SOSYALİTE PDF

Yazarlar ;
Ersan OLGUN
İbrahim BEL
Recep YAMAN
Mehmet Sait TEKİN
Sarfiye Öztekin KEÇECİ
Cahide AKBUDAK
Ayhan ÜNALAN
Gülbanu SARIDOĞAN
Ayşin BOZKOYUNLU
Fehmi BİÇER
Zeynep Didem KAŞOĞLU
Rıza ORMAN
Ayşegül Ümmühan ŞAN
Genel Yayın Yönetmeni
Recep YAMAN
Editör;
Gülbanu SARIDOĞAN
Kapak Tasarım;
Muammer Aslan
İmla ve Düzeltme:
Duygu EŞMEKAYA - Zeynep Didem KAŞOĞLU
İletişim ;
sosyalbilgilerd@gmail.com

Sevgili Okurlar,
Sosyal Bilgiler Dünyası tarafından hazırlanan “Sosyalite” dergimizin ilk
sayısı ile karşınızdayız. Teknolojinin gelişmesi ile birlikte bilgiye ulaşmak
kolaylaşmış bu da öğretmenlik mesleğinde değişimi zorunlu kılmıştır.
Ülkemizde de uygulanmaya başlayan yeni eğitim akımları ile öğretmen
artık bilginin vericisi değil, bilgi edinme yolunda rehberlik eden kişi konumuna
gelmiştir. Eski usul anlatım tarzının yerini öğrencinin aktif olarak
katıldığı öğrenme şekli almıştır. Bu çerçevede öğretmenlerin de
kendilerini yenilemeye ihtiyaç duydukları açıktır.
Kendini yenileyen, çevresine karşı duyarlı, önyargısız, vatanını ve milletini
seven, teknolojiyi kendine amaç değil araç edinmiş, geleceğe
doğru adım atmanın geçmişle kurduğu köprülerden geçmek olduğunun
farkında olan, sınavda değil hayırda yarışan bireyler yetiştirmeyi
amaç edinen Sosyal Bilgiler Dünyası grubu olarak Ağustos 2018’de
grubumuzu oluşturduk.
Bahsettiğimiz bütün hedeflere ulaşmanın en önemli yolunun kalplerde
iz bırakmak olduğunun bilincinde, elinizde tutmuş olduğunuz bu dergi
ile öğretmenlik serüvenimize yeni bir kapı aralıyoruz ve birlikten doğacak
kuvvetin gücüyle kollarımızı açıp kucaklanmayı bekliyoruz.
Merhaba! İyi okumalar...
Ayşegül Ümmühan Şan

ZEYNEP DİDEM KAŞOĞLU
25 ARALIK GAZİANTEP’İN KURTULUŞU
Büyük bir mücadele ve kahramanlık örneği gösteren Gazi şehir, Gaziantep
İstila etme yarışında öncelik İngiltere’nin olmuştu. Daha sonra Fransızlar
esir almıştı, Gazi şehrimizi. İngiltere’den sonra Fransızlar dadanmıştı.
Ancak kahraman Antepliler izin vermedi Fransızların kara bulut gibi şehrimize
çökmesine. Şahin Bey’i, Kamil’i hatta eşkıyası bile boyun eğmediler
Fransızlara. Topyekun mücadeleye girişti Antep halkı. Ellerinde ne varsa
sürdüler düşman üstüne. Baltayla, orakla, tırmıkla…
İngiltere’nin Musul’u istemesi üzerine Fransa, Antep’in kendisine verilmesi
karşılığında İngiltere’yi Musul üzerinde rahat bıraktı. Böylelikle Fransızlar
Antep şehrini 5 Kasım 1919 tarihinde işgal etmeye başladılar. Fransa’nın
Antep’i işgaliyle Antep halkı, şehirlerini savunmaya başlamış oldu.
İmkânsızlıklarla boğuşan Antep halkı, hiçbir yerden yardım almadan kendi
imkanlarıyla 11 ay şehri savunmayı başarmışlar. Ancak açlığın baş göstermesi
Antep’in savunulmasını zorlaştırmış; Antep Kalesine çekilen, kefenden
yapılan bir bayrakla Antep halkı Fransa’ya teslim olmuştur. Bu muhteşem
savunma sonucunda TBMM, 8 Şubat 1921 tarihinde Antep’e “Gazilik”
unvanını vermiştir. Daha sonra Fransa ile yapılan Ankara Antlaşmasıyla
Fransızlar Gaziantep’i boşaltmaya başlamış; son Fransız askeri 25 Aralık
1921’de Gaziantep’i terk etmiştir. Böylelikle Gaziantep özgürlüğüne kavuşmuştur.

TÜRK LİRASININ DÜNÜ, BUGÜNÜ
İlk lira Sultan Abdülmecid döneminde, 5 Ocak 1843'te ''Osmanlı Lirası'' adıyla basıldı. Kağıt
para basılmadan önce kullanılan bu Osmanlı altın parasına ''Sarı Lira'' denildi. Bir altın lira 7 gram
20 santigram ağırlığındaydı. 2 Haziran 1854'de çeyrek lira ve 18 Şubat 1855'te de 2,5 ve beşibiryerdelerin
basılmasına başlandı.
Cumhuriyetin ilanından sonra 12 Ocak 1926'da çıkarılan bir kanunla, piyasada bulunan Osmanlı
paralarının yerini almak üzere yeni kağıt para bastırılması kararlaştırıldı. Londra'da bastırılan
1, 5, 10, 100, 500 ve 1000 lira değerindeki kağıt paralar, 5 Aralık 1927'den itibaren eskileriyle
değiştirildi. Cumhuriyet döneminde bastırılan paralar üzerinde Latin harfleri 1937'den itibaren
kullanılmaya başlandı.
1 Ocak 2005 tarihinden itibaren Türkiye para birimini, paradan 6 sıfır atılması dolayısıyla geçici
olarak ''Yeni Türk Lirası'' olarak değiştirdi. 1 Ocak 2009'da ise yeniden Türk Lirasına dönüldü.
Türk Lirası, 1 Mart'ta açıklanan simgesiyle yeni bir dönemine daha girdi.
Türk Lirasının 175 yıllık tarihi
1 LİRAYA 883 KİLO EKMEK
Bu arada, 100 kuruş olan 1 Türk Lirasıyla 1930 yılında toplam 883 kilogram ekmek, 142 kilogram
et, 10 bin adet yumurta, 400 kilogram süt;1953 yılında 296 kilogram ekmek, 24 kilogram et,
930 adet yumurta, 166 kilogram süt ; 1963 yılında 104 kilogram ekmek, 12 kilogram et, 285 adet
yumurta, 63 kilogram süt ;1985 yılında 1 kilogram ekmek, 100 gram et, 4 adet yumurta ve 750
gram süt;1991 yılında ise 1 kutu kibrit alınabiliyordu.
Ayrıca 1 dolar 1933 yılında 2 lira, 1966'da 9 lira, 1980'de 90 lira, 1988'de 1300 lira, 1995'de 45
bin lira, 2001'de 1 milyon 650 bin liraydı.
Kaynak AA
İBRAHİM BEL

