o tarihlerdeki metalürji bilgisi
ve üretim imkanları fikrin pratiğe döndürülmesine
engeldir.
1905 yılına kadar turbo kompresörler teoride,
patentlerde ve tasarımlarda kalmıştır. Ancak 1905
yılında Fransız mühendis Rateau teoriyi hayata
geçirmiş ve çok düşük verimli de olsa ilk santrifüj
kompresörü üretmeyi başarmıştır.
1800 lü yılların son çeyreği ve 1900 lü yılların ilk
çeyreğinde turbo kompresörlerin üretimi ile ilgili
birçok çalışma olmuş ancak malzeme bilimindeki
engeller, yüksek devirli güç kaynaklarının
olmayışı, titreşim problemleri, yataklama ve
aşınma problemleri gibi o dönem için çözümsüz
problemlerin dışında bir de pistonlu kompresörlerin
popülaritesi bu konudaki gelişmelerin önünü
tıkamıştır.
Maalesef 1930lu yıllara kadar verimli, işe yarar
bir gaz türbini üretilememiştir. 1939 yılında İsviçre
Milli Fuarı’nda İsviçreli bilim adamı Brown Boveri
ilk gaz türbini enerji santralini sergilemiş ve aynı
yıl ilk turbojet motorlu uçuş gerçekleştirilmiştir.
Turbojet motorlarda kullanılan santrifüj kanatlara
sahip kompresörler sabit sıkıştırma oranına ve
dolayısıyla sabit basınç oranına sahip yüksek verimli
ilk kompresörler olmuşlardır.
Basınçlı havanın ve kompresörlerin tarihi
yazımızın başında da görüleceği gibi neredeyse
modern insanlık tarihi kadar eski… Yazımızda çok
farklı sanayi alanlarında kullanılan ve çok çeşitli
uygulama alanlarına sahip kompresörlerin maalesef
tamamını ele alamadık zira dergimizin sayfaları buna
kafi gelmeyecekti. Ancak sektörde yoğun olarak
kullanılan üç kompresör tipinin tarihsel gelişimine
şöyle kısa bir bakış attığımzda bugün dünya devi
birçok kuruluşun köklerinin neredeyse 18.yüzyıla
dayanmasını daha kolay anlayabiliyoruz. Bununla
birlikte Türkiye nin oyuna çok sonradan girmiş
olmasına rağmen Kompresör imalatı konusunda
global bir oyuncu konumuna gelmiş olmasını da
mutluluk ve gururla izliyoruz.
Mutlu ve sağlıklı günler dileğiye
Turbo Kompresör
34 › AIR WORLD TÜRKİYE / NİSAN-MAYIS-HAZİRAN 2020
TEKNİK MAKALE
Basınçlı Hava
Sistemi Kaçakları
Bir endüstriyel basınçlı hava sisteminde kaçaklar, önemli bir
enerji israf kaynağı olabilir, bazen kompresör çıktısının %20
-30’unun boşa gitmesine yol açabilir.
Erdal
Çalıkoğlu
Ulusal Proje Direktörü
Dr. Kubİlay
Kavak
Proje Koordinatörü
Prof. Dr. Atİlla
Bıyıkoğlu
Gazi Üniversitesi
Prof. Dr. İsmaİl
Coşkun
Gazi Üniversitesi
36 › AIR WORLD TÜRKİYE / NİSAN-MAYIS-HAZİRAN 2020
TEKNİK MAKALE
İyi bakım yapılmamış tipik bir
tesiste, büyük olasılıkla toplam
basınçlı hava üretim kapasitesinin
%20’si kadar bir kaçak
oranı olur. Öte yandan, proaktif
kaçak tespit ve onarımı, kaçakları
kompresörün çıktısının %10’undan
azına düşürebilir.
Enerji israf kaynağı olmanın yanında,
kaçaklar, aynı zamanda diğer
çalışma kayıplarının artmasına da
neden olabilir. Kaçaklar sistem basıncında
düşmeye yol açar ve bu düşüş,
üretimi olumsuz etkileyerek havalı
aletlerin daha az verimli çalışmasına
neden olabilir. Buna ek olarak, kaçaklar,
ekipmanı daha sık çevrime zorlayarak
neredeyse tüm sistem ekipmanının
(kompre-sör paketinin kendisi
dâhil olmak üzere) ömrünü kısaltabilir.
Çalışma süresinin artması da ilâve
bakım ihtiyaçlarına ve planlanmamış
devreye alma süresinin artmasına yol
açabilir. Son olarak, kaçaklar kompresör
kapasitesine gereksiz ilâvelere yol
açabilir.
Kaçakların sistemin herhangi bir
parçasından kaynaklanması mümkün
olmakla birlikte, en yaygın sorun
alanları şunlardır:
• Kaplinler, hortumlar, borular,
boru bağlantıları,
• Basınç regülatörleri,
• Açık yoğuşma suyu kapanları
ve kapama vanaları, ve
• Boru ek yerleri, kesiciler ve boru
sızdırmazlık maddeleri.
Kaçakların Maliyeti
Boyut
Yıllık Maliyet
• 1/16 $523
• 1/8" $2.095
• 1/4" $8.382
Maliyet elektrik fiyatını her kwh
için 0.055 alarak ve sürekli işletim ve
verimli bir kompresör varsayılarak
hesaplanmıştır.
Kaçak miktarının tahmin edilmesi
Dur/kalk kontrolü kullanan
kompresörler için sistemdeki kaçak
miktarını tahmin etmenin kolay bir
yolu vardır. Bu yöntem, sistemde
hiç talep yokken (tüm hava işletimli
son kullanım ekipmanı kapatıldığında)
kompresörü başlatmayı içerir.
Kompresörü yüklemek ve yüksüzleştirmek
için geçen süreyi belirlemek
üzere birkaç ölçüm alınır. Kompresör
yüklenip yüksüzleşecektir. Çünkü
kaçaklardan kaçan havadan kaynaklı
basınç düşüşlerinden dolayı, hava
kaçakları, kompresörün açık ve kapalı
çevrimine neden olacaktır.
Toplam kaçaklar (yüzde olarak)
aşağıdaki gibi hesaplanabilir:
Kaçaklar (%) = [(T x 100)/(T+t)]
Burada: T = yüklü süre (dakika)
T = yüksüz süre (dakika)
Kaçaklar kompresör kapasite
kaybı yüzdesi cinsinden ifade edilir.
Kaçaklardan dolayı oluşan yüzde kaybı,
iyi bakılmış bir sistemde %10’dan
az olmalıdır. Yetersiz bakıma sahip
sistemlerde, hava kapasitesi ve gücünün
%20-30’u kadar yüksek kayıplar
olabilir. Farklı kontrol stratejilerine
sahip sistemlerde, alıcının akış aşağısında
bir basınç ölçer varsa, kaçaklar
hesaplanabilir. Bu yöntem toplam
sistem hacminin, her akış aşağı ikincil
hava alıcısı, hava şebekesi ve borular
(V, ft 3
cinsinden) dâhil olmak üzere, bir
tahminini gerektirir. Sistem o zaman
çalıştırılır ve normal çalışma basıncına
(P 1
) getirilir. Ölçümler sistemin çalışma
basıncının yaklaşık yarısına eşit olan
daha düşük bir basınca (P 2
) düşmesi
için geçen sürede (T) alınmalıdır.
Kaçaklar aşağıdaki gibi
hesaplanabilir:
Kaçaklar (ft 3 /dk, serbest hava) =
(V x (P 1
-P 2
)/T x 14,7) x 1,25
Burada:
V ft 3
cinsinden,
P 1
ve P 2
psig cinsinden,
T dakika cinsindendir.
1,25 çarpanı, düşen sistem basıncında
azalmış kaçaklara izin vererek
kaçakları normal sis-tem basıncına
düzeltir. Yine, %10’dan büyük kaçaklar,
sistemin büyük ihtimalle iyileştirilebileceğini
belirtir. Bu testler, normal
kaçak tespit ve onarım programının
bir parçası olarak üç ayda bir yapılmalıdır.
Kaçak Tespiti
Hava kaçaklarının görülmesi
neredeyse imkânsız olduğu için,
onların yerini saptamak üze-re diğer
yöntemler kullanılmalıdır. En iyi
yol, hava kaçaklarıyla ilgili yüksek
frekanslı tıslama seslerini tanıyabilen
bir ultrasonik akustik detektör
kullanmaktır. Bu taşınabilir üniteler,
yönlü mikrofonlar, yükselticiler ve
ses filtrelerinden oluşur ve kaçakları
tespit etmek için ya görsel göstergelere
ya da kulaklıklara sahiptir. Daha
basit bir yöntem ise sabunlu suyu bir
fırça yardımı ile şüphelenilen alanlara
uygulamaktır. Güvenilir olsa da bu
yöntem zaman alıcı olabilir.
Kaçaklar Nasıl Onarılmalı?
Kaçakların en sık olduğu yerler,
ek ve bağlantı noktalarıdır. Kaçakları
durdurmak, bir bağlantıyı sıkılaştırmak
kadar kolay veya kaplinler,
bağlantılar, boru bölümleri, hortumlar,
ek yerleri, boşaltıcılar ve kapanlar
gibi hatalı ekipmanı değiştirmek
kadar kompleks olabilir. Çoğunlukla
kaçakların nedeni, kötü veya uygunsuz
bir biçimde uygulanmış boru sızdırmazlık
maddesidir. Yüksek kaliteli
bağlantı elemanları, kesiciler, hortum,
boru sistemi seçin ve bunları düzgün
biçimde uygun boru sızdırmazlık
maddesi ile monte edilmelidir.
Çalışmayan ekipman da, kaçakların
ilâve kaynağı olabilir. Kullanımda
olmayan ekipman, dağıtım sisteminde
bir vanayla izole edilmelidir.
Sistemin talep hava basıncını
düşürmek, kaçakları azaltmanın diğer
bir yoludur. Bir orifis veya kaçak boyunca
basınç farkı azaldıkça debi de
azalır. Bu sayede düşen sistem basıncı,
kaçak hızlarının azalmasını sağlar.
Sistem giriş basıncını en düşük uygulama
aralığında kararlı hale getirmek,
sistemdeki kaçak hızını minimize
eder. Kaçaklar onarıldığında, toplam
tasarruf potansiyelini gerçekleştirmek
için kompresör kontrol sistemi yeniden
değerlendirilmelidir.
Kaçak Önleme Programı
İyi bir kaçak önleme programı
şu bileşenleri içerecektir: Saptama
(etiketleme dâhil), izleme, onarma,
doğrulama ve çalışan katılımı. Basınçlı
hava sistemleri olan tüm tesisler,
mücadeleci bir kaçak programı oluşturmalı
ve üretim bölümüne mensup
karar vericileri içeren karma bir ekip
kurmalıdır.
Bir kaçak önleme programı, basınçlı
hava sistemlerinin performansını
iyileştirmeyi hedefle-yen genel bir
programın parçası olmalıdır. Kaçaklar
bulunup onarıldığında sistem yeniden
değerlendirilmelidir.
2020 NİSAN-MAYIS-HAZİRAN / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 37
TEKNİK MAKALE
TAHLİYE
CİHAZI
SEÇİMİ
Şeyda Ertarla
Arge Basınçlandırma Sistemleri Uzman Yardımcısı
Dalgakıran Makine ve San. Tic. A.Ş.
2 kademeli
kompresörlerde su
tahliye cihazı için FAD
yöntemi kullanmak
yerine iki kademe için
debiyi bulup oradan
yoğuşan hava miktarını
hesaplamak gerekir.
Böylelikle hem daha
uygun cihaz seçilip hem
de ekonomik açıdan
fayda sağlanabilir.
Referanslar
• https://www.engineeringtoolbox.com/water-content-compressed-air-d_1275.html
• https://daytonashrae.org/psychrometrics/psychrometrics_si.html#start
• https://www.learnthermo.com/T1-tutorial/ch08/lesson-C/pg13.php
• http://eng.harran.edu.tr/~hbulut/tablolar.pdf
• http://www.drucklufttechnik.de/www/temp/e/drucklfte.nsf/70479b556c5dc-
3b4c125662900334cdf/631B217F4DE6518CC1256625007A258A?OpenDocument
38 › AIR WORLD TÜRKİYE / NİSAN-MAYIS-HAZİRAN 2020
Yağsız kompresörler, yağlı kompresörlere göre
basınçlandırılma sırasında sıcaklıkları çok fazla oranda
artar. Bu yaklaşık 180° C dereceye kadar olabilir. Isınan
hava radyatöre giderek yaklaşak emilen hava sıcaklığının
15 °C fazlasıyla dışarı atılır. Ancak bu işlem tek kademede
gerçekleştirilmesi hem verimli değildir hem de sıcaklık
oranını çok fazla arttıracağından iki kademede gerçekleştirilir.
Yağsız vidalı kompresörlerde iki kademede sıkıştırma oranları
hesaplanarak ona göre vida seçimi yapılmaktadır. Her
bir vidada sıkıştırma işleminden sonra ısınan basınçlı hava
soğutulmak amacıyla radyatöre gider. 1. Vidada sıkıştırılan
hava ön soğutucuya, ikinci vidada sıkıştırılan hava çıkan da son
soğutucuya gider. Daha sonra birinci kademede basınçlanan
hava ön soğutucudan geçtikten sonra seperatöre gidip yoğuşan
hava su tahliye cihazıyla dışarı atılıp gaz haldeki hava tekrar
kompresörün içine girerek ikinci kademedeki vidada istenilen
basınca ulaşıp son soğutucuya giderek tekrar soğutulur. Basınç
kaybı ihmal edilir. Daha sonra seperatöre gidip yoğuşan hava
2. Su tahliye cihazından dışarı atılıp gaz haldeki hava da hattan
dışarı ya da tanka gönderilir. Bu yazıda iki kadameli yüksek
sıcaklıklarda çalışan kompresörler için su tahliye cihazı seçme
hesabı yapılacaktır.
Tahliye cihazı kompresörün kapasitesine
bakılarak seçilir. Ancak 2 kademeli
kompresörlerde de kapasite hesabı FAD
yöntemine göre yapılmaktadır. FAD peki nedir?
FAD yönteminde, kompresörün ortamdan
emdiği havanın basıncı, ve ortamın giriş
sıcaklığı, ölçülmektedir. Daha sonra kompresör
çıkışında çıkış basıncı ve havanın çıkış sıcaklığı
yanı sıra çıkış debisi ölçülmektedir.
1 kademeli kompresörlerde gerçek çıkış
debiyi FAD ile görmek mümkündür. Ancak 2
kademeli kompresörlerde, 1. Kademede emilen
hava ortam koşullarına göre alınmalıdır, ama
ikinci kademede hava ortam koşullarından
emilmiyor aksine 1. Kademedeki hava tekrar
2.kademeye giriyor. Yani aslında 2.kademede
vidaya giren hava değerleri ile 1. Kademedeki
hava değerleri çok farklı oluyor. 2 kademeli
kompresörlerde bu durum ihmal edilerek 1
kademeli sistem gibi hesap yapılıyor. Eğer sistem
bir kademeli olsaydı ve bir kademede istenilen
basınca çıkabilseydi FAD yönetimine göre tahliye
cihazı seçilmeliydi. Ben aşağıdaki hesaplarda
iki ayrı kademe için çıkan su miktarını
hesaplayacağım.
Yoğuşma Hesabı
Ortam Havasındaki Nem Hesabı
.
.
V 1
hu max1
ϕ 1
q w
= V 1 hu max1ϕ1
100
: havadan alınan hacimsel debi
: sıcaklığa göre maksimum nem
: bağıl nem
Kompresör İçindeki Nem Hesabı
(1.kademe) .
V 2
hu max2ϕ2
q c1
= q w
100
.
V 2
hu max2
ϕ 2
: çıkarılan hacimsel debi
: sıcaklığa göre maksimum nem
: bağıl nem
TEKNİK MAKALE
Kompresör İçindeki Nem Hesabı (2.kademe)
. .
.
V 3
hu max3
ϕ 3
q c2
= V 2 hu max2 ϕ 2
V 3
hu max
ϕ 3
100 100
: çıkarılan hacimsel debi
: sıcaklığa göre maksimum nem
: bağıl nem
.
V 2 ve V 3 Hacimsel debiler vidanın sıkıştırma oranına
göre vida programından bulunur. Ona göre de girişteki
hava debisi bulunabilir.
. .
V 1
= V 2
p abs
p c1
P abs
ortamdaki mutlak basınç
P c1
1.kademede sıkıştırılan basınç miktarı
Belirli sıcaklığa göre maksimum nem tutma kapasitesi de aşağıdaki tablodan bulunabilir
dew
point
( °C )
max. dew
humidity point
(g/ m³) ( °C )
max.
humidity
(g/ m³)
dew
point
(°C )
max. dew
humidity point
(g/ m³) (°C )
max.
humidity
(g/ m³)
dew
point
(°C )
max.
humidity
(g/ m³)
dew
point
(°C )
max.
humidity
(g/ m³)
dew
point
(°C )
max.
humidity
(g/ m³)
+100° 588,208 +76° 248,840 +52° 90,247 +28° 26,970 +4° 6,359 -19° 0,960 -43° 0,083
+99° 569,071 +75° 239,351 +51° 86,173 +27° 25,524 +3° 5,953 -20° 0,880 -44° 0,075
+98° 550,375 +74° 230,142 +50° 82,257 +26° 24,143 +2° 5,570 -21° 0,800 -45° 0,067
+97° 532,125 +73° 221,212 +49° 78,491 +25° 22,830 +1° 5,209 -22° 0,730 -46° 0,060
+96° 514,401 +72° 212,648 +48° 74,871 +24° 21,578
-23° 0,660 -47° 0,054zvv
0° 4,868
+95° 497,209 +71° 204,286 +47° 71,395 +23° 20,386 -24° 0,600 -48° 0,048
+94° 480,394 +70° 196,213 +46° 68,056 +22° 19,252 -1° 4,487 -25° 0,550 -49° 0,043
+93° 464,119 +69° 188,429 +45° 64,848 +21° 18,191 -2° 4,135 -26° 0,510 -50° 0,038
+92° 448,308 +68° 180,855 +44° 61,772 +20° 17,148 -3° 3,889 -27° 0,460 -51° 0,034
+91° 432,885 +67° 173,575 +43° 58,820 +19° 16,172 -4° 3,513 -28° 0,410 -52° 0,030
+90° 417,935 +66° 166,507 +42° 55,989 +18° 15,246 -5° 3,238 -29° 0,370 -53° 0,027
+89° 403,380 +65° 159,654 +41° 53,274 +17° 14,367 -6° 2,984 -30° 0,330 -54° 0,024
+88° 389,225 +64° 153,103 +40° 50,672 +16° 13,531 -7° 2,751 -31° 0,301 -55° 0,021
+87° 375,471 +63° 146,771 +39° 48,181 +15° 12,739 -8° 2,537 -32° 0,271 -56° 0,019
+86° 362,124 +62° 140,659 +38° 45,593 +14° 11,987 -9° 2,339 -33° 0,244 -57° 0,017
+85° 340,186 +61° 134,684 +37° 43,508 +13° 11,276 -10° 2,156 -34° 0,220 -58° 0,015
+84° 336,660 +60° 129,020 +36° 41,322 +12° 10,600 -11° 1,960 -35° 0,198 -59° 0,013
+83° 324,469 +59° 123,495 +35° 39,286 +11° 9,961 -12° 1,800 -36° 0,178 -60° 0,110
+82° 311,616 +58° 118,199 +34° 37,229 +10° 9,356, -13° 1,650 -37° 0,160 -65° 0,00640
+81° 301,186 +57° 113,130 +33° 35,317 +9° 8,784 -14° 1,510 -38° 0,144 -70° 0,00330
+80° 290,017 +56° 108,200 +32° 33,490 +8° 8,234 -15° 1,380 -39° 0,130 -75° 0,00130
+79° 279,278 +55° 103,453 +31° 31,744 +7° 7,732 -16° 1,270 -40° 0,117 -80° 0,00060
+78° 268,806 +54° 98,883 +30° 30,078 +6° 7,246 -17° 1,150 -41° 0,104 -85° 0,00025
+77° 258,827 +53° 94,483 +29° 28,488 +5° 6,790 -18° 1,050 -42° 0,093 -90° 0,00010
Tablo 2: maksimum nem
2 kademe içinde ayrı ayrı yapılan örnek hesap aşağıdadır
Model Basınç
(1.Kademe)
Bar (mutlak)
EAGLE
37
EAGLE
45
EAGLE
55
Basınç
(2.Kademe)
Bar (mutlak)
Kapasite
(1.Kademe)
m³/dak
Kapasite
(2.Kademe)
m³/dak
Hava Giriş
Debisi
m³/dak
Bağıl
Nem
1.kademe nem
(Lt/saat)
2.kademe nem
(Lt/saat)
3.010 8.0 6.322 2.1 19.028 0.800 0.761 9.959
3.628 9.5 5.608 1.5 20.347 3.528 9.625
3.799 11.0 5.112 1.3 19.419 3.935 8.945
3.051 8.0 7.903 2.6 24.113 1.218 12.501
3.201 9.5 6.815 2.1 21.815 1.892 11.063
3.161 11.0 6.268 2.0 19.814 1.534 10.140
3.421 8.0 9.793 2.9 33.503 4.492 16.284
3.215 9.5 8.997 2.8 28.924 2.601 14.579
3.179 11.0 7.868 2.5 25.013 2.042 12.717
2020 NİSAN-MAYIS-HAZİRAN / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 39
HABER
Türkiye’nin İlk Yerli Hava Körüğü
POSITIVE DISPLACEMENT BLOWERS
Q Series Blowers
Flows up to 6200 m3/h
Pressures up to 1000 mbar g
Vacuums up to -920 mbar g
40 › AIR WORLD TÜRKİYE / NİSAN-MAYIS-HAZİRAN 2020
TÜYLÜOĞLU MAK. NAK. İNŞ. SAN. TİC. LTD. ŞTİ.
www.ruutblower.com
HABER
Pnömatik Taşımada Akılcı Çözümler
H Series Blowers
Flows up to 8200 m3/h
Pressures up to 1000 mbar g
Vacuums up to -500 mbar g
Ostim Org. San. Böl. 1231. Sok. No:38-40 Yenimahalle – Ankara / TURKEY
Tel: (+90) 312 354 19 11 • Faks: (+90) 312 385 13 97
ruutblower@ruutblower.com
2020 NİSAN-MAYIS-HAZİRAN / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 41
TEKNİK MAKALE
HİDROJEN
TEKNOLOJİLERİ:
HİDROJEN
KURUTUCULAR
Ayşe Dİlay ERDALI
Kimya Mühendisi
YEDİC Mühendislik
42 › AIR WORLD TÜRKİYE / NİSAN-MAYIS-HAZİRAN 2020
TEKNİK MAKALE
Çok yönlü kullanıma sahip olan ve “enerji taşıyıcısı” olarak
nitelendirilen hidrojen günümüzde mevcut olan teknolojiler
aracılığıyla depolanabilir, taşınabilir ve kullanılabilir durumdadır.
Yenilenebilir kaynaklar, nükleer, doğal gaz, kömür ve yağ dahil
olmak üzere çok çeşitli kaynaklardan hidrojen üretilebilmektedir.
Endüstrilerde ham madde olarak kullanılabilmektedir. Hidrojen
boru hatları ile veya sıvı halde, sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) gibi
gemilerle taşınabilmektedir. Ulaşım araçlarında güç kaynağı olarak
kullanılmak üzere arabalar, kamyonlar, gemiler ve uçaklar için yakıta
dönüştürülebilmektedir. Endüstriyel tesislerde hidrojen kullanımı;
petrol rafinerilerinde (%33), amonyak üretiminde (% 27), metanol
üretiminde (%11) ve demir çelik üretiminde (%3) oranındadır.
Hidrojen üretim pazarının 2022 yılında yaklaşık 155 milyar dolar
değerine yükselmesi bekleniyor. Orta ila uzun vadede, özellikle
petrol rafinerileri, petrokimya sektöründe hidrojen kullanımı için
önemli bir potansiyel vardır. Hidrojen talebinin ise üçte biri ulaşım
sektöründeki uygulamalar içindir. Shell’in 2017’de yaptığı çalışmada,
saf hidrojenin kullanıldığı 113 milyon yakıt hücreli elektrikli aracın
(FCEV) 2050 yılında ulaştırma sektöründeki enerji tüketimini ve sera
gazı emisyonlarını azaltmada önemli katkı sağlayacağı ve 68 milyon
ton yakıt ve yaklaşık 200 milyon ton karbon emisyonundan tasarruf
sağlayabildiği sonucuna varmıştır[1]. Şekil 1.1.’de hidrojen üretim
teknolojilerine ait şematik bir gösterim bulunmaktadır.
Şekil 1.1. Hidrojen üretim teknolojileri [2].
2019 yılı itibariyle dünyada yaklaşık 70 milyon ton (Mt) “saf”
hidrojen talebi bulunmaktadır. Burada "saf" olarak nitelendirilen
hidrojen, kirletici maddelere tölerasyonu az olan uygulamalarda
kullanılan ve spesifik uygulamalarda ihtiyaç duyulan hidrojen
anlamına gelmektedir. Günümüzde üretilen hidrojenin % 95'inden
fazlası fosillerden (ve az miktarda biyo-proseslerden) üretilmektedir
ve üretilen hidrojen saf değildir[3]. Hidrojene ihtiyaç duyan
tesisler maliyetler sebebi ile hidrojeni kendi bünyelerinde üretmek
zorundadırlar. Bu nedenle dünyada saf hidrojen ihtiyacı artarken
hidrojen saflaştırma ekipmanlarına ihtiyaç da artacaktır.
Hidrojen içerisindeki nem; membran kurutucular, soğutmalı
kurutucular, adsorpsiyon tipi kurutucular ile ayrılabilmektedir.
Membran kurutucular yüksek maliyete sahipken, soğutmalı
kurutucuların hidrojen saflığı açısından geliştirilmesi gerekmektedir.
Bu noktada adsorpsiyon tipi kurutucular hidrojen saflaştırma
için gelecek vadetmektedir. Saf hidrojen gazının son ürün olduğu
proseslerde kullanılan adsorbentli kurutucuların tasarımı oldukça
karmaşıktır. Tasarım; adsorpsiyon teorisi hakkında derin bir bilgiye,
optimal proses koşullarına, adsorpsiyona etki eden besleme ve son
ürün bileşenlerinin özelliklerinin iyi tanımlanmasına dayalıdır.
Optimal bir tasarım, proses verimliliğini ve adsorpsiyon kolonunun
ömrünü uzatarak proses ömrünü en üst düzeye çıkarabilir [3].
8
2020 NİSAN-MAYIS-HAZİRAN / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 43
TEKNİK MAKALE
Hidrojenden nemin giderilmesi
amacıyla kullanılan adsorpsiyon
tipi kurutucu sistemi genel olarak
kurutulacak hidrojen gazı, su buharı,
katı bir adsorbent/desikant, süpürme
gazından meydana gelmektedir.
Adsorpsiyon işlemi bir mekanizmaya
dayanmaktadır. Gaz halindeki
moleküller van der Waals kuvvetleri,
polar-polar çekim, iyon-iyon çekim,
polar-iyon çekim, London kuvvetleri,
yerçekimi ve tanımlanmamış diğer
moleküller arası kuvvetler tarafından
katı yüzeylere çekilmektedir. Bu
kuvvetlerden bazıları 500 ila 1000
Angstrom gibi aralıklarda bile önemli
derecede etkilidir[4]. Adsorbentlerin
yüksek adsorpsiyon potansiyeline sahip
yüzeyleri vardır.
Kurutucularda kullanılan adsorbentler
En genel anlamda kurutucularda
kullanılacak adsorbentin seçiminde
nem tutabilme kapasitesi, rejenerasyon
sıcaklığı, çiğlenme noktası, fiziksel
kararlılık, rejenerasyon döngü sayısı,
maliyet ve ömür önem arz etmektedir.
Aktif alumina, moleküler elek ve silika
jeller endüstride en yaygın kullanılan
adsorbent tipleridir. Alüminyum oksit
(Al2O3) olarak bilinen alümina çeşitli
kristal şekillerde bulunmaktadır[5].
Moleküler elekler sentetik zeolitler
olarak da bilinmektedir. Nemi silika
jel veya kilden daha güçlü bir şekilde
tutmasına karşın rejenerasyon sıcaklığı
diğer adsorbentler göre daha yüksektir.
Ancak saflaştırılmak istenen gaz, çok
düşük bir bağıl neme sahipse moleküler
elekler bu tip sistemlerde ekonomik
olmaktadır. Resim 1.1.’de aktif
aluminaya yer verilirken Resim 1.2.’de
moleküler elek örneği yer almaktadır.
Resim 1.1. Aktif Alumina
Resim 1.2. Moleküler Elek
Silika jel, bileşiminde yüksek
miktarda silisyum dioksit (SiO2)
bulunduran bir adsorbent türüdür.
Amorf gözenekli bir yapıya sahiptir.
Birbirine bağlı bu gözenekler,
adsorpsiyon ve kılcal yoğunlaşma
ile suyu çeken ve tutan geniş bir
yüzey alanı oluşturmaktadır.
Silika jelin popülaritesi, aşındırıcı
olmayan, toksik olmayan yapısından
kaynaklanmaktadır. Ayrıca silika jellerin
rejenerasyon ısısı diğer adsorbentlere
göre düşük olduğundan hidrojen
kurutma proseslerinde yaygın olarak
kullanılmaktadır.
Silika jellerin adsorpladıkları nem
miktarına bağlı olarak doygun hale
geldiğinde renk değiştiren türleri
mevcuttur. Resim 1.3.’te adsorpladığı su
miktarına/doygunluklarına göre renk
değiştiren ve renk değiştirmeyen silika
jellere ait örneklere yer almaktadır.
Resim 1.3. Neme doygunluklarına göre renk
değiştiren ve renksiz silika jel türleri
Hidrojen kurutucularda kullanılacak
adsorbent türü, saflaştırma işlemini
etkileyen en önemli parametrelerden
biridir. Adsorbentlerin adsorpsiyon
kapasiteleri saflaştırma işleminin
niteliğini belirlemektedir.
Adsorbentlerin nem tutma kapasiteleri
bağıl neme ve zamana bağlı olarak
değişmektedir. Şekil 1.2.’de değişen
bağıl neme göre farklı adsorbent
türlerinin su tutma kapasitelerine yer
verilmiştir. Şekil 1.3.’te ise %75 bağıl
neme sahip bir gazın kurutma süresine
bağlı olarak farklı adsorbent türlerinin
su tutma kapasiteleri bulunmaktadır.
44 › AIR WORLD TÜRKİYE / NİSAN-MAYIS-HAZİRAN 2020
TEKNİK MAKALE
Süpürücü gaz olarak azot gazı
kullanılmaktadır. Bunlara ek olarak
hidrojen ekipmanlarında sızdırmazlık
önemli bir ölçüt olduğu için hidrojen
kurutucularda kullanılan akış kontrol ve
güvenlik elemanları diğer kurutuculara
göre farklılık arz etmektedir. Resim
1.4’te Türkiye’de ilk ve yerli hidrojen
kurutucu olan Yedic Mühendislik
firmasının ürünü yer almaktadır.
Şekil 1.2. Çeşitli adsorbentlerin bağıl neme
göre H2O adsorpsiyon kapasitesi
Şekil 1.3. Çeşitli adsorbentlerin zamana
göre H2O adsorpsiyon kapasitesi
KURUTUCULARIN TASARIMI
Hidrojen kurutucular, gazla temas
ederek adsorbentler aracılığıyla nemi
gazın bünyesinden ayırmaktadır.
Kurutucu kolonlar
Resim 1.4. Rejeneratif Hidrojen Kurutucu
genellikle iki ya da daha fazla kolon
kullanımıyla saflaştırma işlemini
gerçekleştirmektedir. Kolonların
içerisine adsorbentler belirli
konfigürasyonlarda yüklenerek
adsorpsiyon işlemi optimize
edilmektedir. Nemi gidermek amacıyla
kullanılan kurutma sistemleri de
rejeneratif olaraf tasarlanabilmektedir.
Rejeneratif gaz kurutma sistemlerin
genel özelliği sistemin sürekli çalışmaya
uygun bir tasarıma sahip olmasıdır.
