Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Lidya Krallığı<br />
118<br />
Lidya Krallığı’nda Gyges’ten sonra sırasıyla<br />
Ardys, Sadyattes, Alyattes ve Kroisos kral olarak<br />
hüküm sürdüler. Gyges’in oğlu ve ardılı olan Ardys,<br />
Kimmerlere karşı savaşmaya devam etti. MÖ 637<br />
yılında bir Kimmer boyunun ülkesini yağmalamasına<br />
engel olamasa da Sardeis kalesinin onların eline<br />
geçmesine izin vermedi. Kimmerlere karşı Assur<br />
kralı Aşurbanipal ile ilişkilerini güçlendirmek için<br />
çabaladı. Aşurbanipal’ın desteğini alabilmek için<br />
babasının ödemeye yanaşmadığı vergiyi vermek zorunda<br />
kaldı. Bu arada Lidya Krallığı’nın sınırlarını<br />
Ege Denizi’nin doğu kıyılarını da içine alacak şekilde<br />
genişletmeye çalıştı. Smyrna ve Priene (Güllübahçe)<br />
kentlerine saldırdı. Priene’yi ele geçirdi.<br />
Smyrna kentini yakıp yıktı. İlk çarpışmasında yenildiği<br />
Miletos’a (Milet) saldırılarına devam etti.<br />
Miletos, Ardys’e teslim olmadığı gibi onun ardılı<br />
Sadyattes’e de boyun eğmedi. MÖ 616 yılından<br />
MÖ 604 yılına kadar tam on iki yıl boyunca Lidya<br />
ordusu tarafından kuşatıldı fakat ele geçirilemedi.<br />
Kent Pers hâkimiyeti dönemine kadar özgür kaldı.<br />
Gyges’ten sonra hüküm sürmüş olan ilk üç Lidya<br />
kralı da başarılıydı. Hiç kuşkusuz Lygdamis’in MÖ<br />
640 yılında Kilikya’da yapılan bir savaşta yenilmesiyle<br />
Kimmerlerin askeri tehdit olma durumundan<br />
çıkması, Lidya’nın işini kolaylaştırdı. Dahası Gyges<br />
döneminde keşfedilen Tmolos (Bozdağ) dağındaki<br />
altın madenlerinden elde edilen gelirle sağlanan<br />
ekonomik refah bu krallar döneminde giderek güçlenecek<br />
olan bir Lidya ordusunun kurulabilmesini<br />
olanaklı kılmıştı. Alyattes döneminde seleflerinin<br />
döneminde olduğundan daha güçlü olan bu ordu,<br />
Kimmerlere karşı savaşıp onları yendi.<br />
Kral Alyattes, Edremit civarında bulunan Kimmer<br />
tehdidine karşı da oğlu Kroisos’u garnizon<br />
komutanı olarak atadı. Miletos kentini ele geçirmek<br />
için arka arkaya seferler düzenledi. MÖ 600<br />
yıllarında Smyrna (İzmir-Bayraklı), Kolophon<br />
(Değirmendere) ve Klazomenai (Urla) kentlerine<br />
saldırılar düzenledi. Daha güneydeki Karya’ya<br />
saldırdı. Smyrna’nın sınırlarını küçültmek dışında<br />
bu kentlerden hiçbirini ele geçiremeyen Alyattes’in<br />
döneminde Lidya Krallığı’nın güney sınırı Karyalılarla<br />
komşu olacak kadar genişlemiş, doğu sınırları<br />
da Kızılırmak’a ulaşmıştı.<br />
Alyattes’in Lidya Krallığı’nın sınırlarını<br />
Kızılırmak’ın daha ötesine genişletebilmesi zordu.<br />
Çünkü İran’da kurulan Med Krallığı’nın başına<br />
Kyaksares adlı hırslı ve yetenekli bir kral geçmişti.<br />
Urartu ve Assur gibi Demir Çağı’nın güçlü krallıklarının<br />
ortadan kaldırılmasında önemli rolü bulunan<br />
bu kral, bu başarılarının ardından kendisini<br />
Anadolu’nun orta, güney ve doğu topraklarının<br />
meşru varisi görmüştü. Bu durum Lidya kralı Alyattes<br />
ile savaşı kaçınılmaz hale getiriyordu. Zira<br />
Alyattes de mensubu olduğu Mermnadlar hanedanının<br />
kurucusu olan Gyges’in annesinin Frigyalı<br />
olması dolayısıyla orta Anadolu topraklarının kendisine<br />
ait olduğunu düşünüyordu.<br />
Medlerin Anadolu’ya ilerlemesinden sonra Türkiye<br />
topraklarının Trakya hariç batı yarısının en<br />
güçlü kralı olan Alyattes ile Doğu’nun hâkimi Med<br />
kralı Kyaksares tam beş yıl savaştılar. Fakat taraflar<br />
birbirlerine karşı bir üstünlük kuramadılar. Kızılırmak<br />
yakınlarında yapılan savaş sırasında meydana<br />
gelen güneş tutulması, her iki kral tarafından<br />
tanrının savaş istememesinin bir işareti olarak yorumlandı.<br />
Bu olay üzerine MÖ 585 yılında yapılan<br />
barış, evliliklerle kurulan akrabalık temelinde güçlendirildi.<br />
Kyaksares’in oğlu Astyages, Lidya kralı<br />
Alyattes’in Aryenis adlı kızıyla, Alyattes ya da bir<br />
başka Mermnad da Kyaksares’in bir kızıyla evlendiler.<br />
Böylece Kızılırmak Lidya Krallığı’nın yıkılışına<br />
kadar yaklaşık 50 yıl boyunca sınır olarak kaldı.<br />
Güneş tutulması<br />
Antik kaynaklar Doğu’nun ve Batı’nın iki<br />
güçlü ordusunun güneş tutulması ile savaşa<br />
son verdiğini not ederler. Günümüzde,<br />
geçmişteki ve gelecekteki güneş tutulma<br />
süreçleri kesin olarak hesaplanabilmektedir.<br />
Orta Anadolu’dan izlenebilen bu<br />
güneş tutulması MÖ 585 <strong>tarihi</strong>nde gerçekleşmişti.<br />
Böylece savaşın son bulduğu<br />
tarih güneş tutulması sayesinde belirlenebilmiştir.<br />
Alyattes’in ardılı olan Kroisos, yaşadığı zamanda<br />
özellikle zenginliğiyle çok ünlüydü. Onun yaşarken<br />
sahip olduğu bu ününün izi, günümüzde “Karun<br />
kadar zengin” tabiriyle korunmaya devam etmektedir.<br />
Zira “Karun”un kim olduğunu bilerek ya da<br />
bilmeden bu tabiri kullanan herkes, günümüzden<br />
takriben 2560 yıl önce yaşamı sona ermiş bulunan<br />
Lidya kralı Kroisos’a atıfta bulunmakta veya onu<br />
anmaktadır. MÖ birinci yüzyılda yaşamış olan<br />
Romalı devlet adamı ve hitabet ustası Cicero’dan<br />
beri <strong>tarihi</strong>n babası olarak tanınan Herodotos da<br />
Kroisos’un zenginliğini vurgulayan hikâyeler anlatmaktan<br />
kendini alamamıştır.
Change language