KURNADAN SİMİTE
RIZA ORMAN
Ne güzeldir değil mi hamama gitmek? Geleneğimizin bir parçası, kimi temizlenmeye gider kimi eğlenmeyegörücü
hamamı vardır bir de geleneğimizde, kız bakmaya giderler- hoş bir anı olarak kalır yıllar geçtikçe
yad ederiz o anıları, çıkartırız sandıktan güleriz ya da ağlarız ‘Hey gidi hey ne yıllardı’ deriz. Hele bu hamam
tarihi ise şehrin mahallenin en önemli parçası o olur hanlarla hamamlarla anılan bir şehir kültürel miras
statüsüne sokulur .Mehmet amca her gün hamamın yanından geçtiğinde ‘Yaşlandın be Mehmet bu hamam
sen varken de vardı sen yokken de var olacak’ der, içini çekip yanından geçer. Gelgelelim sahip çıkmaya;
o konuda kimseye yerimizi ,sıramızı bırakmayız ‘Heyt be biz Türk'üz biz Müslümanız ,tabii ki tarihimize
sahip çıkacağız’ ne güzel de mangalda kül bırakmadım değil mi?
Gevher Nesibe Sultan Hamamı
öncesi
sonrası
İşte sahip çıkmamızın en güzel örneği Anadolu’nun en gelişmiş illerinden biri olan Kayseri’de bulunan Gevher
Nesibe Sultan Hamamı .Bu hamama nasıl da güzel simit sarayını yaptık değil mi?Selçuklu Sultanı Gıyaseddin
Keyhüsrev’in kızı ta 1205’te yaptırmış bu hamamı .2011 yılında da ya bismillah deyip başladılar
restore etmeye. Aman bir heyecan bir heyecan, tarihimiz gün yüzüne çıkıyor her şey Kayseri için her şey
Türkiye için. Çok doğru her şey ülke için görünürde ama tarihi eserlere duyulan saygı göstergesi iş adamının
şu sözlerinde saklı: ’Tarihi Sultan Hamamı'nı, günün koşullarında hizmet verecek kafe ve restoran olarak
değerlendireceklerini anlatan Demircioğlu, şöyle dedi:- Üst yani kubbelerin olduğu bölümde kafe- restoran
olacak. Bunun yanında aşağı kısımda ise alışveriş yapılacak mekanlar olacak. Bu mekanlarda el sanatları,
hediyelik eşyalar, çocuklara ücretsiz pamuk şeker ikramı, lokum satış yerleri gibi bölümler olacak. Tamamen
hamamın yapıldığı döneme ait iş yerleri olacak. O tarihleri yaşatmaya çalışacağız.’’
Ve Tarihi Hamam restore edilir, yapıldığı döneme ait iş yerleri olur simit sarayı. Bundan 809 yıl önce
simit sarayı vardı siz bilmezsiniz ahali, şehrin önde gidenleri orda simit yer çay içerlerdi hatta neskafe bile
içen vardır herhalde .Dalga geçiyorlar milletle halbuki amaç ticari ,tabii ki kimin umurunda tarih. Yeter ki para
getirsin zaten biz atmışız simitimizi güvercinlere onlar yemeye baksınlar .Bu benim gösterdiğim bir örnek
sadece o kadar sahip çıkıyoruz ki tarihe yeri geldi mi antik tiyatroya mermer döşeriz, bir başkasına çelik kapı
takarız bir başkasına pimapen pencere… Halbuki kafaların mermerden farklı olmadığını kavrayamayız.
Sonra da haydi halaya ,çalsın sazlar oynayalım mı erik dalı antik tiyatroda? Antik tiyatro olmuş Kardeşler
Düğün Salonu... Bir hamam simit sarayı tiyatro da düğün sarayı olmuş çok mu!

Sultan Hamamı

Mehmet Sait TEKİN
Değerli arkadaşlar ekim ayında başlattığımız Türkiye geneli fidan dikimi etkinliğimiz
mart ayındaki Orman Haftası’na kadar devam ediyor. Normalde 9 Kasım'da bitiyordu
ama farklı illerde Orman Müdürlükleri, fidan talebine farklı tarihlere gün verdikleri
için bu etkinliği mart ayına kadar uzattık. Bazı arkadaşlar kendi okullarında fidan
dikti. Aşağıda bu arkadaşların bana gönderdiği fotoğraflar var. Bazı arkadaşlar da
Orman Müdürlüğünün belirlediği yerlere fidan dikecekler. Okul müdürümüz Mehmet
Akbulut' un gayretleri ile 800’e yakın fidan aldık. Bunun 200’e yakınını okulumuza
dikeceğiz. Geri kalanını Dörtyol'da ihtiyaç duyan okullara vereceğiz. Buna rağmen
çok bereketli çıktı. Talepte bulunduğunuz sürece Orman Müdürlükleri fidan veriyor.
Bu çalışmaya katılmak isteyen arkadaşlar özelden bana ulaşabilirler. Tunceli'
den Bursa'ya ve 50’ye yakın ilde gönüllü olan bütün arkadaşlara can-ı gönülden
şükranlarımı sunuyorum. İsteyen herkes yapabilir, inanın zor bir çalışma değil. Maddi
olarak hiç bir gideriniz yok. Fidan talebi, fidanları gidip alma ve ekme en fazla 3
saati alan bir iş. Katılımınızı bekleriz arkadaşlar. Bu çalışmaların bütün ülkeye yayılması
dileğiyle...

EYLEM EYLEM ŞAHİN ŞAHİN - TUNCELİ - TUNCELİ
İlknur GÜLER ve Ayşegül ZEYBEK - KONYA

Sosyal Bilgiler Zümresinin bir parçası olarak M.Sait TEKİN hocamızın çağrısına uyduk.
Geleceğe bir fidan sen dik sloganıyla ,Diyarbakır Piri Reis Ortaokulunda temin ettiğimiz
50 fidan ile fidan dikme şenliği yaptık. Hem eğlendik hem farkındalığımız pekişti.
Zelal Tuncay Baydilli
Muvaffak EROĞLU - KIRŞEHİR

BULUTLARA GİDEN YOL
Sarfiye Öztekin KEÇECİ
Yol bazen hüzündür bazen ayrılık
bazen de umuttur kavuşmak için. Ama en
çok da müphemdir yol hayat gibi ;sonu
nereye varır ,nasıl biter hikaye bilinmez.
Zordur yol asla taviz vermez meşakkatinden
,kolay kolay da vermez size istediklerinizi.
Bekler hep daha çok umut
edesin daha çok bel bağlayasın ona. Sabır
gerektirir yollar vuslata dair.100 yıl
öncesinden selam getirdim, 100 yıl öncesine
selam gönderiyorum…
Solaklı Deresi’nin kıvrımlarınca kıvrılan
uzun ince bir yoldayız. Offff, Of!..Solaklı
Deresi’nin taştan taşa vurarak kıvrıla kıvrıla
ulaştığı son noktadaki nidasını temsil
edercesine Of!Solaklı Deresi Of’ta son
bulurken Derebaşı virajları Of! diyerek
başlıyor tam tersine. Hikâyesiyle münasip
düşercesine…
Of’tan başlayarak Solaklı’nın sağ yamacına
tutunmuş D915 karayolu dere
kıvrıldıkça kıvrılır, uzadıkça uzar.1914 yılında
başlar hikayesi bu yolun. O zaman
araç yoktur daha. Rus işgali altındadır
memleket. Of’u Bayburt’a bağlayan en
kısa mesafe hesaplanır ve çalışmalar başlar.
Şantiyeler kurulur. Yöre halkından eli
kazma-kürek tutanlar, duvar ustaları, aşçılar,
sucular işbaşındadır. Kısım kısım 3 yıl
devam eder çalışmalar.Çaykara -O zamanki
adı Kadahor-‘ya kadar derenin kenarından
ilerleyen yol Çaykara’yı geçince
dönemin önemli ticaret merkezi Hadi pazarında
Solaklı ile yollarını ayırır. Şur-
Şinek-Harheş-Aşağı Ogene-Yukarı Ogene
istikametinde ilerler. Artık daha sarp bir
arazide ilerlemeye başlanmıştır. Yamaç
arazinin büyük bir bölümü duvarlarla geçilir.
Kazılabilen yerler ise kazma kürekle.
Yolun en önemli kısmı Derebaşı’dır. Solaklı
deresinin bir kolunun kaynak noktasındadır
Derebaşı.Onun için adı Derebaşı’dır.
Sarp bir arazidir burası. İğne ile kuyu
kazmak gibi bir şeydir buradan yol
geçirmek. İlmek ilmek araziyi dokuyarak
yolu dağdan aşırmak.Çalıştı dedelerimiz.
Kilim gibi dokudular yamaçlara 13 virajı.
Ve zirveye vardıklarında en zor noktaya
vardılar. Yalçın kayayı aşamadılar.

