You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Eski Anadolu Tarihi<br />
GİRİŞ<br />
Frigler, MÖ dokuzuncu yüzyıl ile yedinci yüzyıllar<br />
arasında güçlü bir krallık olarak Anadolu’nun<br />
siyasi ve kültür <strong>tarihi</strong>ne damgasını vurmuştur. Frig<br />
Krallığı’nın etki alanı, Ankara çevresi merkez olmak<br />
üzere, Kızılırmak Nehri’nin (Halys) doğusundan,<br />
kuzeyde Samsun’a; güneyde Niğde ve Elmalı<br />
Ovası’na; batıda Eskişehir, Kütahya ve Bandırma<br />
yakınlarına kadar yayılıyordu. Frig Krallığı etkin<br />
bir siyasi güç olarak tarih sahnesinden çekildikten<br />
sonra da Friglerin yaratmış olduğu köklü kültürün<br />
çeşitli etki ve izleri, Eski Anadolu’nun kültür ve sanatında<br />
Antik Çağ boyunca devam etmiştir.<br />
Herodotos ve Strabon gibi Eskiçağ yazarlarına<br />
göre Makedonyalıların komşuları olan ve Avrupa’da<br />
oturdukları sırada Brigler (Brygler) adını taşıyan<br />
Frigler, Makedonya ve Trakya’dan Boğazlar yolu<br />
ile Anadolu’ya göç eden Trak boylarından biriydi.<br />
Asya’ya yani Anadolu’ya geçtikten sonra yurtlarıyla<br />
birlikte adları da değişerek Frig biçimini almıştı. Eskiçağ<br />
yazarlarının verdiği bilgilerden Frig boylarının<br />
başlangıçta Troia (Truva/ Hisarlık Tepesi) ve çevresini<br />
ele geçirdikleri, zaman içinde İznik Gölü (Askania)<br />
kıyıları ile Sakarya Nehri (Sangarios) vadisine doğru<br />
yayıldıkları anlaşılmaktadır. Frigler buradan güney<br />
ve doğu yönde genişleyerek Anadolu içlerine yayılmaya<br />
devam etmişlerdir. Yoğun Frig yerleşmesine<br />
sahne olan Orta Anadolu’nun büyük bir bölümü de<br />
Antik Çağ’da Frigya Bölgesi olarak adlandırılmıştır.<br />
Frigya Bölgesi, Büyük Frigya ve Küçük Frigya<br />
ya da Frigya Epiktetos olmak üzere iki ana bölüme<br />
ayrılmıştır. Büyük Frigya, doğuda Kızılırmak Nehri<br />
ve Tuz Gölü’ne (Tatta), batıda Denizli-Pamukkale<br />
yöresine, güneybatıda Elmalı Ovası’na kadar<br />
uzanan geniş bir bölümü kapsamaktaydı. Friglerin<br />
ünlü başkenti Gordion (Polatlı/ Yassıhöyük),<br />
Ankyra (Ankara), Pessinus (Sivrihisar/Ballıhisar)<br />
ve Kelainai - Apameia (Afyonkarahisar/ Dinar) bu<br />
bölgenin en önemli Frig yerleşmelerini oluşturur.<br />
Küçük Frigya ya da Frigya Epiktetos, günümüzde<br />
İç Batı Anadolu ile Yukarı Sakarya Vadisi’nde Eskişehir,<br />
Afyonkarahisar ve Kütahya illeri arasında<br />
uzanan daha küçük bir bölümü kapsıyordu. Bölgenin<br />
önemli kentleri arasında Midas Kenti (Eskişehir/<br />
Yazılıkaya), Dorylaion (Eskişehir/ Şarhöyük),<br />
Midaion (Alpu/ Karahöyük), Nakoleia (Eskişehir/<br />
Seyitgazi), Kotiaion (Kütahya), Aizanoi (Kütahya/<br />
Çavdarhisar) ve Kadoi (Kütahya/ Gediz) sayılabilir.<br />