Rejenerasyon işlemi, adsorplama
kapasitesi dolan adsorbentlerin
kolondaki sıcaklık veya basınç
değerinin düşürülmesiyle tekrar
kullanılabilir hale getirilmesidir.
Bu işlem sırasında nemli hidrojen
gazı ikinci bir kolona yönlendirilip
süreç kesintiye uğramadan kurutma
işlemi devam etmektedir. Bu nedenle
rejenerasyon işlemi, kurutucular için
ayırt edici bir özelliktir[6]. Sistemde
rejenerasyon işlemi için süpürücü
gaza ihtiyaç vardır, hidrojen pahalı
olduğu için süpürücü gaz olarak
kullanılması istenmemektedir. Bu
nedenle inert bir gazın süpürücü olarak
sisteme beslenmesi gerekmektedir.
[1] Adolf. J., Fischedick., M. Shell
Deutschland Oil GmbH. (2017). Shell
Hydrogen Study, Energy of the Future,
Sustainable Mobility through Fuel Cells
and H2. Hamburg.
[2] Nowotny, J. Hoshino, T. Dodson,
Atanacio, J. Ionescu M., Peterson V.,
Prince K.E., Yamawaki, M. Bak, T.
Sigmund, W. Veziroglu, N. Alim, M.A.
(2016). Towards Sustainable Energy.
Generation of Hydrogen Fuel Using
Nuclear Energy. International Journal of
Hydrogen Energy, 1-14.
[3] Office of Energy Efficiency &
Renewable Energy. Hydrogen Production:
Natural Gas Reforming.https://www.
energy.gov/eere/fuelcells/hydrogenproduction-natural-gas-reforming.
21
Şubat 2020.
[4] White, D. Weber, B. Donaldson
Company, Inc. (2005). The Adsorption
Dryer Process. CAGI Technical Article
Program (TAP).
[5] Gülen, J. Boztepe, A. (2015). Aktif
Alümina.https://inovatifkimyadergisi.
com/aktif-alumina. 21 Şubat 2020.
[6] Grace Davison, Sylobead
Adsorbents for Process Applications,
(2010). Almanya.
2020 NİSAN-MAYIS-HAZİRAN / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 45
HABER
Deniz kompresörü
teknoloji liderleri
işbirliği yapacak
TMC Deniz Kompresörleri
Şirketi (TMC) ve Sauer Kompresörleri,
deniz ve nakliye
şirketlerine gemilerindeki
tüm basınçlı hava gereksinimlerini
karşılayabilecek ürün sunmak
için stratejik bir işbirliği anlaşması
imzaladılar.
TMC, deniz araçlarında kullanılan
vidalı kompresör tedarikçisi, Sauer
Kompresör ise, ticari nakliye, deniz
ve denizcilik segmentleri için küresel
bir pistonlu kompresör tedarikçisi.
Çoğu gemideki basınçlı hava
gereksinimlerini karşılamak için hem
vidalı hem de pistonlu kompresörlere
ihtiyaç duyulmakta
Sauer Kompresörleri COO'su
Harald Schulz yaptığı açıklamada;
“TMC ile işbirliği içinde,
armatörlerin sıklıkla istediği eksiksiz
deniz basınçlı hava paketini artık
rahatlıkla sunabiliriz. TMC ile
yakın işbirliği içinde olmak için
sabırsızlanıyoruz ”dedi.
TMC, 1,5 ila 20 bar basınç
aralığında vidalı kompresörler
sunarken Sauer, 20 ila 500 bar
arasındaki basınçlar için yüksek
basınçlı pistonlu kompresörler
üretmekte. Özellikle 3 kademeli
hava soğutmalı başlangıç havası
kompresörleri ile Alman üreticisi
uzun yıllardır bu alanda dünya pazar
lideri konumundaydı
TMC Kompresörler Denizi CEO'su
Per Kjellin’de yaptığı açıklamada;
“TMC ve Sauer, ilgili ürünlerimizi
bağımsız olarak sunmaya devam
edecekler, ancak bu anlaşma, hem
müşteriler, hem de armatörler
için oldukça faydalı olabilecek
daha yakın ve uygun maliyetli bir
şekilde işbirliği yapmamızı sağlıyor.
Sauer Kompresörleri ve Alman
mühendisliği ile ünlü pistonlu
kompresör serisiyle bir araya
gelmekten memnuniyet duyuyoruz
”dedi.
Her iki şirket de onlarca yıldır
deniz ve denizcilik endüstrisi için
kompresör tedarikçileri tarafından
tercih ediliyor. Bunun ana nedeni,
düşük enerji tüketimi, minimum
bakım gereksinimi ve dolayısıyla
gemi operatörleri ve sahipleri için
düşük işletme harcamaları olan
yüksek kaliteli ürünlerdir.
46 › AIR WORLD TÜRKİYE / NİSAN-MAYIS-HAZİRAN 2020
BİZİMLE
GÜVENDESİNİZ
Uluslararası akreditasyonlara sahip test, muayene, denetim ve
belgelendirme hizmetlerimizle yanınızdayız...
444 9 511 szutest.com.tr
Szutest
Szutest
Szutest
Szutesttr
2014/68/EU Basınçlı Ekipmanlar | 2010/35/EU Taşınabilir Basınçlı Ekipmanlar | 2014/29/EU Basit Basınçlı Kaplar Onaylanmış
Kuruluş Hizmetleri | Periyodik Muayene | İSG Ölçümleri | Akredite Üçüncü Taraf İmalat Gözetimleri | PQR/WPS Onayları | EN
ISO 3834 |EN 15085 | Kaynakçı Sertifikasyonu | MYK Belgelendirme | ISO 9001 | ISO 10002 | ISO 14001 | ISO 13485 | ISO
45001 | ISO 22000 | ISO 27001 | ISO 50001 | Seveso | ATEX | Enerji Santralleri Uygunluk Değerlendirmesi | Gost R | EAC |
UkrSepro | CE Belgelendirme | Tahribatsız Muayene Hizmetleri
HABER AIR WORLD KISA HABERLER
Kaeser'den Yeni 185 Cfm
Taşınabilir Kompresör
Güvenilirlik ve dayanıklılık göz önünde bulundurularak üretilen Kaeser'in yeni M55PE
Mobilair kompresörü 185 cfm lik (5,25 m3/dak) debisi ile pazara hızlı bir giriş yaptı.
Özellikle Türkiye pazarında faizlerin düşmesiyle
yeniden canlanmaya başlayan İnşaat sektörünün tüm
oyuncularının bu taşınabilir kompresörü kiralama,
inşaat, yıkım, kumlama, tamir kamyonları ve diğer zorlu
uygulamalar için tercih etmesi bekleniyor. Kaeser gerek
Yeni M55PE, çalışmama süresini
azaltırken güvenilirliği ve güvenliği
artıran özelliklerle ön plana çıktı
bakım maliyetleri gerekse ürün kalitesi açısından mobil
kompresörlerde iddalı.
Yeni Sigma 17G vidaya bağlanan ağır hizmet Tier
4 Final D1803CR-T Kubota dizel motor, daha az beygir
gücüyle daha fazla hava üretirken 80 lt’lik yakıt deposuyla
M55PE, yakıt ikmali yapmadan önce 10 saat boyunca tam
yüklü olarak çalışabilir. Kullanışlı göz seviyesinde, kaldırım
kenarındaki gösterge paneli, sezgisel kullanıcı ekranı,
sistem izleme ve tanıma özelliklerine sahip Sigma
Control Smart elektronik denetleyiciye sahiptir. Soğuk
çalıştırma aküsü yıl boyunca güvenilirlik sağlar ve
Kaeser'in donma önleyici valfi aletin donmasını önler.
Elektrostatik toz boyalı çelik şasi, bakım
noktalarına kolay erişim için çizilmeye karşı
dayanıklı polietilen mahfaza ile geniş açılan
martı kanat kapılarına sahiptir. Yeni sepertör
filtresi ise bakımı büyük ölçüde basitleştirir ve
toplam ağırlığı azaltır. Yolda, burulma çubuğu
süspansiyonu, daha büyük
jantlar ve lastikler ve
LED aydınlatma paketi
mükemmel kullanım ve
güvenlik sağlayacak görünüyor.
Burckhardt Compression, The Japan Steel Works'ten
Global kompresör bölümünü satın aldı
Burckhardt Kompresör,
pazardaki varlığını
güçlendiriyor ve The Japan
Steel Works Ltd.'den küresel
kompresör işini satın alıyor.
JSW, Global pazarda çelik,
enerji santrali ekipmanı ve endüstriyel
makinelerin güçlü bir üreticisi ve
2018'de toplam 1.9 milyar CHF satış
gerçekleştirmiştir. Toplam satışların
yaklaşık% 1-2'sinin kompresörden
geldiği tahmin edilmektedir.
Burckhardt Compression,
merkezi Tokyo'da bulunan ve Japon
borsasında işlem gören The Japan
Steel Works Ltd.'in küresel kompresör
işini Merkezi Yokohama'da bulunan
Burckhardt Compression (Japan) Ltd,
yerel müşteri ilişkileri yönetiminin
sorumluluğunu üstlenecek.
Daha fazla genişleme
Kompresör işinin JSW'den
alınmasıyla Burckhardt Compression
pazar kapsamını ve ürün portföyünü
genişletmeye devam ediyor.
Burckhardt
Compression CEO’su
Marcel Pawlicek: yaptığı
açıklamada “Burckhardt
Compression,
kompresör’de pazar
liderliğini hedef alıyor ve bu satın
alma ile kilit pazar olan Japonya'daki
varlığını genişletiyor.” dedi.
Her iki taraf da anlaşma fiyatının
herhangi bir detayını açıklamama
konusunda anlaştı. Satın alma
sözleşmesi 4 Mart 2020'de imzalandı.
İşlemin kapanmasının 2020 Mart
sonunda gerçekleşmesi bekleniyor.
48 › AIR WORLD TÜRKİYE / NİSAN-MAYIS-HAZİRAN 2020
AIR WORLD KISA HABERLER
MİB’te önemli toplantı
5. Kompresörler, Hava
Kurutucuları, Basınçlı Kaplar
ve Ekipmanları Komitesi
Toplantısı MİB’in yeni
adresinde gerçekleşti.
TSE ile yürütülen ABD’deki CAGİ
benzeri ölçüm istasyonu çalışması
başta olmak üzere bakanlıklarla
yürütülen çalışmalar, sektöre
olumsuz etki eden
faktörlerin tespiti
ve mücadele
kararlılığının
dile getirildiği
toplantı görüş
birliği ile sonlandı.
Bu toplantıya
MİB bünyesindeki sektör temsilcisi
komite üyeleri 2020 yılında’da etkin
bir şekilde sektördeki iyileştirmelerde
kararlı ve aktif rol oynayacağının
sinyalini verdi.
MİB bünyesinde bulunan sektörel
komite son yıllarda sektör ile ilğili
bakanlıklar neznindeki bir çok
düzenlemede etkili oldu. Uygulamada
bulunan aksaklıklar konusunuda
takip eden komite özellikle firmaların
sektörü olumsuz etkileyecek antidamping
uygulamaları nedeniyle yerli
basınçlı hava makine imalatçılarını
koruma amaçlı çalışmalarda’da yoğun
çaba sarfetti.
III.NÜKLEER SANTRALLER FUARI
VE ZİRVESİ İSTANBUL’DA YAPILDI
4-5 Mart 2020 tarihleri
arasında Pullman İstanbul Hotel
& Convention Center Türkiye’de
gerçekleşen III. Nükleer Santraller
Fuarı ve Zirvesi’de Air World
Türkiye dergisi Stratejik Medya
partneri olarak yerini aldı.
Basınçlı hava Sektöründen
Dalgakıran Kompresör etkinliğin
altın sponsoru oldu. Pnömatik
sektöründen sektör lideri
firmalardan SMS-TORK ‘ta
fuardaki stantıyla yoğun ilgi
gördü. Fuarda Akkuyu Nükleer
santrali için Satınalma yetkilileri
görüşmeler gerçekleştirdi. Projenin
Rus Ortağı Rosatom’un yetkilileri
dergimize verdiği mülakatta
“Akkuyu Nükleer santrali için
yapılacak basınçlı hava sistemi
alımlarında şartnameye uyan her
firma teklif verebilir” dedi.
2020 NİSAN-MAYIS-HAZİRAN / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 49
TEKNİK MAKALE
Basınçlı
Hava Sistemi
Ekonomisi
Erdal
Çalıkoğlu
Ulusal Proje Direktörü
Dr. Kubİlay
Kavak
Proje Koordinatörü
Prof. Dr. Atİlla
Bıyıkoğlu
Gazi Üniversitesi
Prof. Dr. İsmaİl
Coşkun
Gazi Üniversitesi
Bir üretim tesisine basınçlı hava sağlamak pahalı bir işlemdir.
Basınçlı hava tedariği, çok büyük miktarlarda elektrik tüketen ve sık
bakıma ihtiyaç duyan maliyetli ekipman gerektirir. Buna rağmen,
birçok tesisin basınçlı hava sistemlerinin yıllık olarak onlara ne
kadara mal olduğu veya bu sistemlerin performansını geliştirerek
ne kadar para tasarrufu yapabilecekleri konularında fikirleri yoktur.
50 › AIR WORLD TÜRKİYE / NİSAN-MAYIS-HAZİRAN 2020
TEKNİK MAKALE
Elektrik maliyeti, bir basınçlı hava sistemine
sahip olmanın ve işletmenin açık ara en büyük
maliyetidir. 100 hp’lik bir kompresörün ilk
maliyeti, kompresör ve üreticinin tipine bağlı
olarak 30.000$-50.000$ iken, aynı sistem için yıllık
elektrik maliyeti 50.000$’a varabilir. Buna, sistemin ilk
maliyetinin %10 veya daha fazlası kadar olabilen yıllık
bakım maliyeti de eklenir.
Bu bölüm, yıllık elektrik maliyetini tahmin etmek
için basit bir hesaplama ve elektriksel ölçüm gerektiren
daha kesin bir hesaplama sunmaktadır.
Elektrik Maliyetinin Hesaplanması
1) Tam Yükte İşletim
Bir kompresörün, ayrı olarak ölçülmese bile, yıllık
elektrik maliyetini hesaplamak kolaydır.
Basit Hesaplama:
Tam yükte çalışan bir kompresörün elektrik
maliyetinin hızlı hesaplanması için aşağıdaki verilere
ihtiyaç duyulur:
n Kompresör motor etiket sınıfı (bhp),
n Motor etiket verimi (veya verimin bir tahmini),
n Yıllık çalışma süresi (saat/yıl), ve
n Elektrik maliyeti ($/kWh).
Yıllık elektrik maliyeti, bu bilgileri aşağıdaki metin
kutusunda yer alan denklemde yerlerine koyarak
hesaplanabilir:
Basit Hesaplama
(100 hp’lik Kompresör)
Yıllık Elektrik Maliyeti = (Motor tam yük fren
beygirgücü) x (0,746 x kW/hp) x (1/0,90) x (Yıllık
Çalışma Süresi, saat) x (Elektrik Fiyatı, $/kWh)
Örneğin:
Motor tam yük bhp = 100 hp
Yıllık Çalışma Süresi = 8.760 saat (3 vardiyalı
sürekli işletim)
Elektrik fiyatı = 0,05 $/kWh
Yıllık Elektrik Maliyeti = (100 hp) x (0,746 hp/kW)
x (1/0,9) x (8.760 saat) x (0,05 $/kWh) = 36.305 $
Bu denklem, kompresörü süren elektrik motorunun
%90 verimde (1/0,90 faktöründe 90) olduğunu kabul
eder – 50 hp’den büyük modern bir sistem için makul
bir tahmindir. Daha yeni enerji verimli motorlar,
daha yüksek verime bile sahip olabilir. Eğer sistem
daha önce birkaç kez tekrar sarılmış eski bir motor
kullanıyorsa veya küçük bir motora sahipse %80
verim (veya motor etiket verim sınıfı) kullanılmalıdır.
Daha kesin bir değerlendirme için, varsa yardımcı
motorlardan kaynaklanan parazit yükler için
beygirgücü sınıflarını, kompresörün motor sınıflandırmasına
ekleyin.
Sanayideki yaygın kullanım, sürekli %15 hizmet
faktörüne sahip olan motorları uygulamak ve bu
hizmet faktörünün yaklaşık üçte ikisini kullanmaktır.
Bu demektir ki, etiket anma sınıfı 100 hp olan bir
motor, gerçekte tam kompresör kapasite ve basıncında
110 hp’ye kadar yüklenebilir. Bu, üreticinin satış
literatüründe ifade edilmeyebilir; bu yüzden, belirli
bir kompresör için mühendislik veri formlarına
başvurulmalıdır. Eğer motor hizmet faktörüne
giriyorsa, etiket beygirgücü sınıflandırması yerine daha
yüksek beygirgücü tahmini kullanılmalıdır.
Ölçümlerle Hesaplama:
Elektrik tüketimi ve maliyetini belirlemenin daha
kesin yolu, tam yük akım ve gerilim şid-detlerinin
elektriksel ölçümlerini almayı içerir. Motor tam yük
bhp ve verimi bu hesaplama için gerekli değilken,
motor üreticilerinden öğrenilebilen tam yük güç
faktörü gereklidir. Hesaplama, tam yük akım şiddetini
alır ve tam yük kW’ına çevirir ve sonra çalışma süresi
ve elektrik fiyatı ile çarpılır. Hesaplama bir sonraki
metin kutusunda gösterilmiştir.
Ayrıntılı Hesaplama
(100 hp’lik Kompresör)
Yıllık Elektrik Maliyeti = [(Tam yük akım şiddeti)
x (gerilim) x (1,732) x (güç faktörü) / 1000] x (Yıllık
Çalışma Süresi, saat) x (Elektrik Fiyatı, $/kWh)
Örneğin:
Tam yük akım şiddeti = 115 A
Gerilim = 460 V
Tam yük güç faktörü = 0,85
Yıllık Çalışma Süresi = 8.760 saat (3 vardiyalı
sürekli işletim)
Elektrik fiyatı = 0,05 $/kWh
Yıllık Elektrik Maliyeti = [(115 A) x (460 V) x (1,732)
x (0,85)) / 1000] x (8.760 saat) x (0,05 $/ kWh)
=34.111 $
2) Kısmi Yükte Çalışma
Eğer basınçlı hava sistemi bazen tam yükün altında
çalışır ve iyi kontrol sistemine sahip olur ise, elektrik
maliyeti kompresörün tüm çalışma saatlerinde tam
yükte çalışacağı zamankinden daha az olacaktır.
8
2020 NİSAN-MAYIS-HAZİRAN / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 51
TEKNİK MAKALE
Kompresörün tam yükte çalıştığı zaman yüzdesini
tahmin edin ve bu yüzdeyi bir başka çarpan olarak
önceden gösterilen denkleme ekleyin. Hesaplamayı
kompresörün yüksüz (ya da kısmi yüklü) çalıştığı
zaman yüzdesi için tekrarlayın ve motordaki azalmış
yükü telâfi etmek için faktörü de dâhil edin (yüksüz
dönel vidalı kompresörlerin çalışması için 0,20 ilâ
0,30 ve resiprokan kompresörler için ise 0,10 ilâ 0,15
iyi birer tahmini değer aralığıdır -- bir sonraki metin
kutusundaki denklemde 0,30 kullanılmıştır). Toplam
enerji maliyeti için iki sonucu toplayın.
Kısmı yükte çalışan kompresörlerde enerji
maliyetinin daha kesin bir hesabı için farklı yük
yüzdelerinde geçen zaman yüzdeleri içeren birkaç
aşama yaratın. Farklı yük yüzdelerinde enerji
tüketimiyle ilgili üretici verilerine ihtiyaç olacaktır.
Aşağıdaki metin kutusu yüksüz çalışmayı hesaba
katarak örnek bir hesaplama göstermek-tedir.
Kısmi Yükte Çalışma ile Hesaplama
(100 hp’lik Kompresör)
Yıllık Elektrik Maliyeti = [(Motor tam yük fren
beygirgücü) x (0,746 kW/hp) x (1/0,90) x (Yıllık
Çalışma Süresi, saat) x (Elektrik Fiyatı, $/kWh)] x [(Tam
yüklü geçen zaman yüzdesi) + (0,30) x (Yüksüz geçen
zaman yüzdesi)]
Örneğin:
Motor tam yük bhp = 100 hp
Yıllık Çalışma Süresi = 8.760 saat (3 vardiyalı sürekli
işletim)
Zamanın %65’inde tam yüklü, %35’inde yüksüz
çalışır
Elektrik fiyatı = 0,05 $/kWh
Yüksüz çalışma tam yüklü çalışmanın %30’u kadar
elektrik tüketir
Yıllık Elektrik Maliyeti = [(100 hp) x (0,746 kW/hp)
x (1/0,9) x (8.760 saat) x (0,05 $/kWh)] x [0,65 + (0,30) x
(0,35)]
= 27.410 $
Gösterilen hesaplamaların enerji tüketiminin tam
değerini değil, sadece iyi bir tahminini ve-receğini
unutmayınız.
Enerji ve Talep Bedelleri
Elektrik Faturasının Anlaşılması
Gösterilen hesaplar, her kilowatt-saat başına dolar
($/kWh) cinsinden ifade edilen elektrik fiyatlarını
kullanır. Elektrik şirketleri, endüstriyel müşterileri,
genellikle, hem enerji ($/kWh) hem de talep bedellerini
($/kW) içeren ve tüketim seviyesi veya mevsimlere
göre farklı fiyatlar kul-lanan daha karmaşık fiyat
yapıları kullanarak faturalandırır. Talep bedelleri,
verilen bir ay veya mevsimdeki tepe (puant) taleplerine
bağlıdır ve bazı müşteriler için elektrik maliyetinde
önemli etkilere sahip olabilir. Verimlilik önlemlerinin
ekonomik etkileri hesaplanırken, elektrik ihtiyaç-larının
gerçek marjinal maliyeti, enerji ve talep bedelleri, farklı
tüketim seviyeleri için mevsimsel ve farklı fiyatlar
hesaba katılarak düşünülmelidir.
Basınç ve Elektrik Maliyeti
Yüksek basınçlı havayı üretmek ve sağlamak düşük
basınçlı havaya göre daha pahalıdır. 100 psig civarında
çalışan bir sistem için pratik bir yöntem, çalışma
basıncındaki her 2 psi’nin ilâve %1 işletme enerji
maliyeti gerektirmesidir. Gösterilen ilk örnekte anlatılan
sistemde, sistemi 100 psig yerine 110 psig’de çalıştırmak
enerji maliyetini %5 veya yılda 1.800 $ artırır.
Performanstan Tasarruf
İyileştirmeler
Ömürlük elektrik maliyeti ile karşılaştırıldığında
oldukça düşük olan kompresör ilk maliye-tinden dolayı
kullanıcılar basınçlı hava sistemleri ile ilgili kararlar
verirken ömür boyu maliyeti değerlendirmesinden
faydalanmalıdır. Buna ek olarak, yüksek verimli bir
basınçlı hava sistemi, sadece enerji verimli bir motor
veya verimli kompresör tasarımına sahip bir sistem
değildir. Toplam sistem verimi, maksimum tasarrufun
anahtarıdır. Çoğunlukla kullanıcılar sadece ilk maliyet
ile ilgilenir ve sistem verimini görmezden gelerek
basınç hava sisteminde en düşük teklifi kabul ederler.
Verimli bir sistem elde etmek için ayrıntılı analiz ve
tasarım gerekir. Birçok basınçlı hava sistemi kullanıcısı
bu alanları görmezden gelir ve para tasarrufu
yaptıklarını düşünüp sonunda enerji ve bakım
maliyetinde daha fazla para harcarlar.
Kitap boyunca özetlenen adımları takip etmek,
çoğu basınçlı hava sistemi için önemli enerji tasarrufu
sağlayabilir. Sayısız modifikasyondan geçen ve
çalışmasını devam ettirecek kadar bakım yapılan
bir sistem, sıklıkla %20-50 veya daha fazla enerji
tasarrufuna ulaşabilir.
Basınçlı hava sistemleri hakkında verilen kararların
pek çoğu, maliyet bedeli temelinde veya çalışıyorsa
kurcalama tavrında verilir. Optimum basınçlı hava
sistemi ekonomisine ulaşmak için kullanıcılar ekipmanı
ömür boyu maliyeti ekonomisine göre seçmeli,
bileşenleri uygun biçimde boyutlandırmalı, ihtiyaç
duyulmayan kompresörleri kapamalı, uygun kontrol
ve depolama stratejilerini kullanmalı ve ekipmanı
tepe performans için işletmeli ve ekipmana yine tepe
performans için bakım yapmalıdır.
52 › AIR WORLD TÜRKİYE / NİSAN-MAYIS-HAZİRAN 2020
TEKNİK MAKALE
Basınçlı Havada
Düşük Nem Ölçümü
YUSUF İLHAN
CS Instruments Ölçüm Ekipmanları
Tic. Ltd. Şti.
Basınçlı havada bulunan nem miktarı, ISO8573-1
standardında belirtildiği üzere basınçlı çiğlenme
sıcaklığı (pressure dew point) cinsinden ifade
edilmektedir. Basınçlı çiğlenme sıcaklığı ise havanın
içerdiği nem miktarının ilgili basınç ve sıcaklıkta
yoğuşmanın başlayacağı nokta olarak tarif edilir.
54 › AIR WORLD TÜRKİYE / NİSAN-MAYIS-HAZİRAN 2020
TEKNİK MAKALE
ISO8573-1 tarafından yapılan tanım gereği çiğlenme
sıcaklığı ilgili basınçta ölçülmelidir. Bununla birlikte
düşük nem değerlerine indikçe havadaki su buharı
miktarı çok azalır. Bu nedenle sağlıklı ölçüm yapmak
için koşulların özenle hazırlanması gerekir.
Tablo-1:
Basınçlı
havada
çiğlenme
sıcaklığı,
mutlak ve
bağıl nem,
buhar basıncı
ilişkisi
Şekil-1’de %60 bağıl nem olan ortamdaki su buharı
miktarının -70°C pdp koşullarındaki su buharı miktarına
oranı şematik olarak görülmektedir. Görüldüğü gibi
atmosferle kuru basınçlı hava arasında çok ciddi bir nem
miktarı farkı vardır.
Bu nedenle çok düşük nem miktarında ölçüm
yaparken basınçlı hattın içerisinde atmosferden nem
girmesi mümkündür. Her ne kadar basınçlı bir hattın
içine, atmosferik basınçtan bir gazın sızması sağduyuya
aykırı gibi görünse de, bu durum teknik literatürde
suyun permabilitesi (water permeability) olarak bilinen
bir fenomendir. Basitçe su buharının çok yoğun olduğu
ortamdan, az yoğun ortama difüzyonu olarak da tarif
edilebilir.
Tablo-1’den görüleceği üzere -70 °C çiğlenme
noktasında basınçlı havada bağıl nem %0,008 mertebesine
inmektedir. Bu koşullarda su buharının kısmi buhar
basıncı ise 0,003 mbar seviyesindedir. Diğer yandan bağıl
nemin %60 olduğu bir günde [25°C, 1013mbar] suyun
kısmi buhar basıncı 18,96 mbar olarak hesaplanmaktadır.
Mutlak nem cinsinden mukayese edecek olursak,
verili koşullarda atmosferde 13.779 mg/m3 su
bulunurken basınçlı hat içerisinde 1,9 mg/m3 su
bulunmaktadır. Yani -70°C pdp kuru havada atmosfere
göre mutlak nem miktarı 7.532 (yedi bin beş yüz otuz iki)
kat daha fazladır.
Şekil-2: Basınçlı hava
hattında portatif sensör
ile önerilen nem ölçümü
[Doğrudan hatta bağlantı]
Bu nedenle basınçlı hatlarda çok düşük (-40°C ve daha
düşük) nem miktarlıları ölçülmek isteniyorsa sağlıklı
sonuç almak için hatlara mutlaka doğrudan bağlanmak
[Şekil-2] arada sızıntıya sebep verecek bağlantılardan ve
polimer hortumlardan kaçınmak gerekmektedir. Çünkü
kaçak bölgeleri ve birçok polimer hortum hattın içine nem
girişine neden olacaktır. Ölçüm noktasından sensöre kadar
hortum kullanılması gerekiyorsa da sızdırmazlık bağlantısı
iyi yapılmış teflon hortum kullanılmalıdır. Sabit nem
sensörlerinin ise Şekil-2’de olduğu gibi hatlara doğrudan
bağlanması önerilir.
Grafik-1: Tablo-1 verilerinden oluşan grafik
Grafik-1’de, çiğlenme sıcaklığına göre mutlak
ve bağıl nem miktarları Tablo-1’deki değerler için
çizilmiştir. Sahada bazen “bizim hava hiç nem yok”
olarak tabir edilen kuru havanın teknik bir anlamı
olmasa da pratikte sıfıra yakın nem miktarına doğru
inmenin mümkün olduğu grafikten görülmektedir.
Şekil-1:
Atmosfer ve
düşük nemli
basınçlı hava
Şekil-3: Sabit
Nem Sensörü
Montajı
[Sol: ölçüm
çemberiyle
birlikte, sağ:
ölçüm Çemberi
olmadan]
Basınçlı
havada düşük
nem miktarı ölçerken, özellikle -40°C pdp değerinden
sonra atmosferdeki nemin ölçümü etkileyebileceği
göz önüne alınmalıdır. Bunu engellemek için ölçüm
koşullarının çok iyi ayarlanması ve ölçüm noktasıyla
sensör arasında sızıntı ya da difüzyona izin verecek bir
bağlantıdan kaçınılması gerekmektedir.
2020 NİSAN-MAYIS-HAZİRAN / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 55
TEKNİK MAKALE
BASINÇLI
KAPLARDA
KAYNAK
PROSESİ
Ahmet emİn çamlıbel
Endüstriyel Hizmetler
Ankara Bölge Sorumlusu
SZUTEST
Basınçlı kaplarda kullanılan
kaynak tipi metal kaynağı
olmakla birlikte tanım olarak;
Bir veya birden fazla metalik
malzemeyi ısı veya basınç veya
her ikisini birden kullanarak ve
aynı cinsten ve erime aralığı
aynı veya yaklaşık bir ilave metal
kullanarak veya kullanmayarak
birleştirmeye "metal kaynağı"
adı verilir. İlave metal tanım
olarak kaynak bölgesine verilen
dolgu malzemesi olmakla
birlikte, kimyasal ve mekanik
değerler olarak en az kaynak
yapılacak ana malzeme
değerlerine sahip olmalıdır.
58 › AIR WORLD TÜRKİYE / NİSAN-MAYIS-HAZİRAN 2020
TEKNİK MAKALE
KAYNAK YÖNTEMLERİNİN SINIFLANDIRMASI
Kaynaklı uygulamalarda temel olarak kaynaklanan
malzemenin cinsine göre, kaynak sırasında tatbik
edilen işlemlere ve kaynak işleminin maksadına göre
sınıflandırma yapılır.
n Kaynak uygulandığı malzeme cinsine göre ikiye
ayrılır;
o Metal malzeme kaynağı
o Plastik malzeme kaynağı
n Kaynak yapılış gayesine göre ikiye ayrılır;
o Birleştirme kaynağı
o Dolgu kaynağı
o Tamir kaynağı
n Kaynak uygulanış şekline göre dörde ayrılır;
o Manuel kaynak
o Yarı mekanize kaynak
o Tam mekanize kaynak
o Otomatik kaynak
n Kaynak, işlemin cinsine göre ikiye ayrılır;
o Eritme kaynağı
o Basınç kaynağı
Basınçlı kaplarda genel olarak uygulanan kaynak
yöntemleri ISO 4063 standardına göre tanımlaması
aşağıdaki gibidir;
1. 111 – Elle metal ark kaynağı (elektrik ark kaynağı)
2. 121 – Toz altı kaynağı
3. 131 – Metal inert gaz kaynağı
4. 135 – Metal aktif gaz kaynağı
5. 136 – Özlü tel ile gaz altı kaynağı
6. 141 – Argon Kaynağı (TIG kaynağı)
KAYNAK VE KAYNAKÇILARIN
VASIFLANDIRILMASI
Basınçlı kaplarda uygulanan kaynak yöntemi ve
kaynakçıların/kaynak operatörlerin ilgili standartlar
ve yönetmelikler doğrultusunda vasıflandırılması
gerekmektedir.