Şantiye sorumlusu Rus komutana dediler:
-“Komutan burayı geçemiyoruz” diye.
Onun için de buraya “Demirkapı” dediler.
-Bir bozuk para kadar da olsa parça koparabilir
misiniz?
-Koparırız.
-O zaman devam, dedi Rus komutan.
Devam ettiler. Ve aştılar “Demirkapı’yı” ve
yüce dağları, ovaya indiler. Sadece ovaya
mı? Yaylalar…Asıl yaylalarına ulaştılar. Ve yıllarca
kullandılar bu yolu. Bu yol kimisinin
kaderi, kimisinin eceli oldu; kimisinin sevdası,
kimisinin en tatlı, kimisinin en acı hatırası.
Solaklı boyunca uzayan yolda İşkenaz,
Taşhan, Küçühol, Kondu, Kadahor, Hadialtı,
Şinek, Harheş, Ogene, Derebaşı ve Heneke
hanları durakları oldu.
Bölge insanının ortak noktası oldu bu hanlar,
bu yol.Bu yolda tanıştılar, kaynaştılar,
kader birliği yaptılar; ekmeklerini, azıklarını
paylaştılar.
Bazen türkü oldu dudaklarında, bazen hasret
oldu yaylaya, bazen hasreti bitirdi Derebaşı
yolu.
Kıvrım kıvrım kıvrılan yolda kervanlar dizilirdi,
yayla çıkış ve inişlerinde.
Derebaşı vardır analarımızın terlerinde,
anılarımızın bir yerlerinde. Kamyonların kornasında,
hayatın tam ortasında. Yıllarca taşıdı
bizi Derebaşı. Enes’in hanında bir çorba
kokusudur bazen, Heneke çayırlarında bir
nefes. Derebaşı’nda yankılanan ses
Yolu kazan çekiç sesi midir, yamacı yürüyüp
çıkan yolcunun nefesi mi? Yoksa bir feryat
mı? Korkudan bürünülen sessizliğin sesi midir?
Derebaşı bir tarihtir, anılarla örülen, rüyalarda
görülen. Dile kolay, bir asır taşıdı
yöreyi denizden dağa, ovaya; ovadan, yayladan
denize bir mirastır hepimize, dedelerimizden,
atalarımızdan…
Şimdi garip, şimdi yalnız, şimdi yorgun
gibi. Ama eski topraktır eski yol, yine eskisi
gibi şenleneceksin müsterih ol!
Not: Daha fazla ayrıntı ve görsel için TRT Belgesel Bulutlara Giden Yol’u izleyebilirsiniz
Kaynak Çaykara Gazetesi -Teşekkürler Sami AYAN.

SARIKAMIŞ AĞIDI
Sarıkamış ,Sarıkamış olalı
Görmedi böyle yas böyle hüzün.
Kan, kemik, et kara bulalı
Yoktur hükmü artık onca sözün.
Aldı silahını cepheye koştu.
Kar, kış soğuk dinlemedi Mehmed’im.
Taşlar yastık ,karlar yorganı oldu.
Örtündü üstüne onu Mehmed’im.
Rus’a karşı korurken vatanını,
Tereddüt göstermedi canım askerim.
Düşünmedi imkanı ve şartları,
Sel oldu dağlardan aktı Mehmed’im.
Irak’tan ,Filistin’den Hicaz’dan,
Koştu dört koldan Kafkasya’ya.
Ayrıydı herkes yardan, anadan,
Ancak kopamadı anavatandan.
Karakışın ortasında yalınayaktı.
Cepheden cepheye koştu Mehmed’im
Kurulacaktı belki, hedef Turan’dı,
Rüzgar olup esti geçti Mehmed’im.
Artık dönüş yoktu çıkıldı yola,
Allahuekber dağlarında verildi mola,
Yorulmuştu askerim onca savaşta,
Etmedi esareti kabul Mehmed’im.
Manga ,tabur sıra sıra dizildi.
İçtima alınıp yola düşüldü.
Anaların gözünden yaşlar süzüldü.
Kar ,boranda ilerledi Mehmed’im.
Islandı soğukta eller ,ayaklar,
Kar, tipi bastırdı yoktu çareler,
Gözler düşmanda, tetikte eller,
Aç, susuz, uykusuz kaldı Mehmed’im.
Şarkta ,karda kışta Mehmed’im dondu.
Nice tomurcuk gül açmadan soldu.
Sarıkamış dağları hep şehit doldu.
Şehadet şerbeti içti Mehmed’im.
ERSAN OLGUN

