Bakteriler Hakkında Genel Bilgiler

4-Hücre duvarı
� Bakteriyi iç basınca karşı koruyan, şeklini veren ve su gibi düşük osmotik ortamlardan koruyan yapıdır.
(Hipertonik ortamda dış ve iç basınç eşitleneceği için hücre duvarı olmayan bakteriler ETKĐLENMEZ)
� Gram boyanma özelliği hücre duvarı yapısındaki farklılıklardan kaynaklanır.
� Peptidoglikan (Murein) tabakası
Bakterilerin çoğunda bulunan ve bakteriye sağlamlık, direnç ve şekil sağlayan en önemli hücre duvarı
tabakasıdır.
Hücre membranına en yakın hücre duvarı bileşenidir.
Gr(+) bakterilerin hücre duvarlarının %50’sini oluşturur
Gr(-) bakterilerin hücre duvarlarının %5-10’unu oluşturur.
Hücre duvarı ve/veya peptidoglikan tabakası içermeyen protozoalar :
1.Arke bakteriler : Hücre duvarında psödoglikan (psödomurein) bulunur.
2.Klamidya : Hücre duvarı vardır ancak peptidoglikan (murein) BULUNMAZ.
3.Mycoplasma : Hem hücre duvarı hem de peptidoglikan (murein) BULUNMAZ.
Mollikulit demek daha doğrudur – Mycoplasma ve Ureoplasma’yı içerir.
Hücre duvarları YOKTUR ve hücre membranlarında sterol bulunur.
(Mycoplasmaları L-formundan ayıran özellik hücre membranında sterol bulunmasıdır)
Peptidoglikan tabakasının yapısı :
1.Glikan bölümü
Birbirlerine beta-1-4-glikozid peptid bağları ile bağlanmış N-asetil glukozamin ve N-asetil muramik asitten
oluşur (Lizozimlerin hedefi bu peptid bağlarıdır).
2.Peptid bölümü
Tetrapeptidlerden oluşur.
Tetrapeptidlerin arasındaki bağlar dayanıklılığı sağlar.
Patojen bakterilerde çapraz bağ sayısı patojen olmayanlara göre daha fazladır.
Tetrapeptid zincirinin iskelet yapısı tüm bakterilerde aynıdır.
1.L-alanin : Tetrapeptid zincirinin 1.aminoasidi
2.D-glumatik asit : Tetrapeptid zincirinin 2.aminoasidi
3.Diaminopimelik asit : Gr(-) bakterilerde 3.aminoasit ve lipoprotein tabakayı bağlar.
Diaminopimelik asit veya L-lizin : Gr(+) bakterilerde 3.aminoasit
4.D-alanin : Tetrapeptid zincirinin 4.aminoasidi
Diaminopimelik asit sadece prokaryot hücre duvarında bulunan bir aminoasittir.
Peptidoglikan BOS ve idrar hariç tüm salgılardaki nonspesifik bağışık yanıt elemanlarından olan ve fagositozla
bakterilerin öldürülmesinde büyük önemi olan lizozim (muramidaz) enzimi tarafından yıkılır.
Peptidoglikan miktarı Gr(+) bakterilerde daha fazla olduğundan bu bakteriler lizozimlere daha duyarlıdırlar.
Hücre duvarındaki antibiyotik duyarlılığından peptidoglikan tabakası sorumludur.
Uçtaki 2 D-alanin vankomisin ve teikoplanin’in başlıca etki bölgesidir.
Transpeptidasyon işlemi transpeptidaz, endopeptidaz ve karboksipeptidazlarca yerine getilir.
Bu enzimler beta-laktamlı antibiyotiklerin (penisilin ve sefalosporin) ana hedefidir ve penisilin bağlayıcı
protein (PBP) olarak adlandırılır.
PBP’lar penisilin bağlandığında sitoplazma membranını beta-laktamaz için uyarır ev böylece beta-laktamlı
antibiyotik inaktive edilir.
� S formu : Bir bakterinin normal hücre duvarlı formudur.
L formu : Hücre duvarlı bir bakterinin duvarının kaybolmuş olduğu formudur.
Uygun olmayan koşullarda lizozim veya hücre duvarına etkili antibiyotiklerle karşılaştıklarında bakteri hücre
duvarını kaybederek hipertonik ortamda yaşamını devam ettirir – uygunsuz durum ortadan kalkınca normal
haline döner.
L formu bakteri yavaş da olsa üreme ve bölünme yeteneğine sahiptir.
Gr(-) bakteri gibi boyanırlar.
Penisilin’e dirençlidir ve zar veya filtrelerden geçebilirler.
Protoplast : L formundaki Gr(+) bakteri
Sferoplast : L formundaki Gr(-) bakteri
L formu bakteriler kronik enfeksiyonlar (özellikle endokardit) nükslerin gelişimde önemlidir.
Bakterilerin hücre duvarlarının yapısında gliserol fosfat BULUNMAZ.
L-asparajin tetrapeptid
yapısında BULUNMAZ