You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Urartu Krallığı<br />
Krallığın planladığı bütün kentler, başkent Van<br />
(Tuşpa) dışında daha önce yerleşilmemiş alanlarda<br />
kurulmuştur. Urartu kralları inşa kitabelerinde<br />
“benden önce burada hiçbir şey yoktu” gibi ifadelerle<br />
bu duruma işaret etmişlerdir. Geleneksel yaşama<br />
uygun olmayan alanlarda bulunan kentlerin<br />
yaşaması, bütünüyle devletin varlığına ve düzeni<br />
korumasına bağlıdır. Kentin sitadelinde oturan yönetici<br />
sınıf ve bürokrasinin giderleri, birkaç bini geçen<br />
aşağı şehir halkının içme suyu ve diğer zorunlu<br />
ihtiyaçları, düzenli işleyen bir sistem ve organize<br />
bir çabayla karşılanabilirdi. Bu nedenle devletin<br />
yıkılışıyla birlikte bu kentlerin hemen hiçbirinde<br />
yaşam devam etmemiştir.<br />
Yerel Yönetim Merkezleri ve Kaleler<br />
Urartu Krallığı’nın egemen olduğu, büyük bölümü<br />
dağlık olan alanda birçok bakımdan Urartu<br />
kentlerinin sitadellerine benzeyen kaleler kurulmuştur.<br />
Kaleler, Urartu Devleti’nin yönetim sistemine<br />
entegre olarak varlığını koruyan yerel aşiret reisleri<br />
tarafından inşa edilmiştir. Bu aşiretler olasılıkla<br />
Urartu Krallığı öncesinde de aynı bölgede yaşamaktaydılar.<br />
Devletin egemenliğiyle birlikte devlet adına<br />
bölgesini denetlemeye, vergi toplamaya, Urartu<br />
ordusuyla sefere katılmaya, ganimetten pay almaya<br />
başlayarak sisteme katıldılar. Bu tür yerel yönetim<br />
merkezlerinin tümünde, başkent Tuşpa’daki gibi çok<br />
odalı kaya mezarları bulunmaktadır. Bu türde sitadel<br />
içine anıtsal mezar yapma geleneği Urartu Krallığı<br />
döneminde karşımıza çıkmaktadır.<br />
Resim 5.3 Urartu Krallığı’nın batısındaki eyalet merkezlerinden Palu (Şebeteria). Kayalık yükselti üzerinde eyalet<br />
valilerinin yaptırdığı çok odalı kaya mezarlarının girişleri ve planları.<br />
Din ve Tanrılar<br />
Urartularda iki tür tapınak bulunmaktaydı. Bunlardan ilki kentlerin sitadellerinde inşa edilen standart<br />
boyutlarda, kare planlı, kule tipi tapınaklardı. İkincisi geleneksel ibadet anlayışının devamı olduğu anlaşılan<br />
kapı biçiminde yontulmuş kutsal nişlerdir. Van/ Toprakkale yakınındaki Meher Kapı açık hava anıtındaki<br />
yazıta göre, Urartuların inandığı, kutsadığı ve adlarına belirli dönemlerde kurban kestiği 79 tanrı,<br />
tanrıça ve tanrısal özellik bulunmaktadır. Bunlardan ilk üç sırayı Haldi, Teişeba ve Şivini paylaşır. Haldi,<br />
Urartuların baştanrısı idi. En büyük tapınağı Van Gölü havzasının güneyinde, Assur ile Urartu arasındaki<br />
bölgede bulunan Muşaşir’de idi. Teişeba (Fırtına tanrısı) Hurri kökenlidir, Hititçede adı Teşup’tur. Şivini<br />
de (Güneş tanrısı) Hurri kökenlidir. Hititlerdeki Şimegi’nin karşılığıdır. Yılın belli günlerinde tanrılara<br />
koyun, keçi, sığır (boğa), tanrıçalara bunların dişileri kurban edilirdi.<br />
86
Change language