Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
İslam Medeniyeti ve Fuat Sezgin Projesi
ilişkiler yoğunluk kazanmıştır. İbn Sina Buhara’dan
Harizm’de bir kasaba olan Gürgenç’e gitti.
Burada mahalli bir emir olan Ali b. Me’mün, İbn
Sina’ya Gürgenç’te kaldığı müddetçe maaş bağladı.
Emirin sarayında Biruni, Ebu Sehl el-Mesihi
ve İbnü’l-Hammar gibi âlimler de bulunuyordu.
İbn Sina ile Birüni arasında fizik ve astronomiye
dair bazı münazaralar bu sırada gerçekleşti.
Ardından Nesa, Tus gibi şehirlerden geçerek
Cürcan’a geldi ve el-Ḳānûn fi’t-Tıbb’ın başlangıcı
ile Muhtasarü’l-Mecisṭî gibi birçok eserini burada
telif etti.
Bir süre Cürcan’da kaldıktan sonra Rey şehrine
gitti burada Büveyhî hükümdarı Şemsüddevle’yi
tedavi etmek için bir müddet onun sarayında bulundu.
Burada hükümdarı iyileştirmeyi başaran
İbn Sînâ birçok mükâfatla birlikte hükümdarın
dostluğunu da kazandı hatta hükümdarla birlikte
savaşa da katıldı. Savaş sonrası kendisine vezirlik
teklif edilen İbn Sînâ bu görevi kabul etti. Fakat
ordu içerisinde huzursuzlukların ardından isyan
çıktı. İbn Sînâ’nın evini kuşatan isyancılar onu
hapse atıp bütün mallarına el koydular; ayrıca
Şemsüddevle’den filozofun öldürülmesini istediler.
Bu isteği kabul etmeyen hükümdar isyancıları
yatıştırmak için onu görevinden uzaklaştırmak
zorunda kaldı. Ancak yeniden hastalanan Şemsüddevle
İbn Sina’dan tekrar kendisini tedavi etmesini
istemiş ardından İbn Sînâ yeniden vezirlik
makamına getirilmiş ve öncekinden daha fazla
itibar görmüştür.
Gündüzleri devlet işleriyle meşgul olan İbn Sina,
öğrenci yetiştirme işini de ihmal etmeden geceleri
ders vermeye devam etmiştir. Bir süre sonra
siyasi sebeplerle İbn Sînâ ile Büveyhîler arasındaki
gerginlik artmış, hatta İbn Sînâ kendisine
düşmanlık besleyen bazı kişilerin de faaliyetleri
üzerine Ferdecân Kalesi’ne hapsedilmiştir. Kalede
dört ay kalan İbn Sina, Alâüddevle’nin Hemedan’a
bir sefer düzenleyip orayı ele geçirmesinden
sonra serbest bırakılmıştır. Alâüddevle’de
İbn Sînâ’yı vezirliğe getirmiş ve önemli işleri onun
yetkisine bırakmıştır. Alâüddevle’nin düzenlediği
ilmî toplantılar filozofun şöhretinin İsfahan çevresinde
yayılmasını sağlamıştır. İsfahan’da kaldığı
yıllar boyunca sakin bir hayat süren İbn Sînâ,
Gazneli Hükümdarı Sultan Mesud’un İsfahan’ı
ele geçirmesinden sonra evinin ve kütüphanesinin
yağmalanması üzerine büyük bir üzüntü geçirmiş
ve sağlığı da bozulmuştur. Alâüddevle ile
Hemedan üzerine sefere çıktığında yolda hastalanan
İbn Sina 57 yaşlarında iken Hemedan’da
hayatını kaybetmiştir. Ardında yüzlerce eser bırakan
bu önemli bilim insanı henüz mikroskobun
keşfedilmediği bir dönemde, “Her hastalığı
yapan bir kurttur. Yazık ki onu görecek elimizde
alet yoktur.” sözleri ile dikkat çekmiş yapmış olduğu
çalışmalarla tıp ilminde çığır açmıştır. Kindî
ile başlayan İslâm felsefe geleneğinin zirvesinde
bulunan İbn Sînâ, felsefe alanında Fârâbî’nin öğrencisi
ve halefi olmakla birlikte üstadını aşmış
önemli bir bilim insanıdır.
*İbn Sina’nın çizimiyle insan
anatomisi
Kaynakça:
TDV İslam Ansiklopedisi; “İbn Sînâ”, maddesi,
(Müellif Ömer Mahir ALPER)
Hilmi Ziya Ülken, “İbn Sînâ”, İA, s. 807-824
28