Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Eski Anadolu Tarihi<br />
Lidya Krallığı, zenginliğiyle ün salmış olan<br />
Kroisos’un hükümdarlığı döneminde siyasal gücünün<br />
zirvesine ulaştı. O da seleflerinin fetih politikasına<br />
bağlı kaldı. İyonya ve Aiolis kentlerine<br />
saldırdı. Onun döneminde Lidya Krallığı’nın sınırları,<br />
Kızılırmak’ın batısında, Kilikya ve Likya hariç,<br />
tüm Anadolu’yu içine alacak şekilde genişlemişti.<br />
Ege Denizi adaları ve bu denizinin batı ve doğu yanındaki<br />
<strong>eski</strong> Yunan kent devletleri arasında dostça<br />
ilişkiler geliştirilmişti. Ephesos ile ilişkiler ise akrabalık<br />
derecesinde ileriydi. Fakat Anadolu’nun batı<br />
kıyılarındaki kentler Lidya kralına vergi ödeyen bağımlı<br />
kentler durumundaydılar. Kroisos bu kentlere<br />
en azından kendisine tabi olmaktan memnun<br />
olacakları kadar bir özgürlük tanımıştı. Dahası <strong>eski</strong><br />
Yunan kentleriyle Lidyalılar arasındaki ticari ve<br />
kültürel ilişki çok gelişmişti. Lidyalılar tarafından<br />
keşfedilen metal para ilkin Yunan kentleri arasında<br />
yayıldı ve sonra onlar aracılığıyla diğer uygarlıklara<br />
taşındı.<br />
Lidya Krallığı’nın Yıkılışı<br />
Kroisos, zengin olmasının yanı sıra çok dindar<br />
bir kraldı. Gelecekle ilgili bilgi almak için çağının<br />
ünlü kehanet merkezlerine zengin hediyeler vererek<br />
kehanetlerini sormaktaydı. Herodotos onun<br />
Yunanistan’ın Delphoi kentindeki tanrı Apollon’un<br />
rahibesine elçiler göndermesinden söz etmektedir.<br />
Apollon’un rahibesi, MÖ 550 yılların sonuna<br />
doğru, Med Krallığı’nı ortadan kaldıran Pers kralı<br />
Kyros’a savaş açma konusunda Kroisos’a cesaret<br />
vermişti. Merkezi İran’da olan Medlerin yıkılmasıyla<br />
birlikte, MÖ 585 yılında yapılmış olan antlaşma<br />
hükümsüz kalmıştı. Perslerin Anadolu’ya ilerlemesi<br />
Lidya ile bu Doğulu gücü karşı karşıya getirmişti.<br />
Kroisos’un Orta Yunanistan’daki Delphoi kehanet<br />
merkezine elçilerini gönderip, Pers kralı Kyros’a<br />
saldırsa savaşın muzaffer tarafının kim olacağını<br />
öğrenmek istemesinin nedeni bu olabilir. Kroisos,<br />
Delphoi kâhininden aldığı “bu savaşın büyük<br />
bir imparatorluğu yıkabileceği” yönündeki yanıtı,<br />
kendisinin değil Pers İmparatorluğu’nun yıkılacağı<br />
biçiminde değerlendirmişti.<br />
Kroisos, Doğu’da emperyalist bir politika takip<br />
ederek İran’ın batısındaki tüm Ön Asya dünyasını<br />
tehdit eden Kyros’a karşı kendi liderliğinde bir<br />
ittifak gücü oluşturmaya çalıştı. Bu girişiminden<br />
istediği sonucu elde edemese de Batı Anadolu kıyılarındaki<br />
<strong>eski</strong> Yunan kentlerinin tam desteğini<br />
almayı başardı. Batı Anadolu kıyılarındaki <strong>eski</strong> Yunan<br />
kentleri Lidya Krallığı ile Pers Krallığı arasında<br />
MÖ 547-545 yılları arasında bir tarihte patlak<br />
veren savaşta Pers kralı Kyros’a karşı Lidya kralı<br />
Kroisos’un müttefiki olarak yer aldılar. Tarafların<br />
savaş meydanı yaklaşık 50 yıl önce Lidya Krallığı<br />
ile Med Krallığı’nın sınırı olarak kabul edilmiş bulunan<br />
Kızılırmak’ın doğusundaki Pteria (Kerkenes)<br />
civarıydı.<br />
Savaş kış yaklaşıncaya kadar devam etti. Bu süre<br />
içinde taraflar birbirlerine karşı kesin bir üstünlük<br />
kuramadılar. Lidya kralı Kroisos Eskiçağ’ın savaş<br />
geleneğine uyarak kışın gelişi üzerine tek taraflı<br />
olarak savaşı sonlandırdı ve başkentine çekildi. Fakat<br />
Pers kralı Kyros açısından bu geleneğinin bir<br />
anlamı yoktu. Zinde ve güçlü ordusuyla Kroisos’un<br />
peşinden gitti. Bu arada Kroisos, başkenti Sardeis’e<br />
varınca ordusunda bulunan İyonyalı ücretli askerleriyle,<br />
Sparta’dan, Babil’den ve Mısır’dan getirttiği<br />
ücretli askerlerini dağıtmıştı. Küçük bir askeri<br />
güçle Hermos vadisinde karşıladığı Kyros’un karşısında<br />
duramadı ve başkent Sardeis’e çekilip kentin<br />
kapılarını kapatarak savunma savaşını yeğlemek<br />
zorunda kaldı. Fakat bu şekilde on dört gün dayanabildi.<br />
Kyros, Lidya Krallığı’nın başkenti Sardeis’i<br />
ve kral Kroisos’u ele geçirdi.<br />
Geç Hititler, Urartular ve Friglerden sonra Demir<br />
Çağı’nda kurulmuş bir Anadolu Krallığı daha<br />
tarih oldu. Kroisos, muhtemelen Pers kralının yanında<br />
danışman olarak bir süre yaşadıktan sonra<br />
öldü (MÖ 545). Lidya adı ise Lidya Krallığı’nın<br />
yıkılmasından sonra da krallığın başkenti Sardeis’i<br />
içine alan merkezi bölgenin adı olarak yüzyıllarca<br />
muhafaza edildi. Persler, 200 yıllık Pers hâkimiyeti<br />
boyunca burasını Pers Krallığı’nın en batısındaki<br />
satraplığın (eyalet) merkezi olarak düzenlediler.<br />
Lidyalılar, egemenliklerini kaybettikleri yıl dışında<br />
Pers hâkimiyetine karşı bir isyan girişiminde bulunmadılar.<br />
Sardeis’in fethedilip Tabalos adlı Pers<br />
generalinin yönetimine emanet edilmesinden kısa<br />
bir süre sonra patlak veren Paktyas liderliğindeki<br />
bu isyan kısa sürede bastırıldı.<br />
Pers satraplarının asıl görevleri, bölgede barış<br />
ortamının korunmasını ve Lidya bölgesinin ödeyeceği<br />
verginin düzenli bir şekilde toplanmasını sağlamaktı.<br />
Lidya’daki Pers hâkimiyetine Makedonya<br />
kralı Büyük İskender tarafından MÖ 334 yılında<br />
son verildi. Persleri Granikos’ta yenen Büyük İskender,<br />
oradan Sardeis’e geçti ve Lidyalılara özgür-<br />
119
Change language