KADIN
Karnından sıpayı sırtından sopayı eksik etmediğin,
elinin hamuruyla erkek işine karışma diyerek cahilliğe
ittiğin, itip kaktığın, istemese de doğurmaya
zorladığın kadın... Daha çocukluk döneminden başlanılarak
vücuduna şehvetle bakılan kadın... Alınıp satılan,
sofrada sona bırakılan; doğurmak, itaat etmek
zorunda bırakılan kadın... Çalışıyorsa egoist evde oturuyorsa
boğaz artığı olarak görülen kadın... Namusa
bekçi sanılan; sokak ortasında dövülen, öldürülen kadın…
Bugünün dünyasında özgürleştikçe köleleşen
kadın...Dış görünüşüyle değerlendirilen, her zaman
güzel ,bakımlı, alımlı olmaya zorlanan kadın...Plastik
ve kusursuz bebeklerin büyüleyici güzelliğinde büyütülen
ve kendini noksan gören estetik dünyasının baş
aktörü kadın!
İnançları ve yaşam biçimiyle tartışma konusu olan
kadın...Evlendiğinde eşin bir adım gerisinde olması
öğütlenen, başarıları kısıtlanan kadın…
Bugünün dünyasında tüm bu önyargıların aksine
her alanda var olma çabası içinde olan kadın...Sanki
tarih kadını yıllarca esir etmiş de bugün özgürleşmeye
çalışıyor. Oysa kadının tarihi geçmişi sanılanın aksine
oldukça eşitlikçi ve özgür .İnanması zor geldi değil
mi ? Buyurun o zaman tarihin tozlu raflarından Türk
kadınının aydınlık dünyasına doğru bir yolculuk yapalım.
İlk gezimiz biraz uzağa MÖ 6. yüzyıla uzanıyor. Bizi
burada İskitler’ in (Saka Türkleri) kağanı Tomris Hatun
karşılıyor. Kendisi at binen ,kılıç kuşanan, orduya
hükmeden ilk kadın hükümdar ve komutan. Oldukça
güçlü bir maziye sahip. Rivayet edilir ki Pers Kralı
Büyük Kiros Saka ülkesine savaş için eğitilmiş yüzlerce
köpek ve kana susamış binlerce askerle girdiğinde
akşam olmuştur ve savaşmak yerine ordusuna dinlenme
emri vermiştir. Bu aslında kurduğu planın bir
parçasıdır.Saka ordusunun yakınana ateşler yaktırıp
eğlence düzenletir.Tomris Hatun’un oğlu bu eğlenceye
baskın yapar ve Pers askerlerini öldürerek kendisi
eğlenceye dalar.Şarabın etkisiyle iyice sarhoş olan
Saka prensi, Kiros için oldukça kolay bir av olmuştur.Beraberindeki
askerlerle beraber katledilir.Bunun
üzerine Tomris Hatun şöyle der: ” Kana susamış Kirus!
Sen oğlumu mertlikle değil o içtikçe zıvanadan
çıktığın şarapla öldürdün. Ama yemin ederim ki seni
kanla doyuracağım! Ve Perslerle savaş başlar.
Savaşın başlamasından kısa süre sonra Kiros öldürülür
ve Pers askerleri esir alınır.Tomris Hatun yaşarken
kan dökmeye doymayan Kiros’un kafasını kan dolu
bir fıçıya koydurur ve şöyle der: "Hayatında kan içmeye
doymamıştın, şimdi seni kanla doyuruyorum!"
Güçlü bir hükümdar ve komutan olan Tomris hatunun
yanından ayrılıp gücüne ve iradesine hayran kaldığım
devlet kurtaran kadın Altun Can Hatun’un yanına gidelim.
Harzemşah Beyi Hamza ile evliyken kucağında
bebeği ile dul kalan Altun Can Hatun Büyük Selçuklu
Sultanı Tuğrul Bey’in dikkatini çeker ve onunla
evlenir.Tuğrul Bey eşini o kadar çok sever ki ona danışmadan
hiçbir iş yapmaz. Bir gün Tuğrul Bey’in
üvey kardeşi İbrahim Yinal o Bağdat’ta bulunduğu
sırada devlet merkezi Hemedan’da taht iddiası ile büyük
bir isyan başlatır. Bu durumu öğrenen Tuğrul Bey
yeterli hazırlığı olmadan hemen yola çıkar. Fakat ilk
anlarda İbrahim Yinal karşısında oldukça sıkıntılı anlar
yaşaması Bağdat’ta endişe ile karşılanır. Abbasi
Halifesi ve vezir Amidü’l-Mülk el Kunduri ondan
ümidi keserek Altuncan Hatun’un oğlu Anuşirvan’ı
hükümdar ilan etmeye kalkar.
Altuncan Hatun bu tehlikeli durum üzerine annelik
duygusunu bir kenara bırakıp devletin geleceğini
düşünür ve ilk olarak oğlunu gözaltına aldırır. Sonra
da topladığı kuvvetlerin başına geçerek Tuğrul Bey’in
yardımına koşar. Onun yardımı ile isyan bastırılır ve
tekrar otorite sağlanır.
Evladından vazgeçecek kadar vatanını seven tek kadın
değildir üstelik.Kurtuluş savaşı yıllarında bir kadın
daha vardır ki hikayesi boğazımızı düğüm düğüm
eder. Henüz 21 yaşındadır ve Kastamonulu her kadın
gibi-genç ,yaşlı -cephane taşımaktır Ankara’ya. Kışın
en soğuk ve dondurucu ayazında üzerindeki tek hırkayı,
ıslanmasın diye taşıdığı cephanenin üzerine örter
ve yanındaki bebeğine de cephane yanında yer açıp
oraya yatırır.Kızını ve cephanesini korumuştur korumasına
ama Ankara’nın dondurucu ayazından koruyamaz
kendini ve donarak şehit olur Şerife Bacı. Ama
yalnız değildir bu savaşta, kendisi gibi vatanı için canını
vermekten korkmayan Nene Hatun, Halide Onbaşı
(Halide Edip Adıvar) ,Nezahat Onbaşı , Erzurumlu
Kara Fatma ,Halime çavuş ,Tayyar Rahmiye ve adını
sayamadığım yüreği vatan sevgisiyle dolu kahraman
Türk kadınları vardır bu ülkenin topraklarında.Peki
neden önce soframızdan sonra yanımızdan ayırdık
kadını ? Neden altın kafeslere kapattık? Oysa uçmak
özgür olmak için yaratılmıştı kadın.Neden sonradan
tanıştığımız İslam dini miydi ? Bu sorunun cevabı da
bende değil, tarihin tozlu raflarında gizliydi. İslam ve
kadını yan yana yazınca bilim kokan kadınlar çıkıyordu
karşıma .Fatıma Muhammed el-Fih-rî el-Kureyş
bunlardan biriydi sadece. 859 yılında dünyanın ilk
üniversitesi olan Qarawiyyin Üniversitesi (Karaviyyin
Üniversitesi ) Fas’ta onun tarafından kurulmuştu.

İbn Rüşt , İbn Haldun gibi felsefecilerin yetiştiği bir üniversitenin kurucusunun kadın olması oldukça etkileyiciydi
o dönem için. İslamın aydınlık yüzlerinden biri de 10. Yüzyılda yaşamış yıldızlara değen kadın eli
el- Usturlabi diye bilinen usturlabın mucidi ve iyi bir gökbilimci olan Meryem el-İcliyye idi. Diğer bir isim
de 13. yüzyılda yaşamış Fatımabt Sa’d el-Hayr’dır. İspanya’nın Valensiya şehrinden Çin’e kadar süren bir
ilim yolculuğu yapmıştır. Yolculuğu esnasında ziyaret ettiği şehirleri (Kahire, Şam, Bağdat, İsfahan, Rey,
Nişabur, Tus, Buhara, Semerkant, Kaşgar)gösteren haritalar çizmiştir ve bu onun ilim yolculuğunu sıra dışı
kılar.Bunların dışında Hz Muhammet (s.a.v) döneminden itibaren kadın hemşireler vardır. Bunlardan bazıları:
Rufeyde bt Sa’ad el-Esle-miye’ye ,Ümmü Sinan el_ İslami ,Ümmü Varaka eş-şifa bt Abdullah el kureyşi
dir.Ayrıca 10.yüzyılda matematikle uğraşan ve bulunduğu dönemin en iyi matematikçilerinden olan
Kurtubalı Lübna ve Bağdat’ta yaşamış olan Suteyta el Mehamali’yi de unutmamak lazım. Sözün kısası
cenneti anaların ayağının altına seren bir din ve kadına koltuğunu emanet edecek kadar güvenen bir milletin
evlatlarının hala kadının yerini tartışıyor olması oldukça utanç verici toplumumuz için.Bugün kadın
kendine yeni bir yer açmak istemiyor zaten var olan yerini geri istiyor.Şeyhlerin şıhların kendi egosu için
kadını ötekileştiren yapının izlerini silmek istiyor.Kadın evlat olarak, eş olarak, anne olarak var olmanın
yanında üretmek de istiyor.Bunun en güzel örnekleri bugün dünyada başarılarıyla övündüğümüz 21.yüzyıl
Türk kadınları.Sayılarının çoğalması dileğiyle...
GÜLBANU SARIDOĞAN
- Rabia Cansız & Yunus Yılmaz -

