You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Eski Anadolu Tarihi<br />
Eski Yunanlıların Tyrrhenler/ Tyrsenler, Latinlerin<br />
(Romalıların) Etrüskler adıyla tanıdıkları<br />
bu halkın Lidya’dan ayrılıp İtalya’ya gidişi, günümüzden<br />
yaklaşık 2500 yıl önce yaşamış olan Bodrumlu<br />
(Halikarnassos) tarihçi Herodotos tarafından<br />
anlatıldı. Lidya-Etrüsk ilişkisiyle ilgili olarak<br />
Herodotos’un satırlarına yansıyan efsanevi nitelikli<br />
bu bilgiler, Mısır firavunlarının kahramanlık yazıtlarında<br />
sözü edilen Turşalar (Tyrrhen/Tyrsen/<br />
Etrüsk) ile ilgili gerçeğin sözlü gelenekte muhafaza<br />
edilebilmiş olan izleri olabilir. Eğer öyleyse<br />
İtalya’ya gidip yerleşen Etrüskler, MÖ ikinci binyıl<br />
Batı Anadolu halklarından olabilirler, ancak Lidyalılarla<br />
akraba değildiler. Zira Lidyalıların dilleri<br />
Hind-Avrupa dil ailesinden, Etrüsklerin dilleri ise<br />
bu aileden değildir.<br />
Konusu MÖ on ikinci yüzyıl başlarına tarihlenen<br />
Troya Savaşıyla ilgili olan Homeros’un İlyada<br />
ve Odysseia destanları, yazıya geçirilmiş olduğu sekizinci<br />
yüzyıla kadar sözlü gelenekte oluşturulmuş<br />
ve yaşatılmıştı. Bu nedenle Karanlık Çağ’ın izleri<br />
de bu destanlara yansıdı. Ancak destanlarda Lidya<br />
adından hiç söz edilmez. Fakat İlyada destanında<br />
daha sonra Lidya (Lydia) adıyla anılacak olan bölgede<br />
Maionların yaşadığından ve onlar tarafından<br />
meskun olan bölgeye de Maionia denildiğinden<br />
söz edilir. Anlaşılan onlar, Ege göçleri çerçevesinde<br />
kendilerine akraba olan Frigler ve diğer Thrak<br />
(Trakya) kabileleri gibi daha sonra Lidya adıyla anılacak<br />
olan bölgenin MÖ ikinci binyıl sakinlerinin<br />
boşalttığı yerlere yerleştiler. Zira Maion ve Maionia<br />
adlarının Thraklarla ilişkili olduğu bilinmektedir.<br />
Lidya’daki krallığın Friglerle yaklaşık olarak<br />
aynı zamanda tarih sahnesine çıkmış olması ile iki<br />
toplumda da anıtsal mezar olarak tümülüslerin varlığı<br />
Lidlerin (Lidyalıların) Thrak kökenli olduğuna<br />
işaret eder. Amasyalı coğrafya yazarı Strabon’un<br />
aktarmış olduğu bilgiler ile Herodotos’un aktardığı<br />
bir bilgi de bu olasılığı desteklemektedir. İlkine<br />
göre Lidyalılar da Mysyalılar ve Frigler gibi Thrak<br />
kökenlidirler. İkincisine göre Mysialılar Lidyalılarla<br />
kardeş uluslardı. Bunlardan ilki, yani Mysialılar<br />
Strabon’a göre Thrak kökenli idi. Tüm bunlardan<br />
Homeros destanlarında Maionia olarak sözü edilen<br />
bölgenin sakinleri ile Lidyalılar arasında etnik<br />
anlamda bir fark olmadığı anlaşılmaktadır. O<br />
halde Lidyalılar da Maionlar ve Friglerle birlikte<br />
MÖ on ikinci yüzyılda Ege Göçleri çerçevesinde<br />
Anadolu’ya gelen ve daha sonra kendi adlarıyla<br />
anılacak olan bölgeye yerleşen bir Thrak kabilesiydi.<br />
Anlaşılan onların adı, Karanlık Çağ sonlarına<br />
kadar bölgede daha etkili olan Thrak kabilesi Maionlar<br />
tarafından gölgelendi. Fakat MÖ sekizinci<br />
yüzyılda Lidler (Lidyalılar) Maionlardan daha güçlüydüler<br />
ve Maionlar Lidlerin giderek artan gücüne<br />
boyun eğmek zorunda kaldı. Maionların yaşadığı<br />
topraklar Hellenistik ve Roma döneminde adlarıyla<br />
(Maionia) yaşamaya devam etti.<br />
LİDYA’NIN SİYASİ TARİHİ<br />
Lidya’da Hüküm Süren Hanedanlar<br />
Ünlü tarih yazarı Herodotos’a göre Lidya’da üç<br />
hanedan hüküm sürdü. Bunlardan ilki Atyadlar,<br />
İkincisi Heraklidler (ya da Tylonidler), üçüncüsü<br />
ve sonuncusu Mermnadlardı. Atyadların tümü<br />
Atys’in Lydos adlı bir oğlunun neslindendiler, Lidya<br />
adı da Lydos’tan geliyordu. Fakat her iki bilginin<br />
de tarihselliğini kanıtlayacak belge yoktur. Aynı<br />
tarihçiye göre Heraklidler ya da Tylonidler hanedanının<br />
ilk hükümdarının adı Argon’dur. Lidya’da<br />
onun neslinden olan yirmi kral hüküm sürmüştü.<br />
Herodotos’un hesabına göre bu hanedan Lidya’da<br />
505 yıl iktidarı elinde tutmuştu. Bu hanedana ait<br />
Atys, Meles, Myrsos, Daskylos, Sadyattes, Moksos<br />
(ya da Mopsos), Kados gibi adlar taşıyan hükümdarlarının<br />
sonuncusu Kandaules’ti.<br />
Herodotos’un yazdıklarına ve hesabına itibar<br />
edilecek olursa, Heraklidlerin ilk hükümdarı, MÖ<br />
on ikinci yüzyılda, yani Ege Göçlerinin başlarında<br />
Lidlerin kendi adlarıyla anılacak olan bölgeye gelmişti.<br />
Ancak Ege Göçleri çerçevesinde kabilesel bir<br />
yaşam kültürüyle Lidya bölgesine gelmiş olan toplulukların<br />
bu kadar erken bir tarihte bir hanedan<br />
hâkimiyetine tabi olduklarını düşünmek zordur.<br />
Çünkü Karanlık Çağ’ın ilk yüzyıllarında toplulukların<br />
en çok itibar ettikleri ortak değer özel mülkiyet<br />
ve servet değil, kahramanlık, yiğitlikti.<br />
Heraklidler hanedanı adını ataları olarak kabul<br />
ettikleri yarı tanrı Herakles’ten almıştı. Fakat aynı<br />
hanedanın hükümdarlarından olan Meles’in döneminde<br />
Sardeis’in etrafının surla çevrili olduğu yönündeki<br />
bilgi, en azından hanedan hâkimiyetinin<br />
kurulmuş olduğuna işaret eder. Aynı hanedanın<br />
son kralı Kandaules ile ilgili olarak Herodotos’un<br />
aktarmış olduğu hikâye de bu olasılığı güçlendirmektedir.<br />
Hikâyeye göre kral Kandaules, eşinin de<br />
dâhil olduğu bir saray entrikasının kurbanı oldu.<br />
Kandaules’in ölümü, Lidya’da bir iktidar kavgası-<br />
115
Change language