Marmara Denizi’nin güneyinde kalan kesim ise<br />
buradaki Frig toplulukları nedeniyle Hellespontos<br />
Frigyası olarak adlandırılmıştır. Daskylaion (Bandırma/<br />
Hisartepe) bu bölgenin en önemli yerleşmesini<br />
oluşturur.<br />
Frigya Bölgesi, coğrafi konumu bakımından<br />
ulaşım ve ticaret için Ege ve Ön Asya ülkelerini birbirine<br />
bağlayan Anadolu’nun en önemli karayolu<br />
sistemlerinin üzerindedir. Ünlü Pers Kral Yolu’nun<br />
büyük bir kısmı da bu bölgede yer alır.<br />
FRİG SİYASİ TARİHİNİN ANA<br />
HATLARI<br />
Genel olarak kabul edilen görüşe göre MÖ<br />
1200 yıllarına doğru başlayan ve dalgalar halinde<br />
400 yıl kadar devam eden Güneydoğu Avrupa’dan<br />
Anadolu’ya doğru gerçekleşen Trak göçleri, Hitit<br />
İmparatorluğu’nun yıkılışını izleyen dönemde yoğunlaşmıştı.<br />
Son yıllarda Troia (Truva/ Hisarlık Tepesi)<br />
ve Gordion (Polatlı/ Yassıhöyük) kazılarından<br />
elde edilen Güneydoğu Avrupa kökenli el yapımı,<br />
kaba çanak çömlek ve yumrucuklu çanak çömlek<br />
örneklerinin yanı sıra mimari buluntular da bu<br />
görüşü desteklemektedir. Adlarını Homeros’un<br />
destanlarından öğrendiğimiz Mygdon, Askanios,<br />
Otreus gibi liderlerin önderliğinde, Marmara<br />
Denizi’nin güney kesiminde göçebe ve yarı göçebe<br />
aşiret düzeninde yaşamlarını sürdüren Friglerin<br />
Anadolu’daki ilk yüz yılları hala büyük ölçüde<br />
karanlıktır. Bu konunun aydınlatılabilmesi için<br />
göçmen Trak boylarının ilk yerleşim bölgesi olan<br />
Marmara Denizi’nin güney kıyıları ile Çanakkale<br />
Boğazı çevresinde arkeolojik kazılara ihtiyaç vardır.<br />
Gordion’da Hitit yerleşmesi üzerinde bulunan<br />
ve Erken Demir Çağı’na (MÖ 1200 - 950 yılları)<br />
tarihlenen kalıntılar, ilk Frig göçmenlerinin MÖ<br />
11. yüzyıla doğru Polatlı yakınlarında daha sonra<br />
başkentleri olacak olan Yassıhöyük’e (Gordion)<br />
ulaştıklarını gösterir. Öncüler, basit köy düzeyinde<br />
bir yerleşik yaşam sürdürmekteydiler. Gordion’da<br />
küçük bir alanda ortaya çıkarılabildiği için detaylarını<br />
tam olarak bilemediğimiz köy niteliğindeki<br />
bu ilk Frig yerleşmesinde halk, çamur sıvalı, ağaç<br />
dallarından yapılmış duvarlara sahip, yarı yarıya<br />
toprağa kazılmış çukurlar içindeki ilkel konutlarda<br />
barınmaktaydı. Tek ya da çok odalı olan bu yapıların<br />
içinde ocak, fırın ve hububatın saklandığı depo<br />
çukurları vardı. Konut ve açık alanlarda ele geçen<br />
el yapımı, koyu renkli kaba çanak çömleklere daha<br />
sonraları eklenen elde ya da çarkta yapılmış devetüyü<br />
renkli çanak çömlekler, sürdürülen basit gündelik<br />
yaşamın somut kanıtları idi.<br />
95
Change language