TIKANDI BABA:
Sultan Mahmut kılık kıyafetini değiştirip dolaşmaya başlamış.
Dolaşırken bir kahvehaneye girmiş oturmuş. Herkes bir
şeyler istiyor:
-Tıkandı baba, çay getir.
-Tıkandı baba, oralet getir.
Bu durum Sultan Mahmut'un dikkatini çekmiş.
-Hele baba anlat bakalım, nedir bu Tıkandı baba meselesi?
-Uzun mesele evlat, demiş Tıkandı baba.
-Anlat baba anlat merak ettim deyip çekmiş sandalyeyi.
Tıkandı baba da peki, deyip başlamış anlatmaya:
-Bir gece rüyamda birçok insan gördüm ve her birinin bir
çeşmesi vardı ve hepsi de akıyordu. Benimki de akıyordu
ama az akıyordu. "Benimki de onlarınki kadar aksın" diye
içimden geçirdim. Bir çomak aldım ve oluğu açmaya çalıştım.
Ben uğraşırken çomak kırıldı ve akan su damlamaya
başladı. Bu sefer içimden "Onlarınki kadar akmasa da olur,
yeter ki eskisi kadar aksın" dedim ve uğraşırken oluk tamamen
tıkandı ve hiç akmamaya başladı. Ben yine açmak için
uğraşırken Cebrail göründü ve "Tıkandı baba, tıkandı. Uğraşma
artık’’ dedi. O gün bu gün adım "Tıkandı baba" ya
çıktı ve hangi işe elimi attıysam olmadı. Şimdide burada
çaycılık yapıp geçinmeye çalışıyoruz."
Tıkandı babanın anlattıkları Sultan Mahmut'un dikkatini
çekmiş, çayını içtikten sonra dışarı çıkmış ve adamlarına :
-Her gün bu adama bir tepsi baklava getireceksiniz, her
dilimin altında bir altın koyacak ve bir ay boyunca buna
devam edeceksiniz, demiş.
Sultan Mahmut'un adamları peki, demişler ve ertesi akşam
bir tepsi baklavayı getirmişler. Tıkandı Baba'ya baklavaları
vermişler. Tıkandı baba baklavayı almış, bakmış baklava
nefis. "Uzun zamandır tatlı da yiyememiştik. Şöyle ağız tadıyla
bir güzel yiyelim" diye içinden geçirmiş. Baklava tepsisini
almış evin yolunu tutmuş. Yolda giderken "Ben en iyisi
bu baklavayı satayım evin ihtiyaçlarını gidereyim" demiş ve
işlek bir yol kenarına geçip
başlamış bağırmaya:
-Taze baklava, güzel baklava !
Bu esnada oradan geçen bir Yahudi baklavaları beğenmiş.
Üç aşağı beş yukarı
anlaşmışlar ve Tıkandı baba baklavayı satıp elde ettiği para
ile evin ihtiyaçlarının bir kısmını karşılamış. Yahudi baklavayı
alıp evine gitmiş. Bir dilim baklava almış yerken ağzına bir
şey gelmiş. Bir bakmış ki altın. Şaşırmış, diğer dilim diğer
dilim derken bir bakmış her dilimin altında altın. Ertesi akşam
Yahudi acaba yine gelir mi diye aynı yere geçip başlamış
beklemeye. Sultanın adamları ertesi akşam yine bir tepsi
baklavayı getirmişler. Tıkandı baba yine baklavayı satıp
evin diğer ihtiyaçlarını karşılamak için aynı yere gitmiş. Yahudi
hiçbir şey olmamış gibi:
-Baba baklavan güzeldi. Biraz indirim yaparsan her akşam
senden alırım, demiş.
Tıkandı baba da:
-Peki, demiş ve anlaşmışlar. Tıkandı babaya her akşam baklavalar
gelmiş ve Yahudi de her akşam Tıkandı babadan
baklavaları satın almış.
Aradan bir ay geçince Sultan Mahmut
bizim Tıkandı babaya bir bakalım, deyip Tıkandı babanın
yanına gitmiş. Bu sefer padişah kıyafetleri ile içeri girmiş.
Girmiş girmesine ama birde ne görsün bizim tıkandı baba
eskisi gibi darmadağın.
Sultan:
-Tıkandı baba sana baklavalar gelmedi mi? demiş.
-Geldi sultanım.
-Peki ne yaptın sen o kadar baklavayı?
-Efendim satıp evin ihtiyaçlarını giderdim, sağ olasınız, duacınızım.
Sultan şöyle bir tebessüm etmiş:
-Anlaşıldı Tıkandı baba anlaşıldı, hadi benle gel, deyip Tıkandı
babayı almış ve devletin hazine odasına götürmüş.
Sultan:
-Baba şuradan küreği al ve hazinenin içine daldır küreğine
ne kadar gelirse hepsi senindir, demiş. Tıkandı baba o heyecanla
küreği tersten hazinenin içine bir daldırıp çıkarmış
ama bir tane altın küreğin ucunda düştü düşecek.
Sultan demiş:
-Baba senin buradan da nasibin yok. Sen bizim şu askerlerle
beraber git onlar sana ne yapacağını anlatırlar demiş ve
askerlerden birini çağırmış:
-Alın bu adamı Üsküdar'ın en güzel yerine götürün ve bir
tane taş beğensin. O taşı ne kadar uzağa atarsa o mesafe
arasını ona verin ,demiş. Padişahın adamları peki, deyip
adamı alıp Üsküdar'a götürmüşler.
-Baba hele şuradan bir taş beğen bakalım, demişler. Baba:
-Niçin? demiş. Askerler:
-Hele sen bir beğen bakalım demişler. Baba şu yamuk, bu
küçük, derken kocaman bir kayayı beğenip almış eline.
-Ne olacak şimdi? demiş.
-Baba sen bu taşı atacaksın ne kadar uzağa giderse o mesafe
arasını padişahımız sana bağışladı, demiş. Adam taşı
kaldırmış tam atacakken taş elinden kayıp başına düşmüş.
Adamcağız oracıkta ölmüş. Askerler bu durumu Padişaha
haber vermişler. İşte o zaman Sultan Mahmut o meşhur
sözünü söylemiş;
"VERMEYİNCE MABUD, NEYLESİN SULTAN MAHMUT"
*Alıntıdır.
Recep YAMAN

Varlık İçinde Yaşanan Yokluktur Medeniyetler Beşiği Anadolu
Zengin olmak refah içinde yaşamak için, petrole
ya da diğer yer altı kaynaklarına ihtiyacımız var
mı ?Üzerinde yaşadığımız kadim toprakları, Medeniyetler
Beşiği Anadolu’yu sakin kafayla bir
düşünelim; âmâ kastım jeopolitik konumu yer
altı kaynakları vs. değil, onlar ayrı bir konu. Bu
topraklarda dünyanın ilklerinin yaşandığı medeniyeler
(Hititler, Urartular, Lidyalılar, Frigler);
Bizans,Selçuklu dünyaya uzun süre adalet ve
hoşgörü ile hükmeden Osmanlı hayat buldu. Ve
hepsinden geriye kalan paha biçilemez ama bir
o kadar da değer görmez eserler miras kaldı.
Bunların kimi hala toprak altında uyandırılmayı
bekliyor. Ama en iyisi bırakalım onları huzur
içinde uyusunlar...
Bu güzel ülkenin neredeyse tamamına yakınını
gezen biri olarak üzülerek gördüm ki ne milletimiz
ne de devletimiz elimizdeki hazinenin farkında
değiliz. Anadolu, başlı başına bir açık hava
müzesi ama ne yazık ki görmesi gereken değeri
kendi vatandaşlarından sahiplerinden dahi
göremiyor.
Paris’i ele alalım hiç bir estetiği cazibesi olmayan
Eyfel Kulesi denen demir yığını geçen yıl 6.2
milyon turist ziyaret etmiş. Bizans’a ,Osmanlı’ya
başkentlik yapmış ;yüzlerce mükemmel tarihî
dokuya, esere sahip İstanbul’u 9 milyon turist
ziyaret etmiş. Adamlar bir demir yığınını öyle
servis ediyor öyle sunuyorlar ki sadece onunla
bile milyonlarca turisti ülkelerine çekiyorlar. Fark
şu iyi reklam, sahip çıkma ,koruma ve kollama
.Sadece İstanbul'u ziyaret eden herkes bilir
ki tarihi çeşmeler perişan halde. Ya da bir başka
örnek Galata kulesi. Etrafındaki ucube binaların
resmen hapsi altında ve bu tarz yapılaşma Anadolu’nun
her yerindeki tarihi dokuyu aynı durumla
karşı karşıya bırakmış halde. Tarihi hanları,
konakları ;lokantalara ,kafelere çevirme sevdasını
da içine alan bir ruha sahip paragözlerin
elinde. Tamam buralar değerlendirilsin ama 500
yıllık yapılara pimapen çerçeveler ,çelik kapılar
yapılmadan yapılsın .
Bir de ceddimizden kalan bir zamanların sevinçlerinin
hüzünlerinin yaşandığı muhteşem
cumbalı ahşap evler gerçeği var bunlar ya tinercilerin
yuvası olmuş ya da elektrik kontağı (!)
sonucu bir anda yanıp yok oluyor. Onların yerine
de İstanbul’daki gökdelenler şehrin mezar
taşları olarak yerlerini alıyor. Ya da tarihi eser
olan çeşmelerin, kümbetlerin, köprülerin, camilerin
duvarları üzerinde şu şunu seviyor, şu buradaydı
,o şuradaydı gibi anlamsız yazılar yazılarak
katlediliyor. Ve bu katliamı tüm ülke genelinde
görmek mümkün, ne yazık!
Biz elimizdeki bu değerlere düzgün bir şekilde
sahip çıkmayı başarır, tanıtımları doğru
yaparsak ne petrole ne başka bir şeye ihtiyacımız
olmaz. Ama turizmi turisti kandırma sanatı
olarak benliğine işlemiş ve para uğruna ya da
keyfi olarak eserleri tahrip eden bilinçsiz bir zihniyetle
nasıl başa çıkacağız? Gerçek şu ki ceplerindeki
telefonlara bile daha çok değer veren ya
da tarihi bir yapı gördüğünde onunla alakalı bilgi
sahibi olmak yerine önceliğini sadece fotoğraf
çekip paylaşma sevdasına düşen bir kitle
mevcut ve bu kitle giderek büyüyor. İşte burada
devletimizin önceliği bu konuyu milli bir dava
gibi ele almak ve gelecek nesillere doğru eğitimle
bu değerlerin önemlerini aktaracak bir
eğitim modeli oluşturmak.
En temelinde aileden başlanılarak okullarımızda
da tarihi değerlerin önemini, getirilerini
ve geçmişle olan bağını, onlara niçin sahip çıkmamız
gerektiği gibi kavramları aşılamak olmalı.
O günleri görme umuduyla …
Ayhan ÜNALAN