Kaynak Prosedür Onayı (WPQR): Kaynak yukarıda
ki tanımda da belirtildiği üzere ana malzeme, var ise ilave
tel, elektrot, akım, voltaj, kaynak hızı, koruyucu gaz vb.
birden fazla bileşenin uyumundan ortaya çıkan birleşim
yöntemidir. Bu sebeple uygulanan kaynak yönteminin
ilgili tasarım standardı ve/veya yönetmeliklerde belirtilen
vasıflandırma standartlarına göre Kaynak Prosedür
Onayının (WPQR) yapılması gerekmektedir.
Tasarım standardına göre değişmekle beraber
ülkemizde genellikle uygulanan kaynak prosedür onayı
(WPQR) standartları aşağıdaki gibidir;
1. EN ISO 15613: Ön imalat kaynak testi tabanlı
vasıflandırma
2. EN ISO 15614-1: Çelikler için ark ve gaz kaynağı, Nikel
ve nikel alaşımları için ark kaynağı
3. EN ISO 15614-2: Alüminyum ve alüminyum
alaşımlarının ark kaynağı
4. EN ISO 15614-8: Boru boruya veya boru plakaya
kaynak uygulaması
5. ASME Sec. IX: Kazan ve Basınçlı kap kaynağı
Standardın gerektirdiği tahribatlı / tahribatsız
testlerden geçen ve onaylanan kaynak prosedür onayının
(WPQR) aşağıda belirtilen direktifler kapsamında da
onaylı olması gerekmektedir.
1. 2014/68/EU Basınçlı kaplar direktifi Annex I,
madde 3.1.2 göre onaylı olması gerekmektedir.
2. 2014/29/EU Basit Basınçlı Kaplar Direktifi Annex II
madde 3.c.iii göre onaylı olması gerekmektedir.
Kaynakçı/Kaynak Operatörü Belgelendirmesi
(WPQ): Kaynak uygulama çeşidine göre el kaynağı veya
mekanize-otomatik olarak ayrıldığı gibi kaynakçılarda
yaptıkları uygulama çeşidine göre belgelendirilir.
Tasarım standardına değişmekle beraber ülkemizde
genellikle uygulanan kaynakçı / kaynak operatörü
(WPQ) standartları aşağıdaki gibidir;
1. EN ISO 9606-1: Çelik kaynakçıların belgelendirmesi
2. EN ISO 9606-2: Alüminyum kaynakçılarının
belgelendirmesi
3. EN ISO 14732: Kaynak operatörlerinin belgelendirmesi
4. ASME Sec. IX: Kazan ve Basınçlı kap kaynakçılarının
belgelendirmesi
Standardın gerektirdiği tahribatlı / tahribatsız testlerden
geçen ve onaylanan kaynakçı / kaynak operatörlerinin
(WPQ) aşağıda belirtilen direktifler kapsamında da
onaylı olması gerekmektedir.
1. 2014/68/EU Basınçlı kaplar direktifi Annex I, madde
3.1.2 göre onaylı olması gerekmektedir.
2. 2014/29/EU Basit Basınçlı Kaplar Direktifi Annex I
madde 3.2 göre onaylı olması gerekmektedir.
Kaynak Prosedür Şartnamesi (WPS): Kaynak
prosedür şartnamesi tanım olarak kaynakçıya yapacağı
kaynak ile ilgili ana malzeme, sarf malzeme, paso sayısı
ve sırası, akım, voltaj, gaz tipi ve debisi, ön ısıtma,
pasolar arası sıcaklık vb. parametreleri ve/veya detayları
içeren onaylanmış bir kaynak prosedür onayından
(WPQR) atıfta bulunarak kaynak mühendisi veya
kaynak koordinasyon personeli tarafından hazırlanmış
iş talimatıdır. Kaynak prosedür şartnamesi basınçlı
kap imalatçıları için genelde EN ve ASME normlarına
göre hazırlanabilir. EN normu için EN ISO 15609-1 ve
EN ISO 15609-2, ASME normunda da ASME Sec. IX
standartlarına göre hazırlanmaktadır.
KAYNAKLARIN TAHRİBATSIZ MUAYENESİ
Tahribatsız Muayene: Malzemelerin tahrip etmeden
muayene işlemine denir. Basınçlı kaplarda yapılan
kaynaklı birleştirmeler ilgili tasarım standardına göre
tahribatsız muayenelerinin yapılması gerekmektedir.
Tahribatsız muayenede özellikle hata bulunduktan
sonra bu hatanın tiplerinin belirlenebilmesi için referans
standartlar geliştirilmiş ve tanım olayları daha gerçeğe
8
2020 NİSAN-MAYIS-HAZİRAN / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 59
TEKNİK MAKALE
yaklaştırılmıştır.
Kırılma mekaniği kavramlarına göre dizayn için
tahribatsız usullerle bulunabilecek hata limitlerini en
düşük seviyeye çekebilecek yöntemler araştırılmıştır ve
araştırılmaktadır.
Bulunan hatalar için kabul red kriterleri
oluşturulmaya çalışılmıştır.
Tahribatsız muayenelerin uygulamaları aşağıdaki
gibidir;
Görsel Muayene (VT): Görsel muayene, tahribatsız
muayene yöntemlerinin en hızlı ve ucuz yöntemidir
ve diğer tahribatsız muayenelerden önce mutlaka
uygulanması gereken bir yöntemdir. Çıplak gözle
yapılan bu muayenede, büyüteç, ışık kaynağı, kamera,
ayna ve bunun gibi yardımcı ekipmanlar kullanılabilir.
Bu yöntemle malzeme yüzeyine açık çatlak, gözenek,
yanma oluğu vb. hatalar tespit edilebilir ve yüzey
temizliklerinin iyi yapılması gerekmektedir.
Görsel muayene çok basit bir yöntem olarak görünse
de kendine özgü inceleme koşulları vardır ve personel
tecrübesi çok önemlidir. Yeterli ışık şartları altında ve
uygun bakma açılarında inceleme yapılmalıdır. Tavsiye
edilen minimum ışık şiddeti 500 lux, minimum açı 30
Derece ve parçaya olan maksimum uzaklık 300 mm‘dir.
Görsel muayeneyi yapacak olan personelin EN
9712 standardına göre Level II sertifikalı olması
gerekmektedir.
Metalik veya metalik olmayan bütün malzemelere
uygulanabilir.
Manyetik Parçacık Testi (MT): Manyetik Parçacık
Testi, yüzeye açık veya yüzeyin hemen altında oluşan
hataların tespiti için kullanılan bir muayene yöntemidir.
Bu yöntemin temel prensibi; Muayene yüzeyine bir
manyetik akı(Magnetic flow techniques) veya akım
(Current flow techniques) uygulandıktan sonra
herhangi bir süreksizlikle karşılaşılması durumunda
manyetik dalgaların malzeme yüzeyde yoğunlaşarak
taşmasıdır(Kaçak akı). Fon boyası, demir tozu vb.
yardımcı ekipmanlar kullanılarak süreksizlikler görünür
hale gelir ve süreksizlik tespit edilmiş olur.
Sıvı Penetrant Muayenesi (PT): Penetrant testi yüzey
hatalarının tespiti için kullanılan başka bir muayene
yöntemidir. Tespit edilmesi istenen hataların yüzeye
açık olması gerekir, yüzey altındaki hatalar tespit
edilemez. Bu yüzden uygulanacağı malzemenin test
yüzeyi düzgün ve temiz olmalıdır. Ön temizliğin yeterli
ve uygun olarak yapılmaması durumunda, hataların
üzerini kapatmasına ve penetrant sıvısının bu hatanın
içine nüfuz edemediği için test sırasında herhangi bir
hata belirtisi göstermemesine neden olacaktır.
Sıvı penetrant testini yapacak olan personelin
EN 9712 standardına göre Level II sertifikalı olması
gerekmektedir.
Bu yöntemin en büyük avantajı malzeme tipi ile
sınırlanmamasıdır. Yani çelik, seramik, cam, plastik vb.
birçok malzeme üzerinde kullanabilir.
Bu yöntemin uygulanabilmesi için parçanın mutlaka
ferromanyetik (mıknatıslanabilir) olması gerekmektedir.
Yani paslanmaz, kompozit vb. malzemelere bu yöntemin
uygulanması imkânsızdır ve bu durumda süreksizlik
tespit etmek için alternatif test yöntemi uygulanmalıdır.
Manyetik parçacık testini yapacak olan personelin
EN 9712 standardına göre Level II sertifikalı olması
gerekmektedir.
Manyetik test yöntemleri aşağıda verilmiştir.
Endüstride kaynaklı imalat, döküm vb. sektörlerde
en çok kullanılan manyetik test yöntemi ‘’Portable
electromagnet (Yoke)’’ ‘dir.
60 › AIR WORLD TÜRKİYE / NİSAN-MAYIS-HAZİRAN 2020
TEKNİK MAKALE
Ultrasonik Test (UT): Ultrasonik muayene, yüksek
frekanslı ses dalgalarının malzeme içine gönderilmesi
ve geri yansıması prensibine dayanır. Ses dalgaları
alıcı-verici özelliği olan tek probla ya da verici prob ve
alıcı prob kullanarak malzeme içine gönderilir ve alınır.
Test edilecek parçanın boyutsal ölçüleri bilindiğinden
gönderilen ve alınan ses zayıflamamsın hatasız parça
için önceden hesaplanır fakat parça içinde herhangi bir
hata(süreksizlik) olması durumunda ses zayıflaması daha
fazla olur ve cihazın ekranında hatanın konumu hata
yankısı olarak belirir.
Ultrasonik test ile her türlü parça, kaynak dikişleri,
döküm ve dövme parçalar test edilebilmektedir.
Endüstride, Petro kimya, enerji, denizcilik, havacılık,
otomotiv gibi endüstriyel ortamlarda metal et kalınlığını
veya kaynak kalitesini izlemek için kullanılır.
Ultrasonik testi yapacak olan personelin EN
9712 standardına göre Level II sertifikalı olması
gerekmektedir.
Radyografik Test (RT): Bu yöntem X-ışınları ya da
Gama ışınları kullanılarak malzeme görüntüsünün bir
film üzerine yansıtılarak oluşturulmasına dayanır. Test
edilen parçanın içine nüfuz eden ışınlar, kalın ve ince
kısımlarda farklı absorbe edildiği için parçanın arka
tarafına konulan filmin üzerindeki görüntüdeki renkler
kalınlığa göre farklılık gösterir. Eğer parça içinde bir
boşluk (Gözenek) var ise görüntü daha koyu, eğer ana
malzemenin yoğunluğundan daha yoğun (Tungsten
kalıntısı vb.) bir süreksizlik var ise görüntü daha açık
renkli çıkar.
Metalik veya metalik olmayan bütün malzemelerde
beklenen hacimsel ve yüzey hatalarının tespiti için
kullanılabilir.
Radyografik testi yapacak olan personelin EN
9712 standardına göre Level II sertifikalı olması
gerekmektedir.
Endüstride Gama ışınları elde etmek için İridyum
192, Selenyum 75 ve Kobalt 60 gibi yapay çekirdekler
kullanırken, X–ray ışını elde etmek için X-ray tüpleri
kullanılmaktadır.
KAYNAKLI İMALATTA KALİTE YÖNETİM SİSTEMİ
Kaynak, üretimde anahtar rol oynayan bir üretim
yöntemidir. Basitten karmaşığa tüm ürünlerde bir anlama
sahiptir. Örneğin; merdivenler, binalar, vinçler, köprüler,
basınçlı kaplar, tasıma ve kaldırma ekipmanları gibi. EN
ISO 9000’e göre özel prosestir,
Hataların ortaya çıkmaması için önlemler alınmalıdır:
Kalite Güvencesi
• Yetişmiş ve belgeli üretim personeli istihdamı
• Kalitesi güvence altına alınmış malzeme kullanımı
• Onaylı talimatlarla çalışılması
• Yetişmiş ve belgeli denetim personeli istihdamı
• Önleyici faaliyetler ve sürekli iyileştirme
• Düzeltici faaliyetler
Kaynak işlemi hatalara açık bir uygulamadır.
Kaynaklı bileştirmelerde yapılan hataların birleştirilmiş
olan malzeme tahrip edilmeden ortaya çıkarılması
olasılığı düşüktür. Bu nedenle;
• Kaynak işleminin eğitimli ve belgeli personel
tarafından uygulanması gereklidir,
• Kaynak işleminin çok sıkı denetim altında tutularak
uygulanması gereklidir,
• Denetimi (kontrolü) yapacak olan personelin uygun
nitelikte olması ve gerekli yetkilerle donatılması
gereklidir. Bu personelin görev, yetki ve sorumlulukları
EN ISO 14731 standardında tanımlanmıştır:
8
2020 NİSAN-MAYIS-HAZİRAN / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 61
TEKNİK MAKALE
o Kaynak Mühendisleri (IWE)
o Kaynak Muayene Personeli (IWIP)
o Kaynak Spesiyalisti (Teknikerleri ) (IWS)
o Kaynak Teknisyeni
ISO 9001 genel bir kalite yönetimi sistemidir. ISO 9001
kalite yönetimi sistemi kaynaklı imalat yapan işletmeler
için bazı konularda yüzeysel kalmaktadır.
EN ISO 3834, “Kaynaklı İmalat Yapan İşletmeler için
Kalite Yönetimi Sistemi” özel olarak hazırlanmış bir
standarttır.
Kaynaklı İmalatta Kalite Yönetimi Sistemi; EN ISO 3834
EN 729: 1995 Kısım 1-4’ün yerine geçmiştir. 5
kısımdan oluşan standart, atölye ve/veya şantiyede
yapılan kaynaklı imalat için gerekli kalite şartları ile
ilgili yaklaşımları açıklar ve imalatçıların kaynak kalite
sistemlerinin değerlendirilmesi için bir temel oluşturur.
Kaynaklı imalat yapılan işletmelerde kalite gereklerini
tanımlamak amacıyla hazırlanmıştır. EN ISO 3834 serisi,
yalnız basına imalatçının kendi üretim sistemi içinde veya
ISO 9001 ile birleştirilerek uygulanabilir.
Kullanımı;
• Sözleşme görüşmelerinde: Kaynak kalite beklentilerinin
belirlenmesi
• Üretici için: Kaynak tekniği kalite gereklerinin
oluşturulması ve üretim sürecinde bunlara uyulması
• Şartname hazırlayan kurullar: Kaynak tekniği kalite
beklentilerinin belirlenmesi
• Kalite uygulamalarını denetleyen organizasyonlar,
örneğin; bağımsız muayene merkezleri, müşteriler
veya üretici
EN ISO 3834’ün sağladıkları
• Kaynaklı Üretimin daha fazla kontrol altına
alınabilmesi, güvenilirliğin sağlanması
• Kaynaklı imalatta kalite ve maliyetlerin daha iyi
kontrol altına alınması,
• Tamir maliyetlerinin azalması,
• Bakım Maliyetlerinin azalması,
• Çalışanların sağlık ve güvenlik koşullarının
iyileştirilmesi.
EN ISO 3834 standartlarının tanımları ve kabul
kriterleri aşağıdaki tabloda kısaca tanımlanmıştır.
EN ISO 3834-1
Metalik Malzemelerin Ergime
Kaynağı için Kalite Gerekleri
EN ISO 3834-2
Metalik Malzemelerin Ergime
Kaynağı için Kalite Gerekleri
EN ISO 3834-3
Metalik Malzemelerin Ergime
Kaynağı için Kalite Gerekleri
EN ISO 3834-4
Metalik Malzemelerin Ergime
Kaynağı için Kalite Gerekleri
EN ISO 3834-5
Metalik Malzemelerin Ergime
Kaynağı için Kalite Gerekleri
Kalite gerekliliklerinde
uygun seviyenin seçilmesi
için kriterler
Kapsamlı kalite gerekleri
Standart kalite gerekleri
Temel kalite gerekleri
Uygulanabilir dokümanlar
Tablo 1: Kalite gereklerinin sınıflandırılması
İşletmelerde sistemin uygulanmasında aşağıdaki
hususlara mutlaka yer verilmesi beklenir.
• Sözleşmenin Gözden Geçirilmesi: İmalatçı,
sözleşmedeki kaynakla ilgili bütün gereklilikleri yerine
getirebileceğini teyit etmeli ve ilgili kalite faaliyetleri
ile ilgili ayrıntılı bir planlama yapabilmelidir. Bu
aşamada işletmede görev yapan sorumlu kaynak
gözetim personelinin (kaynak koordinatörü) mutlaka
yer alması ve isin yapılabilirliği konusunda onay
vermelidir.
• Tasarımın Gözden Geçirilmesi: İmalat hattına
verilmeden önce kaynak tekniği uygulamaları ile
ilgili tüm tasarım detayları, kaynak gözetim personeli
tarafından detaylı bir biçimde incelenmelidir.
• Kaynak Personeli: Tüm kaynakçı ve kaynak
operatörleri EN 9606-1 veya EN 14732 standartlarının
uygun kısımlarına göre test edilmiş ve
sertifikalandırılmış olmalıdır.
• Muayene ve Test Personeli: İmalatçı kaynak
uygulamaları ile ilgili gerekli planlama ve hazırlıkları
yapacak, uygulamada denetim görevini yerine
getirecek nitelik ve nicelikte personele sahip olmalıdır.
Tahribatsız muayene yaptırılacak personel EN 9712
standardına göre uygun belgeye sahip olmalıdır.
• İmalat ve Test Ekipmanları: İmalatçı gerekli ve yeterli
sayıda ekipmana (kaynak akımı üreteci, tasımakaldırma
ekipmanlar, takım-aparat-fikstür vb.) sahip
olmalıdır. Kullanılan ekipman düzenli aralıklarla
(periyodik) kontrollere tabi tutulmalı ve bu kontroller
kayıt altına alınmadır.
• Faaliyetlerin Tanımı: İmalatçı, donanımını bir listesini
yapmalı ve bunları izlemelidir. Gerekli donanımın
kalibrasyonunu/doğrulamasını periyodik olarak
yapmalı be bu işlemi kayıt altına almalıdır.
o En büyük vinç kapasitesi,
o Atölyenin ekipman alma kapasitesi,
o Yarı otomatik veya otomatik kaynak ekipmanları
kapasitesi,
o Isıl işlem için fırın ebatları ve maksimum sıcaklık
değerleri,
o Bükme, kesme ve doğrultma ekipmanları kapasitesi,
• Bakım: Bakım planları, kritik donanım için
yapılmalı ve buna bağlı olarak periyodik bakımlar
gerçekleştirilmelidir. Yapılan her türlü bakım işlemi kayıt
altına alınmalıdır. Bu planlar, kaynak konstrüksiyon
kalitesini doğrudan etkileyecek cihazlarla sınırlı kalabilir.
Bakım işlemi aşağıdaki uygulamaları kapsayabilir:
o Isıyla kesme makinalarının, otomatik kaynak
aparatlarının ve benzeri makinaların kılavuzlarının durumu,
o Kaynak makinalarının kullanımı için gerekli olan
ampermetre, voltmetre, debi ölçer gibi cihazların durumu,
o Kabloların, hortumların ve bağlantıların durumu,
o Yarı ve/veya tam otomatik kaynak ekipmanlarının
kontrol sistemlerinin durumu,
o Termokupulların ve diğer sıcaklık ölçme
cihazlarının durumu,
o Tel besleme ünitelerinin durumu.
62 › AIR WORLD TÜRKİYE / NİSAN-MAYIS-HAZİRAN 2020
TEKNİK MAKALE
• Kaynak Faaliyetleri: Kaynaklı imalatın
başlamasından önce aşağıdaki aşamaları geçilmiş ve
dokümante edilmiş olması gereklidir:
o İmalat Planı; Kaynaklı imalat için ayrıntılı
bir imalat planı hazırlanmalıdır ve bu plan şunları
içermelidir:
▪ Konstrüksiyonun imalat sırası,
▪ Konstrüksiyonun imal edilmesi için gerekli ön
imalatların tamamlanması,
▪ Uygun kaynak yöntemi ve ilgili proseslerin
referanslarını,
▪ Mümkünse kaynak pasolarının sırasını,
▪ Ön imalatlar için talimatları,
▪ Yapılacak muayene ve testleri (tarafsız kontrol
kurulusu faaliyetleri dahil),
▪ Numuneler ve/veya parçalar yardımıyla
tanımlamaları
o Kaynak Talimatı (WPS); İmalatçı EN ISO
15607 standardının uygun kısmına göre kaynak
yöntem spesifikasyonlarını hazırlamalı ve imalatta
uygulandığından emin olmalıdır.
o Yöntem Onayları (WPAR); Uygulanacak kaynak
yöntemleri, imalattan önce, EN ISO 15614-1 standardının
uygun kısmına göre onaylanmış olmalıdır.
o İş talimatları; İmalatçı, talimat amacıyla doğrudan
WPS’leri kullanabileceği gibi, WPS’ye atıfta bulunarak da
is talimatları da hazırlayabilir.
o Dokümantasyon; İmalatçı, ilgili kalite
dokümanlarının (örn. WPS, WPAR, kaynakçı sertifikaları)
kontrolü için prosedürler hazırlamalı ve uygulamalıdır.
• Kaynak Sarf Malzemeleri: Kaynak sarf
malzemelerinin kontrolünü içeren prosedürler, imalatçı
tarafından hazırlanmalıdır. İmalatçı, sarf malzemelerin
depolama, tasıma ve kullanımı için prosedürler
hazırlamalı ve uygulamalıdır. Prosedürler, imalatçı firma
tavsiyelerine uygun olmalıdır.
• Ana Malzemenin Depolanması ve İzlenebilirlik:
Malzemeler, dış etkenlerden korunacak şekilde
depolanmalıdır. Depolama sırasında, malzemelerin
kalitesi ve boyutları tanımlı olmalıdır, ayrıca malzeme
sertifikasına ulaşılabilecek şekilde izlenebilirlik sağlanmış
olmalıdır (Markalama ve marka aktarımı).
• Kaynak Sonrası Isıl İşlem: İmalatçı, kaynak sonrası
malzeme cinsi ve kalınlığına bağlı olarak uygulanacak ısıl
işlemin belirlenmesinden ve uygulanmasından tamamen
sorumludur. Isıl işlem yöntemi, ana malzeme, kaynak
tipi, konstrüksiyon, vb. ile uyumlu olmalıdır. Kayıtlar
gerekli işlem sırasının takip edildiğini göstermelidir. Özel
ısıl işlem uygulamaları da izlenebilir olmalıdır.
• Kaynakla İlgili Muayene ve Testler: Muayene ve
testlerin yeri ve sıklığı aşağıdakilere bağlıdır:
o Sözleşmeye ve/veya standart,
o Kaynak prosesi,
o Konstrüksiyon tipi,
Muayene ve Testler uygulanma zamanlarına göre
aşağıdaki gibi sınıflandırılabilir:
o Kaynaktan Önce
▪ Kaynakçı sertifikalarının uygunluk ve geçerliliği,
▪ Kaynak talimatı (WPS) uygunluğu,
▪ Ana malzeme uygunluğu,
▪ Sarf malzemelerin uygunluğu,
▪ Kaynak ağzı hazırlığı,
▪ Kaynak için çalışma şartlarının uygunluğu
▪ Vb.
o Kaynak işlemi sırasında
▪ Pasolar arası temizlik,
▪ Altlık için arkadan taslama,
▪ Kaynak sırası,
▪ Vb.
o Kaynaktan sonra
▪ Uygun EN standardına göre gözle kontrol,
▪ Uygun EN standardına göre tahribatsız muayene,
▪ Uygun EN standardına göre tahribatlı muayene,
▪ Kaynaklı yapının ölçü, biçim ve sekil kontrolü,
▪ Kaynak sonrası işlemlerin sonuç ve kayıtları,
taslama, kaynak sonrası ısıl işlem,
▪ Vb.
• Uygunsuzluk ve Düzeltici Faaliyetler: Belirlenen
gerekliliklere uymayan parçaların istem dışı kullanımını
engellemek için ölçümler yapılmalıdır. Tamir, imalatçı
tarafından üstleniliyorsa, uygun yöntem tarifleri (tamir
talimatları) tamirin yapıldığı bütün is istasyonlarında
mevcut olmalıdır.
• Tanımlama ve İzlenebilirlik: Kaynak
operasyonlarının tanım ve izlenebilirliğinden emin
olmak amacıyla dokümante edilmiş sistem aşağıdakileri
içermelidir:
o İmalat planları,
o İş sıralama kartları,
o İmalattaki kaynak yer kayıtları,
o Kaynak markalama, damgalama, etiketleme, vb.
o Özel kaynaklar için izlenebilirlik,
o Kaynakçı ve yöntem onayları,
o Tahribatsız muayene yöntem ve personeli,
o Kaynak sarf malzemeleri, tip, döküm no, numune no,
o Ana malzeme, tip, numune,
o Tamir bölgesi.
• Kalite Kayıtları: Kalite kayıtları, aksi
belirtilmedikçe en az 5 yıl boyunca muhafaza edilmelidir,
kabaca aşağıdakileri içermelidir:
o Sözleşme ve tasarımın gözden geçirme kayıtları,
o Malzeme sertifikaları,
o Sarf malzeme sertifikaları,
o Kaynak talimatları (WPS),
o Kaynak yöntem onayları (WPAR),
o Kaynakçı ve kaynak operatör sertifikaları,
o Tahribatsız muayene personel sertifikaları,
o Isıl işlem ve yöntem test kayıtları,
o Tahribatlı, tahribatsız muayene yöntem ve raporları,
o Ölçü raporları,
o Tamir, uygunsuzluk rapor ve kayıtları.
2020 NİSAN-MAYIS-HAZİRAN / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 63
HABER AIR WORLD KISA HABERLER
Dalgakıran Kompresör'ün
gözbebeğinde üretim başladı
Dalgakıran Kompresör, Kocaeli
Dilovası’ndaki 50.000 m2’lik kapalı alana
sahip yeni fabrikasında seri üretime başladı
Dalgakıran Kompresör
Avrupa’nın en büyük
kompresör fabrikalarından
birisini Kocaeli
Dilovası’nda her ünitesiyle bitirmek
üzere. Bir yandan fabrika’da inşaat
çalışmaları ve çevre düzenlemeleri
yoğun bir şekilde devam ederken
diğer yandan da tam kapasite üretime
yeni fabrikada start verdi. İdari binanında
yıl sonuna kadar tamamlanmasıyla
70.000 m2 lik arsanın içerinde
yapılan 50.000 m2 lik fabrika yatırımı
Türkiye’de alanındaki en büyük,
Avrupa’nın ise ilk 3 tesisinden birisi
olacak. Dalgakıran Kompresör daha
öncede japonya’nın Dünya devi IHI
ile ortaklık kurmuş ve Türkiye’nin ilk
Turbo Kompresör fabrikasınıda Dilovasında
IHI DALGAKIRAN adıyla
hizmete açmıştı.
Haus’dan eğitime katkı
HAUS olarak, Aydın Meslek Eğitimine
Katılım Sağlama (Aydın MEKAS)
Projesi kapsamında meslek lisesi öğrencilerine
burs verdiğimiz ve projede
sosyal sorumluluk kapsamında görev
aldığımız için şirketimize Aydın Valisi
Sayın Yavuz Selim KÖŞGER tarafından
plaket verilmiştir.
Bölgesinde ilk örnek proje
HAUS şirket bünyesinde Millî
Eğitim Bakanlığı ve Aydın Valiliği iş birliğiyle
meslek lisesi projesi için protokol
imzaladı. Böylelikle meslek lisesi öğrencileri
HAUS ile güncel teknolojik imkanlarla
pratik yapma ve uzmanlık kazanma
fırsatı elde edip, gelecekteki meslek
hayatlarına şirketin örgüt kültürüyle
birlikte hazırlanacaklar. Bölgesinde ilk
defa gerçekleştirilen bu proje ile HAUS
örnek bir çalışmaya imza atmıştır.
"Geleceğe nefes" seferliği
kapsamında fidan bağışı
Geçtiğimiz yaz aylarında ülkemizin
birçok bölgesinde ve bölgemiz
civarında bir çok yangın sebebi ile
ülkemizin can damarları olan ormanlarımızı
kaybettik. T.C. Tarım
ve Orman Bakanlığı Orman Genel
Müdürlüğü tarafından düzenlenen
Geleceğe Nefes Projesi kapsamında
HAUS Makina Sanayi Ticaret Anonim
Şirketi olarak biz de ülkemizin
geleceğine nefes olmak adına Aydın
Bölgesine çalışanlarımız adına fidan
bağışında bulunduk. HAUS Santrifüj
Teknolojileri olarak ürettiğimiz ürünler
ile çevreye faydalı olmaktan gurur
duymanın yanı sıra bakanlığımızın
düzenlediği bu projeye katılmanın da
mutluluğunu yaşamaktayız.
64 › AIR WORLD TÜRKİYE / NİSAN-MAYIS-HAZİRAN 2020
TÜRKİYE’DE İLK
Vidalı Hava Kompresörlerinde
5 YIL GARANTİ
Dönemi Başladı!
* Tüm yağ enjekteli vidalı seri kompresörlerimizde standart periyodik
bakımların orijinal yedek parçalarla yetkili servisler yapılması koşuluyla geçerlidir.
dalgakiran.com
Yeni
AR Serisi
Pistonlu ve vidalı kompresörler olmak üzere geniş bir ürün
yelpazesine sahip Eccoair, az yatırımla mümkün olan en yüksek
kalite ve performansı sunarak şirketinizin gelişiminde itici güç oluyor.
Eccoair bir Dalgakıran Grup markasıdır.
www.eccoair.com.tr
AIR WORLD KISA HABERLER
1915 Çanakkale Köprüsü Projesi'nde
Özen Kompresör Tercih Edildi
Mart 2017'de temeli atılan
Çanakkale'nin Lapseki ilçesine
bağlı Şekerkaya mevkisi
ile Gelibolu'nun Sütlüce
mevkisi arasında yapımı süren 1915
Çanakkale Köprüsü inşaatında; toplam
4 adet olmak üzere, her bir ayağında
Özen Kompresör ürünleri kullanılıyor.
Projeye özel olarak hazırlanan
kompresör seti; OSC V serisi frekans
invertörlü vidalı kompresör, kurutucu
ve hava tankından oluşuyor. Ortam
koşullarına ve taşımaya uygun olarak
tasarlanan sette yer alan OSC V serisi
frekans invertörlü vidalı kompresör,
motor devrini işletmenin anlık hava
ihtiyacına göre ayarlayarak enerji
tasarrufu ve düşük maliyetli üretim
yapma imkânı sağlıyor. Set üzerinde
entegre soğutmalı tip hava kurutucusu
basınçlı hava sistemindeki nem ve
partikülleri uzaklaştırıyor. Basınçlı
hava şartlarına özel olarak tasarlanan
hava tankı ile de komple bir çözüm
sağlanmış oluyor.
Verimliliği ve dayanıklılığı ile ön
plana çıkan Özen Kompresör ürünleri
köprü inşaatının kumlama ve boyama
işlemleri için kullanılıyor.
Projeye ilişkin olarak Özen
Kompresör Yönetim Kurulu Başkanı
İbrahim Özen; “Ülkemiz için önemli
olan bu proje bittiğinde Trakya
ile Ege Bölgesi’ni bağlayacak ve
bölgenin entegrasyonuna büyük katkı
sağlayacak. Bu projeye verdiğimiz
katkıdan dolayı gururluyuz. Yerli bir
kompresör üreticisi olarak üzerinde
hassasiyetle durduğumuz konulardan
biri uluslararası rekabette global bir
oyuncu haline gelmek için gerekli tüm
altyapı çalışmalarını yapmak ve bu
yolda kararlılıkla ilerlemek. Yaptığımız
tüm çalışmalar ve aldığımız büyük
projeler bu yolda ilerlediğimizin bir
göstergesi” dedi.
2020 NİSAN-MAYIS-HAZİRAN / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 65
MAKALE
Yağsız Kompresörler
7
Hakkında
Yanlış
Bilinen
Bilgi
Bu makale, Parker Gas Separation and Filtration Division
EMEA Marka İletişimi Takım lideri Dave Sykes tarafından
kaleme alınmış, Parker Türkiye Distribütörü DHE Endüstriyel
Satış Müdürü Burak Yüce tarafından Türkçeleştirilmiştir.
