You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Lidya Krallığı<br />
riye gitmektedir. MÖ üçüncü binyılın son yüzyılına<br />
doğru göç ederek Anadolu’ya geldiği bilinen<br />
Hint-Avrupalı kavimler, Anadolu’nun demografik<br />
yapısını büyük ölçüde değiştirdiler. Yeni kavimlerden<br />
birisi Orta Anadolu’daki Hatti ülkesini istila<br />
eden ve kendilerine Neşili diyen Hititler, bir diğeri<br />
Anadolu’nun güney batı kesimlerini iskân eden Luwilerdi.<br />
Bir başka gurup da yazılı belgelerde Hitit<br />
İmparatorluk Çağı’nda Hitit kralına bağımlı olarak<br />
siyasal varlıklarını sürdükleri anlatılan krallıkların<br />
halklarıydı. Kimi araştırmacılar zaman zaman siyasi<br />
güçlerini artırmak için federe devletler olarak örgütlenen<br />
bu krallıkların halklarını da Luwiler olarak<br />
tanımlamaya çalışan teoriler üretmektedirler.<br />
Lidya bölgesinin MÖ ikinci binyılı hakkında<br />
Hititçe çivi yazılı belgelerde bazı bilgiler bulunmaktadır.<br />
Geç Tunç Çağı’na (MÖ 1600-1200)<br />
ait olan bu yazılı belgeler ile Luwi hiyeroglif yazıtlarından<br />
Anadolu’nun batısında Hitit krallarına<br />
bağımlı olan, fakat lokalizasyonu hâlâ tartışmalı<br />
olan çok sayıda krallık vardı. Bunlardan Arzawa<br />
Ülkeleri, Şeha Nehri Ülkesi, Aşşuwa Krallığı ve<br />
Mira Krallığı’nın MÖ birinci binyılda Lidya adıyla<br />
anılacak olan bölgeyi de içine alan ülkelerden birisi<br />
olabileceği önerilmektedir. Bölgenin Aşşuva ve<br />
Mira krallıklarının bir parçası olduğunu iddia eden<br />
teoriler diğerlerine göre daha fazla itibar görür.<br />
Aşşuwa’nın MÖ birinci binyıla ait olan <strong>eski</strong> Yunanca<br />
yazılmış antik edebi kaynaklarda bir bölge adı<br />
olarak geçen “Asia” ile eşleştirilebileceği önerilmektedir.<br />
Bu öneri çerçevesinde Lidya adıyla anılacak<br />
olan bölgenin bilinen ilk sakinlerinin Aşşuvalılar<br />
olabileceği teorisini güçlendirmektedir.<br />
Ege Göçleri ve Karanlık Çağda Lidya:<br />
Lidyalıların Anadolu’ya Gelişi<br />
Mısır firavunları Merneptah (ya da Merentah:<br />
MÖ 1213-1203) ile III. Ramses’in (MÖ 1183-<br />
1152) hükümdarlıkları dönemine ait yazıtlarda,<br />
Balkan kökenli büyük ve zincirleme göç hareketinin<br />
Mısır’a saldıran uzantılarından “Deniz Halkları”<br />
olarak söz edildi. Bu nedenle günümüzde bazı<br />
tarihçiler “Ege Göçleri” olarak tanımlanan olaylarla<br />
gelen söz konusu istilacıları “Deniz Halkları<br />
(veya Kavimleri)” adıyla anarlar.<br />
Troya Savaşı’nı zaferle sonuçlandıran Akaların<br />
Anadolu’daki uzantıları, Anadolu’nun krallık ve<br />
halkları, demir silahları olan bu istilacı kavimler<br />
karşısında başarılı olamayarak yerleşim birimlerini<br />
terk edip bu büyük göç dalgasının bir parçası<br />
oldular. Zira sözünü etmiş olduğumuz iki Mısır<br />
firavununa ait olan kahramanlık yazıtlarında köken<br />
itibariyle Yunanistan ve Anadolulu oldukları<br />
bilinen Lukkalar (Likyalılar), Ekveşler (Akalar),<br />
Tereşler (Turşa=Etrüskler) ile Kode (Kizzuwatna)<br />
ve Arzova (Arzawa) gibi halkların adları sayıldı.<br />
Daha sonra Lidya adıyla anılacak olan bölgede yaşayanların<br />
da Mısır’a kadar ulaşan bu göç hareketinde<br />
yer almış olduğunun kanıtı, Mısır firavunu<br />
III. Ramses’in Medinet Habu’daki kahramanlık<br />
yazıtında Arzova’dan da söz edilmiş olmasından<br />
anlaşılmaktadır.<br />
Ege Göçlerinin ardından Anadolu’da ve Yunanistan<br />
da dâhil hemen hemen tüm orta ve doğu<br />
Akdeniz ile Önasya’da iki yüz ile dört yüz yıl arasında<br />
değişen bir zaman dilimi içinde Karanlık Çağ<br />
yaşandı. Zira bu göçlerden sonra söz konusu büyük<br />
coğrafyanın siyasi, sosyal, ekonomik ve kültürel<br />
yapısı asla <strong>eski</strong>si gibi olmadı. Anadolu’da Hititler<br />
ile onların hâkimiyeti altında bulunan halklar ya<br />
da bağımlı krallıklar arkeolojik araştırmaların onları<br />
keşfetmiş olduğu on dokuzuncu yüzyıla kadar<br />
sanki hiç yaşamamışlar gibi unutuldular. Çünkü<br />
Hititlerin konuştuğu dil ve bu dilin uyarlandığı<br />
Hititçe çivi yazısı bir daha kullanılmadı. Aşşuva<br />
(Asya), Lukka (Likya), Kargişa (Karya), Milavanda<br />
(Miletus) ve Apaşa (Ephesos) gibi eşleştirilmeleri<br />
tartışmalı olan MÖ ikinci binyıla ait Anadolulu<br />
yer adları dışındakiler kullanılmamış, bazılarının<br />
yerini tamamen yeni olan adlar almıştır. Bu arada<br />
Ege göçlerinin bir parçası olarak Mısır’a saldıranlar<br />
arasında yer alanların bir grubu, deniz yoluyla İtalya<br />
yarımadasına gidip oraya yerleşen Etrüsklerdi.<br />
Karanlık Çağ<br />
MÖ 1200 yıllarından sonra Anadolu ve<br />
Doğu Akdeniz çevresinde kentlerin büyük<br />
oranda terk edildiği, merkezi güçlerin<br />
zayıfladığı/ yıkıldığı görülür. Bu dönemde<br />
Anadolu’da yazı, anıtsal heykel ve kabartma<br />
yapımı kesintiye uğramıştır. Halk büyük<br />
oranda kırsal alanlarda tarım ve hayvancılık<br />
yaparak yaşamaya devam etmiştir.<br />
Karanlık Çağ denmesinin nedeni bu süreci<br />
aydınlatacak yazılı ve arkeolojik kaynakların<br />
yetersizliğidir.<br />
114
Change language