BİTSİN BU VAHŞET
Mehmet Sait TEKİN
Son iki yıldır kadın haklarını savunan yazılar yazıyorum.
Kadına yönelik şiddete bakışım şu şekildedir:
Asırlardır toplumumuzda köle muamelesi gören,
hayatın ağır yükü altında ezilen kadınlarımızın
sadece 25 Kasım, 8 Mart ya da Anneler Günü gibi
günlerde gündeme gelmesine karşıyım.
Ne acıdır ki kadın hakları bilincinin toplumda gelişmesi
için verilen tüm uğraşlara rağmen içimizdeki
bazı caniler -kimi erkekler-boş durmamakta,
her gün bir kadınımızı katletmektedirler. Kadın
hakları sadece söylemlerde kalmakta, pratik bulamamaktadır.
Hele Ortadoğu başta olmak üzere pek çok coğrafyada,
savaşlarda en büyük acıyı kadınlar yaşamaktadır.
Savaşlarda kan ağlayan analar, ırzları lekelenen
kadınlar, tecavüzler, barbarlıklar hakkında ciltlerle
kitap yazılabilir. Bunun için tarihin herhangi
bir savaşında bu zulme uğramış kadınların çektiklerini
okumamız yeter. Çeşitli nedenler ileri sürerek
kadınları öldüren ve şiddet uygulayan canilerin
haberini her okuduğumda kahroluyorum. Kendimce,
kadınlara yönelik şiddet ve vahşetlere karşı
sosyal medyada yazılar yazıyorum. Bu benim ilk
ciddi deneme yazım . Bu konudaki çabam ve fikrimden
asla vazgeçmeyeceğim. Bölgemizde, yöremizde
kadınların haklarına, hukuklarına duyarlı olmayan
herkesi eleştirmekten çekinmeyeceğim.
Kadınların miras hukukunu yok sayan, duyarsız
kalan, kim olursa olsun karşısında olmalıyız. İsterseniz
kadın haklarının gelişimi ile ilgili tarihsel bir
bilgi vereyim:
Hak arayan kadınlar barbarca bir muamele ile karşılaşacaklardı.
129 kadın emekçi yanarak ve dumandan
boğularak yaşamını yitirince, 8 Mart tarihi
Dünya Emekçi Kadınlar Günü olarak tarihe geçti. O
gün bugündür de Birleşmiş Milletler Örgütü’nün
aldığı karar gereği her 8 Martlarda kadınların hakları
gündeme taşınır ve sömürüsüz bir dünya için
mücadele verilir. Kadın haklarının salt cezai yaptırımlarla
sağlanamayacağına, kadınlara yönelik şiddetin,
vahşetin ve gaddarlığın son bulmayacağına
inanan biriyim. Kadınlara köleci bakış açık bir gerçektir.
Din adına ahkam kesenler, yurtseverlikten dem
vuranlar, ideolojik olarak sağ, sol veya herhangi bir
akımı savunan nicelerinin kadınlara zulmettikleri
açık bir gerçeklik olarak karşımızda duruyor. Bence
önemli olan ‘Erdemli İnsan’ olmaktır. Erdemli insanlar
kadınlara şiddet uygulayamaz, zulmedemez,
haklarını yok sayamazlar. Çok açıkça diyorum kadınlara
şiddet uygulayanlar, zulmedenler önce insanlıklarını
yitiriyor sonra insani değerlerden uzaklaşıyorlar.
Kadın hakları mı dediniz? Kadın haklarının kitle
iletişim araçları vasıtasıyla daha çok gündeme geldiği
bir zaman diliminde, her gün kadınlara yönelik
yeni vahşet haberleriyle uyanıyoruz. Gerçekten
de kadınlara yönelik şiddet, ‘Vahşet’ halini almıştır.
Ve bunu kabul edilemez buluyorum.

HERKES SUSUYORSA
Her gün sokak ortasında eşleri, kardeşleri, yakınları
tarafından hunharca katledilen kadınlar gerçeğine
tanık olmaktan bıktık. Özellikle ülke genelinde
adeta ivme kazanan kadın cinayetlerine
toplumun tüm kesimlerinin susarak seyirci kalmasını
da içime sindiremiyorum.
Bu vahşi cinayetler karşısında din alimlerimiz susuyor.
Aydınlarımız susuyor.
Öğretmenlerimiz susuyor.
Yazar ve çizerlerimiz susuyor.
Sendikalarımız susuyor.
Konfederasyonlarımız susuyor.
Bu suskunluğu kaygı verici buluyorum.
Maalesef 8 Mart günü kadınların genel durumuna
baktığımda iç açıcı bir duruma tanık olamıyorum.
BU ZULÜMLERE YETER ARTIK!
Hayatın her alanında ezilen,
horlanan,
aşağılanan,
ağır işlerde çalıştırılan,
küçük yaşlarda zorla evlendirilen,
rızaları dışında kuma ve berdel yapılan,
bir ticaret metası gibi başlık parasıyla satılan,
aileler arasında yakınlık sağlanacağı palavrasıyla
berdel ve beşik kertmesiyle evlendirilen,
acılara gark edilen,
dövülen,
istismar edilen,
cinsel meta olarak görülen,
etleri pazarlanan,
kimi alçakların şehevi arzuları
için etlerinden vergi kazanılan,
reklam malzemesi yapılan,
her türlü vahşete maruz kalan,
katledilen kadınlar gerçeği karşımızda duruyor.
Bu listeyi daha da uzatabilirsiniz. Daha onlarca
maddeyi ilave ederek kadınlara yönelik barbarlığı
dile getirebilirsiniz. Yazdıklarımda hilaf yoktur.
Sömürü sisteminin çarklarının kadınlara yönelik
olarak alabildiğince işletildiği bir zaman sürecinden
geçiyoruz.
En geri kalmış coğrafyalarda olduğu gibi en medeni
bilinen coğrafyalarda da kadınlara yönelik
değişik sömürü sistemleri söz konusudur.
Kadınlara uygulanan ayrımcılık kabul edilemez.
Ne yazık ki kadın hakları dünyada yükselen bir
değer olmasına karşın, ayrımcılık sürmektedir.
Hâlâ kadınlar tarlalarda, marketlerde, mağazalarda
köleci anlayışla çalıştırılmaktadır.
8 Mart 1857 yılının kazanımları hala ülkemizde,
bölgemizde, kentimizde pratik bulmamıştır. Kadınlar
kimi yerlerde günlük 12 saat ,üstelik düşük
ücretle ve sosyal güvencesi olmadan çalıştırılıyorlar.
Emek örgütlerinin bu gerçeği görmediklerini
ve bunun değişmesi için mücadele etmediklerini
gözlemleyen ve eleştiren biriyim.
Bu toplum kadınların hakları konusunda ya değişir,
ya değişmeli , ya da değişecek. Başka da
alternatif olamaz.
Ya erdemli insanlar oluruz ya da olmayız. Erdemli
insanların sayısının artması dileğimle…
Hasan Aragünağa’ya teşekkürler.

