You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Eski Anadolu Tarihi<br />
GİRİŞ<br />
MÖ ikinci binyılın ilk yarısında Kültepe’de<br />
başlayan ve daha sonra Kızılırmak Havzası’ndaki<br />
başkentleri Hattuşa kurulan Hitit Devleti, sınırlarını<br />
özellikle güneydoğu yönünde genişleterek bir<br />
imparatorluğa dönüşmüştü. Yaklaşık beş asır kadar<br />
devam eden bu imparatorluk, MÖ 1200 yıllarında<br />
ayrıntıları bilinmeyen nedenlerden ötürü son bulmuştu.<br />
Yıkılış sürecinde Hititlerin kurduğu büyük<br />
kentler boşalmış, buradaki elit sınıf ve devlet görevlileri<br />
göç etmiştir. Devletin bütün kazanımları,<br />
mimari, sanat ve yazı yıkılışla birlikte son bulmuştur.<br />
Bundan sonra Hitit çivi yazısı bir daha kullanılmamıştır.<br />
Anadolu’da birkaç yüzyıl güçlü bir<br />
devlet kurulamamış, halk geleneksel yaşama dönmüştür.<br />
Hitit kral ailesinden gelen birçok sülalenin<br />
Anadolu’nun güneyine göç ettiği anlaşılmaktadır.<br />
Ancak Hitit idaresi altında Torosların güneyinde<br />
yaşayan kentler ve buradaki yönetici sınıf ise<br />
bir şekilde varlığını korumuştur. İmparatorluğun<br />
çöküşünden bir süre sonra Hattuşa’da hayat, köy<br />
biçimine dönüşerek devam etmiştir.<br />
Hitit çivi yazısı son bulmakla birlikte, MÖ<br />
ikinci binyıldan beri kullanılagelen, hiyeroglif ile<br />
yazılan Luwi Dili, MÖ birinci binyılda da kullanılmaya<br />
devam etmiştir. Hiyeroglif yazısı daha çok<br />
taş eserler ve mimari öğeler üzerine yazılmaktaydı.<br />
Bu durum yerel iktidarların devam ettiği anlamına<br />
gelmektedir. Bu devamlılık arkeolojik ve filolojik<br />
olarak Fırat Havzası’nda bulunan Kargamış ve<br />
Konya-Karaman’da bulunan Tarhuntaşşa gibi merkezlerdeki<br />
buluntular ile kanıtlanabilir.<br />
Geç Hitit Devletleri/Beylikleri adı, yaygın<br />
olarak Hitit İmparatorluğu’nun yıkılışından birkaç<br />
yüzyıl sonra Toros bölgesinde, Güneydoğu<br />
Anadolu’da ve Kuzey Suriye’de kurulan ve birçok<br />
bakımdan Hititlerin devamı olduğunu gösteren<br />
kent devletlerini tanımlar. Bunların Hitit<br />
Hanedanı’nın devamı olarak nitelendirilmesinin<br />
geçerli nedenleri vardır. En önemli bağ, kentleri<br />
yöneten hanedan üyelerinden birçoğunun Hitit<br />
kralları ile aynı ismi taşıması ve sanatlarında gözlenen<br />
Hitit özellikleridir.<br />
Resim 4.1 Anadolu’da Geç Hitit Devletlerinin yayılımını gösteren harita<br />
Hitit kralı III. Hattuşili döneminde Hitit ülkesi, üç büyük coğrafi bölgeye ayrılmıştı: Merkezde Kızılırmak<br />
kavsi içerisindeki Hattuşa ve çevresi, güneybatıda merkezi Konya-Karaman’da bulunan Tarhuntaşşa<br />
ve çevresi ile güneybatıda Gaziantep-Nizip yakınlarında bulunan Kargamış. Hitit İmparatorluğu’nun yıkılmasından<br />
sonra karşımıza iki “Büyük Kral” çıkmaktadır. “Büyük Kral” unvanı Anadolu’da sadece Hitit<br />
Kralları tarafından kullanılırdı. Amcası III. Hattuşili tarafından tahttan indirilen III. Murşili’nin oğlu<br />
Hartapu, Tarhuntaşşa’da yaptırdığı bir yazıtta “Büyük Kral” olduğunu bildirmektedir. Kargamış’ta ise, Hi-<br />
61
Change language