66 › AIR WORLD TÜRKİYE / NİSAN-MAYIS-HAZİRAN 2020
MAKALE
Umarız, bu makale
yeni bir kompresörün
avantajlarını ve
dezavantajlarını
araştırırken
karşılaştığınız
bazı ikilemleri
ortadan kaldırmaya
yardımcı olmak için
hazırlanmıştır.
Piyasada çok miktarda
farklı seçeneğin bulunması
nedeniyle mevcut
kompresörün değişimi
veya yeni endüstriyel kompresör
alımı için doğru kararı verebilmek
can sıkıcı bir iş olabilir.
Maliyetleri düşürmeyi vaat
etmesi, yağsız kompresörleri
ilgi çekici hale getirir. Yağ
enjeksiyonlu kompresörlere
kıyasla avantajları ve
dezavantajları bulunsa da
yağsız kompresörler hakkında
endüstride birçok yanlış bilgi
bulunur.
Bu makale, yanlış kanıları
ortadan kaldırmayı ve bir sonraki
kompresörünüzü seçerken
düşünmeniz gereken bazı önemli
kurallar hakkında fikir vermeyi
amaçlıyoruz.
1
Yanlış Bilgi: Hava kompresörü
yağ kirliliğinin
tek sebebidir
Genellikle yağsız
kompresörler sıkıştırma
odacığında yağ kullanmadığı için,
çıkan basınçlı havanın tamamen
yağsız olduğu düşünülür. Basınçlı
hava sistemlerindeki kirlilik dört
farklı kaynaktan geldiği için bu
düşünce yanlıştır. Kompresörün
emdiği hava, ortam havasında
bulunan yağ buharı nedeniyle
zaten kirlidir ve yağsız kompresör
bunu gideremez.
2Yanlış Bilgi: Yağsız kompresörler
kirletici madde
içermeyen hava sağlar
Yağsız kompresörler,
basınçlı havadan giderilmesi
gereken yağ miktarını azaltmasına
rağmen, genellikle havanın içinde
bulunan diğer kirletici maddeleri
azaltma özelliğine sahip değildir.
Genellikle, partiküllerin ve
mikroorganizmaların yanı sıra
su ve yağ (farklı aşamalarda)
basınçlı havayı kirletir. Proseslerin
bu kirletici maddelerden
etkilenmediğinden emin olmak
için, bu maddeleri kabul edilebilir
bir düzeye azaltmak veya ortadan
kaldırmak önemlidir.
3
Yanlış Bilgi: Yağsız
kompresörler şartlandırma
ekipmanına ihtiyaç duymaz
Yağsız kompresör
kurulurken, yaygın olarak
yapılan uygulamalardan biri
akış yönündeki filtrelemelerin
tamamını veya bir kısmını
çıkarmaktır. Basınçlı hava
sistemindeki arıtma ekipmanları
çoğunlukla çift filtre kurulumu
içerir. Bu filtrelerden birinin
partikül filtresi diğerinin ise
yağ temizleme filtresi olduğu
düşünülür. Aslında bu iki
filtre yağ/su/partikül tutucu
filtrelerdir ve sistemdeki arıtma
ekipmanlarının en önemli
parçalarıdır.
Her iki filtre de aynı kirlilik
giderme fonksiyonunu üstlenir.
Ancak bu işlemi farklı filtreleme
düzeylerinde yaparlar. İlk filtre,
genel amaçlı ve yüksek verimli
ikinci filtreyi yoğun kirlilikten
koruyan bir filtredir. Bu çift filtre
kurulumu, daha düşük işletme
maliyetleri ve tekli yüksek verimli
filtreye kıyasla daha az bakım gibi
ek avantajları sayesinde kesintisiz
basınçlı hava teminini sağlar.
Basınçlı hava kurutucuları
sıvı veya aerosol biçimindeki
suyu ayrıştırmak için değil,
sadece su buharını gidermek için
tasarlanmıştır. Ayrıca verimli
bir şekilde çalışması ve istenilen
çiğ noktasına ulaşması için yağ/
su/partikül tutucu filtrelerin
kullanılması gerekir.
4Yanlış Bilgi: Yağsız kompresörler
yağ kullanmaz
Tasarımları gereği,
yağsız kompresörler basınç
odacığında yağ kullanmaz. Bu
sayede yağ sıkıştırılan havaya
temas etmez. Ancak, hareketli
parçaların yağlanması ve
8
2020 NİSAN-MAYIS-HAZİRAN / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 67
MAKALE
makinenin soğutulması için genellikle yağ kullanılır.
Yağsız kompresörlerde genel olarak dişli
kutusunu yağlamak için kullanılan yağın, basınçlı
havaya girmesini engellemek için ayrıntılı ve
karmaşık sızdırmazlık sistemleri kullanılır. Ancak
sızdırmazlık mekanizmasında sorun olduğu
durumlarda, yağın basınçlı hava sistemine girme
ihtimali ortaya çıkar. Karter havalandırmasından
çıkan yağ buharı da kompresör hava emişinden
sisteme gidebilir.
5Yanlış Bilgi: Yağsız kompresörler ISO8573-
1:2010 Sınıf 0 spesifikasyonuna uygun
basınçlı hava sağlar
ISO8573-1, Basınçlı Hava Saflığı için
Uluslararası Standart'tır ve hava kalitesi için farklı
sınıflandırmalar sunar. Sınıf 0, bu sınıflandırmaların
en sıkı koşullarına sahip olanıdır ve birçok
kompresör üreticisi yağsız kompresörlerin Sınıf 0'a
uygun olduğunu iddia eder.
Bazı kompresör üreticileri yağsız
kompresörlerden sağlanan havanın Sınıf 0
standartlarına uygun olduğunu iddia eder. Sınıf
0, sıfır kirlilik anlamına gelmez. Kompresör temiz
oda koşullarında test edilirse kompresörün çıkış
noktasında kirlilik en düşük seviyede olur. Aynı
kompresör endüstriyel bir ortama kurulduğunda,
kirlilik kompresörün hava giriş noktasından
çekilen havaya bağlı olur. Dolayısıyla Sınıf 0 iddiası
geçerliliğini yitirir.
Kompresörün çıkışından Sınıf 0 kalitesinde hava
sağlansa bile son kullanım noktasında havanın hala
Sınıf 0 kalitesinde olacağının garantisi yoktur. Çünkü
hava tankından ve dağıtım borularından gelecek
olan kirlilik basınçlı havayı da kirletecektir.
Yanlış bir kanı olarak Sınıf 0 standartlarının
yalnızca yağ ile ilgili olduğu düşünülür. Ancak
ISO8573-1 standartlarının Partikül, Su ve Yağ için
sınıflandırmaları da bulunur. Sınıf 0 iddiasında
bulunurken, Sınıf 0 ile hangi kirletici maddelerin
kastedildiği spesifikasyonlarda belirtilmelidir.
6Yanlış Bilgi: Yağsız kompresörler toplam
sahip olma maliyetini de düşürür
Filtre ihtiyacı ortadan kalkacağı ve bu
sayede daha düşük basınç kayıpları ile
işletme maliyetleri düşürüleceği için, genellikle
yağsız kompresör kullanmanın toplam sahip olma
maliyetini düşürdüğü belirtilir.
Ne tür bir kompresör kurulursa kurulsun
aynı düzeyde arıtma ekipmanı gereklidir. Arıtma
ekipmanları, kompresörün hava giriş noktasından
giren kirletici maddelere, kompresör tarafından
eklenen kirletici maddelere ve boru hatlarından gelen
pas ve çapak gibi diğer kirliliklere göre seçilmelidir.
Genellikle yağsız kompresörün satın alma fiyatı
ona eşdeğer yağlı bir kompresör fiyatından oldukça
yüksektir. Vida grubunun bakımı ise genellikle
eşdeğer yağlı kompresörün bakımından daha
pahalıdır. Bazı modellerde yalnızca birkaç yıldan
sonra vida grubunun tamamen değişimi gerekir. Bu
nedenle, aslında toplam sahip olma maliyeti önemli
ölçüde artar.
7Yanlış Bilgi: Yağsız kompresörler yağlı makinelere
kıyasla daha çevre dostudur
Sıvı yağ bulunmamasına rağmen, su
buharı yine de kompresör tarafından emilir.
Yani yağsız kompresörler bile havadaki yağ
buharından ötürü yağlı kondensat üretebilir.
Giriş noktasından çekilen yağ buharı yoğuşarak
likitleşebilir ve bu yağ, kompresördeki yoğunlaşmış
suyla karışabilir. Kompresörden çıkan atık kondens
içerisindeki yağ miktarını belirlemek ve atık su
içerisindeki yağ kontaminasyonunu yerel yasal
koşullarla belirlenmiş seviyelere indirgemek,
kompresör kullanıcılarının sorumluluğundadır.
Atık sınırlamalarına ve atmosferik havadaki yağ
buharı hacmine bağlı olarak, yağsız kompresör
kurulumlarında da kondens hattına bağlı yağ/su
seperatörü kullanmak gerekebilir.
68 › AIR WORLD TÜRKİYE / NİSAN-MAYIS-HAZİRAN 2020
MAKALE
Sahada Azot
Üretimi ile
Lazer Kesme
Maliyetlerini
Azaltın
Lazer uygulamaları
için sahada azot
üretimi; azaltılmış
maliyetler, daha
istikrarlı tedarik,
kesintisiz üretim
ve geliştirilmiş
güvenlik de dahil
olmak üzere pek
çok fayda sağlar.
Bu yazı Parker Hannifin Nitrojen Ürün Yöneticisi ve Gaz
Üretimi Teknolojisi Blog Ekip Üyesi David Connaughton
ile Gaz Üretimi Teknolojisi Blog Ekip Üyesi Judy Silva
tarafından kaleme alınmış, Parker Türkiye Uygulama
Mühendisi Ege Atillâ tarafından Türkçeleştirilmiştir.
70 › AIR WORLD TÜRKİYE / NİSAN-MAYIS-HAZİRAN 2020
MAKALE
Bir lazer nasıl çalışır?
Lazer, uyarılmış bir
kaynaktan yayılan foton
emisyonuyla, elektromanyetik
spektrumun
kızılötesi, görünür ışık veya
morötesi aralıklarında monokromatik
güçlü bir ışın üreten bir cihazdır.
Lazerler yüksek teknoloji
gerektiren bilgisayar çiplerinden
kalın sacların dilimlenmesine
kadar birçok endüstriyel üretim
uygulamaları için kullanılır.
Bugünün global üretim
ortamının tedarikçilerden;
kısaltılmış teslim süreleri, en
yüksek hassasiyet, sıfır iade,
enerji verimliliği, minimum risk
ile maksimum çalışma süresi
ve en düşük maliyet de dahil
olmak üzere çok sayıda talebi
vardır. Lazer uygulamaları
da buna istisna değildir;
teknoloji geliştikçe daha güçlü,
hızlı ve verimli makineler
üretilir ve geliştirilirken, mali
sürdürülebilirliği sağlamak için
maliyetlerin kontrol altında
tutulması da artan bir zorluktur.
Lazer uygulamalar nasıl
azot kullanır?
Bir yardımcı gaz olarak
Oksidasyon, oksijen bulunan bir
ortamda sıcaklık uygulanması
ile ortaya çıkar; oksidasyon,
kesilen kenarda karbon tabakası
oluşmasından kaynaklanan renk
bozulmasına sebep olabilir. Bu
bitmiş ürünün görünümünü
olumsuz etkileyebilir veya
oksitlenmiş yüzeye uygulanan
kaplama ya da boyanın
yapışmamasına neden olabilir.
İnert özellikleri nedeniyle
azot, lazerin oksijensiz bir
ortamda çalışmasına, böylece
oksidasyonun önlenmesine
imkan sağlar. İlave olarak,
azot gazının basıncı, erimiş
malzemeyi uzağa üfleyerek temiz
bir kesim işlemine imkan verir.
Kaliteli bir kesim elde etmek
için paslanmaz çelik %99,95
veya daha saf azota ihtiyaç
duyarken, alüminyum ve çelikte
hızlı bir kesim için %98 saflık
seviyelerinden faydalanılabilir.
Işın yolunu temizlemek için
Birçok endüstriyel lazer
kesim sistemlerinde, özellikle
CO2 lazerlerde, ışın bir
bölümde üretilmiştir ve başka
bir bölümdeki kullanım
noktasına yönlendirilmelidir.
Lazer ışını genel olarak kılavuz
yollar (guide-ways) içinde yer
almaktadır. Kılavuz yollar,
lazeri hedef alana odaklamak ve
yansıtmak için, lensler ve aynalar
içeren teleskopik boru ve esnek
körüklerden meydana gelir.
Işının bozulmasını önlemek
ve güç ve yoğunluğunu
korumak için, ışın yolunun
nemden, CO2den, kirli
parçacıklardan ve sapmaya
veya güç kaybına neden olacak
diğer kirleticilerden temizlenmiş
olması gerekmektedir. Lensler
ve su soğutmalı aynalar
da aynı zamanda kirden,
hidrokarbonların yoğuşmasından
ve su buharından uzak
tutulmalıdır, aksi takdirde
yanmaya ve bu pahalı parçaların
çizilmesine neden olur.
Azot, ışın kılavuz yolunun
kuru, temiz, yağsız ve çok
az kirleticiye sahip olarak
kullanılması için ideal bir ortam
sağlar.
Yardımcı ve/veya temizleme
gazı olarak kullanılan nitrojen
gibi sarf malzemeleri, lazer
teknolojiye sahip kesme
cihazlarının maliyet ve
duraklama süreleri için
önemli etkenlerdir. Aslında,
geleneksel sıvı ve silindir
besleme yöntemlerinde azot,
toplam lazer işletme giderlerinin
%60'ının üzerinde olarak dikkate
alınabilir.
8
2020 NİSAN-MAYIS-HAZİRAN / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 71
MAKALE
Düşük maliyet - Sahada azot üreten tesisler
geliştirilmiş işletme verimliliğinin yanı sıra, gaz
maliyetlerinde önemli bir azalma gerçekleştirebilir.
Azot kaynakları
• Azot çeşitli şekillerde satın alınabilir: yüksek
basınçlı silindirler, sıvı tankları veya dökme depolama
kapları.
• Azot ayrıca, kurum içi bir azot jeneratörü
ile standart basınçlı hava kullanılarak sahada da
üretilebilir. Kurum içi jeneratör, havanın içindeki azot
ve oksijeni ayırır ve genellikle azot sağlanması için en
verimli ve ekonomik yöntemdir.
Dış kaynaklardan azot sağlamanın
dezavantajları
• Azot için dış tedarikçilere dayanmak, kontrol
edilemeyen fiyat artışları, sözleşme görüşmeleri,
tank kira ücretleri, OSHA isterlerine bağlılık, tehlikeli
madde ücretleri, teslimat ek ücretleri, yerel ve eyalet
vergileri gibi çeşitli zorluklar yaratabilir. Zamanlama
çatışmaları, teslimat gecikmeleri ve uzun tedarik
süreçleri gibi problemler, işlemleri yavaşlatabilir.
• Bu, ekstra idari işler ve yüksek işletme masrafları
anlamına gelmektedir. Teslimat yaklaşımı da, yalın
üretim teknikleri ve gittikçe yaygınlaşan daha az ve
daha verimli tedarik zincirleri oluşturma eğilimi ile
uyumlu değildir.
• Yüksek basınçlı silindirler taşınırken ve
depolanırken gerekli önlemler alınmalıdır. Silindir
düşerse ve bir vana kırılırsa, silindirin potansiyel bir
roket haline gelmesinden dolayı tehlikeli bir durum
oluşabilir.
Sahada azot üretmenin faydaları
• Düşük maliyet - Sahada azot üreten tesisler
geliştirilmiş işletme verimliliğin yanı sıra, gaz
maliyetlerinde önemli bir azalma gerçekleştirebilir.
İlave olarak bir azot jeneratörü kamyon taşımacılığıyla
ilişkili giderleri ve CO2 emisyonlarını ortadan kaldırır.
• Sürekli besleme - Tipik bir saha sistemi bir
operatöre ihtiyaç duymadan süreklilik esasına
göre çalışır. Tankların değişimi için üretim zamanı
harcanmaz.
• Daha az atık - Saha sistemi uygulama için gerekli
olan basınçta ve debide azot üretir, böylece gaz boşa
gitmez.
• Gelişmiş tesis güvenliği - Bir azot jeneratörü
ile yüksek basınçlı silindirlerin yükleme-boşaltma
tehlikesi ortadan kaldırır.
• Daha fazla tedarik güvenliği - Teslimattaki
gecikmeleri, uzun vadeli sözleşmeleri ve kontrol
edilemeyen fiyat artışlarını eleyerek dış tedarikçilere
bağımlılığı ortadan kaldırır
• Kolay kurulum - Azot jeneratörleri ayaklıdır
ve gerekli azot miktarına bağlı olarak bir kabin veya
kızak üzerine monte edilmiştir. Kurulum kolaydır.
Sadece azot jeneratörü girişine standart bir sıkıştırılmış
hava hattı bağlayın ve azot hattına çıkış bağlayın.
72 › AIR WORLD TÜRKİYE / NİSAN-MAYIS-HAZİRAN 2020
Yetkili distribütör
Enkosan Kompresör yeni yerinde
Atlas Copco ile daha güçlü!
Yağ Enjeksiyonlu
Vidalı Kompresörler
Yağ Enjeksiyonlu
Pistonlu Kompresörler
Hava Kurutucular
Membran Kurutucular
.
Nitrojen ve Oksijen
Jeneratörleri
MAKALE
Kompresör Atık Isı
Geri Kazanımı Sistemi
Altuğ KARATAŞ
Makine Mühendisi MBA
VAT ENERJİ HİZMETLERİ A.Ş.
Basınçlı hava sistemleri enerji tüketimi çok yoğun
sistemler oldukları için verimlilik çok önemlidir. En uygun
koşullarda bile, kompresörlere verilen enerjinin oldukça
büyük bir bölümü ziyan edilir. Bu atık enerjiyi faydalı
enerjiye dönüştürmenin yolları aranmalı ve basınçlı hava
sistemi olabilecek en verimli şekilde tasarlanmalıdır.
74 › AIR WORLD TÜRKİYE / NİSAN-MAYIS-HAZİRAN 2020
MAKALE
Hava sıkıştırıldığında ısı oluşur. Isı enerjisi
sıkıştırılmış hacim içerisinde kalmakta ve
basınçlı hava boru hattına gönderilmeden önce
bu ısının fazlası uzaklaştırılmaktadır. Aşağıda
(Resim 1) ısı dağılımının şeması gösterilmektedir.
Kompresör Atık Isısı Sistemi Nasıl Çalışır?
Kompresörde basınçlı hava üretiminden dolayı ısınan
sıcak hava kullanılmadan dışarı atılır, atılan bu enerji,
kompresöre verilen toplam enerjinin %70’i kadardır. Bu
yüzden atık ısı geri kazanım sistemi uygulaması yapılarak
atılan bu enerji geri kazanılabilir. Atık ısıyı geri kazanmak
için kullanılan atık ısı geri kazanım kiti ile elde edilen ısı
enerjisi eşanjörler vasıtasıyla kullanımın olduğu bölüme
gönderilmek üzere dağıtılır. Elde edilen bu ısı enerjisi,
kompresör dairesine en yakın alan için ortam ısıtmasında
ve/veya tesisin ihtiyacı olan sıcak suyun üretilmesinde
kullanılabilir.
Örnek tesiste uygulanacak atık ısı geri kazanım
sisteminde, yağ ve hava yerine su kullanılacaktır.
Kompresör atık ısısı sisteminin akış şeması aşağıda
gösterilmiştir;
Resim 1: Bir Kompresörde Yaklaşık Isı Dağılımı Şeması
1 Elektrik Motorundan Şafta Verilen Güç %100
2 Radyasyon Kayıpları %4
3 Alçak Basınç Kademesinden Isı Geri Kazanımı %4
4 Ara Soğutucudan Isı Geri Kazanımı %43
5 Yüksek Basınç Kademesinden Isı Geri Kazanımı %4
6 Son Soğutucudan Isı Geri Kazanımı %43
7 Teorik Olarak Geri Kazanılabilen Isı %94
8 Basınçlı Havada Kalan Isı %6
Bir Tesiste Yapılan Kompresör Atık Isısı Geri
Kazanımı Sistemi Projesi
Basınçlı hava elde etmek için kompresörlerde harcanan
elektrik enerjisinin %90 veya fazlasını ısı enerjisi olarak
geri kazanmak ve işletmenin herhangi bir noktasındaki ısı
ihtiyacını gidermek mümkündür. Böylece hem atık ısıdan
faydalanılmış olacak hem de işletmenin enerji maliyeti ve
çevreye olan etkisi azalacaktır.
Resim 3 : Kompresör Atık Isısı Sistemi Akış Şeması
Tasarruf Hesabı
Aşağıdaki şemada gösterilen kompresörlerin, atık
ısıdan elde edilen enerji tasarrufu hesaplanmıştır.
Resim 4: Örnek Kompresör Dairesi
Resim 2: Kompresör Atık Isı Geri Kazanımı Sistemi
Örnek kompresör dairesinde 55 kW, 90 kW ve 132
kW olmak üzere 3 adet kompresör bulunmaktadır.
Kompresörler tam yükte ve yıllık 8400 saat çalışmaktadır.
Hesaplamalar sonucu örnek kompresör dairesine ait
toplam yıllık ısıl kapasite 1.400.675 kcal/yıl, doğalgaz
tasarrufu 188.664 Sm³/yıl ve parasal tasarrufu ise 301.863
TL/yıl’dır.
8
2020 NİSAN-MAYIS-HAZİRAN / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 75
MAKALE
55 kW Kompresör Isı Geri Kazanım Kiti
Isıl Kapasite : 33.100 kcal/saat
Su Giriş Sıcaklığı : 20 °C
Su Çıkış Sıcaklığı : 50 °C
Su Debisi : 1.103 kg/saat
Doğalgaz Tasarrufu : 4,46 Sm³/saat
Doğalgaz Birim Fiyatı : 1,60 TL/Sm³
Tesis Çalışma Saatleri : 24x350 saat/yıl
Yıllık Doğalgaz Tasarrufu : 37.464 Sm³/yıl
Yıllık Parasal Tasarruf : 59.943 TL/yıl
90 kW Kompresör Isı Geri Kazanım Kiti
Isıl Kapasite : 54.180 kcal/saat
Su Giriş Sıcaklığı : 20 °C
Su Çıkış Sıcaklığı : 50 °C
Su Debisi : 1.806 kg/saat
Doğalgaz Tasarrufu : 7,3 Sm³/saat
Doğalgaz Birim Fiyatı : 1,60 TL/Sm³
Tesis Çalışma Saatleri : 24x350 saat/yıl
Yıllık Doğalgaz Tasarrufu : 61.320 Sm³/yıl
Yıllık Parasal Tasarruf : 98.112 TL/yıl
132 kW Kompresör Isı Geri Kazanım Kiti
Isıl Kapasite : 79.467 kcal/saat
Su Giriş Sıcaklığı : 20 °C
Su Çıkış Sıcaklığı : 50 °C
Su Debisi : 2.649 kg/saat
Doğalgaz Tasarrufu : 10,7 Sm³/saat
Doğalgaz Birim Fiyatı : 1,60 TL/Sm³
Tesis Çalışma Saatleri : 24x350 saat/yıl
Yıllık Doğalgaz Tasarrufu : 89.880 Sm³/yıl
Yıllık Parasal Tasarruf : 143.808 TL/yıl
Kompresör dairesi için atık ısı geri kazanımı kiti, toplam tasarruf
ve geri ödeme süresi hesaplanmıştır;
Atık Isı Geri Kazanımı Kiti : 250.120 TL
Kompresörlerin Toplam Tasarrufu : 301.863 TL
Geri Ödeme Süresi : 10 Ay
Sonuç
Kompresörlerin egzoz gazlarından ısı geri kazanımı
ile elde edilecek enerji ile tesis içindeki herhangi bir alanın
ısıtmasını gerçekleştirmek ya da proseslerde kullanılan
sıcak suyun elde edilmesini sağlamak mümkündür. Bu
proje sayesinde hem atık ısıdan faydalanılmış olacak hem
de işletmenin enerji maliyeti düşürülerek, çevreye yayılan
CO2 emisyonu azaltılacaktır.
Basınçlı havanın en pahalı enerji olduğu gerçeği göz
önünde bulundurularak yapılacak müdahalelerle hem
sistemin güvenli çalışması sağlanacak hem de enerji
tasarrufu elde edilebilecektir.
76 › AIR WORLD TÜRKİYE / NİSAN-MAYIS-HAZİRAN 2020
ÖZEL RÖPORTAJ
"Basınçlı Hava
Çözümleri Uzmanı"
Daha minimalist ve
modern hatlara
sahip olan yeni
logomuz, Özen
Kompresör’ün
gelişimine ve
iç pazar kadar
global pazarda da
devam eden büyüme
başarısına işaret
ediyor.
İbrahim Özen
Özen Kompresör Yönetim Kurulu Başkanı
78 › AIR WORLD TÜRKİYE / NİSAN-MAYIS-HAZİRAN 2020
ÖZEL RÖPORTAJ
Türkiye’de kompresör
sektöründe standartların
olmaması rekabette sorun
yaratıyor diyen Özen
Kompresör Yönetim kurulu Başkanı
İbrahm Özen, "Küresel rekabette yerli
firmaların söz sahibi olabilmesi için
sektörde standartların sağlanmasının
çok önemli olduğuna inanıyorum"
dedi.
n Yeni logo lansmanı yaptınız.
neden ihtiyaç duydunuz?
Zaman içinde hem teknolojinin
hem de tasarım standartlarının
değişmesiyle beraber markaların
kullandıkları logolar da değişime
ihtiyaç duyuyor. Kullanılan yazı
fontlarından renklere ve şekillere
kadar birçok unsur günün
standartlarına uyum sağlamıyor
ve değişim yapmak bir zorunluluk
haline geliyor. Ayrıca firmamızın
Amerika pazarına açılmasının
beraberinde getirdiği değişim de logo
değişimini tetikledi diyebiliriz. 20
seneyi aşkın süredir kullandığımız
logomuzu ve kurumsal kimliğimizi
günümüzün gereksinimlerine göre
yeniledik.
Daha minimalist ve modern
hatlara sahip olan yeni logomuz,
Özen Kompresör’ün gelişimine ve
iç pazar kadar global pazarda da
devam eden büyüme başarısına işaret
ediyor. Tüm ürün tasarımları ve
renklerini de yeniledik. Bu yenilenme
sürecinde sloganımızı da “Basınçlı
Hava Çözümleri Uzmanı“ olarak
değiştirdik.
n Türkiye’de henüz kompresör
sektöründe denetim ve standartlar
oturmamışken firma olarak, ASME
standartlarında ve zor bir pazarda
oyuncu olmak gibi bir risk aldınız.
ABD için üretilen ürünlerde yapılan
değişimleri ise Türkiye’deki üretime
yansıtmak için logodan tüm tasarıma
varana kadar bir değişime gittiniz.
Belirttiğiniz gibi Türkiye’de
kompresör sektöründe standartların
olmaması rekabette sorun yaratıyor.
Küresel rekabette yerli firmaların
söz sahibi olabilmesi için sektörde
standartların sağlanmasının çok
önemli olduğuna inanıyorum. Sonik
nozul debimetre konusundaki
çalışmalarımız bunun en önemli
"Son yılların en çok konuşulan konuları
sürdürülebilirlik ve verimlilik. Biz de bu paralelde
ürünlerimizde gerekli gelişmeleri yapıyoruz"
kilometre taşlarından biri. Türkiye’de
sonik nozul debimetre ile debi ölçen
ilk firmayız.
Debi ölçümünde standartların
oturtulması için MİB bünyesinde
bulunan Basınçlı Hava Kompresörü,
Kurutucular ve Ekipmanları Komitesi
çalışmalarını sürdürüyor. Sektörün
öncüsü olan firmalar sonik nozul
ile debi ölçme yöntemini bir bir
bünyelerine kazandırıyorlar.
Bunun yanı sıra TSE ile yapılan
görüşmeler ile sonik nozul ile
debi ölçüm sisteminin bağımsız
bir kuruluş tarafından yapılması
önerisi kurum tarafından kabul
gördü. TSE’nin bu ölçüm sistemini
bünyesinde bulundurması sektördeki
standardizasyonu sağlayacak.
Standartları belirlenmiş üretim ile
markamızı uluslararası arenada
da bir adım ileriye taşıyacağımıza
inanıyorum.
Ayrıca bir sonraki adım da
kurumların enerji kimlik bilgileri
çıkarılarak, doğru ve güvenilir bir
kurumdan doğru hizmetin alınmasına
olanak sağlayacak. Böylece
kompresörler enerji verimliliğine göre
sınıflandırılarak tüketicilerin enerji
maliyeti düşük olan kompresörleri
almasının yolu açılacak. Özen
Kompresör olarak bu sürecin bir
parçası olmaktan ve buna öncülük
etmekten gurur duyuyoruz.
n Özen Kompresör olarak
yaptığınız bu değişimle gerek
satış, gerek servis bayilerinize de
bir standart getirecek misiniz?
Mesela araçlar, giyim kuşam, servis
teknisyenlerinin kıyafeti?
Kurumsal kimliğin yenilenmesi
ile birlikte bayi tabelalarından
araçlara, şirket içi kullanılacak
kıyafetlerden baskılı malzemelere
kadar her şeyi bir standarda
oturttuk. Yarım asırlık endüstriyel
makine imalatı tecrübemizle
basınçlı hava sektörünün önemli
oyuncularından biriyiz. Yenilikçi
ve müşteri memnuniyeti odaklı
çalışmamızla güvenilir, dayanıklı ve
verimli ürünler üretiyoruz. Bu da
durmadan gelişmeye devam etmek
ve öncü olmak gibi önemli bir misyon
yüklüyor bize.
n 2020 ile beraber farklı
kompresör serilerini de kattınız mı
kataloğunuza?
Son yılların en çok konuşulan
konuları sürdürülebilirlik ve
verimlilik. Biz de bu paralelde
ürünlerimizde gerekli gelişmeleri
yapıyoruz. Ürün portföyümüze
OSC DS direkt akuple frekans
invertörlü vidalı kompresör serisini
ekledik. Zorlu ve yoğun koşullarda
çalışan endüstrilerin beklentilerine
cevap verecek şekilde tasarlanan
serimiz; daha sessiz, daha verimli
ve daha uzun ömürlü olması ile ön
plana çıkıyor. Bu ürün ile özellikle
yoğun ve yüksek debili çalışan
endüstrilerde birim tüketim (debi)
başına düşen enerji (kW) tüketiminin
(spesifik güç) minimum seviyelere
gelmesini sağladık. OSC DS serimiz
müşterilerimizden beklediğimiz
ilgiyi gördü. Bu da bizim doğru
yolda ilerlediğimizin bir göstergesi
ve çalışmalarımızın karşılığının en iyi
ödülü diyebiliriz.
2020 NİSAN-MAYIS-HAZİRAN / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 79
MAKALE
Azot Gazı ile Kahve Paketlemenin
Tüketiciler ve
Üreticiler İçin
Avantajları
Kökeni yüzyıllar önce
Etiyopya'ya dayanan
kahve, olağanüstü
derecede popüler bir
içecektir. Amerika
Birleşik Devletleri
Tarım Bakanlığı'na
göre günümüzde
kahve tüketimi küresel
olarak yaklaşık yılda
153,3 milyon pakettir.
Bu makale, Azot Jeneratörleri
Ürün Müdürü David
Connaughton ve Parker Gaz
Üretimi ve Filtrasyonu Divizyonu
Gaz Jenerasyonu Blog Ekibi
Üyesi Jennifer Fiorello tarafından
kaleme alınmış, Parker Türkiye
Proje Mühendisi Okan Öztürk
tarafından Türkçeleştirilmiştir.
80 › AIR WORLD TÜRKİYE / NİSAN-MAYIS-HAZİRAN 2020
MAKALE
Kahve kavurmacılığı 13.
yüzyılda başlamıştır. Kavurma
aromayı, rengi ve
lezzeti ortaya çıkararak kahve
çekirdeklerinde kimyasal değişime
sebep olan bir ısıl işlemdir. Kahve
çekirdekleri kavrulduktan sonra
uzun süre havayla temas
ederse bayatlayıp tatsızlaşabilir.
