Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Eski Anadolu Tarihi<br />
tit Beylikleri sanatından etkilenen Frig sanatında,<br />
daha sonra Yunan sanatının etkisi hissedilir. MÖ<br />
dördüncü yüzyıldan itibaren de tamamen Hellenistik<br />
sanatın etkisi altında özgün yapısını kaybeder.<br />
Frig sanatının MÖ dokuzuncu yüzyıldan MÖ<br />
beşinci yüzyıla kadar süreklilik gösteren en belirgin<br />
ve belirleyici özelliği geometrik motiflerden oluşan<br />
bezeme kompozisyonudur. Taş ve ahşap oymacılığından<br />
çakıl taşı taban mozaiklerine, madeni eşyalardan<br />
pişmiş toprak mimari kaplama levhaları ve<br />
çanak çömleğe bütün sanat eserleri üzerinde çok<br />
yaygın olan bu bezeme biçimi tamamen Friglere<br />
özgüdür. Frig sanatında insan figürleri azdır. Öykücü<br />
anlatım ise yok denecek kadar enderdir.<br />
Frig sanatının en erken gelişmeye başlayan dallarının<br />
başında mimari gelir. MÖ dokuzuncu yüzyılın<br />
ilk yarısı içinde Gordion’da ilk anıtsal yapılar<br />
inşa edildiğinde, bu yapıların bazıları Geç Hitit<br />
kentlerindekileri çağrıştıran, kabartmalı taş ortostatlarla<br />
süslenmiştir. İlk örnekleri Hitit İmparatorluk<br />
Çağı’nda Orta Anadolu’da ortaya çıkan kaya<br />
mimarlığı, Frig mimarlığının da özüdür. Frigler tamamen<br />
kendi yaratıcı güçlerinin ürünü olan akroterli,<br />
beşikçatılı kaya anıtları ile aslında geleneksel<br />
Frig ahşap mimarisini ana kayaya işleyip ölümsüzleştirmişlerdir.<br />
Taşı kolaylıkla biçimlendirip üstün<br />
mimarlık eserlerine dönüştüren sanatçılar, aynı<br />
başarıyı kabartma ve heykel sanatında göstermişlerdir.<br />
Kaya anıtları ve mezarların cephesinde görülen<br />
anıtsal ölçekli kabartmalar, ele geçen tanrıça<br />
heykelleri ve yapıları süsleyen kabartma bezemeli<br />
ortostatlar Frig heykel sanatının ulaştığı başarıyı<br />
açık olarak gösterir. Bunlarda esin kaynağı Geç Hitit<br />
sanatı olsa da, yapılış tarzları oldukça farklı olup<br />
tamamen Frig özelliklerini yansıtmaktadır.<br />
Friglerde madencilik en gelişmiş endüstri dallarından<br />
biridir. Maden sanatının en dikkat çekici<br />
ürünleri ise tunçtan yapılmıştı. Omphaloslu kâseler<br />
(göbekli taslar), kazanlar, kepçeler, testiler, kemerler,<br />
fibulalar Friglerden başka, büyük ölçüde zengin<br />
Yakındoğu saraylarında Assur, UrartuGeç Hitit<br />
soyluları tarafından da sevilerek kullanılıyordu.<br />
Fibula<br />
Tunç, altın ya da gümüşten yapılmış, giysi<br />
uçlarını tutturmaya yarayan veya süs<br />
amaçlı kullanılan bir tür çengelli iğne.<br />
Frig tümülüslerinde ele geçen dövme ve döküm<br />
tekniğinde yapılan eserlerin bir kısmı Geç Hitit ve<br />
Assur’dan armağan olarak ya da ticaret yoluyla gelmiş<br />
olmalıydı. Bu Doğu kökenli mallardan ayrı<br />
olarak tipik Frig maden işçiliğini yansıtan, Frigli sanatçılar<br />
tarafından yerel olarak üretilen ve dış satımı<br />
yapılan eserler de vardı. Bunlar arasında Doğu kökenli<br />
öncü örneklerinden geliştirilen göbekli kâseler<br />
ve tamamen bir Frig buluşu olan makara kulp eklentili<br />
kâseler en önemlileriydi. Her iki kâse türü<br />
de MÖ yedinci yüzyıldan itibaren Batı Anadolu ve<br />
Yunanistan’daki kutsal alanlara gönderiliyordu. Tunç<br />
kemerler ve fibulalar tipik Frig aksesuarlarını oluşturmaktadır.<br />
Arkası deri ile kaplanmış, ayarlanabilir<br />
kancası ve tokası bulunan, geometrik bezemeli Frig<br />
kemerleri Batı’ya ihraç edilmiş, hatta Yunanlılar tarafından<br />
taklit edilmiştir. Fibula ise bir Frig buluşu<br />
değildir. Fakat Frig fibulalarının belli tipleri vardı ve<br />
Anadolu’da bu modayı Frigler yerleştirmişti. Frig fibulaları,<br />
MÖ sekizinci ve yedinci yüzyıllarda hem<br />
Anadolu hem de Yunanistan ile ticaret ve kültür alışverişinin<br />
en açık göstergeleriydi.<br />
Resim 6.6 Gordion’dan Tunç Omphaloslu (göbekli) Kaseler<br />
Kaynak: Sivas, H., Tüfekçi Sivas, T. 2007, s.246.<br />
Resim 6.7 Gordion’dan Tunç Fibulalar<br />
Kaynak: Sivas, H., Tüfekçi Sivas, T. 2007, s.256.<br />
105
Change language