İSLAM MEDENİYETİ VE FUAT SEZGİN PROJESİ

İslam Medeniyeti ve Fuat Sezgin Projesi
Eserleri: Fârâbî’den geriye büyük küçük 100’den fazla eser kalmıştır.
El-Medînetü’l-Fâzıla: Fârâbî’nin Bağdat’ta telifine başlayıp Dımaşk’ta 941-942 yıllarında tamamladığı
ve ölümünden iki yıl önce Mısır’da iken tekrar gözden geçirerek konu başlıklarını düzenlediği bu eser,
onun felsefî doktrinini ana hatlarıyla ortaya koyan en olgun eseri sayılmaktadır.
Es-Siyâsetü’l-Medeniyye: Mebâdî’ü’l-Mevcûdât adıyla da anılmaktadır. El-Medînetü’l-Fâzıla kadar sistematik
olmamasına rağmen bu iki kitap içerik bakımından birbirini tamamlar niteliktedir.
Kitâbü’l-Mille: İki bölüme ayrılan eserin birinci bölümünde genel olarak dinin, dinî liderin ve fıkıh
ilminin felsefe ile olan yakın ilişkisi üzerinde durulur.
İhsâ’ü’l-’Ulûm: Filozofun ilimlerin tasnifine dair hazırladığı bir eseridir.
Tahsîlü’s-Sa’âde: Bazı kaynaklarda Neylü’s-Sa’âdât şeklinde de anılan eserde filozofun içtimaî, siyasî
ve ahlâkî problemleri bir arada işlediği görülür. İçinde ilimler tasnifine de yer verilmekle birlikte kitap
genel muhtevası itibariyle ahlâka dair bir eser sayılmaktadır.
Et-Tenbîh ‘alâ Sebîli’s-Sa’âde: Mutluluk ahlâkını konu alan bu eser muhtevası itibariyle bir öncekinin
devamı mahiyetindedir.
Fusûlü’l-Medenî: Fârâbî’nin başta siyaset ve ahlâk olmak üzere çeşitli meselelere dair görüşlerinin
kısa fasıllar halinde ifadesinden ibaret bir eserdir.
El-Cem’ Beyne Re’yeyi’l-Hakîmeyn: Eflâtun ile Aristo’nun görüşlerini uzlaştırmak amacıyla kaleme
alınan eserde ihtilâf konusu olan on üç mesele tespit edilmiş, bunların farklı açılardan yorumlanmasıyla
iki filozofun ortak bir noktada birleşecekleri ispat edilmeye çalışılmıştır.
El-İbâne ‘an Garazi Aristotâlîs fî Kitâbi Mâ Ba’de’t-Tabî’a: Fârâbî, dört sayfa tutan bu risaleyi Aristo’nun
Metafizika adlı eserini tanıtmak amacıyla kaleme almıştır.
Me’âni’l-’Akl: Kaynaklarda isminin başına “kitap”, “risale” ve “makale” kelimeleri getirilerek zikredilen
bu eserde Fârâbî akıl teriminin altı ayrı anlamı bulunduğunu söyler.
Risâle Fimâ Yenbağī En Yükaddem Kable Te’allümi’l-Felsefe: Felsefe öğrencilerine bir kılavuz olmak
üzere yazılan bu risalede Fârâbî İlkçağ’daki yedi felsefe ekolünü tanıttıktan sonra Aristo’nun eserlerinin
tasnifini yapmakta ve bu filozofun doktrinini anlayabilmek için uygulanması gereken yöntem
üzerinde durmaktadır.
‘Uyûnü’l-Mesâ’il: Ahlâk ve siyaset dışında Fârâbî felsefesinin özeti sayılabilecek olan bir eserdir.
El-Mesâ’ilü’l-Felsefiyye ve’l-Ecvibetü ‘Anhâ: Felsefe ve mantık alanında sorulan kırk üç soruya verilen
cevaplardan oluşmaktadır.
25