Raf ömrünü
artırmak amacıyla,
modern kahve ambalajlama
ve üretiminde
20.yüzyılın sonlarında
durağan bir atmosfer
sağlayan azot gazı kullanılmaya
başlanmıştır. Aşağıda azot ile kahve
ambalajlamanın (paketlemenin) ve
yerinde azot gazı üretiminin yararlarını
inceleyeceğiz.
Tazelik Güvencesi
Raf ömrünü uzatmak gıda ve içecek
endüstrisi için temel bir amaçtır.
Kahve ambalajcıları ve işleyicileri
sürekli olarak raf ömrünü uzatmanın,
taze ve lezzetli bir ürün elde
etmenin yollarını arar. İster kartuş
ister paket kahve olsun azot gazı
kullanılarak paketleme, öğütülmüş
kahvenin tazeliğini ve aromasını
korumasına yardımcı olur. Tüketiciler,
kafeler ve kavurucular azot gazı ile
paketlenen kahveden yararlanır.
Kahve; içime taze tat, zengin krema
ve nefis kokular katan aromatik yağlarla
doludur. Kahve çekirdeklerinin
öğütülmesiyle, içerisindeki yağ dışarı
çıkar. Bu yağlar zamanla kahvenin
tadını azaltan gazlar yaymaya başlar
ve bu yağlar kahvenin oksitlenmesine
neden, bu nedenle de paketi kapatmadan
hemen önce öğütülmüş kahve
çekirdeklerini azot gazıyla ambalajlamak
gerekmektedir. Azot, paketteki
oksijenin yerini doldurur ve kahvenin
raf ömrünü uzatır.
Ayrıca, azot paketteki oksijen ve
nemi ortadan kaldırarak bakteri oluşumunu
da engeller. Kullanılan azotun steril
bir filtrasyondan geçirilmesi gerekir.
Böylece azot gazı maya, küf ve bakteri
oluşumunu da engeller. Kahve organik
bir ürün olduğu için azot gazı böceklenme
ihtimalini de ortadan kaldırır.
Proses Nasıl İşler
Kahve üreticileri, müşterilerinin
kendi evlerinde kahvelerini yudumlarken
onların adeta bir kafede kahve
içiyormuş deneyimi yaşamalarını isterler,
bunun için müşterilerine mümkün
olan en taze kahveyi sunmaya çalışırlar.
Bunu sağlamak için azot gazı ile paketleme
kilit noktadır. Kahve dikey form
dolum makinaları kullanılarak ambalajlanır.
Öğütülmüş kahve besleme
hunisinin içine aktarılır. Paket besleme
hunisinden gelen kahveyle dolunca
paketler azot gazıyla doldurma işlemi
yapan dağıtım makinelerine gönderilir.
Son olarak paket kapatılana kadar azot
gazıyla doldurulur ve bu sayede kahve
aylarca taze kalır.
Şirket Büyümesi
Tazelik ve kalitenin yanı sıra, azot
gazı ile paketleme coğrafi erişimi de
geliştirerek kahve üreticisine işini
büyütme imkânı sunar. Azot gazıyla
korunan kahvenin raf ömrü uzar ve
nakliye ile dünyanın dört bir yanına
taşınabilir. Ayrıca, üreticiler bireysel
olarak satılan kahve paketlerinin yanı
sıra genelde daha uzun bir raf ömrü
gerektiren oteller ve otomatik harici
kahve makinaları için de paketleme
yapabilir.
Azot Kaynakları
Azot, yüksek basınçlı silindir
veya sıvı tank biçiminde dışarıdan
tedarikçiler tarafından da temin
edilebilir. Azot gazı ayrıca azot
jeneratörleri ile yerinde de üretilebilir.
Azot jeneratörü atmosferdeki azot ve
oksijeni ayrıştırarak çalışır.
Yerinde Azot Gazı Üretiminin
Yararları
Kahve üreticilerinin büyüklüğüne
bağlı olarak yerinde azot üretimi
dışarıdan temin edilen azota kusursuz
bir alternatif olabilir. Üretilen azot; işi
basitleştirip sadeleştirir ve güvenilirliği
artırır. Aynı zamanda çevre dostudur.
Örneğin; Parker azot jeneratörü basınçlı
havadan sınırsız saf azot gazı üretimi
yapabilir. Kahve paketleme işi için
yerinde azot gazı üretimi durumunda,
kompresörden elde edilen basınçlı hava
azot jeneratörüne gönderilir ve dikey
form dolum makinasındaki azot gazı
besleme girişine aktarılır. Azot jeneratörü
için gereken tek servis ihtiyacı
her altı ayda bir filtrelerin değiştirilmesidir.
Ağır, tehlikeli yüksek basınçlı
azot gazı tüplerini veya sıvı azot tanklarını
tesisinize taşımayı gerektirmez.
Azot gazı jeneratörü dışarıdan tedarik
edilen azota göre çevreci bir alternatiftir.
Çünkü dizel yakıt kullanan kamyonlarla
yapılan teslimat ihtiyacını
ortadan kaldırır.
2020 NİSAN-MAYIS-HAZİRAN / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 81
TEKNİK MAKALE
Frekans Konvertörlerinin
Neden Olduğu Harmoniklerin
Pasif Filtrelerle
Eliminasyonu
Gökhan gülşen
Elektrik Elektronik Mühendisi
Frekans konvertörü ile şebeke arası
ve frekans konvertörü ile indüksiyon
motor arasında, şebeke ve motor
için meydana gelen olumsuz etkileri
elimine edebilmek için birtakım
uygulamalar yapılmaktadır. Frekans
konvertörünün yapısı gereği neden
olduğu harmoniklerden kaynaklı
olumsuz etkilerin eliminasyonu ile
şebeke tarafında (özellikle giriş
tarafında kullanılacak filtreler ile)
hem birincil tüketici hem de diğer
tüketiciler için daha temiz ve verimli
bir enerji kullanabilme imkânı
sağlanmaktadır.
82 › AIR WORLD TÜRKİYE / NİSAN-MAYIS-HAZİRAN 2020
Teknik MAKALE
Frekans konvertörünün, indüksiyon motor üzerinden
neden olduğu olumsuz etkileri elimine
ederek de indüksiyon motorun ve frekans
konvertörünün, dolayısıyla bu iki komponentin
bağlı olduğu sistem bütününün işletme ömrü
uzatılmaktadır.
Filtrelerin performansını ölçmek için, 7,5kW
frekans konvertörlü indüksiyon motorun bulunduğu
bir kompresör referans olarak alınmıştır. İlk etapta
mevcut durumun harmonik seviyeleri ile güç değerleri
ölçülmüştür. Ardından, belirlenen filtreler eklenerek
aynı ölçümler tekrarlanmış ve çıkan sonuçlar
birbirleriyle karşılaştırılmıştır. Giriş tarafında %2 ve
%4 hat reaktörü ile LCL tip pasif filtre kullanılmıştır.
1. Frekans Konvertörlü Durumda Harmonikler
Tablo 1.2 Frekans Konvertörü Kullanıldığında Güç ve THB Değerleri
Harcanan Güçler Güç Çarpanları THB Değerleri
2. %2 Hat Reaktörlü Durumda Harmonikler
Şebeke ile frekans konvertörü arasına %2
empedansa sahip bir hat reaktörü bağlanarak aynı
testler tekrarlanmıştır. Kompresör basıncı sabit
tutularak indüksiyon motorun %100 yüklenmesi
sağlanmıştır. Bu koşullar altında elde edilen akımgerilim
dalga şekli aşağıda verilmiştir.
Şekil 1.1. Frekans Konvertörü Kullanıldığında Şebeke Gerilim-Akım
Dalga Şekli
Şekil 1.2. Frekans Konvertörü Kullanıldığında Gerilim-Akım
THB Değerleri
Şekil 2.1. %2 Hat Reaktörü Kullanıldığında Şebeke Gerilim-
Akım Dalga Şekli
Şekil 2.1. incelendiğinde akım dalga şeklindeki
bozulmanın bir miktar düzeldiği gözlemlenmektedir.
Frekans konvertörü öncesine eklenen hat reaktörü
sistemin empedansı arttırarak akımın daha düzgün bir
yapıda olmasını sağlamaktadır. Yapı olarak içeriğinde
bulunan indüktör, akımın ani değişimlerine izin
vermediğinden akım dalga şeklinde iyileşmeye yol
açmaktadır. Elde edilen gerilim ve akım harmonik
spektrumları aşağıda verilmiştir.
Tablo 1.1 Frekans Konvertörü Kullanıldığında Akım ve
Gerilim Harmoniği Genlik Değerleri
Harmoni Mertebesi Gerilim Harmoniği Genliği Akım Harmoniği Genliği
(V)
(A)
Şekil 2.2. %2 Hat Reaktörü Kullanıldığında Gerilim-Akım
THB Değerleri
8
2020 NİSAN-MAYIS-HAZİRAN / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 83
TEKNİK MAKALE
Şekil 2.2’den görüldüğü üzere %2 hat reaktörünün,
%46,1 olan THBI1 değerini, %34,6’ya düşürdüğü
gözlemlenmiştir. Akım ve gerilime ait harmonik
büyüklükler, aşağıdaki tabloda verilmiştir.
Şekil 3.1 incelendiğinde akım dalga şeklinin, %2
hat reaktörlü duruma göre bir miktar daha iyileştiği
gözlemlenmektedir. Elde edilen gerilim ve akım
harmonik spektrumları aşağıda verilmiştir.
Tablo 2.1. %2 Hat Reaktörü Kullanıldığında Akım ve Gerilim
Harmoniği Genlik Değerleri
Harmonik Mertebesi Gerilim Harmoniği Genliği Akım Harmoniği Genliği
(V)
(A)
Tablo 2.2. %2 Hat Reaktörü Kullanıldığında Güç ve THB Değerleri
Harcanan Güçler Güç Çarpanları THB Değerleri
Tablo 2.2 incelendiğinde %2 hat reaktörünün, akımın
THB değerini azalttığı, buna bağlı olarak da bozulma
kaynaklı kayıp gücü düşürdüğü gözlemlenmektedir.
Bozulma gücü azaldığı için toplam görünür güç de
azalmıştır. Reaktörler, indüktif reaktif bir karakteristiğe
sahip olduklarından, frekans konvertörlerinin DC bara
ünitelerinde bulunan kapasitörler nedeniyle azalan
reaktif gücün artmasına, 1’e yaklaşan cos değerinin ise
bir miktar 1’den uzaklaşmasına neden olmaktadırlar.
Ancak harmonikler azaldığından güç faktörü değeri
0,85’ten 0,88’e yükselmiştir.
3. %4 Hat Reaktörlü Durumda Harmonikler
Şebeke ile frekans konvertörü arasına %4
empedansa sahip bir hat reaktörü bağlanarak aynı
testler tekrarlanmıştır. Elde edilen akım-gerilim dalga
şekilleri aşağıda verilmiştir.
Şekil 3.2. %4 Hat Reaktörü Kullanıldığında Gerilim-Akım
THB Değerleri
Beklendiği üzere %4 hat reaktörü, %2 hat reaktörüne
oranla harmonik bozulmayı bir miktar daha azaltarak
THBI1 değerini %34,6’dan %31,6’ya düşürebilmiştir.
Empedans değeri yükseldikçe harmonik eliminasyon
oranı artmaktadır ancak yüksek empedanslar ekstra
gerilim düşümlerine neden olmaktadır. Bu durum da
frekans konvertörünün girişindeki gerilimi azaltarak
cihazın daha fazla akım çekmesine ve düşük performansla
çalışmasına neden olmaktadır. Harmoniklere ait
büyüklükler, aşağıdaki tablolarda verilmiştir.
Tablo 3.1. %4 Hat Reaktörü Kullanıldığında Akım ve Gerilim
Harmoniği Gerlik Değerleri
Harmonik Mertebesi Gerilim Harmoniği Genliği Akım Harmoniği Genliği
(V)
(A)
Tablo 3.2. %4 Hat Reaktörü Kullanıldığında Güç ve THB Değerleri
Harcanan Güçler Güç Çarpanları THB Değerleri
Tablo 3.2 incelendiğinde, daha önce de bahsedildiği
üzere hat reaktörlerinin indüktif karakteristiklerinden
dolayı cos değerinin 0,87’ye gerilediği görülmüştür.
Ancak artan indüktif reaktansla birlikte harmonik bozulma
değeri ve bozulma gücünün azaldığı da görülmektedir.
Şekil 3.1. %4 Hat Reaktörü Kullanıldığında Şebeke
Gerilim-Akım Dalga Şekli
4. Pasif Filtreli Durumda Harmonikler
Pasif filtreler de diğer hat filtreleri gibi sisteme
seri olarak bağlanırlar. Ancak içeriğinde indüktörlerle
beraber kapasitörler de bulunur. Filtre belirli bir
kesim frekansına sahiptir. Bu değer genel olarak bu
tarz uygulamalarda baskın olarak görünen 5. ve 7.
harmonik mertebelerine göre ayarlanmaktadır. Bu
84 › AIR WORLD TÜRKİYE / NİSAN-MAYIS-HAZİRAN 2020
TEKNİK MAKALE
uygulamada kullanılan pasif filtrenin kesim frekansı
250 Hz’dir. Pasif filtreler LC kolu ile 5. harmoniği, diğer
seri bağlı reaktör ile de geniş banttaki harmonikleri
filtrelemektedir. Pasif filtre sisteme eklendiğinde,
gerilim-akım dalga şeklindeki iyileşme, aşağıda verilen
şekilden net bir biçimde görülmektedir.
Sistemde yalnızca frekans konvertörünün olduğu
durumda 5 A seviyelerinde olan 5. harmonik akımı,
pasif filtrenin sisteme eklenmesiyle beraber 0,6 A
seviyelerine gerilemiştir. Benzer azalma, diğer baskın
olan harmoniklerden 7. harmonikte de yaşanmıştır.
Böylece düşük bir harmonik bozulma elde edilerek,
harmoniklere bağlı kayıpların da azalması sağlanmıştır.
Pasif filtrenin olduğu durumda elde edilen güç ve THB
değerleri, aşağıdaki tabloda verilmiştir.
Tablo 4.2. Pasif Filtre Kullanıldığında Güç ve THB Değerleri
Harcanan Güçler Güç Çarpanları THB Değerleri
Şekil 4.1. Pasif Filtre Kullanıldığında Giriş Gerilim-Akım
Dalga Şekli
Şekil 4.1 incelendiğinde akım dalga şeklinin sinüzoidal
forma yaklaştığı görülmektedir. Elde edilen gerilim ve
akım harmonik spektrumları aşağıda verilmiştir.
Şekil 4.2. Pasif Filtre Kullanıldığında Gerilim-
Akım THB Değerleri
Akım harmonikleri %46,3 THBI1 değerinden,
%8,7’ye gerileyerek büyük oranda elimine edilmiştir.
Akım ve gerilim için ölçülen harmonik genlik değerleri,
aşağıdaki tabloda verilmiştir.
Tablo 4.1. Pasif filtre Kullanıldığında Akım ve Gerilim
Harmoniği Genlik Değerleri
Harmonik Mertebesi Gerilim Harmoniği Genliği Akım Harmoniği Genliği
(V)
(A)
Harmonik kaynaklı kaybedilen güç azaldığından,
bununla orantılı olarak toplam harcanan güç de
azalmıştır. Pasif filtreler, yapılarında bulundurdukları
kapasitör gereği sisteme reaktif kompanzasyon
yapmaktadır. Bundan dolayı da cos değeri 1 çıkmıştır.
Sistem, reaktif güç ihtiyacını kapasitör üzerinden
karşıladığından, reaktif olarak harcanan güç değeri
sıfır olarak elde edilmiştir. Hem cos değerinin 1
olarak elde edilmesinden hem de harmonik bozulma
değerinin az olmasından dolayı elde edilen güç
faktörü, yapılan testler içerisinde en yüksek değere
sahip olanıdır.
5. Sonuç
THBI1 değeri %46,3 olarak ölçülen frekans
konvertörlü indüksiyon motorun bağlı olduğu sisteme
harmonik filtre eklendiğinde, elde edilen akım toplam
harmonik bozulma değerleri aşağıdaki tabloda
verilmiştir. Yine aynı tabloya, hem performans hem de
maliyet bakımından optimum filtrenin belirlenebilmesi
için bu filtrelerin maliyet oranları da eklenmiştir. Baz
maliyet olarak %2 hat reaktörü, akım harmoniği baz
değeri olarak da frekans konvertörlü durumdaki %46,3
alınmıştır.
Tablo 5.1. Harmonik Filtreler için Performans ve Maliyet
Karşılaştırma Tablosu
Sistem Kombinasyonu THB1 Filtreleme Maliyet
(%) Performansı(%) Oranı
KAYNAKLAR
[1]. Gülşen, G., Frekans Konvertörlü İndüksiyon
Motorların Harmonik Analizi ve Optimum Filtre
Tasarımının Belirlenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Mersin
Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Mersin, 2018.
2020 NİSAN-MAYIS-HAZİRAN / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 85
ÖZEL RÖPORTAJ
"ÜRETMEK ÖZGÜRLÜKTÜR"
CENGİZ ATEŞ
Özel bir alanda,
Türkiye’de yerli
üretimi olmayan bir
sistemi üretmek,
hem kendimizi hem
sanayicimizi dolayısıyla
ülkemizi özgürleştirmek
üzere yola çıktık.
86 › AIR WORLD TÜRKİYE / NİSAN-MAYIS-HAZİRAN 2020
ÖZEL RÖPORTAJ
Ürün tedarikçisi değil çözümün
parçası olmayı hedeflediğini
belirten Penta Gaz Sistemleri'nin
kurucusu Cengiz Ateş,
"Başlangıçtan bu yana, kullandığımız
ölçü kontrol elemanlarında alanının en
iyilerini tercih etmeye çalıştık. Böylece
uzun yıllar sorunsuz çalışacak sistemler
geliştirdik" dedi.
Air World Türkiye Dergisi Genel
Yayın Yönetmeni Murat Alişiroğlu'nun
sorularını yanıtlayan Ateş, kendisinin
ve sektörün yaşadığı zorlukları,
basınçlı hava sektörünün sıkıntılarını ve
gelişmenin önünü açacak atımlara dair
kıymetli bilgiler verdi.
n Türkiye’de Azot Jeneratörü
denildiğinde ilk akla gelen ve saygı
duyulan isimlerden Sayın Cengiz
Ateş bey, öncelikle sizinle bu söyleşiyi
yaptığım için çok memnunum. Sizi
tüm sektöre ve okurlarımıza yine sizin
anlatımınızla tanıtmak isteriz. Cengiz
Ateş kimdir?
Aslen Ardahanlıyım üniversiteye
kadar eğitimimi Yalova'da tamamladım.
1987 yılında Orta Doğu Teknik Üniversitesi'nde
öğrenimime başladım ve 1992
yılında mezun oldum. Kimya endüstrisinde
üretim ve kalite operasyonlarında
farklı pozisyonlarda çalıştıktan sonra
1999 depreminin ardından yaklaşık
3 yıl Ankara'da kaldım ve bu sırada
ODTÜ'de Polimer Bilim ve Teknoloji
Ensititüsü’nde yüksek lisans yaptım. Bu
süre zarfında ithalat yapan, temsilcilikleri
olan bir firmada satış pozisyonunda
çalıştım. Yüksek lisansı tamamladıktan
sonra Yalova'ya döndüm ve 2002 yılında
kendi şirketimi kurmaya karar verdim.
Özellikle ayrıştırma ve saflaştırma teknolojileri
konusunda faaliyet göstermek
üzere Penta Mühendislik ve Kimya
Sanayi Dış Ticaret Limited Şirketi'ni
kurdum. Evli ve bir oğul babasıyım.
n Okurlarımız için kısaca PEN-
TA'dan bahseder misiniz?
Penta Mühendislik Yalova'da kurulu
halen orta yüksek teknoloji sınıfında
üretim yapan; özellikle de yüksek performans
Azot jeneratörleri konusunda
ürünler geliştiren bir firmadır. Yaklaşık
10 yıl gıda, kimya, içecek endüstrisi
ve ilaç sanayide tedarikçi firma olarak
hizmet verdik. O dönemde de sadece ürün
tedarikçisi değil çözümün parçası olmayı
hedefledik. Fakat bu süreçte sadece al/sat
yaptığımızdan bizim dışımızda ana üreticinin
şartları belirleyici olduğu gerçeği ile
yüzleştik. Üretim konusunda yolumuza
"Genel sorunumuz son derece teknik bir konuda
dahi, veri olmadan konuşuyoruz. Ölçemezseniz
kontrol edemezsiniz, basınçlı hava ekipmanları
bağımsız olarak her biri çok iyi kalitede dahi olsa
birlikte çalışmaları gerektiğinde uygun seçimler
yapılmazsa sistemin bütünü verimsiz çalışabiliyor."
devam etmeye karar verdik; 2009 yılında
gaz ayrıştırma sistemleri ile ilgili uzun bir
araştırmanın ardından ilk azot jeneratörümüzü
ürettik. sistemlerimizde temel
olarak Japon teknolojisi kullanıyoruz.
Heyecan verici bir o kadar zorlu bir süreç
başladı bizim için.
Temel motivasyonumuz, ‘’ÜRET-
MEK ÖZGÜRLÜKTÜR.’’ Bunun da
kaynağı Atatürk’ün çok sevdiğim bir sözüdür
"Çalışmadan, yorulmadan ve üretmeden,
rahat yaşamak isteyen toplumlar;
evvela haysiyetlerini, sonra hürriyetlerini
daha sonra da istiklal ve istikballerini
kaybetmeye mahkumdurlar."
Biz de özel bir alanda, Türkiye’de
yerli üretimi olmayan bir sistemi üretmek
hem kendimizi hem sanayicimizi
dolayısıyla ülkemizi özgürleştirmek
üzere yola çıktık.
n Bu süreçte neler yaşadınız?
Yaşadığınız zorluklardan bahsedebilirimisiniz?
Ne yazık ki bir fikre hayat vermek
ülkemizde oldukça zor. Buna pek çoğumuz
şahitlik etmişizdir. Sancılı dönemler
geçirdik elbette, zaten PSA teknolojisini
bilen kimse yok ve biz ürettik
diye çıkıyorsunuz piyasaya. Yerli ürüne
gösterilen ilgi ortada, sonuçta zor oldu
ama başardık. Artık sektörde bilinen ve
tercih edilen bir firma durumundayız.
Başlangıçtan bu yana, kullandığımız
ölçü kontrol elemanlarında alanının en
iyilerini tercih etmeye çalıştık. Böylece
uzun yıllar sorunsuz çalışacak sistemler
geliştirdik.
n ODTÜ Kimya Bölümü mezunusunuz,
ciddi bir sektör tecrübeniz var.
Geriye dönüp baktığınızda yapmayı
planladığınız fakat yapamadığınız bir
projeniz oldu mu?
İşini hobi olarak görenlerdenim.
Şahsen ilgilendiğim mesleğimle ilgili
bir kaç konu var fakat onlar henüz hobi
düzeyinde. Mevcut ürünlerle ilgili daha
hızlı ilerleyebilirdik fakat ortak çalışma
alanları konusunda yol almak kimi zaman
kolay olmuyor. Bireysel başarıların
daha ön planda olduğu bir coğrafyadır
8
2020 NİSAN-MAYIS-HAZİRAN / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 87
HABER
"Kendinizle yarıştığınızda
her gün yeni bir rekor yeni
bir şampiyonluk gelir"
burası. Kolektif çalışma, takım başarısı
çok alışkın olmadığımız bir tarz ne yazık
ki. Bunlara karşılık her geçen gün müşteri
ilgisi ve tercihi fark edilir düzeyde
artıyor.
n Ülke olarak sektörde kalkınmada
sorunu nerede görüyorsunuz?
Çözüm nedir?
Ülke olarak topluca kalkınmanın
yolu ekonomik anlamda bağımsızlıktan
geçiyor. Bunun için de yüksek standartları
karşılayabilecek ürün ve sistemler
üretmek öncelikli hedefimiz olmalı.
Avrupadan gelen bir ürünün yedek
parçasının temini konusunda yaşanan
gecikmeler üretimde aksamalara ve
maliyet artışlarına neden olabilir. Buna
karşılık iç piyasadan temin edildiğinde
sorunun çözümü çoğu kez aynı gün ya
da ertesi gün gerçekleşmektedir.
n Türkiye’de basınçlı hava sektörünün
gelişimi ve sıkıntılarını düşündüğünüzde
11 yıldan bu güne neler
değişti, neler hatalı gidiyor, ne yapmak
gerekiyor sizin bakışınızla?
Biz basınçlı hava sektörüne sonradan
dahil olmuş, kompresör sonrası tesisler
geliştiren ve üreten bir firmayız. Ana
ürünümüz Azot jeneratörü ve oksijen
jeneratörü. Genel sorunumuz son derece
teknik bir konuda dahi, veri olmadan
konuşuyoruz. Ölçemezseniz kontrol
edemezsiniz, basınçlı hava ekipmanları
bağımsız olarak her biri çok iyi kalitede
dahi olsa birlikte çalışmaları gerektiğinde
uygun seçimler yapılmazsa sistemin
bütünü verimsiz çalışabiliyor.
Ne yazık ki; sektör kapsamı içindeki
ürünler pek çok sanayi tesisi için
yardımcı işletme konumunda. Direkt
üretim ekipmanı olmadığı için yeterli
ilgi gösterilmediğini düşünüyorum.
Halbuki basınçlı hava sistemi uygun seçilmemişse
bu durum üretimi, verimliliği
ve üretim maliyetlerini etkileyecektir.
Sahada basınç ve debi arasındaki
ilişkiyi, farkı bilmeyen hem müşteri
hem tedarikçi ayağında çok kişi var.
Bu durumun değişmesi konusunda
sektör temsilcileri inisiyatif almalı diye
düşünüyorum. Türkiye’de basınçlı hava
konusunda elli yıl hizmet vermiş firmalar
var. Büyüklere önemli sorumluluk
düşüyor. Hem ekipman standartlarının
belirlenmesi, hem de teknik ekiplerin ve
müşterinin eğitilmesi konusunda.
88 › AIR WORLD TÜRKİYE / NİSAN-MAYIS-HAZİRAN 2020
"REkabet sadece fiyata dayalı olduğunda müşteri de
dahil kazanan olmuyor maalesef. Bu sürdürülebilir
bir durum değil. Üreticiyi birbirine kırdırıp çok düşük
fiyatlara aldığımız ekipmanların maliyeti %15 fazla
ödeyip aldığımızdan daha fazla olabilir."
Veri ile konuşabildiğinizde bir adım
önde veya geride dahi olsanız bile
güvenilir olduğunuzu veya olacağınız
aşikârdır. Kullanıcı veriye dayalı tercih
yaptığında yanılmayacaktır. Dünyanın
en ünlü markalarının ülkemizde beklide
başka hiç bir ülkede uygulamadıkları
metodlarla ve sepeklerle fiyat temelli
satışları etkileyecek kompresörler
önerdiklerini biliyoruz. Bu durumda
bağlayıcılığı olan gerçek, ölçüme dayalı
teknik veri kullanılarak yerli ürüne akşam
pazarı muamelesinin yapılmasının
önüne geçmek için kullanılabilir.
Yerli bir ürünün 22 kW güçle ürettiğini
18,5 kW ile ürettiğini rakip iddia/
ispat ettiğinde 1. lig ürünü/ markası
olamıyorsunuz ne yazık ki.
Boru çapından seçilecek kompresör
tip ve kapasitesine kadar optimizsayonun
yapılmadan projelendirildiğini
görüyoruz. Basınçlı hava konusunda
satışla birlikte müşterinin de eğitilmesi
gerektiğini düşünüyorum. Zira firma
yaklaşımı çözüm önerisi, yatırım ve
işletme maliyet analizi gibi hususlarda
fark yaratamıyorsanız tek parametre
kalıyor ne yazık ki o da fiyat.
Açıkçası sektördeki proje ortaklarımızla
genel anlamda bu durumu
paylaşıyoruz. Bu sadece basınçlı hava
değil tüm imalat sektörlerini ilgilendiren
bir husus. Ürün speklerinin sözleşme/
katolog verileri ile sahadakilerin uyumlu
olması zorunlu olmalı ve uygunsuzluğu
iade/tazminat konusu olmalı. Aksi
halde sektörün oyuncu sayısı artmaya
devam ederken kalite, oluşan rekabet
şartları nedeniyle düşecektir.
Aynı zamanda sektör liderleri ilgili
alanlardaki üreticileri teknik açıdan uygunluğu
test edilip onaylandıktan sonra
desteklemeli diye düşünüyorum. Zira
mevcut bir iş ağına dahil olabilmek orta
ve küçük ölçekli firmaların gelişimine
çok önemli bir itici güç olacaktır.
n Penta Gaz Sistemleri olarak ürün
gruplarınız hakkında bilgi verir misiniz?
Ağırlıklı olarak hangi sektörlere
çözüm üretiyorsunuz?
Özellikle yüksek saflıkta azot kullanımı
gerektiren uygulamalarda iddialıyız.
Türkiye’de ilk katalitik yöntemle
saflaştırma sistemini kuran firmayız. Bu
8
HABER
"Öğrenme ömür boyu sürer. Durumu doğru tespit
edeceğiz ve tedbirimizi ona göre alacağız. Sokaklar
vazgeçmiş adamlarla dolu, umutsuzluğa kapılmadan çok
çalışacağız ve hep en iyisini yapma iddiasında olacağız."
sayede üretim kalitesi artarken üretim
maliyetlerinde neredeyse %50 ye varan
tasarruf sağladık. %99,9999 saflıkta azot
üreten komple tesislerimizin yanında
mevcut azot üretim tesislerine 1000
m3/h‘e kadar saflaştırma sistemleri de
entegre ediyoruz.
Azot jeneratörü çok değişik saflık,
debi ve basınç şartlarında üretim yapabilecek
şekilde üretilebilir. Kimya sanayinden
gıda paketlemeye, ısıl işlemden
lazer kesime kadar plastik endüstrisinden
tutun denizcilik sektörüne pek çok
alanda kullanılan ekipmanlardır.
Kendi üretimimiz yanında ithalat
yoluyla gelen özellikle yüksek kapasiteli
tesisler için de danışmanlık hizmeti ve
teknik destek sağlıyoruz.
n Son yıllarda Türkiye'de yaşanan
basınçlı hava piyasasındaki rekabet
ortamını nasıl değerlendiriyorsunuz?
Biz moda firması değiliz, sezonda
satış fiyatı yüz birim olan ürünü üç ay
sonra kırk liraya satamayız; satmamalıyız.
Bu belki yine coğrafyamızdan
kaynaklı bir sonuç. Yani müşterinin
doymak bilmez iskonto beklentisi. %60
iskontonun açıklanabilir bir tarafını
görmüyorum şahsen.
Rakabet sadece fiyata dayalı
olduğunda müşteri de dahil kazanan
olmuyor maalesef. Bu sürdürülebilir bir
durum değil. Üreticiyi birbirine kırdırıp
çok düşük fiyatlara aldığımız ekipmanların
maliyeti %15 fazla ödeyip aldığımızdan
daha fazla olabilir. Batan firmanın
malını ucuza aldığınızı düşünün,
yedek parça servis vesair hususlarda
yaşayacağınız sorunlar ürünün kullanılmaz
hale gelmesi ile sonuçlanabilir. Biz
birbirimizle savaşırken dünya çapında
marka olmadığımız gibi kendi ülkemizdeki
etkinliğimizi de yitiriyoruz.
n Sizce sektör açısından geçen süreçte
yozlaşan veya bozulan değerler
nelerdir?
En göze çarpan husus kendimizin
neyi üstün onu konuşacağımıza rakipte
ne sorunlu ona bakıyoruz. Bu birazda
normal, sonuçta firmaları da insanlar
yönetiyor. Çocukluğundan beri başkalarıyla
yarışmaya alışmış bir satış yetkilisinin
böyle davranması anlaşılabilir.
