TAR101U-eski_anadolu_tarihi-2334-0-0-0-1809-V01

Eski Anadolu Tarihi
Önceleri resim yazısı olarak başlayan yazı, evrimleşerek, özellikle kil tabletlerin yuvarlak hatlı resimler çizmeye
pek elverişli olmaması nedeniyle daha linear (çizgisel) bir görüntü almıştır. Kil dışında deri, tahta, balmumu
da tablet yapımında kullanılmıştır. Ancak dayanıksız malzemeler olduğu için günümüze ulaşmış çok
fazla örneği yoktur. Bunların dışında örneği tek de olsa, bronzun da tablet yapımında kullanıldığını biliyoruz.
Resim 3.4 Çivi yazısının kil tablet üzerine yazılma biçimi. Stylus’un henüz ıslak iken kil üzerine bastırılması sonucu
ortaya çıkan işaretleri, bilim adamları çivi yazısı olarak adlandırmıştır.
Hitit Çivi Yazısı
Hititler, dillerini yazıya geçirmek amacıyla, bir hece yazısı sistemi olan çivi yazısını kullanmışlardır.
Çivi yazısı o dönemde, yani MÖ on yedinci yüzyılda bin seneye aşkın bir zamandır Mezopotamya’da kullanılmaktaydı.
Anadolu, çivi yazısı ile ilk defa Assur Ticaret Kolonileri Çağı’nda (yak. MÖ 1950-1750),
Assur’dan gelen tüccarlar sayesinde tanışmıştır. Ancak ilginçtir ki, Hititler kendilerinden evvel Anadolu’da
kullanılan bu yazı üslubunu (biçemini) değil, Eski Assur Çivi Yazısı’ndan farklılıklar gösteren Eski Babil
Çivi Yazısı üslubunu kabul etmişlerdir.
Genç bir bilim dalı olan Hititoloji, Hint-Avrupalı bir toplum olan Hititlerin (MÖ 1650-1200) dillerini
ve çivi yazısı sistemini kullanarak kilden tabletler üzerine kaydettikleri yazılarını okuyarak, Hitit
toplumunu anlamaya çalışan bilim dalıdır. Hititçe Hint-Avrupa Dil Ailesi’nin yazılı belge bırakmış en
eski üyesidir. Bu dil ailesi ise, Hint Okyanusu’ndan Atlas Okyanusu kıyılarına kadar uzanan coğrafyada,
Türkçe-Macarca-Fince dışında konuşulan tüm dilleri içine alır. Hititlerin, hemen her konuda yazdıkları
tabletlerin sayısı, günümüzde halen devam eden pek çok kazı sayesinde binlerce sayıya ulaşmıştır.
Hititoloji, pek çok bilim dalı ile beraber çalışmalar yapmak zorundadır. Çünkü çivi yazılı tabletlerden
elde edilen verilerin konusu gereği bazen Dinler Tarihi, bazen Eskiçağ Tarihi, bazen Arkeoloji, Coğrafya,
Tıp ve Anatomi, Biyoloji gibi bilim dalları ile çalışmak ve bu alanlardan yardım almak zorundadır. Örneğin
bir doğum ya da ölüm ritüelini içeren çivi yazılı metni anlamak ve günümüzle karşılaştırmak için tıp ve
anatomi bilgisine ihtiyaç vardır ya da tarihi-coğrafya çalışmalarını yürütebilmek için coğrafyadan yardım
almak gerekir. Aynı şekilde ticaretle alakalı bir metni açıklayabilmek için, metinde geçen ticari mallardan
örneğin kalayın, bakırın, demirin Anadolu ve çevresinde nerelerden elde edildiğini ve nasıl ergitilerek
malzeme yapımında kullanıldığını açıklamak için metalurjiden, bir binanın yapımını anlatan metinler
için mimarlık bilgilerine başvurmak gerekmektedir. Hititoloji, bunlar içerisinde en çok Arkeoloji bilimi
ile beraber yol alır. Maddi kültürü (çanak çömlek, ev gereçleri, mimari kalıntılar gibi) inceleyerek Eskiçağ
kültürlerini açıklamaya çalışan Arkeoloji, gerçekleştirdiği kazılar ile tabletlerin bulunmasını sağlar.
Hititoloji gerçekleştirdiği filolojik çalışmalar sonucunda, diğer Hint-Avrupa Dilleri olan Latince ve
Eski Yunanca ile günümüz İngilizce, Almanca, Fransızca dillerinin etimolojik problemlerinin anlaşılmasına
yardımcı olmakta, bu diller ile Hititçenin ilişkisini araştırmaktadır. Tıpkı Latince ve Eski Yunanca gibi
Hititçe de ölü bir dildir. Bugün konuşulmayan veya kullanılmayan diller, “Ölü Dil” olarak adlandırılır.
Merkezi Anadolu’da bulunan Hititler, Mezopotamyalı Kültürler ve Avrupa Kültürünün temelini teşkil
eden Eski Yunan ile Latin Kültürleri arasında bir köprü görevi görmüş ve Dünya Bilim Tarihi içerinde
yerini almıştır.
Hititler çivi yazısının yanı sıra ikinci bir yazı sistemini de kullanmışlardır. Kayalara yapılmış kabartmalardaki
yazıtlarda, taş stellerdeki yazıtlarda, kral ve şahıs mühürlerinde, bazı kaplar üzerinde hiyeroglif
41