You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Eski Anadolu Tarihi<br />
GİRİŞ<br />
Hitit kelimesinin temelinde hat(t)- kökü vardır.<br />
Aynı kök başkentlerine verdikleri Hattuş(a)<br />
ve ülkelerine verdikleri Hatti adlarında da görülmektedir.<br />
Hitit ve Hititler kelimeleri ise, Tevrat’ta<br />
geçen (Eski Ahit) bir kelimeye dayanmaktadır (Het<br />
Oğulları, İbranca hittim, Arapça Ben-i Het). Ancak<br />
Tevrat’ta geçen Het Oğulları ile Anadolu’da büyük<br />
bir devlet kuran Hititler aynı değildir. Tevrat’ta<br />
bahsedilen Het Oğulları, MÖ birinci binyılda,<br />
yani Hitit İmparatorluğu’nun yıkılışından sonra,<br />
ağırlıklı olarak Kuzey Suriye’de kurulan Geç Hitit<br />
Devletleri’dir. Het Oğulları olarak Tevrat’ta geçen<br />
bu isim, daha sonra modern dillere, Almanca Hethiter,<br />
İngilizce Hittites, İtalyanca İttiti, Fransızca<br />
Hittites olarak geçer. Türkçeye bu isim Fransızca’daki<br />
Het Oğulları isminin sıfat formu olan Hétéen<br />
kelimesinden girmiştir ve başlarda Fransızcada<br />
okunduğu gibi, yani baştaki [h] sesi olmadan, Eti<br />
olarak yazılmıştır. Zamanla bu hatalı yazımdan yazılışından<br />
vazgeçilmiş ve Hitit kelimesinde karar<br />
kılınmıştır. Türkçe yazılışındaki bu değişiklik nedeniyle<br />
<strong>eski</strong> nesil Hititleri, hâlâ Eti olarak bilmektedir.<br />
Boğazköy arşivlerinin bulunmasıyla Hititlerin<br />
kendilerini “Hitit”, dillerini ise “Hititçe” olarak<br />
adlandırmadıkları ortaya çıkmıştır. Kendilerini Neşalı<br />
ve dillerini ise Neşaca olarak isimlendirdikleri<br />
yazılı belgelerde geçen naşili, neşili ve neşaumnili<br />
(Neşa tarzında) kelimelerinden anlaşılmaktadır.<br />
yükselip alçalması nedeniyle, yıl içerisinde nehir<br />
boyunca çok kaliteli bir kil tabakası oluşmaktaydı.<br />
Mezopotamya’da yaşayan insanlar burada zahmetsiz<br />
olarak biriken kili, kerpiç-tuğla ya da çanak<br />
çömlek yapımı gibi birçok alanda kullanmışlardır.<br />
Yazı malzemesi olarak da kilden yapılan tabletler<br />
yaygın olarak kullanılmıştır. Tabletlerin adı<br />
Sümerce’de DUB, Akkadca’da TUPPA, Hititçede<br />
ise tuppi- idi. Bir kil tabletin alışılmış formu dikdörtgendir.<br />
Muhtemelen masa gibi düz bir satıh<br />
üzerinde hazırlanan tabletin arka yüzü bu nedenle<br />
düz iken, ön yüzü biraz bombelidir. Yandan bakıldığında<br />
mercek gibi görünen bu form sayesinde,<br />
kırık halde bulunan bir tabletin ön ve arka yüzünü<br />
tespit etmek mümkündür.<br />
Hatti<br />
Hattiler, Hititlerden evvel Anadolu’da bulunan<br />
ve <strong>eski</strong>den yerli halkı olarak kabul<br />
edilen toplumdur.<br />
Geç Hitit Devletleri<br />
Hitit İmparatorluğu’nun çöküşünden bir<br />
süre sonra ortaya ç›kan ve Anadolu’da yerel<br />
iktidarların devam ettiğini gösteren küçük<br />
ve yerel yönetimlerdir (Bkz.<br />
Ünite 4).<br />
Çivi Yazısı<br />
Çivi yazısı ilk olarak Mezopotamya’da ortaya<br />
çıkan bir yazı sistemidir. Mezopotamya ise bilindiği<br />
gibi, kabaca Dicle ile Fırat Nehirlerinin suladığı<br />
alanlara verilen coğrafi isimdir. Her iki nehrin<br />
Resim 3.1 Konik tablet örneği (Hırçın 1998).<br />
Çivi yazılı tabletlerin büyüklükleri çeşitlilik<br />
göstermektedir. 1,6 x 1,6 cm boyutlarında tabletlerin<br />
yanı sıra, 36 x 33 cm boyutlarında tabletler<br />
de belgelenmiştir. Tabletler tek sütunlu olabileceği<br />
gibi, çok sütunlu olmaları da mümkündür. Çivi<br />
yazısı soldan sağa yazılan bir yazı sistemidir. Kil<br />
tabletlerin alışılmış formu dikdörtgen olsa da, bunun<br />
yanı sıra farklı formlar da mevcuttur. Formların<br />
farklılığı dönem, metnin içeriği ya da metnin<br />
39
Change language