Ne yazık ki iftiraya varan yalanlarla iş
almaya çalışan birbirini karalayan firma
temsilcileri var. Daha anlaşılmaz olanı
bu gayri ahlaki durum müşteri tercihlerinde
etkili olabiliyor.
Kendinizle yarıştığınızda her gün
yeni bir rekor yeni bir şampiyonluk gelir
n Penta olarak kısa veya uzun vadede
hayata geçirmeyi düşündüğünüz
yeni projeler var mı?
Açıkçası Win 2020'de görüceye
çıkacak bir sistemimiz var. Üç aydır
lazer kesimde test ediliyor. Sonuçlar
etkileyici. FiberCut Fiber Lazer için azot
sistemimiz, tek kademede 20 bara kadar
çıkabilen özellikle siyah sacın fiber
tezgahlarda hızlı ve temiz kesimi için
tasarlanmış bir sistem. Gerek yurtiçinde
gerek yurtdışında ilgi göreceğine
inanıyorum. Kuru hava kesim sistemlerinin
getirdiği olumsuzlukları tamamen
ortadan kaldıracak bir ürün FiberCut.
Sahadaki verileri ve beklentileri iyi
analiz etmek gerekir. Sanayicinin kazancına
katkısı olabilecek metodlar geliştirmek
ve uygulamak için çalışıyoruz.
Uygulama alanı aynı dahi olsa müşteri
ihtiyaçları farklılık gösterebiliyor. Kendi
alanımızda tüm ihtiyaç ve beklentilere
cevap verebilecek çözümlere sahip
olmak çok kıymetli.
n Son olarak eklemek istedikleriniz
nelerdir?
Diplomalarla sertifikalarla eğitimin
süreçleri sonlanır, öğrenme ömür boyu
sürer. Durumu doğru tespit edeceğiz ve
tedbirimizi ona göre alacağız. Sokaklar
vazgeçmiş adamlarla dolu, umutsuzluğa
kapılmadan çok çalışacağız ve hep en
iyisini yapma iddiasında olacağız.
Birey ve toplum olarak konfor alanımızdan
çıkmalı, sınırlarımızı en azından
zorlamalıyız. Topraktan, uzay teknolojisine
kadar her alanda ilgili kişi, kurum
ve kuruluşların bir meselesi olmalı.
Salt skora dayalı bir yaşam bize başarı
ve mutluluk getirmeyecektir. Çünkü
sayıların hep bir fazlası vardır ve ikinci
olmamız an meselesidir.
Özgür düşünce, iyi eğitim, kaynakların
rasyonel kullanımı başarıyı getirecektir.
Çıkarsak birlikte çıkacağız, batarsak
birlikte.
n Cengiz bey, dergimize son iki
yıldır gerek teknik makale, gerekse
reklam desteği veriyorsunuz. Güveniniz
ve destekleriniz için dergimiz ve
okurlarımız adına teşekkür ediyorum.
Murat bey, bu vesile ile sektörde
doğru işlerden birisi de sizin sektörden
bir kardeşimiz olarak binbir zorluklarla,
ciddi uğraş vererek bize, sektörümüze
ait kaliteli bir dergiyi çıkartmak için verdiğiniz
uğraş. Yaptığınız işin ne kadar
zor olduğunu az da olsa ne sıkıntılar
çektiğinizi duyuyor ve görüyorum.
Biraz önce söyledim sektör olarak biz
kendimizi eğittikten sonra müşteriyi de
bilgilendirmeliyiz, eğitmeliyiz. Bilgili ve
donanımlı müşteri neyi alacağını bilir.
Bu dergi bunun için üreticiler açısından
gerçektende ciddi bir fırsat. Fakat orada
bile bakıyorumda sektörden birçok
firma bunun kıymetini hala anlamadı.
Biz ne kadar bu dergiye teknik makale
desteği ve mali açıdan reklam desteği
verirsek bu dergide çizgisini bozmadan
bizlerin sesi soluğu olmaya devam edebilir.
Yoksa bugün firmaların yetişmiş
satış mühendisi bulmakta zorlandığı
bir dönemde Murat Alişiroğlu olarak
hangi firmadan istese makine alır ve
satar, hayatını her şekilde idame ettirir.
Bunu sorgulamak gerekiyor. Bu adam
bu kadar çırpınırken biz üreticiler ne
yapıyoruz? Beni okurlarınız ile buluşturduğunuz
için teşekkür ederim.
2020 NİSAN-MAYIS-HAZİRAN / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 89
MAKALE
KABLOLARDA
İLETKEN KESİT HESABI
Elektrik enerjisine ihtiyaç duyulan her alanda,
kullandığımız kabloları doğru seçiyor muyuz? Tiplerini
doğru belirleyebiliyor muyuz? Çevresel şartlara göre
performans ve reaksiyonları, enerjiyi ya da sinyali
taşımaya ve dağıtmaya yarayan bu vazgeçilmez
sistem elemanlarının karakteristik özelliklerini doğru
belirlemenin hayati önem arz ettiğinin farkında mıyız?
Bu yazımızda, dört bir yanımızı bir ağ gibi saran
kabloların iletken kesitlerinin belirlenmesi ve CableApp
uygulamasının size bu konuda nasıl yardımcı
olabileceği hakkında bilgi vermeye çalışacağız.
92 › AIR WORLD TÜRKİYE / NİSAN-MAYIS-HAZİRAN 2020
MAKALE
Elektrik enerjisi,
üretildiği
santrallerden
ulaştırıldığı son
noktalara kadar,
çeşitli kesitlere ve
gerilim seviyelerine
sahip kablolar ile
iletilir ve dağıtılır.
Bu kabloların
tipleri belirlenirken;
hangi ortamlarda
kullanılacağı, ne gibi
dış etkilere maruz
kalacağı, olası ortam
şartlarına nasıl tepki
vereceği gibi konular
analiz edilerek bir
karar verilmelidir.
Kablo tipini olası alternatiflerle
belirledikten sonra, bu kablolarda
kullanılacak olan iletkenin
elektriksel kesiti (büyüklüğü)
belirlenmelidir. Kablo kesit hesabı ise,
en az kablo tipini belirlerken yapılacak
analizler kadar detaylı ve dikkatli yapılmalıdır.
Kablo kesiti hesabı konusundaki
en önemli unsur güvenlik olmalıdır.
Kablonun herhangi bir güvenlik problemi
oluşturmadan görevini devam ettirebilmesi
için, mevcut güç ve ileride sisteme
eklenmesi olası güç analizleri doğru
yapılmalıdır.
Resim 1: Asya-Avrupa bağlantısını sağlayan
Türkiye'nin ilk 380 kV 1600 mm 2 kesitli Denizaltı
Yüksek Gerilim Enerji Kablosu
İletkenin boyutları, iletkeni saran polimer
malzemenin sınır değerlerini zorlamayacak
ve üzerinden akacak olan akıma,
uluslararası standartların belirlediği azami
direnç değerlerinin üzerinde bir direnç göstermeyecek
şekilde belirlenmelidir. Daha
sonra, maliyet unsurları devreye girecektir.
Sistemin güvenliğini sağlamak adına, fazla
harcamalardan kaçınılmalıdır. Bunun yolu
da maliyet-güvenlik optimizasyonu yaparak,
en uygun iletken kesitini belirlemektir.
Güvenlik ve maliyet unsurları göz
önünde bulundurulduğunda, kablo kesit
hesabı yapılırken üç önemli parametre
bulunmaktadır: Akım taşıma kapasitesi,
gerilim düşümü ve kısa devre akımı.
Akım Taşıma Kapasitesi: Tesis edilen
veya edilecek kablonun temelde sıcaklık
esasına dayanarak, hiçbir bileşeninin bozulmadan,
güvenle kullanımına devam edilebileceği
azami akım değeridir. Akım taşıma
kapasitesinin, kablo kesitinin seçiminde
doğrudan bir etkisi vardır.
Gerilim Düşümü: İletkenin kendi iç direncinden
kaynaklanan kayıplardan dolayı
gerilimin, kaynaktan yüke ulaşıncaya kadar
geçen mesafede azalması durumudur. Taşıma
mesafesi uzadıkça, bu kayıp artar ve
iletken kesitin büyütülmesi gerekir.
Kısa Devre Akımı: Alternatif akım
sistemlerinde zamana göre değişen bir
parametre olup, kısa devrenin oluştuğu bölgede
kısa devre süresi boyunca akan akım
miktarıdır.
Bu üç parametreyi kullanarak, üç farklı
kablo kesiti elde etmek mümkündür.
Burada yapılacak olan işlem, belirlenen
bu üç kesit arasından en büyüğüne eş değer
ya da en yakın üst bir kesit seçerek, güvenli
ve ekonomik bir kablo iletken boyutu belirlemektir.
Bir örnek üzerinden iletken kesit hesabı
yaptığımızı farz edelim: 200m uzaklıkta, etiketinde
235kW güç ve 1kV gerilim seviyesi
yazan ve maksimum %3 gerilim düşümüne
izin veren bir kompresörü beslemek için 3
damarlı bir kablo tipi ve kesiti belirleyelim.
Bilinen değerler;
Güç: P=235kW
Gerilim: U=1kV
Güç Faktörü: cosφ=0,8
Uzaklık/Mesafe: L=200m
İzin Verilen Gerilim Düşümü: %e=%3
Bu bilinen parametreler doğrultusunda,
aşağıdaki güç formülü ile bir akım değeri
bulmamız mümkün;
Bulunan bu akım değerine göre kabloların
iletken kesitlerini; PVC izolasyonlu
kablo için 50mm2, XLPE izolasyonlu kablo
için 35mm2 olarak belirleyebiliriz. (Bkz.
Tablo:1)
Tablo 1: 0,6/1 kV NYY ve N2XY Alçak Gerilim
Enerji Kablosu Akım Taşıma Kapasitesi
Cetveli
Son olarak yapmamız gereken işlem,
belirlediğimiz bu tiplerinin istenen maksimum
yüzde gerilim düşümü hesabına
uygunluğunu kontrol ettikten sonra, seçilen
8
2020 NİSAN-MAYIS-HAZİRAN / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 93
MAKALE
kesitinin değişip değişmeyeceğine
karar vermek olacaktır. Gerilim düşümünü
iki farklı izolasyon malzemesine
sahip kablo için de hesaplayacak
olursak;
Güç: P=235kW
Gerilim: U=1kV
Uzaklık/Mesafe: L=200m
İzin Verilen Gerilim Düşümü: %e=%3
İletkenlik Katsayısı: k(Cu)=56 m/Ωmm2
İletken Kesiti: SPVC=50mm2, SXLPE=
35mm2
Elde edilen değerler, izin verilen
gerilim düşümü %e (%3) değerinden
küçük olduğu için bu işlemi tekrarlamaya
gerek yoktur; ancak, maksimum
gerilim düşümü baz alınarak mümkün
olan asgari iletken kesitini belirleyecek
olursak;
Bu hesaba
göre elde
ettiğimiz iletken
kesitine en yakın
kesit 35mm2’dir.
35mm² kesit,
XLPE izolasyon
ile (N2XY),
hesaplanan 169,80A değerindeki akım
için yeterli akım taşıma kapasitesine
sahipken (174A); PVC izolasyon ile
(NYY) daha düşük bir akım taşıma
kapasitesine (159A) sahiptir. Bu şekilde
yapılan hesaplamada bir üst kesite
çıkma ihtiyacı oluşmuş ve 50mm2
olarak belirlenmiştir.
Resim2: 0,6/1 kV N2XH FE 180 3x35/16 mm 2
Alçak Gerilim Enerji Kablosu
Resim 3: 0,6/1 kV NYY 3x70ş mm 2
Alçak Gerilim Enerji Kablosu
Yapılan örneğe ek koşullar ekleyerek,
daha detaylı bir hesaplama
yapılmak istenirse; örneğin, sistemimizi
besleyecek 3 damarlı kabloyu toprak
altından geçireceğimiz varsayımı doğrultusunda,
toprağın tipine, sıcaklığına
ve ısıl özdirencine ihtiyaç duyulacaktır.
35 derece sıcaklığa sahip, kuru kum ve
ısıl direnci de 1,5 K.m/W olan bir ortamımız
olduğunu var sayarsak, bu şartlar altında
standartlarda (IEC 60364-5-52 veya
DIN VDE 0298-4) yer alan düzeltme faktörleri;
sıcaklık için fPVC= 0,84 / fXLPE=
0,89 iken ısıl özdirenç için 1,1’dir.
Bu durumda ilk belirlediğimiz akım
değerini bu düzeltme faktörlerine göre
tekrar düzenlersek, yeni akım değerlerimizi
bulmamız gerekir. Bu nedenle,
ilk öngörülen kablo ve ilgili iletken
kesitinin bir üst kesitinden başlayarak,
akım taşıma kapasitesi değerleri, yukarıdaki
düzeltme faktörleri ile çarparak
elde edilmelidir. Düzeltme faktörleri ile
çarpılması sonucu ortaya çıkan akım
değeri, ilk tespit edilen akım değerine
eşit ya da daha büyük bir değer ise;
seçilen kesitin uygun olduğu anlamına
gelmektedir. Aksi takdirde, bir üst
kesite daha çıkıp düzeltme faktörü ile
çarpılarak kontrol edilmeye devam
edilmelidir. Verdiğimiz örneğe göre bu
işlemi gerçekleştirdiğimizde, bir üst kesitteki
kabloların akım taşıma değerleri,
düzeltme faktörleri ile çarpıldığında
istenilen akım değerinden daha büyük
bir değere sahip olduğu için kesitler
“uygun” olarak değerlendirilmiştir. Kesitlerin
düzeltme faktörü uygulanmış
yeni akım değerleri;
IPVC(70mm2)=232x0,84x1,1= 214,36A
IXLPE(50mm2)= 206x0,89x1,1= 201,67A’dir.
Bu yeni akım değerlerine göre yeni
belirlenecek kablo ve kesitleri;
NYY - 3x70mm2, In = 232A
N2XY - 3x50mm2, In = 206A
Bu ek koşullar için, 50mm2 iletkenli
ve PVC izolasyonlu, 35mm2 iletkenli
ve XLPE izolasyonlu iki tip kablo için
belirlenen şartlarda, istenen gerilim
düşümü gerekli seviyenin altında;
70mm2 iletkenli ve PVC izolasyonlu,
50mm2 iletkenli ve XLPE izolasyonlu
kabloların gerilim düşümü ise bu çıkan
seviyeden daha aşağıda çıkacağından,
tekrar bir gerilim düşümü hesabı yapılmasına
gerek yoktur.
Prysmian Kablo olarak, sahadaki
uygulamalara yönelik hazırlanmış olan
standartlarda kolaylık sağlamak, zamandan
tasarruf etmek, sektörün daha
da bilinçlenmesini sağlamak amacı ile
artan ihtiyaçlar ve gelen talepler doğrultusunda,
yeni bir uygulama geliştirdik:
“CableApp”. Gerek web üzerinden
gerekse tüm mobil işletim sistemleri ile
uyumlu çalışan mobil uygulamamız
sayesinde kesit hesaplarını çok kısa
sürede yapabilmenize olanak sağlıyoruz.
Cable App Özellikle Kompresör
sektöründe servis teknisyenlerinin
sahada işlerini daha da kolaylaştıracak
bir uygulama,
CableApp uygulaması, 2 farklı
yöntem ile kablo araması yapmanıza
olanak sağlar.
1. Türk Prysmian Kablo bünyesinde
yer alan ürünlerin özelliklerine göre,
2. TS HD 60354-5-52 standartları
çerçevesinde, kablonun uygulanacağı
tesisat yöntemine göre.
Sadece kabloların yapılarına göre
arama yapmak için ana menüde yer
alan “Özelliklerine Göre” başlığını
seçtiğinizde karşınıza çıkan ürün ailesi,
anma gerilimi, üretim standardı, CPR
sınıfı vb. gibi özelliklere göre arama
yapabilirsiniz.
Kablo kesit hesabı yapmak için ise
ana menü üzerinden “Montaj Tipine
Göre” kısmına giriş yaparak, montaj
detaylarınıza uygun kablo seçimi yapıp,
uygun bir kesit için basit ve detaylı
olarak hesaplamalar yapabilirsiniz.
Basit yöntem ile hızlı bir şekilde
iletken kesit hesabı yapmak için; kablo
damar sayısı, şebeke sistemi, gerilim
değeri, güç faktörü değeri, çekilen akım
değeri, hat uzunluğu ve sayısı değerlerinin
yanı sıra, isteğinize göre gerilim
düşümü oranı (%e) ya da uygulanması
gereken farklı herhangi katsayı oranı
değerlerinden faydalanılır.
“Detaylı” kısmından, TS HD
603545-5-52 standardında bulunan tesisat
detaylarına göre iletken kesiti hesabı
yaparken ise; ilave olarak kullanım oranı,
kısa devre değeri ve süresi, ortam
sıcaklığı, güneş ışığına maruz kalınıp
kalınmadığı ve hatlar arasındaki boşluk
mesafesi gibi birçok detayı hesaplamanıza
dahil edebilirsiniz.
Sadece istenen parametreleri kullanıcı
dostu bir ara yüze sahip olan CableApp
uygulamamız aracılığı ile seçip,
adım adım ilerleyerek istenen sonuca
kolayca ulaşabilirsiniz. Hesap sonuç
kısmında, en uygun ve alternatifli kablo
kesitlerini, daha üst kesitlerin seçilmesi
durumunda ne kadar enerji tasarrufu
yapacağınızı, CO2 emisyon değerini ve
hatta gerilim düşümüne uygun kesit
değerini elde etmiş olacaksınız.
94 › AIR WORLD TÜRKİYE / NİSAN-MAYIS-HAZİRAN 2020
TÜRKİYE’de İLK
TRAKYA BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ
HABER
“Dijital Dönüşüme Hazırlanan Türkiye”
Kongresi gerçekleştiRİLDİ
10. Pompa, Vana, Kompresör Kongresi 13-14 Şubat 2020 tarihlerinde,
Ankara’da, ODTÜ Kültür ve Kongre Merkezi’nde gerçekleştirildi.
Bu yıl “Dijital Dönüşüme
Hazırlanan Türkiye” temasıyla
gerçekleştirilen
Kongre; ODTÜ Makina
Mühendisliği Bölümü, İTÜ Makine
Fakültesi, MİB ve POMSAD (Türk
Pompa ve Vana Sanayicileri Derneği)
tarafından düzenlendi. Birçok
yerli ve yabancı sektörel dernek ve
federasyon tarafından desteklenen
Kongre’ye; Türkiye’nin Makinecileri
Ana Sponsor olarak olarak destek
verirken, Alarko, Doğuş Vana, Eagle
Burgmann, KSB, Layne Bowler, Mas-
Daf, Sempa Pompa, Göksan Pompa,
Samsun Makine Sanayi, Standart
Pompa ve Vansan Altın Sponsor
olarak; Asteknik Vana ve Numesys
firmaları da Gümüş Sponsor olarak
destek verdi. Kongre’de Air World
Türkiye dergisi Basın Sponsoru
olarak yer aldı.
Kongre 13 Şubat tarihinde; Prof.
Dr. Erkan Ayder (İTÜ), POMSAD
Başkanı Sn. Nurdan Yücel, MİB
Başkanı Sn. Emre Gencer, TİM Başkan
Vekili Sn. Kutlu Karavelioğlu ve T.C.
Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Bakan
Yardımcı Sn. Hasan Büyükdede’nin
konuşmalarıyla başladı. Açılış
konuşmalarının ardından firmalar
adına konuşmacılar seminerlerini
verdi. Kompresör ve Basınçlı
hava sektöründen Dalgakıran
Kompresörün kongrede “Yaşayan
Makine Tasarımları Konsepti ve IOT
uygulaması” semineri için yoğun
ilgi gördü. Salonu dolduran öğrenci,
akademisyen ve sanayicilerimizin
ortak temennisi Basınçlı hava
sektöründen bir sonraki seminerde
daha geniş bir katılımın olması oldu.
96 › AIR WORLD TÜRKİYE / NİSAN-MAYIS-HAZİRAN 2020
2020 NİSAN-MAYIS-HAZİRAN / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 97
TEKNİK BİLGİ
Motor Koruma
Şalteri Nedir
Butonlu Tip Motor
Koruma Şalteri
Çevirmeli Tip Motor
Koruma Şalteri
Motorları tesisatta
oluşan kısa devre
ve aşırı akımın
etkilerine karşı
koruyan, aşırı
akım ve kısa
devre açtırma
özelliği bulunan
elektromekanik
koruma elemanıdır.
98 › AIR WORLD TÜRKİYE / NİSAN-MAYIS-HAZİRAN 2020
TEKNİK BİLGİ
Tesisatın güç kaynağının izolasyonunu
sağlayan bu devre elemanı
aynı zamanda manuel anahtarlama
yapabilen bir devre elemanıdır.
Devreye seri olarak bağlanan bu devre
elemanı motorun hemen önüne bağlanır. Bu
bağlantı sayesinde şalter üzerinden sadece
motor akımı geçer. Böylelikle arıza sebebi ile
veya yol alama anında çekilen aşırı akımlar
dolayısıyla motor zarar görmemektedir.
Kısacası motor koruma şalterleri motorun
üzerinden geçen akımı kontrol etmektedir.
Elektrik enerjisi ile çalışan cihazlar çeşitli
sebeplerden dolayı arızalanabilmektedir.
1. Yüksek gerilim
2. Düşük gerilim
3. Faz dengesizliği
4. Tek fazda çalışma
5. Rotorda sıkışma
6. Aşırı yüklenme
7. Aşırı akım dolayısıyla sargıların
ısınması
Meydana gelebilecek bu tarzdaki motor
hasarlarına karşı şalterde çeşitli özellikler yer
almalıdır.
Aşırı yük koruma mekanizması
Motor sargılarının aşırı ısınmasını
önlemek amacıyla motor tam yük akımının
10 katına kadar meydana gelebilecek aşırı
akımları kesebilmektedir. Faz kaybından
kaynaklı meydana gelebilecek arızaları
önlemek amacıyla da faz koruma röleleri
kullanılmaktadır.
Güç Kumanda Mekanizması
Cihazın aç/kapa (on/off) anahtarlamasını
yapan mekanizmadır.
Yalıtım Malzemeleri
Herhangi bir elektrik yükü ile çalışan
cihazlarda cihaz ile şebeke arasındaki
enerji kesilebilmelidir. Bu sebeple yalıtım
fonksiyonu devreye entegre edilerek sistem
ile cihazın ayrılması sağlanmaktadır.
Kısa Devre Koruma Mekanizması
Motor tam yük akımının 10 katı veya
üzeri akım çekmeye başladığında bu
akım algılanmalı ve motora ulaşmadan
kesilmelidir. İki farklı potansiyele sahip olan
hatların birbirleri ile olan teması, gevşek
bağlantılar, kablo kopmaları, izolasyon
hataları, yabancı maddelerin etkileri ile
oluşabilmektedir. Bu akımlar sigortalar
veya motor koruma şalterleri yardımı ile
kesilebilmektedir.
Motor Koruma Şalterlerinin Yapısı
Küçük güçlü motorların direkt
çalıştırılması veya korunması için kullanılan
bu cihazlar kumanda sistemi yerine
kullanılarak maliyeti azaltmaktadırlar. Etiket
değerlerinde belirtilen kesme kapasitesi
sınırına kadar yüksek seviyeli akımları
içerdikleri manyetik açma devresi ile devreyi
meydana gelebilecek aşırı akımlardan
korurlar.
İçlerinde tek faz üzerinden geçen
akımı algılama özelliği bulunmasına
rağmen 3 fazı da açarak devreyi ve sistemi
korumaktadırlar.
Motor Koruma Şalterlerinin Çeşitleri
Çalışma prensipleri aynı olmasına
karşın üretici firmaların üretim ve tüketim
taleplerine bağlı olarak 2 farklı çeşitte
üretilmektedirler.
1. Butonlu Tip Motor Koruma Şalteri
2. Çevirmeli Tip Motor Koruma Şalteri
Butonlu Tip Motor Koruma Şalteri
Açma ve kapama düğmelerine sahip olan
bu model düğmeler yardımıyla kumanda
edilmektedir. Belirli akım değerleri için
üretilmektedirler.
Çevirmeli Tip Motor Koruma Şalterleri
Butonlu tip ile aynı şekilde çalışan
şalterlerdir. Bu tip şalterlerde buton yerine
mandal bulunmaktadır.
Belli başlı markalar; Schneider electric,
Siemens, legrand, Abb gibi uluslar arası
markalarda yaygın olarak üretilmektedir.
Genel Özellikler
Şalter üretimi yapan firmalarca TS
EN 60947-4-1, IEC 60947-4-1 ve VDE
0660 standartlarına uygun olarak imal
edilmektedir. Bu standartlar sırasıyla;
1. 13 kademeli 0,1-25A arasında
ayarlanabilir aşırı akım koruyucu
2. Kısa devre koruması
3. Kesme kapasitesi minimum
3kA/400V olmalı
4. 6,3A'e kadar sigortasız kullanılabilme
5. Sıcaklık etkilerine karşı kompanze,
faz eksikliğine karşı koruma
6. Şalter fonksiyonu IEC 204-1,
izolasyon
7. 35 mm’lik kolay raya montaj aparatı
8. Anma gerilimi 690V AC, anma
işleteme akımı 0,1-25A ayar aralığı
9. Anma sürekli akım 32A , darbe
dayanım gerilimi 6 kV, kablo kesiti
0,75-2,5/4 mm^2
10. Çevre koşullarına dayanıklı olup,
sıva üstü üretilmelidir.
11. İzolasyon test gerilimi 3000 V AC
12. Aç/Kapa Ömür 10.000
2020 NİSAN-MAYIS-HAZİRAN / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 99
SAĞLIK
Düzenli bakım ile
sağlıklı ayaklar
ÖZGE ATALAN
Ayak Bakım Uzmanı
ozgeatalan06@outlook.com
Her yaştaki insan için ayaklarında
oluşan problem yaşam kalitesini
olumsuz yönde etkiler. Yaşam
kalitesinin bozulması, kişinin
psikolojik olarak da olumsuz
etki altında kalmasına neden
olacaktır. Yürüme eylemini
gerçekleştirirken ayağında ağrı
hisseden bir insan, çoğu zaman
daha az yürür, izole bir hayat
yaşar ve kendini dış dünyaya
kapatır. Bu, bilhassa yaşlı ve
bakıma muhtaç kişilerde daha
büyük bir sorun oluşturur. Bu
noktada Podoloji Bilimi ve
Podologlara ihtiyaç ön plana
çıkmaktadır.
100 › AIR WORLD TÜRKİYE / NİSAN-MAYIS-HAZİRAN 2020
SAĞLIK
Podoloji nedir?
Latincede ayak anlamına gelen podo ile
bilim anlamına gelen loji kelimelerinden
doğmuştur. Podoloji ayak sağlığı ile ilgilenir:
batık tırnak, tırnak mantarı, kalınlaşmış
tırnak, tırnak şekil bozukluğu (deforme
olmuş tırnak), epidermal lezyon olan: nasır,
siğil, ayak tabanı deri sertleşmesi ve topuk
çatlağı bakımı her hangi bir cerrahi işlem
olmadan bakımlar ve kalıcı bir şekilde tedavi
edilir.
Batık tırnak nedir?
Çeşitli sebeplerden dolayı tırnak veya
tırnak yatağında oluşan bozulma, tırnağın
uzamamasına ete gömülmesine neden
olabilir. Tırnak batmasında: ağrı, kızarıklık,
deri altı enfeksiyon enfeksiyondan dolayı
iltihaplanma gibi reaksiyonlar meydana
gelebilir.
Batık tırnağı olan kişiler bir uzmana ya
da podologlara danışabilir, kişilerin kendince
çözümlemeleri daha farklı hatta dönülmesi
zor olan sonuçları ortaya çıkarması
kaçınılmaz olabilir. Tırnak batmasını
önlemek için doğru bir şekilde tırnak pensleri
ile kesilip törpülenmeli, olan bir tırnak
batması var ise de tırnak bantı ya da tırnak
teli uygulanmalıdır.
Tırnak mantarı nedir?
Tırnağın şeklini-görüntüsünü bozan
hatta bazı durumlarda ise deride kötü
kokuya sebep olan ve kişilerin psikolojik
açıdan kötü etkileyen: ayağın sağlığını bozan
rahatsızlıklardan biridir. Tırnak mantarı veya
cilt mantarı olan kişiler periyodik bir şekilde
bakım yaptırmalı ve hijyenine dikkat etmelidir.
Çünkü tırnak mantarı ilerledikçe tırnak ciddi
anlamda kalınlaşır ve şekil bozukluklarına
sebep olur. Estetik açıdan rahatsız edici olduğu
gibi tırnak yatağına da ağrı yapabilir.
Tırnak mantarı açısından risk altında
olan kişiler:
n Diyabetli kişiler,
n Dolaşım bozukluğu olan kişiler,
n Bağışıklık sistemi zayıf olan kişiler,
n Çok sık/aşırı ilaç kullanan kişiler,
n Sporcu, asker, işçi gibi çok fazla
ayak üstünde duran meslek gruplarında
ve ayakkabı içerisinde terleyen ayaklarda
oluşur. Oluşmasını engellemek için
veya çözümlemek için düzenli bir
şekilde periyodik bakım yapılması ve
dermokozmetik ürün kullanılarak dezenfekte
edilmesi gerekir.
Tırnak kalınlaşmasında ve tırnak
deformasyonu genel tanımı:
Deforme tırnak: Yanlış ayakkabı
kullanımı, yanlış tırnak kesim/törpülenmesi,
travmalar, genetik faktörler ve tırnak yeme
sonucunda el/ayak tırnaklarında oluşan
şekil bozukluklarıdır. Kalınlaşmış tırnak ise
yaşlılık/yaşlılık belirtisi, mantar enfeksiyonu,
diyabet, dolaşım sistemi bozuk olan kişilerde
görülebilir.
İlk önce yapılması gerekenler bu tarz
durumları tetikleyen veya tetikleyebilecek
unsurları azaltmak ve kontrollü bir biçimde
podolojiden yardım alınmalıdır.
İkinci olarak canlı dokuya zarar
vermeden üst tabaka inceltilir ve sonrasında,
kişinin isteğine bağlı olarak kayıp tırnak
revizyonu yapılabilir.
Nasır bakımı?
Epidermal tabakada oluşan yoğun
keratizasyon yani deri olduğundan fazla
kalınlaşmış durumlarda oluşur. Kişinin
canını yakması yüzeydeki kalınlaşma değil
bu kalınlaşmanın sinir ve dokulara baskı
yaptığındandır. Basış bozukluğu olan
kişilerde, çok sık dar ayakkabı giyen kişilerde
ya da çok fazla ayakta duran kişilerde sıklıkla
görülür. Ortopedik ayakkabı ve urea içeren
kremler kullanılarak daha aza indirgenebilir.
Tek seferde alınması, kesilip-oyulup
çıkartılması o bölgede-çevresinde daha
fazla deri kalınlaşması meydana gelir. Ya da
nasır bantları gibi kimyasal içeren (geçici)
çözümler sonrasında yarardan çok zararı
dokunacağı için kullanılmamalıdır.
Topuk çatlağı nedir-nasıl bakım
yapılmalıdır?
Topuk çatlağı daha çok kuru ciltlerde ve
yaşlanmaya bağlı olarak cilt elastikiyetini ve
nemini kaybetmiş ciltlerde görülür.
Topuk çatlağında yapılmasından
çok nelerin yapılmaması gerekenlerden
bahsedecek olursak kısaca şöyle
özetleyebiliriz. Geçici rahatlamalar ve
çözümler olsun diye cilt jiletlenmemeli
ve kazınmamalıdır. Daha çok urea içeren
kremler kullanılmalı ve düzenli olarak
kişilerin evde törpülemesi ya da bir uzman
tarafından bakım yapılması gerekmektedir.
Aksi takdirde çatlak topuk bakımı yapılmaz
ise burada bulunan damarlar yoluyla
mikroorganizmaların çatlaklardan vücudun
içerisine ulaşarak enfeksiyona neden olur.
Ve burada bulunan açık sinir uçları çok fazla
ağrı hissedilmesine yol açabilir.
Yaz aylarında sıcak ve kuru havalardan
dolayı terlik ve sandalet tarzı açık
ayakkabılar giyilmesi de topuk çatlak
oluşumunu hızlandırır, düzenli olarak bakım
yapılarak çatlaklar engellenebilir.
