Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Eski Anadolu Tarihi<br />
UYGARLIK<br />
Dil ve Yazı<br />
Friglerin Hint-Avrupa karakterli, Trak ve Eski<br />
Yunanca ile ilişkili dilleri vardı. Gordion’da saptanan<br />
Frig diliyle yazılmış en erken yazıtlar MÖ sekizinci<br />
yüzyıl başlarına tarihlenir. Fenike alfabesinden<br />
alınmış, Eski Yunan, Lidya ve Likya alfabesine<br />
benzeyen Frig alfabesi 19 harften oluşmaktaydı.<br />
Çoğunlukla soldan sağa, az sayıda sağdan sola ya<br />
da boustrophedon stilde yazılmış olan bu yazıtlar<br />
çok kısa ve sayıca azdır. Bunlar, kaya anıtları,<br />
nişler, sunaklar, mühürler ve çanak çömlekler üzerine<br />
kazınmıştır. Yazıtların birçoğunda aynı sözcük<br />
ya da sözcük grupları tekrarlanmıştır. Ayrıca<br />
günümüze kadar bu dilin çözümüne katkı yapacak<br />
çift dilli (bilingual) bir yazıt (Frigçe ve çözülmüş<br />
bir başka dil) bulunamamıştır. Bu nedenlerle Frig<br />
yazısı okunabilmekle birlikte henüz tam olarak çözülememiştir.<br />
MÖ üçüncü yüzyılın başına kadar<br />
kullanılmış görünen Frig yazısının bu erken biçimi<br />
Paleo-Frigçe (Eski Frigçe) olarak adlandırılır.<br />
Frigçe yaklaşık 500 yıllık bir suskunluktan sonra<br />
MS ikinci - üçüncü yüzyıllarda bölgede yeniden<br />
ortaya çıkar. Roma Dönemi’ne ait olan bu yeni biçimi<br />
Neo-Frigçe (Yeni Frigçe) olarak nitelenir.<br />
Boustrophedon<br />
Eskiçağ’da yazıtlarda kullanılan yazı stillerinden<br />
biridir. Eski Yunancada öküz dönüşü<br />
anlamına gelmektedir. Bu sisteme<br />
göre yazının bir satırı soldan sağa, sonraki<br />
satırı sağdan sola yazılıyordu.<br />
Paleo-Frigçe (Eski Frigçe)<br />
Frig dilinde Frig alfabesi ile yazılmış belgelerdir.<br />
Neo-Frigçe (Yeni Frigçe)<br />
Yunan alfabesi ile Frig dilinde yazılmış<br />
olan belgelerdir.<br />
Toplum Yapısı<br />
Frig toplumunu ve bu toplumun yarattığı uygarlığı<br />
anlamamıza Homeros, Herodotos, Strabon,<br />
Plinius gibi Eskiçağ yazarlarının vermiş olduğu bilgiler<br />
ve arkeolojik kazılarla gün ışığına çıkan buluntular<br />
yardımcı olur. Homeros’a göre Frigler “savaşa<br />
girmek için yanıp tutuşan” bir ulustur. Strabon,<br />
onların “barışsever”, Arrianos “çok mutlu insanlar”<br />
olduğunu belirtir. Antik Çağ dünyasında ün salan<br />
Friglerin müzik ve dansta gösterdikleri üstün<br />
performansı ise Athenaeus şöyle anlatır: “... Frigya<br />
kavalını işitmiştim.....Juba’nın dediğine göre bu kavallar<br />
Frigyalıların bir keşfidir.”<br />
Homeros ve Herodotos, Frigya’nın ormanlar,<br />
otlaklar, hayvan sürüleri ve toprak ürünleri bakımından<br />
zenginliğinden bahseder. Bu nedenle Frig<br />
nüfusunun büyük bir bölümünün tarım ve hayvancılıkla<br />
geçinen köylü sınıfından oluştuğu anlaşılabilir.<br />
Arrianos’un kral Midas’ın babası Gordias<br />
için “çok <strong>eski</strong> zamanlarda Frigya’da yaşayan fakirin<br />
biriymiş. Ekip biçtiği bir tarlası, iki çift öküzü varmış...”<br />
şeklindeki anlatımı, Frig yönetici sınıfının<br />
bile köy kökenli olduğu konusunda bir ipucu olarak<br />
değerlendirilebilir. Frig devletinin, merkeze<br />
bağlı beylerin etrafında toplanmış, ayrı bölgelerde<br />
hüküm süren, feodal yapıda olduğu söylenebilir.<br />
Frig ülkesinde, tarım ve hayvancılıkla geçinen<br />
köylü sınıfının yanında madencilik, ahşap işçiliği,<br />
dokumacılık, seramik gibi farklı endüstri kollarında<br />
çalışan zanaatkârlar ve tüccarların varlığı bilinmektedir.<br />
Kent niteliğinde büyük yerleşmelerde ise<br />
merkezi yönetimden sorumlu bürokratlar ve rahipler<br />
ayrı birer sınıfın temsilcileriydi.<br />
Kazılarda çıkan buluntular hem Eskiçağ yazarlarını<br />
doğrulamakta hem de eksik kalan bilgileri<br />
tamamlamaktadır. Gordion’da ele geçen madeni at<br />
koşum takımları ile fildişi levhalar üzerindeki avcı<br />
ve süvari betimleri, Pazarlı ve Burdur/ Düver’de<br />
bulunan piyade betimli mimari kaplama levhaları<br />
Friglerin savaşçı yönünü vurgular. Gordion<br />
Müzesi’nin vitrinini süsleyen bir çömlek parçası<br />
üzerine boya ile yapılmış halay çeken kızlar,<br />
Boğazköy’de bulunan, çifte kaval ve lir çalan iki<br />
müzisyenin eşlik ettiği Ana Tanrıça heykeli müzik<br />
ve dansın Frig yaşamında oynadığı rolü yansıtan<br />
önemli buluntulardır.<br />
99
Change language