İSLAM MEDENİYETİ VE FUAT SEZGİN PROJESİ

İslam Medeniyeti ve Fuat Sezgin Projesi
İSLAM MEDENİYETİNİN
BAŞTA BATI MEDENİYETİ OLMAK ÜZERE
DÜNYA MEDENİYETİNE KATKILARI
araştırmacılarından olan Prof. Dr. Philip K.Hitti,
Ebu Ma’şer için, “gel-git olayının prensip ve kanunlarını
Avrupa’ya öğreten, bu konudaki teoriyi
ilk defa ortaya atan kişi” diye bahsetmiştir.
Astronomi: Ebu Ma’şer, Latince’ye tercüme edilmiş
eserlerinin en önemlilerinden biri el-Medhalü’l-kebîr
ilâ ‘ilmi ahkâmi’n-nücûm’dur. Eser sekiz
“makale” halinde düzenlenmiştir. Bu makalelerde
sırasıyla astrolojinin filozofik ve tarihî gerekçesi,
sabit yıldızlarla burçların sayıları ve özellikleri,
yedi gezegenin ve bilhassa güneşle ayın yeryüzüne
olan etkileri, gezegenlerin astrolojik karakterleri
ve burçlarla gökyüzünün diğer kısımlarına
olan tesirleri, burçların birbirleriyle ve insanlarla
olan ilişkileri, burçlarla iklimler arasındaki münasebeti,
gezegenlerin güçleri ve aralarındaki
bağıntılar, astrolojiyle ilgili temel tarihî bilgiler
konu edilmiştir. Johannes Hispalensis 1133 yılında
kitabın tamamını, Hermannus Secundus
ise 1140’ta eseri özet halinde Latince’ye çevirmişlerdir.
Kitap ayrıca XIII. yüzyılda İbrânîce’ye,
XIV. yüzyılda Almanca ve İngilizce’ye çevrilmiştir.
Ebu Ma’şer’in ilim dünyası tarafından tanınmasını
sağlayan en önemli çalışması, dünyamızda her
12 saat 25 dakikada bir meydana gelen, her gün
bir önceki günden 50 dakika daha geç tekrarlanan,
Ay’ın Dünya’nın çevresinde dönmesi nedeni
ile oluşan, deniz sularının kabarıp çekilmesi
(gel-git) konusunda yaptığı astronomik temellere
dayalı astrolojik açıklamalardır. İlim tarihi
Cerrahi Aletler: Batı’da “Albucasis” olarak bilinen
Endülüs Emevî hekimlerinden Ebü’l-Kāsım
Halef b. Abbâs ez-Zehravî, yazmış olduğu “Kitâb
et-tasrif fi’t-Tıbb” adlı eserinde farklı hastalıkların
tedavisinde kullanılan cerrahi yöntem ve aletleri
ayrıntılı olarak açıklamıştır. Zehravî, bu eseriyle
cerrahî teknolojisinin gelişmesine büyük katkı
sağlamış, cerrahî makas ve bıçakları ile bistüri
gibi aletlerin şekilleri kadar onların imal edilmesinde
kullanılacak metallerin özellikleri üzerinde
de durmuştur. Ayrıca neşter, kemik testereleri,
kazıyıcı, kanca, göz ameliyatı makaslarının da
aralarında bulunduğu 200 cerrahi alet tıp alanında
hala kullanılmaktadır. Zehrâvî tarafından
ilk defa kullanılan tıp yöntemlerinin biri de açık
yaralarda hayvan bağırsağından yapmış olduğu
16