2020 NİSAN-MAYIS-HAZİRAN / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 101
TEKNİK
Vidalı Kompresör
Hesapları ile ilgilİ
Formüller
Dairenin (Boru veya Silindir İç Çaplarının)
Kesit Alanı:
A = (Pi*d2)/4 = mm2
Pi = 3.14159265
D = Çap (mm) –İç Çap-
A = Alan (mm2) –İç Kesit Alanı-
1 m2 = 100 dm2 = 10,000 cm2 = 1,000,000 mm2
A = Akışa Dik Kesit Alanı (m2 )
1 m3/s = 60 m3/dk = 1000 litre/saniye (L/s)
1 m3/dk = 1/60 m3/s = 1000 litre/dakika (L/dk)
1 m3/h = 60 m3/dk = 1000 litre/saat (L/h)
Borunun (Uzunluğuna göre) veya Silindirin
(Yüksekliğine göre) Hacmi:
V = A * h = mm3
A = Alan (mm2) –İç Kesit Alanı, İç çapa göre hesaplanmış
alanh
= Borunun uzunluğu veya silindirin yüksekliği (mm)
V = Hacim (mm3)
1 dm3 = 1 litre = 1,000,000 mm3 = 1000 cm3 = 0.001 m3
1 m3 = 1000 dm3 = 1000 litre
v Dairenin (veya Çemberin) Çevresi (çevresel uzunluk) =
Pi*d
Pi= 3.14159265
d= Çap
Dairenin Belli Bir Sarma açısına göre çevresel uzunluk=(Pi*∝ *
d)/360
∝ = Sarma açısı (derece) => yarım daire için ∝ = 180º
v Bir kesitten geçen (Boru içinden veya kanal içinden) geçen
akışkanın hızı:
v = Q / A = m/s
Q = Akışkanın debisi (m3/s)
Kasnak Çaplarına Göre (Yaklaşık) Motor ve
Vida Devir Oranları:
Dm = Motor Kasnağı Çapı ( mm)
Dv = Vida Kasnağı Çapı (mm)
nm = Motor Devir Sayısı (d/dk)
nv = Vida Devir Sayısı (d/dk)
i= Vida/Motor devir oranı = Dm/Dv
nv= nm * i = nm* (Dm/Dv)
Dişlikutusu (GearBox) Dişlilerinin Diş Sayısına
Göre Devir Oranı:
Dm = Çeviren (Hareket veren) dişlinin diş sayısı
Dv = Çevrilen (Hareket alan) dişlinin diş sayısı
nm = Çeviren dişlinin Devir sayısı (d/dk)
nv = Çevrilen dişlinin DevirSayısı (d/dk)
i= Çevrilen/Çeviren devir oranı = Dm/Dv
nv= nm * i = nm* (Dm/Dv)
Motor Gücünün kW, HP (Beygir Gücü), kcal/h
olarak farklı ifadeleri:
1 HP (metrik) = 75*9.80665 kg*m/sn2 = 735.5 Watt =
0.7355 kW
1 kW = 1/0.7355 HP = 1.3596 HP
102 › AIR WORLD TÜRKİYE / NİSAN-MAYIS-HAZİRAN 2020
TEKNİK
Yaklaşık değerler: 1 HP (metrik, PS) = 736 Watt, 1 kW= 1.36
HP (metrik sistem)
İngiliz/Amerikan sistemindeki HP'ye göre: 1 kW = 1.34 HP,
1 HP = 746 Watt
1 kW = 860 kcal/h
1 kWh Enerji = 860 kcal ısı enerjisi (1 kWh elektrik enerjisi,
860 kcal’lik ısıya denktir.)
Hız ile güç ve kuvvet ile basınç arasındaki
bağlantılar:
Güç = P = Kuvvet * Hız = F * v = Newton * m/s = Watt =
9.81 kg * m/s (9.80665)
P = Güç (Watt) = 860 cal/h
1 kilogram kuvvet (kg) = 9.80665 Newton (N)
(1 kg kütlenin dünyadaki ağırlığı = 1 kg kuvvet = kütle * yerçekimi
ivmesi = 9.81 N)
P = Güç (HP/PS metrik sistem) = 75 kg(kuvvet)*m/s =
75*9.80665 N*m/s = 735.5 Watt
F = Kuvvet (Newton) = basınç * alan = p*A = (N/m2) * m2
1 bar = 100,000 N/m2 = 100 kN/m2 = 10 N/cm2 =
10/9.80665 kg/cm2 = 1.02 kg/ cm2
1 atmosfer = 1.013 bar (deniz seviyesinde) 1 atmosfer ~= 1
bar ~= 1 kg/ cm2
Efektif Basınç = Manometreden Okunan Basınç = Gerçek
Basınç – Atmosfer Basıncı
1 atm = 0 bar (efektif) = 1 bar (mutlak) (Hassas hesaplarda
1 atm = 1 .013 bar)
Sıkıştırılabilir akışkanların (gazların) hacmi ile
basıncı arasındaki ilişki:
P1*V1/T1 = P2*V2/T2
P1= Başlangıç Basıncı
V1= Başlangıç Hacmi
T1= Başlangıç Sıcaklığı (Kelvin)
P2= Sonuç Basıncı
V2= Sonuç Hacmi
T2= Sonuç Sıcaklığı (Kelvin)
Sabit Sıcaklıkta: V2= V1* (P1/P2) , P2= P1*(V1/V2)
1 ºC = 273 K , 100 ºC = 373 K (Kelvin)
-273 ºC = 0 K
Sabit Basınçta : V2 = V1*(T2/T1) , T2= T1*(V2/V1)
P1*V1 = m*R*T1
P2*V2 = m*R*T2
m = kütle (kg, yoğunluk= m/V = deniz seviyesinde standard
atmosfer 1.255 kg/m3)
R = gaz sabiti (hava için 287 J/kgK)
(P1*V1)/(P2*V2) = T1/T2
Vidalı Kompresörün Serbest Hava Debisinin
İfadesi (FAD):
FAD, kompresörün bastığı havanın emdiği havanın miktarı
cinsinden ifadesidir. Yani 20 ºC referans emiş sıcaklığına
göre, atmosfer basıncında, 1 dakikada emilen hava miktarı
(hacim olarak); m3/dk (metreküp/dakika). Başkaca bir
ifade yok ise, Kompresörün FAD değeri, kompresörün 1
dakikada bastığı havanın, 20 ºC’de, 1 atmosfer basınçta (0
bar efektif, 1-1.013 bar mutlak basınçta) kaplayacağı hacim
anlamına gelir. Bununla birlikte, basınçlı hava aygıtlarının
kapasitesi 0 ºC'yi referans alan Nm3/dk (normal metreküp/
dakika) cinsinden ifade edilebilmektedir. (Hava soğudukça
kompresörün bastığı havanın kütlesi artar, ısındıkça azalır.
Kompresör çıkışındaki hava ısınmış olduğu için emdiğinden
daha fazla hacime sahip olur. Burada asıl olan kompresörün
emdiği hava miktarıdır, ki, aynı miktarı çıkışına taşıyarak,
basar.) Gerçekte boru içinden geçen havanın miktarı, kompresörün
FAD değerinin çalışma basıncının mutlak (barometre)
değerine bölünmesiyle bulunan değerdir. (Örneğin:
8 m3/dk FAD değeri ölçülüyorsa, 7 bar efektif basınçta,
bu kompresörün bastığı hava boru içinden 1 m3/dk olarak
geçiyor demektir. Boru içindeki hava hızını hesaplarken bu
durumu dikkate almak gerekir.)
NOT: “Debi” birim zamanda akış miktarı demektir.
2020 NİSAN-MAYIS-HAZİRAN / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 103
HABER
KASIM 2019
YATIRIM TEŞVİK BELGELERİ (*)
FİRMANIN ADI
YATIRIMIN
YERİ
SEKTÖRÜ
CİNSİ
ÖNGÖRÜLEN
DESTEK
UNSURLARI
YATIRIMIN
KAPASİTESİ
SABİT
YATIRIM
(TL)
EMİN BİYOGAZ ENERJİ
ÜRETİM SANAYİ VE TİCARET
ANONİM ŞİRKETİ
RMM MADENCİLİK
METALURJİ AKARYAKIT
GIDA TURİZM TİCARET VE
SANAYİ ANONİM ŞİRKETİ
SKYDEF MÜHENDİSLİK
TASARIM SANAYİ TİCARET
LİMİTED ŞİRKETİ
SMART POLYESTER ANONİM
ŞİRKETİ
KIRŞEHİR
KAYSERİ
ANKARA
GAZİANTEP
ENERJİ - ELEKTRİK ÜRETİMİ,
İLETİMİ VE DAĞITIMI
KOMPLE YENİ YATIRIM
İMALAT - METAL ATIK VE
HURDALARIN YENİDEN
DEĞERLENDİRİLMESİ
KOMPLE YENİ YATIRIM
İMALAT - SİLAH VE MÜHİMMAT
İMALATI
KOMPLE YENİ YATIRIM
İMALAT - HALI VE KİLİM
İMALATI
KOMPLE YENİ YATIRIM
KDV İstisnası
KDV İstisnası
KDV İstisnası,
Gümrük Vergisi
Muafiyeti
KDV İstisnası,
Gümrük Vergisi
Muafiyeti
Elektrik Enerjisi
Üretimi {BES} 6 MW 20.500.905
BACA TOZUNDAN
ÇİNKO OKSİT GERİ
KAZANIMI
Savunma Sanayine
Yönelik Muhtelif
Talaşlı İmalat
Halılar, diğer tekstil
yer kaplamaları
279.178.000
24.968.628
38.185.307
ALBATROS KARALAR DIŞ
TİCARET TURİZM OTOMOTİV
İNŞAAT SARACİYE SANAYİ
VE TİCARET LİMİTED
ŞİRKETİ
SAKARYA
İMALAT - BAVUL, EL ÇANTASI
VE BENZERLERİ İLE SARAÇLIK
VE KOŞUM TAKIMI İMALATI
KOMPLE YENİ YATIRIM
Gümrük Vergisi
Muafiyeti, KDV
İstisnası
Valiz, Çanta ve Kemer
İmalatı
105.039.037
TEMA OFSET AMBALAJ
SANAYİ VE TİCARET
LİMİTED ŞİRKETİ
OLTAN VE KÖLEOĞLU
ELEKTRİK VE ENERJİ
ÜRETİMİ TİCARET ANONİM
ŞİRKETİ
YAVUZ AYDINLATMA
LİMİTED ŞİRKETİ
ANADOLU TELEFERİK
TİCARET VE SANAYİ
ANONİM ŞİRKETİ
MİTAŞ ENDÜSTRİ SANAYİ
TİCARET ANONİM ŞİRKETİ
BİLEŞİM TURİZM İNŞAAT
SANAYİ VE TİCARET
ANONİM ŞİRKETİ
ASELSAN KONYA SİLAH
SİSTEMLERİ ANONİM
ŞİRKETİ
NEMUS ELEKTRONİK
SANAYİ VE TİCARET
ANONİM ŞİRKETİ
İSTANBUL
SAMSUN
KIRKLARELİ
İZMİR
ANKARA
İSTANBUL
KONYA
İSTANBUL
İMALAT - OLUKLU KARTON
VE MUKAVVA İLE KAĞIT VE
MUKAVVADAN YAPILAN
AMBALAJLAR
KOMPLE YENİ YATIRIM
ENERJİ - ELEKTRİK ÜRETİMİ,
İLETİMİ VE DAĞITIMI
KOMPLE YENİ YATIRIM
İMALAT - ELEKTRİK AMPÜLÜ VE
LAMBALARI İLE AYDINLATMA
TEÇHİZATI İMALATI
KOMPLE YENİ YATIRIM
İMALAT - KALDIRMA VE TAŞIMA
TEÇHİZATI İMALATI
NAKİL, TEVSİ, ÜRÜN
ÇEŞİTLENDİRME
İMALAT - ÜCRET VEYA
SÖZLEŞME ESASINA DAYALI
OLARAK METALLERİN
KAPLANMASI VE İŞLENMESİ
KOMPLE YENİ YATIRIM
HİZMETLER - HASTANE
HİZMETLERİ
MODERNİZASYON
İMALAT - SİLAH VE MÜHİMMAT
İMALATI
KOMPLE YENİ YATIRIM
İMALAT - İZOLE EDİLMİŞ TEL VE
KABLO İMALATI
KOMPLE YENİ YATIRIM
Gümrük Vergisi
Muafiyeti, KDV
İstisnası
Gümrük Vergisi
Muafiyeti, KDV
İstisnası
Gümrük Vergisi
Muafiyeti, KDV
İstisnası
Gümrük Vergisi
Muafiyeti, KDV
İstisnası,
Gümrük Vergisi
Muafiyeti, KDV
İstisnası
KDV İstisnası
Gümrük Vergisi
Muafiyeti, KDV
İstisnası,
Gümrük Vergisi
Muafiyeti, KDV
İstisnası
Oluksuz kağıt veya
kartondan katlanabilir
kutu, koli ve
muhafazalar
Elektrik enerjisi
üretimi {Biyokütle}
Muhtelif LED
ampul Aydınlatma
armatürleri
19.362.340
228.200.000
16.785.244
Çelik Konstrüksiyon 34.266.358
Metalik kaplama
hizmetleri
Cerrahi hastane
hizmetleri
Silah ve silah
sistemlerinin
kurulumu
ENJEKSİYON
SOKETLİ
OTOMASYON SİNYAL
KABLOSU
28.403.955
96.310.000
633.135.000
10.422.197
104 › AIR WORLD TÜRKİYE / NİSAN-MAYIS-HAZİRAN 2020
HABER
FİRMANIN ADI
YATIRIMIN
YERİ
SEKTÖRÜ
CİNSİ
ÖNGÖRÜLEN
DESTEK
UNSURLARI
YATIRIMIN
KAPASİTESİ
SABİT
YATIRIM
(TL)
SİLVAN VARLIK TARIM
ÜRÜNLERİ LİSANSLI
DEPOCULUK SANAYİ VE
TİCARET ANONİM ŞİRKETİ
DİYARBAKIR
HİZMETLER - DEPOLAMA VE
AMBARLAMA HİZMETLERİ
KOMPLE YENİ YATIRIM
KDV İstisnası,
Tahıl depolama ve
ambarlama
13.214.870
VARAKA KAĞIT SANAYİ
ANONİM ŞİRKETİ
PAŞABAHÇE CAM SANAYİİ
VE TİCARET ANONİM
ŞİRKETİ
ŞAKALAK TARIM
MAKİNALARI SANAYİ VE
TİCARET ANONİM ŞİRKETİ
OMAS-ÖZALTIN OLUKLU
MUKAVVA AMBALAJ
SANAYİİ ANONİM ŞİRKETİ
ARTPACK KAĞIT AMBALAJ
ANONİM ŞİRKETİ
SEZAİ AYAS SE TEX TEKSTİL
SANAYİ VE TİCARET
ŞENPİLİÇ GIDA SANAYİ
ANONİM ŞİRKETİ
AGRİLA TARIM YATIRIMLARI
ANONİM ŞİRKETİ
NOBLE İMPLANT
TEKNOLOJİLERİ VE
MEDİKAL HİZMETLERİ
SANAYİ TİCARET ANONİM
ŞİRKETİ
MAİA ORGANİK GIDA VE
KOZMETİK SANAYİ TİCARET
ANONİM ŞİRKETİ
MAX MOTHES CIVATA
ÜRETİM SANAYİ VE TİCARET
LİMİTED ŞİRKETİ
KORUCU MAKİNA ELEKTRİK
İNŞAAT TAAHHÜT SANAYİ
VE TİCARET ANONİM
ŞİRKETİ
BALIKESİR
ESKİŞEHİR
KONYA
ADANA
İZMİR
DİYARBAKIR
ESKİŞEHİR
ÇANKIRI
İSTANBUL
MANİSA
MANİSA
ANKARA
İMALAT - KAĞIT HAMURU,
KAĞIT VE MUKAVVA İMALATI
MODERNİZASYON
İMALAT - CAM VE CAM
ÜRÜNLERİ İMALATI
MODERNİZASYON
İMALAT - TARIM VE ORMAN
MAKİNELERİ İMALATI
KOMPLE YENİ YATIRIM
İMALAT - OLUKLU KARTON
VE MUKAVVA İLE KAĞIT VE
MUKAVVADAN YAPILAN
AMBALAJLARIN İMALATI
KOMPLE YENİ YATIRIM
İMALAT - DİĞER KAĞIT VE
MUKAVVA ÜRÜNLERİ İMALATI
KOMPLE YENİ YATIRIM
İMALAT - KÜRK HARİÇ, GİYİM
EŞYASI İMALATI
KOMPLE YENİ YATIRIM
TARIM - DİĞER HAYVANLARIN
YETİŞTIRİLMESİ; BAŞKA
YERDE SINIFLANDIRILMAMIŞ
HAYVANSAL ÜRÜNLERİN
ÜRETİMİ
ENTEGRASYON
İMALAT - B.Y.S. KİMYASAL
ÜRÜNLERİN İMALATI
KOMPLE YENİ YATIRIM
İMALAT - TIBBİ VE CERRAHİ
TEÇHİZAT İLE ORTOPEDİK
ARAÇLARIN İMALATI
KOMPLE YENİ YATIRIM
İMALAT - SEBZE VE
MEYVELERİN İŞLENMESİ VE
SAKLANMASI
KOMPLE YENİ YATIRIM
İMALAT - B.Y.S. METAL EŞYA
İMALATI
KOMPLE YENİ YATIRIM
İMALAT - ELEKTRİK DAĞITIM VE
KONTROL CİHAZLARI İMALATI
KOMPLE YENİ YATIRIM
Gümrük Vergisi
Muafiyeti, KDV
İstisnası,
KDV İstisnası,
Gümrük Vergisi
Muafiyeti,
Gümrük Vergisi
Muafiyeti, KDV
İstisnası,
Gümrük Vergisi
Muafiyeti, KDV
İstisnası
Gümrük Vergisi
Muafiyeti, KDV
İstisnası
KDV İstisnası,
Sigorta Primi İşveren
Hissesi 2 Yıl, Vergi
İndirimi %50, YKO
%15, KDV İstisnası
DV İstisnası,
Gümrük Vergisi
Muafiyeti, KDV
İstisnası,
Gümrük Vergisi
Muafiyeti, KDV
İstisnası,
Gümrük Vergisi
Muafiyeti, KDV
İstisnası,
Gümrük Vergisi
Muafiyeti, KDV
İstisnası,
kağıt 132.530.438
Boyalı Camdan Ev
Eşyası
Kombine Hububat
Mibzeri Hububat Ekim
Makinesi
Oluklu kağıt ve
kartondan kutu, koli
ve muhafazalar
100.000.000
20.800.000
43.202.951
kağıttan poşet imalatı 22.471.116
Tişört, fanila, atlet ve
diğer iç giyim eşyası
Kanatlı Hayvan Yemi
{Hendek}, Kanatlı
Hayvan Yemi {Adliye}
TON/YIL, Kuluçkahane
faaliyetleri {Beşevler},
Kuluçkahane
Faaliyetleri {Sıraköy},
Damızlık Tavuk {Yarka}
Yetiştiriciliği {1 Tesis-
Çifteler} Damızlık
Tavuk Yetiştiriciliği
{2.Tesis-Mahmudiye}
Uçucu yağlar;
koku veren madde
karışımları
DENTAL İMPLANT,
ABUMENT VE VİDA
HEALING, ANALOG
VE ÖLÇÜ POSTU
CERRAHİ SET,
CERRAHİ DRILL
DOMATES
KONSERVE VE
SALÇASI, BİBER
KONSERVESİ, MEYVE
KONSERVESİ,
MARMELAT
B.y.s. demir veya çelik
bağlantı elemanları
{vidalar, civatalar,
somunlar v.b.}
YÜKSEK GERİLİM
HATTI SİLİKON
İZOLATÖR
11.657.720
47.262.738
13.600.000
16.846.464
42.623.780
13.148.321
11.100.286
2020 NİSAN-MAYIS-HAZİRAN / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 105
HABER
FİRMANIN ADI
TMK MAKİNA KALIP SANAYİ
VE TİCARET LİMİTED
ŞİRKETİ
KUYUMA ELEKTRİK ÜRETİM
ANONİM ŞİRKETİ
TOPALOĞULLARI MAKİNA
SANAYİ VE TİCARET
ANONİM ŞİRKETİ
ARF BİO YENİLENEBİLİR
ENERJİ ÜRETİM ANONİM
ŞİRKETİ
GÖKNAS ENERJİ SANAYİ VE
TİCARET LİMİTED ŞİRKETİ
POLİPROPİLEN ELYAF
SANAYİ VE DIŞ TİCARET
ANONİM ŞİRKETİ
KAMPOTU İLAÇ GIDA
SANAYİ VE TİCARET
ANONİM ŞİRKETİ
GÜRSÜT BESİCİLİK GIDA
SANAYİ VE TİCARET
ANONİM ŞİRKETİ
DONANIM İÇECEK SU GIDA
NAKLİYE SANAYİ İÇ VE DIŞ
TİCARET LİMİTED ŞİRKETİ
GİPS GELİŞTİRİLMİŞ İNŞAAT
MALZEMELERİ VE PERLİTLİ
SIVA SANAYİ TİCARET
ANONİM ŞİRKETİ
TORA SAC İŞLEME METAL
FORM MERKEZİ SANAYİ VE
TİCARET ANONİM ŞİRKETİ
CEMRE MARİN ENDÜSTRİ
ANONİM ŞİRKETİ
KAR PORSELEN SANAYİ VE
TİCARET LİMİTED ŞİRKETİ
TRANSVARO ELEKTRON
ALETLERİ SANAYİ VE
TİCARET ANONİM ŞİRKETİ
ÜÇEL GLASS CAM İNŞ.
AMBALAJ PLASTİK NAK.
SAN.VE TİC.LTD.ŞTİ
YATIRIMIN
YERİ
KOCAELİ
SAMSUN
TEKİRDAĞ
İZMİR
SİİRT
BİLECİK
İSTANBUL
İZMİR
AYDIN
MERSİN
ESKİŞEHİR
YALOVA
BİLECİK
KOCAELİ
AYDIN
SEKTÖRÜ
CİNSİ
İMALAT - DİĞER ÖZEL AMAÇLI
MAKİNELERİN İMALATI
KOMPLE YENİ YATIRIM
ENERJİ - ELEKTRİK ÜRETİMİ,
İLETİMİ VE DAĞITIMI
KOMPLE YENİ YATIRIM
İMALAT - DİĞER ÖZEL AMAÇLI
MAKİNELERİN İMALATI
KOMPLE YENİ YATIRIM
İMALAT - KİMYASAL GÜBRE VE
AZOTLU BİLEŞİKLERİN İMALATI
KOMPLE YENİ YATIRIM
TARIM - KOYUN, KEÇİ, SIĞIR,
AT, EŞEK, BARDO, KATIR
VB. YETİŞTİRİLMESİ; SÜT
HAYVANCILIĞI
KOMPLE YENİ YATIRIM
İMALAT - GİYİM EŞYASI DIŞINDAKİ
HAZIR TEKSTİL ÜRÜNLERİ İMALATI
KOMPLE YENİ YATIRIM
İMALAT - ECZACILIKTA VE
TIPTA KULLANILAN KİMYASAL
VE BİTKİSEL KAYNAKLI
ÜRÜNLERİN İMALATI
KOMPLE YENİ YATIRIM
İMALAT - SÜT ÜRÜNLERİ
İMALATI
KOMPLE YENİ YATIRIM
İMALAT - ALKOLSÜZ İÇECEK
İMALATI, MADEN VE MEMBA
SULARI ÜRETİMİ
TEVSİ, MODERNİZASYON
İMALAT - ÇİMENTO VE ALÇI İLE
SERTLEŞTİRİLMİŞ MADDELERİN
İMALATI
KOMPLE YENİ YATIRIM
İMALAT - DİĞER ÖZEL AMAÇLI
MAKİNELERİN İMALATI
KOMPLE YENİ YATIRIM
İMALAT - GEMİ YAPIMI VE
ONARIMI
KOMPLE YENİ YATIRIM
İMALAT - YAPI MALZEMELERİ
DIŞINDAKİ, ATEŞE DAYANIKLI
OLMAYAN SERAMİK EŞYA
İMALATI
MODERNİZASYON
İMALAT - OPTİK ALETLER VE
FOTOĞRAFÇILIK TEÇHİZATI
İMALATI
KOMPLE YENİ YATIRIM
İMALAT - CAM VE CAM ÜRN.
İML.
KOMPLE YENİ YATIRIM
ÖNGÖRÜLEN
DESTEK
UNSURLARI
KDV İstisnası, Faiz
Desteği
KDV İstisnası
Gümrük Vergisi
Muafiyeti, KDV
İstisnası
KALIP İMALATI 13.825.000
HES- Elektrik enerjisi
üretimi
MOTORLU ET KIYMA
MAKİNESi HAMUR
YOĞURMA MAKİNESİ
ve MUHTELİF EV
ALETLERİ
32.215.389
10.358.872
KDV İstisnası, ORGANİK GÜBRE 10.482.350
KDV İstisnası,
Gümrük Vergisi
Muafiyeti
Gümrük Vergisi
Muafiyeti, KDV
İstisnası
Gümrük Vergisi
Muafiyeti, KDV
İstisnası
Gümrük Vergisi
Muafiyeti, KDV
İstisnası
Gümrük Vergisi
Muafiyeti, KDV
İstisnası
Süt Yönlü Büyükbaş,
Süt İşleyerek Süt
ve Süt Mamulleri
Üretimi, Karma Yem,
Soğuk hava deposu
21.487.751
Çuval ipliği 36.999.998
Tablet, Kapsül İlaç,
Toz Şase İlaç, Soft
Jelatin İlaç, Toz İlaç,
Şurup
SÜT İŞLEYEREK SÜT
VE SÜT MAMÜLLERİ
ÜRETİMİ 90 TON/GÜN
100.000.000
10.254.514
Memba Suyu Dolumu 43.425.839
KDV İstisnası, Alçı Plaka 33.974.608
KDV İstisnası,
Gümrük Vergisi
Muafiyeti,
KDV İstisnası,
Gümrük Vergisi
Muafiyeti
Gümrük Vergisi
Muafiyeti, KDV
İstisnası,
Gümrük Vergisi
Muafiyeti, KDV
İstisnası
Gümrük Vergisi
Muafiyeti, KDV
İstisnası
YATIRIMIN
KAPASİTESİ
muhtelif beyaz eşya
ve otomotive yönelik
aksam parça
Yük gemileri ve hem insan
hem de yük taşımaya
yönelik gemiler
Porselen veya
Seramik sofra ve süs
eşyası
Çift tüplü gece görüş
gözlüğü,Gece görüş
silah nişangahı,vb,
SABİT
YATIRIM
(TL)
12.317.500
227.833.842
64.700.784
123.961.446
B.y.s. cam eşyalar 14.130.000
106 › AIR WORLD TÜRKİYE / NİSAN-MAYIS-HAZİRAN 2020
HABER
FİRMANIN ADI
YATIRIMIN
YERİ
SEKTÖRÜ
CİNSİ
ÖNGÖRÜLEN
DESTEK
UNSURLARI
YATIRIMIN
KAPASİTESİ
SABİT
YATIRIM
(TL)
İNTERMAT AMBALAJ VE
MATBAACILIK SANAYİ VE
TİCARET ANONİM ŞİRKETİ
İLKE AMBALAJ SANAYİ VE
TİCARET ANONİM ŞİRKETİ
MİDYAT PATLAYICI
MADDELER SANAYİ VE
TİCARET ANONİM ŞİRKETİ
BALKAN SÜT ÜRÜNLERİ
SANAYİ VE TİCARET
LİMİTED ŞİRKETİ
BİOSER ENERJİ ÜRETİM
ANONİM ŞİRKETİ
AYMES EV TEKSTİL İTHALAT
İHRACAT SANAYİ TİCARET
LİMİTED ŞİRKETİ
GÖKKARTAL ENERJİ
ELEKTRİK ÜRETİM LİMİTED
ŞİRKETİ
KUŞ ENERJİ SANAYİ VE
TİCARET LİMİTED ŞİRKETİ
ANTALYA MERMER SANAYİ
TİCARET LİMİTED ŞİRKETİ
ARFEN ALÜMİNYUM SANAYİ
VE TİCARET ANONİM
ŞİRKETİ
TAT MAKARNACILIK SANAYİ
VE TİCARET ANONİM
ŞİRKETİ
BİG PAZARLAMA ANONİM
ŞİRKETİ
SAMİR TIBBİ ÜRÜNLER
MEDİKAL TEKSTİL ENERJİ
SANAYİ TİCARET LİMİTED
ŞİRKETİ
SÜRMENEK ENERJİ ÜRETİM
ANONİM ŞİRKETİ
KRCPACK AMBALAJ SANAYİ
TİCARET ANONİM ŞİRKETİ
İSTANBUL
TEKİRDAĞ
MARDİN
İZMİR
ŞANLIURFA
BURSA
VAN
GÜMÜŞHANE
BURDUR
TEKİRDAĞ
GAZİANTEP
GAZİANTEP
DİYARBAKIR
ANKARA
SAMSUN
İMALAT - BASIM
MODERNİZASYON
İMALAT - OLUKLU KARTON
VE MUKAVVA İLE KAĞIT VE
MUKAVVADAN YAPILAN
AMBALAJLARIN İMALATI
KOMPLE YENİ YATIRIM
İMALAT - SİLAH VE MÜHİMMAT
İMALATI
KOMPLE YENİ YATIRIM
İMALAT - SÜT ÜRÜNLERİ
İMALATI
KOMPLE YENİ YATIRIM
ENERJİ - ELEKTRİK ÜRETİMİ,
İLETİMİ VE DAĞITIMI
KOMPLE YENİ YATIRIM
İMALAT - TEKSTİLİN
APRELENMESİ
KOMPLE YENİ YATIRIM
ENERJİ - ELEKTRİK ÜRETİMİ,
İLETİMİ VE DAĞITIMI
KOMPLE YENİ YATIRIM
ENERJİ - ELEKTRİK ÜRETİMİ,
İLETİMİ VE DAĞITIMI
KOMPLE YENİ YATIRIM
MADENCİLİK - KUM, KİL VE
TAŞOCAKÇILIĞI
KOMPLE YENİ YATIRIM
İMALAT - ÜCRET VEYA
SÖZLEŞME ESASINA DAYALI
OLARAK METALLERİN
KAPLANMASI VE İŞLENMESİ
KOMPLE YENİ YATIRIM
İMALAT - MAKARNA, ŞEHRİYE,
KUSKUS V.B.