MEVLANA CELALEDİN RUMİ VE ŞEB-İ ARUS
Mevlâna 30 Eylül 1207 yılında bugün Afganistan
sınırları içerisinde yer alan Horasan Ülkesi’ nin
Belh şehrinde doğmuştur. Mevlâna’nın babası Belh
Şehrinin ileri gelenlerinden olup, sağlığında
“Bilginlerin Sultânı” ünvanını almış olan Hüseyin Hatibî
oğlu Bahâeddin Veled’tir. Annesi ise Belh Emiri
Rükneddin’in kızı Mümine Hatun’dur.
Sultânü’I-Ulemâ Bahaeddin Veled, bazı siyasi
olaylar ve yaklaşmakta olan Moğol istilası nedeniyle
Belh’den ayrılmak zorunda kalmıştır. Sultânü’I-
Ulemâ 1212 veya 1213 yıllarında aile fertleri ve yakın
dostları ile birlikte Belh’den ayrıldı. Sultânü’I-
Ulemâ’nın ilk durağı Nişâbur olmuştur. Nişâbur şehrinde
tanınmış mutasavvıf Ferîdüddin Attar ile de
karşılaştılar.1222 yılında Karaman’a gelen Sultânü’/-
Ulemâ ve ailesi burada 7 yıl kaldılar. Mevlâna 1225
yılında Şerefeddin Lala’nın kızı Gevher Hatun ile Karaman’da
evlendi. Bu evlilikten Mevlâna’nın Sultan
Veled ve Alâeddin Çelebi adlı iki oğlu oldu. Yıllar
sonra Gevher Hatun’u kaybeden Mevlâna bir çocuklu
dul olan Kerrâ Hatun ile ikinci evliliğini yaptı.
Mevlâna’nın bu evlilikten de Muzaffereddin ve Emir
Âlim Çelebi adlı iki oğlu ile Melike Hatun adlı bir kızı
dünyaya geldi.Bu yıllarda Anadolu nun büyük bir
kısmı Selçuklu Devleti’nin egemenliği altında idi.
Konya’da bu devletin baş şehri idi.
Konya sanat eserleri ile donatılmış, ilim adamları ve
sanatkarlarla dolup taşmıştı. Kısaca Selçuklu Devleti
en parlak devrini yaşıyordu ve Devletin hükümdarı
Alâeddin Keykubâd idi.
Alâeddin Keykubâd Sultânü’I-Ulemâ Bahaeddin
Veled’i Karaman’dan Konya’ya davet etti ve Konya’ya
yerleşmesini istedi. Bahaeddin Veled Sultanın
davetini kabul etti ve Konya’ya 3 Mayıs 1228 yılında
ailesi ve dostları ile geldiler.
Mevlâna 15 Kasım 1244 yılında Şems-i Tebrizî
ile karşılaştı. Ancak beraberlikleri uzun sürmedi.
Şems aniden öldü.Yaşamını “Hamdım, piştim, yandım”
sözleri ile özetleyen Mevlâna 17 Aralık 1273
Pazar günü Hakk’ ın rahmetine kavuştu. Mevlâna’nın
cenaze namazını Mevlâna’nın vasiyeti üzerine Sadreddin
Konevî kıldıracaktı. Ancak Sadreddin Konevî
çok sevdiği Mevlâna’yı kaybetmeye dayanamayıp
cenazede bayıldı. Bunun üzerine, Mevlâna’nın cenaze
namazını Kadı Sıraceddin kıldırdı.
Mevlâna ölüm gününü yeniden doğuş günü
olarak kabul ediyordu. O öldüğü zaman sevdiğine
yani Allah’ına kavuşacaktı. Onun için Mevlâna ölüm
gününe düğün günü veya gelin gecesi manasına
gelen “Şeb-i Arûs” diyordu ve dostlarına ölümünün
ardından ah-ah, vah-vah edip ağlamayın diyerek
vasiyet ediyordu.
Fehmi BİÇER

