You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Anadolu’da Bozkır Kökenli Toplumlar: Kimmerler ve İskitler<br />
damme, bir hücum daha gerçekleştirmek istemiştir.<br />
Ancak bu son hücumunda hastalanarak ölmüştür.<br />
Assurlular Kimmer Kralı Dugdamme’nin Assur’un<br />
tanrıları tarafından hak ettiği bir biçimde cezalandırıldığına<br />
inanmışlardır. Dugdamme’den sonra<br />
Kimmer tahtına oğlu Sandaksatru geçmiştir. Onun<br />
zamanında Assur Devleti’ne karşı tutunamayacağını<br />
anlayan Kimmerler Orta Anadolu’ya geri<br />
dönmüşlerdir. Bu tarihten sonra Kimmerler, bir<br />
kez daha Lidyalılar ile savaşmışlardır. Lidya’nın o<br />
dönemdeki kralı Alyattes (MÖ 609-560) Kimmerleri<br />
yenerek onları doğuya Kızılırmak civarına kadar<br />
püskürtmüştür. Bunu takip eden süreçte, (MÖ<br />
altıncı yüzyılın başları), Kimmerler, Anadolu’da<br />
hiçbir ciddi siyasi faaliyetin içine giremeden Lidyalılar<br />
ve Medlerin arasındaki tampon bölge olan<br />
Kızılırmak havzasında sıkışıp kalmışlardır. Böylece<br />
Kimmerlerin yavaş yavaş güçten düştükleri ve tarih<br />
sahnesinden silindikleri düşünülmektedir.<br />
Yukarıda verilen bilgiler için bkz. Tansuğ,<br />
K., “Kimmer’lerin Anadolu’ya girişleri ve<br />
MÖ 7. Yüzyılda Asur Devleti’nin Anadolu<br />
ile Münasabetleri”, Ankara Üniversitesi<br />
Dil Tarih Coğrafya Fakültesi Dergisi,<br />
VII/1, 1949: 535-550; Tarhan, T.<br />
“Eskiçağ’da Kimmerler Problemi”, VIII.<br />
Türk Tarih Kongresi, I, 1979: 355-369;<br />
Tarhan, T., “Eski Anadolu Tarihinde Kimmerler”,<br />
Araştırma Sonuçları Toplantısı I,<br />
1984: 109-120; San, O., “Bazı Bulgular<br />
ışığında Anadolu’da Kimmer ve İskit varlığı<br />
üzerine gözlemler”, Belleten 64/239,<br />
2000: 1-24.<br />
İskitler<br />
İskitlerin <strong>tarihi</strong> de Kimmerlerinki gibi MÖ<br />
ikinci bin yıla kadar geriye uzanmaktadır. Günümüze<br />
ulaşan yazılı belgeler vasıtasıyla İskitlerin<br />
ancak MÖ sekizinci yüzyıldan sonraki siyasi faaliyetlerini<br />
belirleyebiliyoruz: İskitler, MÖ sekizinci<br />
yüzyılda Massagetler adı verilen bir kavimle yaptıkları<br />
savaşı kaybettikten sonra Volga Nehri’nin<br />
doğusundan Kimmerlerin topraklarına doğru hareket<br />
etmeye başlamışlardır. Onlar Kimmer ülkesine<br />
geldiklerinde Kimmerlerin bir kısım halkını<br />
egemenlikleri altına almışlardır. Bir kısım Kimmer<br />
halkı da onların önünden kaçarak Kafkaslar üzerinden<br />
Anadolu’ya giriş yapmışlardır. Bunun üzerine<br />
İskitler de yeni yurtlar ve ganimetlere sahip olmak<br />
düşüncesiyle Anadolu’ya yönelmişlerdir. İskitler,<br />
bugünkü Dağıstan’daki Derbent geçidi üzerinden<br />
Hazar Denizi kıyısı boyunca Kafkasların doğusundan<br />
Anadolu’ya ulaşmışlardır. İlk olarak Urartu<br />
topraklarına ve İran’ın kuzeybatı kesimindeki<br />
Mannai ülkesine ayak basmışlardır.<br />
Göç hareketinden Anadolu’da ilk etkilenen<br />
devletler Urartu ve Assur devletleri olmuştur:<br />
Çünkü her iki devlet hem İskitlerin önünden kaçan<br />
Kimmerlerle hem de sonradan bizzat İskitlerle<br />
uğraşmak zorunda kalmışlardır. Birbirleriyle,<br />
büyüme ve toprak kazanma konularında sürekli<br />
rekabet içerisinde olan komşu Urartu ve Assur<br />
devletleri kendi çıkarları gereği bölgedeki İskit<br />
varlığını kabullenip, onlarla diplomatik yollardan<br />
ilişkilerini güçlendirmeyi ve bunu birbirlerine<br />
karşı koz olarak kullanmayı amaçlamışlardır. Örneğin<br />
Urartu kralı II. Rusa, (MÖ 685-645) İskit<br />
kralı Sagastara ile bir antlaşma yaparak İskitlerin<br />
Mannai’deki hâkimiyetlerini tanımış, karşılığında<br />
kendi topraklarına zarar gelmemesini sağlamıştır.<br />
Mannai’yi kendisine yurt olarak seçen İskitler,<br />
zaman içerisinde Urmiye Gölü’nün güneydoğusunda<br />
yer alan Ziwiye adındaki yerleşim birimini<br />
merkez yapmışlardır. Burada yapılan arkeolojik<br />
çalışmalar sonucunda ortaya çıkarılan görkemli<br />
yapılar bu durumu ispatlar niteliktedir. İskitler,<br />
Mannai ülkesindeki yerleşme sürecini tamamlarken,<br />
onlarla antlaşma imzalamış olan Urartu Kralı<br />
II. Rusa ileride olabilecek İskit saldırılarından da<br />
çekinmiştir. Bu nedenle İskitlerin sınırına yakın<br />
yerlerde örneğin Bastam, Danalu, Kaleoğlu, Kalesiyah,<br />
Kızkalesi ve Sangar gibi yerlerde hummalı<br />
bir şekilde askeri karakollar inşa ettirmiştir.<br />
II. Rusa’nın İskitlere duyduğu şüphe haklı çıkmış<br />
ve İskitler, Urartu ülkesine saldırarak ülkenin<br />
şehirlerini ve kalelerini istila etmişlerdir. Tuşpa,<br />
Bastam ve Argiştihinili yerleşmelerindeki yangın<br />
tabakalarında bulunan İskit ok uçları, at koşum<br />
takımları ve insan iskeletleri bu istilanın izleridirler.<br />
Sonuçta vaktiyle Kimmerler tehlikesini bir<br />
şekilde batıya doğru savuşturmasını bilen Urartular,<br />
İskitlerin sürekli saldırılarına dayanamayarak<br />
MÖ yedinci yüzyılın sonlarında yıkılmışlardır. Bu<br />
yıkım öylesine sert olmuştur ki, çoğu Urartu yerleşim<br />
birimleri bir daha kullanılmamak üzere terk<br />
edilmişlerdir.<br />
132
Change language