MODERNİZASYON
İMALAT - BAŞKA YERDE
SINIFLANDIRILMAMIŞ TEKSTİL
ÜRÜNLERİ İMALATI
KOMPLE YENİ YATIRIM
İMALAT - ECZACILIKTA VE TIPTA
KULLANILAN KİMYASAL VE BİTKİSEL
KAYNAKLI ÜRÜNLERİN İMALATI
KOMPLE YENİ YATIRIM
ENERJİ - ELEKTRİK ÜRETİMİ,
İLETİMİ VE DAĞITIMI
KOMPLE YENİ YATIRIM
İMALAT - PLASTİK ÜRÜNLERİ
İMALATI
KOMPLE YENİ YATIRIM
KDV İstisnası,
Gümrük Vergisi
Muafiyeti
Gümrük Vergisi
Muafiyeti, KDV
İstisnası
Gümrük Vergisi
Muafiyeti, KDV
İstisnası,
Gümrük Vergisi
Muafiyeti, KDV
İstisnası
, KDV İstisnası
Gümrük Vergisi
Muafiyeti, KDV
İstisnası
KDV İstisnası,
Gümrük Vergisi
Muafiyeti
Gümrük Vergisi
Muafiyeti, KDV
İstisnası
KDV İstisnası,
Sigorta Primi İşveren
Hissesi 5 Yıl, Vergi
İndirimi %60, YKO
%25, Gümrük Vergisi
Muafiyeti, KDV
İstisnası
Gümrük Vergisi
Muafiyeti, KDV
İstisnası,
Gümrük Vergisi
Muafiyeti, KDV
İstisnası,
Gümrük Vergisi
Muafiyeti, KDV
İstisnası, Faiz Desteği
KDV İstisnası
Gümrük Vergisi
Muafiyeti, KDV
İstisnası,
Baskılı çok katlı esnek
ambalaj folyosu Baskılı
ambalaj malzemesi
Baskılı parafinli kağıt
metrajlı BOPP film
Oluklu kağıt ve
kartondan kutu, koli
ve muhafazalar
Tabanca Fişeği Tüfek
Fişeği
SÜT İŞLEYEREK SÜT
VE SÜT MAÜLLERİ
ÜRETİMİ
ELEKTRİK
ENERJİSİ ÜRETİMİ
{BİYOKÜTLE}
Dokumaların
boyanması
Elektrik enerjisi
üretimi {HES}
HES ELEKTRİK
ENERJİSİ ÜRETİMİ
BLOK MERMER
ÜRETİMİ
Eloksal ile yüzey
kaplama 4.500 TON/
YIL
70.721.244
211.790.337
26.695.850
83.442.153
34.245.000
15.550.733
56.737.460
18.290.002
32.000.000
14.509.419
MAKARNA 31.524.639
Giyim eşyası hariç,
dokuma olmayan
kumaş ile bundan
yapılan ürünler
Sargı Bezi ve Bandaj
, Tıbbi Korseler, Tek
Kullanımlık Maske
Elektrik enerjisi
üretimi {HES}
Etilen polimerlerden
torba ve çantalar
10.104.800
12.601.000
47.984.900
52.105.818
(*) Kaynak : Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı
2020 NİSAN-MAYIS-HAZİRAN / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 107
HABER
FİRMANIN ADI
CANADA GREEN GATE
KOZMETİK ÜRÜNLERİ
SANAYİ VE TİCARET
ANONİM ŞİRKETİ
LEVENT CAM SANAYİ VE
TİCARET ANONİM ŞİRKETİ
DÖRTDİVAN ÇERÇEVE VE
MACUN SANAYİ TİCARET
LİMİTED ŞİRKETİ
ER-GA MERMER MADEN
NAKLİYAT PETROL GIDA
İNŞAAT TURİZM İTHALAT
İHRACAT SANAYİ VE
TİCARET LİMİTED ŞİRKETİ
BATEX TEKSTİL SANAYİ VE
TİCARET LİMİTED ŞİRKETİ
AKPRO GIDA SANAYİ VE
TİCARET ANONİM ŞİRKETİ
YILTEKNİK ENERJİ SANAYİ
VE TİCARET ANONİM
ŞİRKETİ
TAMKOÇLAR ÇELİK
MÜHENDİSLİK ANONİM
ŞİRKETİ
TECTONE TEKNOLOJİ
SANAYİ VE TİCARET
ANONİM ŞİRKETİ
KORDSA TEKNİK TEKSTİL
ANONİM ŞİRKETİ
ARKOZ GAZ BETON SANAYİ
VE TİCARET ANONİM
ŞİRKETİ
GÖRGEL DIŞ TİCARET
SANAYİ ANONİM ŞİRKETİ
MAR DENİM TEKSTİL
SANAYİ VE TİCARET
ANONİM ŞİRKETİ
AKSPA DANTEL BRODE
SANAYİ VE TİCARET
ANONİM ŞİRKETİ
BALSAN TARIM ÜRÜNLERİ
LİSANSLI DEPOCULUK
ANONİM ŞİRKETİ
ARALIK 2019
YATIRIM TEŞVİK BELGELERİ (*)
YATIRIMIN
YERİ
ADANA
ANTALYA
BOLU
MUĞLA
BATMAN
KIRKLARELİ
BURSA
ANKARA
MERSİN
KOCAELİ
SAMSUN
K.MARAŞ
GAZİANTEP
SAKARYA
DİYARBAKIR
SEKTÖRÜ
CİNSİ
İMALAT - KAĞIT HAMURU,
KAĞIT VE MUKAVVA İMALATI
KOMPLE YENİ YATIRIM
İMALAT - CAM VE CAM
ÜRÜNLERİ İMALATI
KOMPLE YENİ YATIRIM
İMALAT - İNŞAAT KERESTESİ VE
DOĞRAMA İMALATI
KOMPLE YENİ YATIRIM
MADENCİLİK - B.Y.S. DİĞER
MADENCİLİK VE TAŞOCAKÇILIĞI
KOMPLE YENİ YATIRIM
İMALAT - KÜRK HARİÇ, GİYİM
EŞYASI İMALATI
KOMPLE YENİ YATIRIM
İMALAT - NİŞASTA VE NİŞASTA
ÜRÜNLERİNİN İMALATI
KOMPLE YENİ YATIRIM
İMALAT - ELEKTRİK DAĞITIM VE
KONTROL CİHAZLARI İMALATI
KOMPLE YENİ YATIRIM
İMALAT - KALDIRMA VE TAŞIMA
TEÇHİZATI İMALATI
KOMPLE YENİ YATIRIM
İMALAT - B.Y.S. EV ALETLERİ
İMALATI
KOMPLE YENİ YATIRIM
İMALAT - BAŞKA YERDE
SINIFLANDIRILMAMIŞ TEKSTİL
ÜRÜNLERİ
İMALATI
KOMPLE YENİ YATIRIM
İMALAT - ÇİMENTO VE ALÇI İLE
SERTLEŞTİRİLMİŞ MADDELERİN
İMALATI
KOMPLE YENİ YATIRIM
İMALAT - B.Y.S. METAL EŞYA
İMALATI
KOMPLE YENİ YATIRIM
İMALAT - TEKSTİL ELYAFININ
HAZIRLANMASI VE İPLİK
HALİNE GETİRİLMESİ; TEKSTİL
DOKUMACILIĞI
KOMPLE YENİ YATIRIM
İMALAT - BAŞKA YERDE
SINIFLANDIRILMAMIŞ TEKSTİL
ÜRÜNLERİ İMALATI
KOMPLE YENİ YATIRIM
HİZMETLER - DEPOLAMA VE
AMBARLAMA HİZMETLERİ
KOMPLE YENİ YATIRIM
ÖNGÖRÜLEN
DESTEK
UNSURLARI
Gümrük Vergisi
Muafiyeti, KDV
İstisnası
Gümrük Vergisi
Muafiyeti, KDV
İstisnası
Gümrük Vergisi
Muafiyeti, KDV
İstisnası
Gümrük Vergisi
Muafiyeti, , KDV
İstisnası
Gümrük Vergisi
Muafiyeti, KDV
İstisnası,
Gümrük Vergisi
Muafiyeti, KDV
İstisnası
ÇOCUK BEZİ 52.988.233
Emniyet camları Çok
katlı yalıtım camları;
cam aynalar
Ahşap Profil Ahşap
Çerçeve
11.443.028
31.824.888
BLOK MERMER 13.200.000
MUHTELİF
KONFEKSİYON
ÜRÜNLERİ İMALATI
13.575.171
Gluten Üretimi 10.854.412
KDV İstisnası KADEME DEĞİŞTİRİCİ 26.610.730
KDV İstisnası, Gümrük
Vergisi Muafiyeti,
KDV İstisnası, Gümrük
Vergisi Muafiyeti,
Gümrük Vergisi
Muafiyeti, KDV
İstisnası
Gümrük Vergisi
Muafiyeti, KDV
İstisnası
KDV İstisnası,
Gümrük Vergisi
Muafiyeti, KDV
İstisnası
Gümrük Vergisi
Muafiyeti, KDV
İstisnası
KDV İstisnası,
YATIRIMIN
KAPASİTESİ
Kara Taşıtları İçin
Vinç ve Kaldırma
Ekipmanı
Ev tipi çamaşır
makineleri, çamaşır
kurutma makineleri
Balistik malzeme
üretimi
10.074.687
350.034.168
29.003.459
Gaz Beton 55.500.000
Demir, çelik, bakır veya
alüminyumdan sofra,
mutfak veya diğer ev
işlerinde kullanılan eşyalar
ve bunların aksamı
23.370.000
Pamuk ipliği 115.099.331
Parça, şerit veya
motif halinde nakış
ve işlemeler
LİSANSLI
DEPOCULUK
HİZMETLERİ
SABİT
YATIRIM
(TL)
32.226.588
18.900.000
108 › AIR WORLD TÜRKİYE / NİSAN-MAYIS-HAZİRAN 2020
HABER
FİRMANIN ADI
ULUSAN ELEKTRİK
ELEKTRONİK İNŞAAT
TAAHHÜT SANAYİ VE
TİCARET LİMİTED ŞİRKETİ
SÖYLEMEZ KAUÇUK
OTOMOTİV SANAYİ TİCARET
LİMİTED ŞİRKETİ
CME BRONZ METAL SANAYİ
VE TİCARET ANONİM
ŞİRKETİ
ÖZEN MENSUCAT BOYA
TERBİYE İŞLETMELERİ
ANONİM ŞİRKETİ
Zİ LAN ELEKTRİK ÜRETİM
ANONİM ŞİRKETİ
PROFEN INDUSTRIE PVC
ALÜMİNYUM SANAYİ VE
TİCARET LİMİTED ŞİRKETİ
AND ENDÜSTRİYEL HAM
MADDELER DIŞ TİCARET
LİMİTED ŞİRKETİ
KARBA OTOMOTİV MAKİNA
SANAYİ VE TİCARET
MİMARLIK MÜHENDİSLİK
HİZMETLERİ LİMİTED
ŞİRKETİ
BÜYÜK HUĞLU AV
MALZEMELERİ SANAYİ VE
TİCARET LİMİTED ŞİRKETİ
TAŞKAZAN SOMUN CIVATA
BAĞLANTI ELEMANLARI
SANAYİ VE TİCARET
LİMİTED ŞİRKETİ
YS BATI ANADOLU MADEN
ANONİM ŞİRKETİ
ANATOLİA PORSELEN
SERAMİK ANONİM ŞİRKETİ
ALBA PLASTİK SANAYİ VE
TİCARET ANONİM ŞİRKETİ
KUTLUCAN TEKSTİL SANAYİ
VE TİCARET LİMİTED
ŞİRKETİ
BİBERCİ İNŞAAT NAKLİYE
PETROL SANAYİ VE
TİCARET LİMİTED ŞİRKETİ
YATIRIMIN
YERİ
ANKARA
KOCAELİ
ANKARA
TEKİRDAĞ
VAN
DÜZCE
AKSARAY
ANKARA
KONYA
KONYA
MANİSA
İZMİR
KOCAELİ
BURSA
KONYA
SEKTÖRÜ
CİNSİ
İMALAT - ELEKTRİK DAĞITIM VE
KONTROL CİHAZLARI İMALATI
KOMPLE YENİ YATIRIM
İMALAT - MOTORLU KARA
TAŞITLARI VE BUNLARIN
MOTORLARIYLA İLGİLİ PARÇA
VE AKSESUARLARIN İMALATI
KOMPLE YENİ YATIRIM
İMALAT - DEMİR DIŞINDAKİ
METALLERİN DÖKÜMÜ
KOMPLE YENİ YATIRIM
İMALAT - TRİKOTAJ (ÖRME)
ÜRÜNLERİ İMALATI
KOMPLE YENİ YATIRIM
ENERJİ - ELEKTRİK ÜRETİMİ,
İLETİMİ VE DAĞITIMI
KOMPLE YENİ YATIRIM
İMALAT - METAL YAPI
MALZEMELERİ İMALATI
KOMPLE YENİ YATIRIM
MADENCİLİK - B.Y.S. DİĞER
MADENCİLİK VE TAŞOCAKÇILIĞI
KOMPLE YENİ YATIRIM
İMALAT - MOTORLU KARA
TAŞITLARI KAROSERİ İMALATI;
RÖMORK VE YARI - RÖMORK
İMALATI
KOMPLE YENİ YATIRIM
İMALAT - SİLAH VE MÜHİMMAT
İMALATI
KOMPLE YENİ YATIRIM
İMALAT - B.Y.S. METAL EŞYA
İMALATI
KOMPLE YENİ YATIRIM
MADENCİLİK - LİNYİT
MADENCİLİĞİ
KOMPLE YENİ YATIRIM
İMALAT - ATEŞE DAYANIKLI
OLMAYAN, KİL VE SERAMİK
YAPI MALZEMESİ ÜRÜNLERİNİN
İMALATI
KOMPLE YENİ YATIRIM
İMALAT - MOTORLU KARA
TAŞITLARI VE BUNLARIN
MOTORLARIYLA İLGİLİ PARÇA
VE AKSESUARLARIN İMALATI
KOMPLE YENİ YATIRIM
İMALAT - TEKSTİL ELYAFININ
HAZIRLANMASI VE İPLİK
HALİNE GETİRİLMESİ; TEKSTİL
DOKUMACILIĞI
KOMPLE YENİ YATIRIM
İMALAT - METAL OLMAYAN
ATIK VE HURDALARIN YENİDEN
DEĞERLENDİRİLMESİ
KOMPLE YENİ YATIRIM
ÖNGÖRÜLEN
DESTEK
UNSURLARI
KDV İstisnası, Gümrük
Vergisi Muafiyeti,
Gümrük Vergisi
Muafiyeti, KDV
İstisnası
Gümrük Vergisi
Muafiyeti, KDV
İstisnası
Gümrük Vergisi
Muafiyeti, KDV
İstisnası
Gümrük Vergisi
Muafiyeti, KDV
İstisnası
Gümrük Vergisi
Muafiyeti, KDV
İstisnası,
KDV İstisnası
KDV İstisnası,
Gümrük Vergisi
Muafiyeti, KDV
İstisnası
Gümrük Vergisi
Muafiyeti, KDV
İstisnası
YATIRIMIN
KAPASİTESİ
Mesnet Tipi OG Akım
Trafosu
MOTORLU KARA
TAŞITLARI
MOTOR KAUÇUK
AKSAMLARI,
Bronz, Bakır,
Pirinç, Alüminyum
vb. metallerinin
dökümleri ve dökülen
ürünlerin savunma
sanayine yönelik
muhtelif talaşlı imalatı
YUVARLAK ÖRME
KUMAŞ
SABİT
YATIRIM
(TL)
11.658.705
27.294.377
11.059.944
13.928.548
Elektrik enerjisi
üretimi {HES} 22.594.000
PVC PENCERE 12.000.000
Kalsit İstihracı ve
zenginleştirmesi
MOTORLU ARAÇ
ÜSTÜ EKİPMAN
Av Tüfeğinin Aksam
ve Parçaları
Gijon bağlantı
elemanları
12.339.000
21.777.200
12.200.000
30.711.343
KDV İstisnası Linyit İstihracı 92.754.000
Gümrük Vergisi
Muafiyeti, KDV
İstisnası
KDV İstisnası, Gümrük
Vergisi Muafiyeti,
KDV İstisnası, Gümrük
Vergisi Muafiyeti
Gümrük Vergisi
Muafiyeti, KDV
İstisnası
Seramik Karo 1.145.765.223
Motorlu taşıtların
b.y.s. diğer parça ve
aksesuarları
Tekstürize ve diğer
iplikler
Katı Atık Geri
Kazanım
71.586.850
45.127.722
56.886.676
2020 NİSAN-MAYIS-HAZİRAN / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 109
HABER
FİRMANIN ADI
YATIRIMIN
YERİ
SEKTÖRÜ
CİNSİ
ÖNGÖRÜLEN
DESTEK
UNSURLARI
YATIRIMIN
KAPASİTESİ
SABİT
YATIRIM
(TL)
KONYA HİDROAN HİDROLİK
MAKİNE SANAYİ VE
TİCARET LİMİTED ŞİRKETİ
MOBSTİL MOBİLYA SANAYİ
VE TİCARET ANONİM
ŞİRKETİ
YALOVA PİLOTAJ ANONİM
ŞİRKETİ
AİR LİQUİDE GAZ SANAYİ
VE TİCARET ANONİM
ŞİRKETİ
ASGENA HAVACILIK VE
SAVUNMA MAKİNA SANAYİ
TİCARET LİMİTED ŞİRKETİ
SUEZ ÇANAKKALE RR
ATIK HİZMETLERİ ANONİM
ŞİRKETİ
AER ENERJİ ELEKTRİK
ÜRETİM LİMİTED ŞİRKETİ
HB HAMMİKO HİJYEN
ÜRÜNLERİ SANAYİ VE
TİCARET LİMİTED ŞİRKETİ
ULUDAĞ İÇECEK TÜRK
ANONİM ŞİRKETİ
PİNALDİ TEKSTİL
KONFEKSİYON SANAYİ VE
TİCARET ANONİM ŞİRKETİ
AKT ENERJİ ANONİM
ŞİRKETİ
CRİTİCAL TIBBİ ALETLER
İMALAT MAKİNA SANAYİ VE
TİCARET LİMİTED ŞİRKETİ
DAYAN BETON SANAYİ VE
TİCARET ANONİM ŞİRKETİ
4R ÇEVRE VE ENERJİ
SANAYİ VE TİCARET
ANONİM ŞİRKETİ
İDİN DENİZCİLİK VE
GAYRİMENKUL SANAYİ VE
TİCARET ANONİM ŞİRKETİ
MUTLU MAKARNACILIK
SANAYİ VE TİCARET
ANONİM ŞİRKETİ
KONYA
İZMİR
YALOVA
ESKİŞEHİR
KOCAELİ
ÇANAKKALE
ARTVİN
GAZİANTEP
BURSA
ŞANLIURFA
İZMİR
İZMİR
KİLİS
KIRKLARELİ
MERSİN
GAZİANTEP
İMALAT - MOTORLU KARA
TAŞITLARI VE BUNLARIN
MOTORLARIYLA İLGİLİ PARÇA
VE AKSESUARLARIN İMALATI
KOMPLE YENİ YATIRIM
İMALAT - MOBİLYA İMALATI
KOMPLE YENİ YATIRIM
HİZMETLER - DENİZ VE KIYI
TAŞIMACILIĞI
KOMPLE YENİ YATIRIM
İMALAT - ANA KİMYASAL
MADDELERİN İMALATI
KOMPLE YENİ YATIRIM
İMALAT - SİLAH VE MÜHİMMAT
İMALATI
KOMPLE YENİ YATIRIM
İMALAT - METAL OLMAYAN
ATIK VE HURDALARIN YENİDEN
DEĞERLENDİRİLMESİ
KOMPLE YENİ YATIRIM
ENERJİ - ELEKTRİK ÜRETİMİ,
İLETİMİ VE DAĞITIMI
KOMPLE YENİ YATIRIM
İMALAT - DİĞER KAĞIT VE
MUKAVVA ÜRÜNLERİ İMALATI
KOMPLE YENİ YATIRIM
İMALAT - ALKOLSÜZ İÇECEK
İMALATI, MADEN VE MEMBA
SULARI ÜRETİMİ
MODERNİZASYON
İMALAT - TEKSTİL ELYAFININ
HAZIRLANMASI VE İPLİK
HALİNE GETİRİLMESİ; TEKSTİL
DOKUMACILIĞI
KOMPLE YENİ YATIRIM
İMALAT - ANA KİMYASAL
MADDELERİN İMALATI
MODERNİZASYON, ÜRÜN
ÇEŞİTLENDİRME
İMALAT - TIBBİ VE CERRAHİ
TEÇHİZAT İLE ORTOPEDİK
ARAÇLARIN İMALATI
KOMPLE YENİ YATIRIM
İMALAT - ÇİMENTO VE ALÇI İLE
SERTLEŞTİRİLMİŞ MADDELERİN
İMALATI
KOMPLE YENİ YATIRIM
İMALAT - METAL OLMAYAN
ATIK VE HURDALARIN YENİDEN
DEĞERLENDİRİLMESİ
KOMPLE YENİ YATIRIM
TARIM - SEBZE, BAHÇE VE
KÜLTÜR BİTKİLERİ İLE FİDANLIK
ÜRÜNLERİNİN YETİŞTİRİLMESİ
KOMPLE YENİ YATIRIM
İMALAT - MAKARNA,
ŞEHRİYE, KUSKUS V.B. UNLU
MAMÜLLERİN İMALATI
KOMPLE YENİ YATIRIM
KDV İstisnası,
Gümrük Vergisi
Muafiyeti, KDV
İstisnası
KDV İstisnası,
Gümrük Vergisi
Muafiyeti, KDV
İstisnası,
Gümrük Vergisi
Muafiyeti, KDV
İstisnası,
KDV İstisnası
Gümrük Vergisi
Muafiyeti, KDV
İstisnası
Gümrük Vergisi
Muafiyeti, KDV
İstisnası,
Gümrük Vergisi
Muafiyeti, KDV
İstisnası
Gümrük Vergisi
Muafiyeti, KDV
İstisnası,
KDV İstisnası
Gümrük Vergisi
Muafiyeti, KDV
İstisnası
Gümrük Vergisi
Muafiyeti, KDV
İstisnası,
Gümrük Vergisi
Muafiyeti, KDV
İstisnası
KDV İstisnası, Yatırım
Yeri Tahsisi
Gümrük Vergisi
Muafiyeti, KDV
İstisnası
MOTORLU ARAÇ
ÜSTÜ EKİPMAN
İMALATI
Sandalye Yatak
Başlığı ve Bazası
HER TÜRLÜ GEMİYE
VERİLEN İTME-
ÇEKME HİZMETLERİ
Sınai Gazlar {tüp}
dolum ve depolama
HARP UÇAĞI İNİŞ
TAKIMI SİSTEM
PARÇALARI
Yeniden değerlendirilmiş
metal olmayan
atık ve hurdalar
16.613.200
39.700.000
18.000.000
13.176.644
22.500.000
33.458.000
Elektrik enerjisi
üretimi {HES} 9 MW 28.377.887
BEBEK BEZİ, ISLAK
MENDİL
Sade maden suyu,
meyve aromalı maden
suyu ve meyveli doğal
mineralli içecek, Gazlı
İçecekler
17.350.000
26.500.250
Pamuklu dokumalar 71.010.580
Hidrokarbonların
diğer türevleri
Diş Protezi Muhtelif
Sırt Protezi, Muhtelif
Bacak Protezi
Çimento, beton veya
suni taştan inşaat
amaçlı prefabrik yapı
elemanları
Atıktan Türetilmiş
Yakıt Hazırlama
Ünitesi Ambalaj Atığı
Geri Kazanımı Çamur
Kurutma Tesisi Tehlikeli
Atık Geri Kazanımı
OTOMASYONA
DAYALI SERADA
BİTKİSEL
YETİŞTİRİCİLİK
23.542.120
36.491.650
96.856.826
32.496.438
12.505.212
Kuskus İmalatı 31.512.227
110 › AIR WORLD TÜRKİYE / NİSAN-MAYIS-HAZİRAN 2020
HABER
FİRMANIN ADI
ROZA HALI SANAYİ VE
TİCARET LİMİTED ŞİRKETİ
DARİNDA TURKEY ÇORAP
SANAYİ VE TİCARET
ANONİM ŞİRKETİ
TUMA SAVUNMA MAKİNE
İMALAT SANAYİ TİCARET
ANONİM ŞİRKETİ
OPTİMA KİMYEVİ
MADDELER SANAYİ
TİCARET ANONİM ŞİRKETİ
LARTON AMBALAJ SANAYİ
VE TİCARET ANONİM
ŞİRKETİ
ÖZ İŞ MAKİNA VE DİŞLİ
SANAYİ TİCARET LİMİTED
ŞİRKETİ
TUNÇ ET MAMÜLLERİ
TİCARET VE SANAYİ
ANONİM ŞİRKETİ
EGE GÖNÜLDEN ENGELLİ
BAKIM MERKEZİ GIDA
TURİZM SANAYİ VE TİCARET
ANONİM ŞİRKETİ
KARMAŞ KUMLAMA BOYA SAC
NAKLİYAT İMALAT MONTAJ
İNŞAAT TAAHHÜT TARIM
VE HAYVANCILIK SANAYİ
TİCARET LİMİTED ŞİRKETİ
COTTON PROM TEKSTİL
SANAYİ VE TİCARET
ANONİM ŞİRKETİ
CAN ALİ TOYS İTHALAT
İHRACAT ANONİM ŞİRKETİ
TİMSAN TEKNİK İNŞAAT
VE MAKİNA SAN. TİCARET
LİMİTED ŞİRKETİ
RCR VE SEYİTOĞLU
MADENCİLİK, İTHALAT,
İHRACAT, TİCARET VE
SANAYİ ANONİM ŞİRKETİ
MODEL CNC MAKİNA
SANAYİ LİMİTED ŞİRKETİ
UĞUR TEKSTİL SANAYİ VE
TİCARET LİMİTED ŞİRKETİ
DORA MAKİNA İMALAT
SANAYİ VE TİCARET
LİMİTED ŞİRKETİ
YATIRIMIN
YERİ
GAZİANTEP
İSTANBUL
ANKARA
TEKİRDAĞ
ÇORUM
TEKİRDAĞ
DÜZCE
İZMİR
ZONGULDAK
DİYARBAKIR
ŞANLIURFA
ANKARA
HAKKARİ
ANKARA
ŞANLIURFA
ANKARA
(*) Kaynak : Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı
SEKTÖRÜ
CİNSİ
İMALAT - BAŞKA YERDE
SINIFLANDIRILMAMIŞ TEKSTİL
ÜRÜNLERİ İMALATI
KOMPLE YENİ YATIRIM
İMALAT - TRİKOTAJ (ÖRME)
ÜRÜNLERİ İMALATI
KOMPLE YENİ YATIRIM
İMALAT - SİLAH VE MÜHİMMAT
İMALATI
KOMPLE YENİ YATIRIM
İMALAT - B.Y.S. KİMYASAL
ÜRÜNLERİN İMALATI
KOMPLE YENİ YATIRIM
İMALAT - DİĞER KAĞIT VE
MUKAVVA ÜRÜNLERİ İMALATI
KOMPLE YENİ YATIRIM
İMALAT - MADEN, TAŞOCAĞI VE
İNŞAAT MAKİNELERİ İMALATI
KOMPLE YENİ YATIRIM
İMALAT - MEZBAHACILIK; ETİN
İŞLENMESİ VE SAKLANMASI
KOMPLE YENİ YATIRIM
HİZMETLER - BARINACAK YER
SAĞLANARAK YÜRÜTÜLEN
SOSYAL HİZMETLER
KOMPLE YENİ YATIRIM
İMALAT - B.Y.S. METAL EŞYA
İMALATI
KOMPLE YENİ YATIRIM
İMALAT - TEKSTİL ELYAFININ
HAZIRLANMASI VE İPLİK HALİNE
GETİRİLMESİ; TEKSTİL DOKUMACILIĞI
KOMPLE YENİ YATIRIM
İMALAT - OYUN VE OYUNCAK
İMALATI
KOMPLE YENİ YATIRIM
İMALAT - DİĞER ÖZEL AMAÇLI
MAKİNELERİN İMALATI
KOMPLE YENİ YATIRIM
MADENCİLİK - B.Y.S. DİĞER
MADENCİLİK VE TAŞOCAKÇILIĞI
KOMPLE YENİ YATIRIM
İMALAT - SİLAH VE MÜHİMMAT
İMALATI
KOMPLE YENİ YATIRIM
İMALAT - KÜRK HARİÇ, GİYİM
EŞYASI İMALATI
KOMPLE YENİ YATIRIM
İMALAT - SİLAH VE MÜHİMMAT
İMALATI
KOMPLE YENİ YATIRIM
ÖNGÖRÜLEN
DESTEK
UNSURLARI
Gümrük Vergisi
Muafiyeti, KDV
İstisnası,
Gümrük Vergisi
Muafiyeti, KDV
İstisnası
KDV İstisnası, Gümrük
Vergisi Muafiyeti,
KDV İstisnası, Faiz
Desteği, Sigorta Primi
İşveren Hissesi 6 Yıl,
Vergi İndirimi %70,
YKO %30
Gümrük Vergisi
Muafiyeti, KDV
İstisnası,
Gümrük Vergisi
Muafiyeti, KDV
İstisnası,
KDV İstisnası, Faiz
Desteği
Faiz Desteği, KDV
İstisnası
KDV İstisnası,
KDV İstisnası, Gümrük
Vergisi Muafiyeti,
Gümrük Vergisi
Muafiyeti, KDV
İstisnası,
KDV İstisnası,
Gümrük Vergisi
Muafiyeti, KDV
İstisnası,
Gümrük Vergisi
Muafiyeti, KDV
İstisnası,
Gümrük Vergisi
Muafiyeti, KDV
İstisnası,
Gümrük Vergisi
Muafiyeti, KDV
İstisnası,
YATIRIMIN
KAPASİTESİ
Giyim eşyası hariç,
dokuma olmayan
kumaş ile bundan
yapılan ürünler
Çorap, külotlu çorap,
tayt
Savunma Sanayine
Yönelik Talaşlı/Kaynaklı
İmalata Yönelik
Muhtelif Ürünler
Tekstil Yardımcı
Kimyasalları
SABİT
YATIRIM
(TL)
12.189.040
21.352.816
10.746.422
17.841.000
Ebat Karton İmalatı 29.150.000
Traktör ve iş makinaları
için talaşlı şekillendirilmiş
aksam ve parçaları
Et işleyerek et ve et
mamülleri üretimi
Yerleşik kuruluşlarca
yürütülen, fiziksel ve zihinsel
özürlülere yönelik
yardım hizmetleri
ÇELİK
KONSTRÜKSİYON
İMALATI
11.989.115
33.925.220
29.054.700
10.272.000
Pamuk ipliği 374.733.349
MUHTELİF OYUNCAK
ÜRETİMİ
Ahşap/Orman Ürünleri,
Kimya, Plastik, Maden,
Mobilya, Gıda ve İnşaat
Sektörlerine Yönelik
Komple Fabrika İmali
12.314.056
17.934.000
ÇİNKO 21.225.000
Roket ve füze sistemleri
için güç birimlerinin
aksam ve parçaları
ile çeşitli mühimmat
aksam ve parçaları
MUHTELİF
KONFEKSİYON
HAZIR GİYİM
SAVUNMA SANAYİNE
YÖNELİK TEKNİK VE
HASSAS PARÇA VE
YEDEK PARÇA ÜRETİMİ
14.679.659
43.686.017
34.525.420
2020 NİSAN-MAYIS-HAZİRAN / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 111
YILLIK 50TL
ABONELİK FORMU
SUBSCRIBE FORM
Alişiroğlu Dergi ve İnternet
Yayıncılığı ve Reklam Hizmetleri
Bağdat Caddesi 387/3 Ostim
Yenimahalle / ANKARA
Tel: +90 (312) 385 84 17
Fax:+90 (312) 385 84 18
murat@airworldturkiye.com.tr
Türkiye İş Bankası
İvedik Bulvar Şubesi
IBAN:
TR51 0006 400000143840027184
ABONE BİLGİLERİ / SUBSCRIBE INFORMATION
(*) Doldurulması zorunlu alanlar / (*) Indicates required fields
Adı ve Soyadı/Name&Surname*:...............................................................................................................................
Firma/Company*:.......................................................................................................................................................
Vergi Dairesi/N/A*:.....................................................................................................................................................
Vergi No/VAT No*:.....................................................................................................................................................
Telefon/Phone*:.........................................................................................................................................................
Faks/Fax*:...................................................................................................................................................................
E-posta/E-mail*:.........................................................................................................................................................
Adres/Address*:..........................................................................................................................................................
Lütfen adres ve telefon değişikliklerini abone servisimize bildiriniz. Dergiler mesai saatlerinde teslim edileceğinden, mesai saatlerinde bulunacağınız adresi forma doldurmanızı
önemle rica ederiz. Banka makbuzunuzla birlikte gönderiniz. Lütfen bu formun bir kopyasını kendinize saklayınız.
TÜRKİYE
Murat Alişiroğlu
MERMER OCAĞININ İNCELİKLERİNİ
EN İYİ O BİLİR
Bu ülkenin görünmez kahramanları operatörler,
güçlerini yine bu topraklardan alıyor.
GÜCÜNÜZÜ HAREKETE GEÇİRİN
towerhidrolikyaglari.com
YÜZBİNLERCE LİRALIK YATIRIMLARINIZI
HANGİ YAĞA EMANET EDİYORSUNUZ?
www.sncoil.com.tr
Saray Mah. Saraykent San. Sit. 64 Cadde No:7 Saray-Kahramankazan/ANKARA