OSMANLI DEVLETİ’NDE BABY SHOWER
CAHİDE AKBUDAK
Osmanlı'da ,tahttaki padişahın bebeğinin gelişinin kutlandığı törenlere
verilen isim beşik alayıdır. Bebek dünyaya sağ salim gözünü
açtığında bu kutlu haber çeşitli saray görevlileri aracılığı ile tüm Enderun’a
duyurulurdu. Haberi getirenlere çeşitli müjde hediyeleri verilirdi.
Doğan bebek sultansa üç, şehzâde ise beş kurban kesilirdi(Bu kurbanlar
sonrasında toplanacak konuklara ziyafet olarak sunulacaktır).
Sarayın beşinci yerinden (Bağdat Köşkü’nün önünde ) doğan bebek
şehzade ise yedişer, sultan ise üçer top atılırdı. Paşakapısında
mehter çalınır bu kutlu olay bir hatt-ı hümayun1 ile sadrazama bildirilirdi.
Ertesi gün sadrazam, şeyhülislam, kubbe vezirleri, Rumeli ve
Anadolu kazaskerleri, nakibüleşraf2,nişancı, defterdar, yeniçeri ağası,
reisülküttap gibi görevliler saraya gelerek arz odasında padişahı tebrik
ederlerdi. Çocuğun hayırlı evlat olması için dualar edilir, güzel
temennilerde bulunulurdu. Padişah tarafından her bir vezire hilat
hediye edilirdi.
Atlı ulaklarla ülkenin dört bir yanına haber yollanırdı. Haberi her
alan vali ve kadı "Veladet-i Hümayun denilen şölenler düzenler, şenlik
havasında bu doğum kutlanırdı. Eyaletlerde donanmalar toparlanır,
top atışı yaparlardı.
Asıl kutlamaların yapıldığı yer ise Haseki sultanın sarayı idi. Sarayın
harem dairesinde lohusa odası hazırlanır, kırmızı atlastan bir
döşek yapılırdı. Doğum yapan Haseki ( bazen de gözde olabilir) için
takılmış cibinlik yakutlar, inciler, zümrütler, nazar boncukları ile süslenirdi.
Hazine ağası hali hazırda bir beşik varsa o beşiği yoksa darphane
amirine üzeri gümüş işlemeli bir beşik yaptırtıp, doğumun olduğu gün
Darüssade Ağasına4 takdim ederdi. Bu beşiğe mücevherlerle bezeli
bir kesede Kuran-ı Kerim ve üzeri değerli taşlarla işlenmiş bir puşide
( örtü) örtülürdü.
Doğumdan sonraki üçüncü gün devlet yönetiminde ileri gelen görevlilerin
eşleri (sadrazam ve vezirlerin eşleri vb. )son derece değerli
hediyelerle Valide sultanı ve lohusa hasekiyi ziyarete gelirlerdi. Getirilen
hediyeler kişilerin makamına göre çeşitlenirdi. Şeyhülislamın eşi
dışında herkes hediye getirmek zorundaydı. Haseki ve Valide sultan
konuklardan hediye beklerlerdi. Hediye ne kadar pahalı kıymetli ise
valide o kadar sayıldığını düşünürdü.
Sadrazamın ;o gün eşi aracılıyla altın, gümüş, kristal kaplarda
"şerbet-i halavat bahs" denen özel bir lohusa şerbeti göndermesi
atlanmaz ritüellerden olmuştu. O gün tüm Enderun koğuşları baştan
başa süslenir, gelen konuklara geceyi geçirmesi için odalar hazırlanırdı.
Beşinci güne kadar tüm misafirler sarayda yatılı olarak ağırlanırdı.
Bu sırada misafirler cümbüşlerle, müsamerelerle, çeşitli gösterilerle
eğlendirilip hoş vakit geçirmeleri sağlanırdı. Doğumun beşinci
gününde Valide Sultan’ın beşik alayı yapılırdı. Valide sultanın daha
önceden hazırlattığı beşik, yorgan, döşek, sırmalarla işlenmiş örtü,
kuşak bağı, nazarlık gibi hediyeleri eski saraydan Topkapı sarayına
getirilirdi. Eşyaların baş üstünde büyük bir saygı ile taşınmasına özen
gösterilirdi. Bir süredir sarayda ağırlanan konuklar ve hanedanın diğer
tüm kadınları lohusa odasında toplanıp valide sultan ve hediyeleri
beklerdi. Valide sultan odaya girdiğinde ayağa kalkılırdı. Getirilen
beşik odanın ortasına konur üzerine ilk valide sultan daha sonra diğer
davetlilerin avuç avuç altın saçarlardı. Bundan sonra ebe cariye dualar
ederek yaptığı döşeğe bebeği yatırır üç kere sallayıp kucağına
alırdı. Bu kez de beşiğe devletliler değerli kumaşlar ve saçılar(altınlar)
bırakır, bunlar da ebe ve yardımcılarının olurdu.
Ertesi gün yani doğumdan sonraki altıncı gün bu defa da sadrazam
beşik alayı düzenlenirdi. Sadrazam tarafından yaptırılan altın ve mücevher
kakmalı beşik saraya ritüel ile getirilir, şayet doğan bir şehzade
ise ilerde padişah olması dileğini vurgulamak için beşiğe bir de
sorguç iliştirilirdi. Bu alayda da valide sultanınkinde olduğu gibi eşyalar
elden ele protokol takip ederek baş üzerinde taşınırdı.
Gerek birinci alayda gerek valide sultan alayında gerekse sadrazam
alayında rengarenk ihtişamlı gösterişli kıyafetler giyilirdi. Ancak kırmızı
renk sadece haneden üyelerince giyilirdi. Tören boyu doğan bebeğe
hayır dualar eksik edilmez, hayırlı ömür dilenirdi.
Bir imparatorluk ,ekonomik krizlerin arka arkaya patlak verdiği -
adına sonrasında duraklama diyeceğimiz - bir dönem içerisindeyken
;yapılan bir çok törene ,israf gözüyle bakıyor insan. Belki de daha
ihtişamlı daha göz doldurur görünmek adına yapılan bu törenler elim
bir son olan çöküşü durduramadığı gibi süreci daha da hızlandırmıştır.
Buradan Osmanlı Devleti’ni çökerten beşik alaylarıdır gibi bir sonuç
çıkarılmamalıdır ancak dönemin ihtişam hevesinin olumsuz etkileri
de yadsınamaz bir gerçektir.
Not: 17. Yüzyıl öncesinde beşik alayı ve bu alaya ilişkin diğer
adetler hakkında bilgi bulunmamaktadır. Bu sebeple bu adetin Sultan
İbrahim’in (1640-1648) saltanatında başlatılıp, III. Ahmet döneminde
resmi saray törenlerinden biri haline geldiği bilinmektedir.
1) (padişahın önemli konularda bizzat yazdığı ferman)
2) (peygamber soyundan gelen seyitlerin ve şeriflerin haklarını koruyan
kişi)
3) (çok değerli kumaş ya da kürkten yapılmış kaftan, giysi)
4) (haremden sorumlu en üst yetkili)
Kaynak: Osmanlı Dünyasından Yansımalar
Necdet SAKAOĞLU - Nuri AKBAYAR

GÜLİSTAN
Hani güller, çiçekler açar ya,
Terk edilmiş bahçelerde,
Dikenlerin, kuru dalların arasında…
Tarumar olmuş, yıkılmış,
Ve hazan çökmüş gönül bahçemi,
Açışınla gülistana çevirdin.
Hani dünyaya karanlıklar çöker,
Ve her yer zifir karası olur,
Ardından tan yeri ağarır,
Tabiat yenilenir ya…
Dallara çiğ taneleri asılır,
Ve etrafı taze bir koku kaplar ya,
Gönül bahçemin dallarına çiğ,
Toprağına taze koku oldun sen.
Griye dönen hayatıma renk,
Gönül gözüme fer oldun sen.
Sen, ey gülistanımın bahçıvanı!
Sevginle tamir et yüreğimi,
Ve ellerinle okşa güllerimi,
Soldurma güllerimi,
Söndürme gözlerimin ferini gidişinle.
Kal bende!
Ersan OLGUN

Sarıkamış 1914
Her şey 1.Dünya savaşında Kafkas Cephesinin
açılmasıyla başlamıştı. Ruslar’ı dağıtmak isteyen
Osmanlı Devleti Kasım ayında Azap ve Köprüköy
savaşlarında Rus birliklerini dağıtmayı başarmış.
Osmanlı Devleti bu cephede savaşları tamamen
kazanıp, Rusları yenilgiye uğratacaklarını düşünmüştü.
Ancak Olaylar istenildiği gibi gelişmedi. Kesin
bir galibiyet isteyen Enver Paşa ve komutasındaki
Türk askerleri, yokluk ve kış şartlarına uygun olmayan
giysileriyle cepheye sevk edilmiştir. Kahraman
askerlerimiz Rus askerlerine değil açlığa, soğuğa
ve hastalığa yenik düşmüşlerdir. Yaklaşık 60 bin
Türk askeri donarak, tifo ve dizanteri gibi hastalıklara
yakalanarak şehit olmuşlardır.
Sarıkamış’ta şehit olan askerlerimiz, yitip
giden geleceğimizdir bizim için. Orada ölen askerlerimiz
değil; ölen Türk milletinin umududur. Halen
bile Sarıkamış denildiğinde oğlunu askere gönderen
analar için bir hüzündür. Sarıkamış, tarih kitaplarında
yazan acı geçmiştir. Unutulmaması gereken bir
öğüttür. Aslında Sarıkamış, acılarla dolu bir ağıttır.
Zeynep Didem KAŞOĞLU

YUKARIDA KÜFİ HAT İLE YAZILMIŞ OLAN SÖZÜN GÜNÜMÜZ ALFA-
BESİYLE YAZILIŞINI DERGİMİZİN MAİL ADRESİNE GÖNDEREBİLİRSİ-
NİZ.(LÜTFEN OKUMAYA ÇALIŞINIZ )