İSLAM MEDENİYETİ VE FUAT SEZGİN PROJESİ

Sinan’ın Mimarlık Aşamaları:
İslam Medeniyeti ve Fuat Sezgin Projesi
1537 yılından sonra yaptığı projelere kendi imzasını atmaya başlayan, 48 yaşında mimarbaşı olan ve
vefatına kadar “Reîs-i Mimârân” kalan Sinan, mesleğinde kaydettiği aşamaları üç ayrı yapıyla ifade
eder: “Çıraklık Aşaması” 1548 yılında Kanuni Sultan Süleyman, ölen şehzadesi için bir külliye yaptırmak
istemiştir. Mimar Sinan, çıraklık eseri olarak nitelediği Şehzade Camii’ni 54 yaşında inşa etmiştir.
Böylelikle ilk büyük sultan camisini tamamlamıştır. “Kalfalık Aşaması” Şehzade Camii’nin tamamlanmasının
ardından Sultan adına bir külliye yapması istenir ve külliyenin inşasına başlanır. Yedi yıl içinde
Osmanlının ve İstanbul’un en görkemli külliyesi olan “Süleymaniye” tamamlanır (1557). Mimar
Sinan’ın “ustalık eserim” dediği ve II. Selim adına Edirne’de inşa ettiği cami ise en büyük eseridir. Bu
yapı tamamlandığında Sinan, seksen üç yaşındaydı ve yaşlılığından dolayı artık “Koca” lakabıyla anılıyordu.
Sinan 1584 yılında hacca gitmiştir. Hac dönüşünde ve 100 yaşına yaklaştığı halde görevini
şevkle yapmaya devam eden büyük usta 1588’de vefat etmiştir.
Yakın arkadaşı Sâî Mustafa Çelebi ise onun mezar kitâbesini şu satırlarla bitirir: “Geçti bu demde cihandan
pîr-i mi‘mârân Sinân.” Bugün türbesi Süleymaniye Külliyesi’nde olan Sinan’ın tarihi belirsiz
olan vakfiyesine göre hanımı Mihrî kendisi hayattayken ölmüş, oğlu Mehmed ise şehid olmuştur. Vakfiyeden
iki kızının ve iki torununun olduğu anlaşılmaktadır. Vakfiyesinde ayrıca on sekiz ev, otuz sekiz
dükkân, araziler, bahçe, kayıkhane, değirmen gibi mal varlığından bahsedilmektedir. Nakit miktarı
ise 300.000 akçedir.
Mimar Sinan’ın hayatı boyunca Osmanlı İmparatorluğu’nun birçok şehrinde inşa ettiği eserlerin sayısı
net değildir. Bazı kaynaklarda 452 bazı kitaplarda ise 350 civarında eser inşa ettiği yazılıdır. Mimarın
yüz yıla yakın yaşadığı bilinmektedir. Osmanlı coğrafyanın genişliği ve dönemin ulaşım imkânları göz
önüne alındığında bütün eserleri bizzat Mimar Sinan’ın yapmasının pek mümkün olmadığı, baş mimarın
bazı yapıların sadece planlarını çizdiği, projeyi gözden geçirdiği, uzak yapı alanlarına ise yetiştirdiği
ustalar, kalfalar vasıtasıyla ulaştığı ve inşaat sürecini bu şekilde denetlediği düşünülmektedir.
Mimar Sinan, hayatı boyunca yapmış olduğu eserlerle sadece mimari alanda değil aynı zamanda mühendislik,
lojistik, şehir tasarımı ve planlamacı olarak da kendini göstermektedir. Osmanlı ve dünya
mimarisine damgasını vurmuştur. Yaşadığı dönem “Sinan Çağı” olarak adlandırılmıştır. Çağını aşan
bu büyük usta Osmanlı mimarisinde daha yaşarken güçlü bir Sinan ekolü ortaya çıkarmıştır. Mimar
Sinan, yetiştirdiği öğrencileri ve yapmış olduğu eserleriyle sonraki dönemlerde de Osmanlı mimarisinde
etkisini ve yol göstericiliğini sürdürmüştür. Dâvud Ağa, Sedefkâr Mehmed Ağa gibi yetiştirdiği
öğrencilerin yapmış olduğu eserler bunun bir göstergesidir. Mimar Sinan’ın, mimarlık hayatı boyunca
92 cami, 52 mescit, 55 medrese, 7 darülkurra, 20 türbe, 17 imaret, 3 darüşşifa, 10 köprü, 20 kervansaray,
36 saray, 8 mahzen ve 48 de hamam olmak üzere yaklaşık 350’nin üzerinde eser inşa ettiği
belirtilmektedir.
Kaynakça:
TDV İslam Ansiklopedisi, “Mimar Sinan” maddesi,
Selçuk Mülayim, cilt: 38, sayfa: 223-227, yıl: 2010
42