Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
İslam Medeniyeti ve Fuat Sezgin Projesi
İSLAM MEDENİYETİNİ HAZIRLAYAN AMİLLER
1. Medeniyet Tarihi: Yunan, İran, Hint, Mısır ve Mezopotamya Medeniyetleri
Bilim, tüm insanlığın ortak mirasıdır. İslam medeniyetinin
gelişmesinden önce İskenderiye,
Cündişapur ve Edessa (Harran) gibi üç büyük
kültür merkezi bulunmaktaydı. Bu bölgeler aynı
zamanda dönemin önemli birer tercüme merkezleriydi.
Roma İmparatorluğu’nun baskısı altında
olan bilim adamları ve filozoflar Suriye ve Irak
toprakları üzerinde bulunan Edessa’ya sığındılar.
Burada Nesturi ve Ya’kubi bilim adamlarının
Yunan felsefe ve tıp eserlerini önce Süryanice’ye
daha sonra da Arapça’ya çevirmeleriyle birlikte
büyük bir bilimsel atağa geçtiler. Bilim adamları
yine bölgedeki baskıdan kaçmak için Pers ülkesindeki
Cündişapur’a yerleştiler. Bizans imparatoru
Jüstinyen tarafından sürgün edilen bazı filozoflar
da bölgeye gelerek bu bilim adamlarına
katılmış ve İran’ın Ahvaz yakınlarında bulunan
Cündişapur şehri önemli bir entelektüel başkent
haline gelmiştir. Burada yaşanan hoşgörü ortamında
Yunan-Mısır, İran-Hint ve Yahudi-Hıristiyan
geleneksel kültürleri karşılaştılar ve önemli
eserleri tercüme ederek İslam bilim ve medeniyetinin
gelişmesine katkı sağladılar.
2. Farklı Medeniyet Dairelerinin Türk-İslam Medeniyetine Etkileri
İslam dünyası VII. yüzyılda fetihler yoluyla, sınırlarını
kuzeyde Anadolu ve Batı İran’a güneybatı
da ise Mısır’a kadar genişletmişlerdir. Müslümanlar
bu şehirlerde önce Roma ardından Bizans
hâkimiyeti altında yaşayan halka iyi davranmışlar
ve bu dönemde bilim ve teknik bilgilerini de
geliştirmişlerdir. Müslümanlar Kıbrıs, Rodos ve
Sicilya kıyılarını ele geçirerek fethettikleri bölge
halklarıyla (İran, Mısır, Yunan) işbirliği yapmışlar
ve bilimde ilerlemeye devam etmişlerdir. Tercüme
faaliyetleri de bu çalışmalarını geliştirmelerinde
önemli bir rol oynamıştır. Bu kültür bölgeleri
dışında Emeviler döneminde Horasan’ın fethi
ile de alanında önemli eserler Sasanilerden Araplara
geçmiştir. Ayrıca bu dönemde Maveraünnehir,
Sistan, Kuzey Afrika ve Anadolu’ya seferler
düzenlenmiştir. İslamiyet’in Türkler arasında yayılmaya
başlamasıyla birlikte Türk-İslam devletleri
de İslam bayrağının taşıyıcısı ve koruyucusu
olmuşlardır.
10