"MAKEDONCA SÖZLÜK"TE TÜRK ETKİLERİ Danışman - turuz.info

GÝRÝÞ
Osmanlýlar Balkanlara, dolayýsýyla bugünkü Makedonya
Cumhuriyeti'nin topraklarýna XIV. yüzyýlda gelmiþlerdir. Sonralarý tüm
Balkan topraklarýna önemli bir ticarî ve kültür merkezi olarak büyük etkisi
olacak Üsküp, Ýstanbul'dan tam 61 buçuk yýl önce, yani 1392'de
fethedilmiþti 1 .
Ancak, Türkler bu topraklara Osmanlýlardan çok daha önce de ayak
basmýþlardýr. Bazý kaynaklar, Bizans devlet adamlarýnýn Anadolu
Türklerini daha XI. yüzyýlda zorla Edrene yöresine ve Makedonya'nýn
Vardar vadisine getirmiþlerdir 2 . Bizans imparatoru Vasilius'un (Vasiliy)
Ohri arkepiskoposu Yovan'a 1020 yýlýnda verdiði altýn damgalý bir belgede
de Vardar Türklerinden söz edilmektedir 3 .
Böylece, Osmanlýlardan önce de Balkan, özellikle Ýslâv, dillerine
Türk etkisinin olmadýðýný söyleyemeyiz 4 . Avar Türklerinin Balkanlara
gelmesiyle, bu dillerde de Türk-Tatar etkisinin görüldüðü, dolayýsýyla
bugün Ýslâv dillerinde meçhul kökenli olarak bilinen birçok kelimenin
aslýnda o dönemde Türk-Tatar etkisinde olduðunu veya geçtiðini, fakat
bunlarýn sayýsýnýn çok sýnýrlý olduðunu da kabul etmek zorunda
olduðumuzu söyleyebiliriz 5 .
Tabiî, Balkan dilleri üzerinde Türkçe asýl kendi aðýrlýðýný Osmanlý
döneminde koymuþtur. Osmanlý devletiyle Türkler bu topraklara hâkim
olduðuna göre, kendi aðýrlýðýný ister yerel yönetimde, ister askerî, ticarî ve
hergünkü iliþkilerde koymuþlardýr. Bu, baský ile yapýlan bir sistem
olmamýþtýr, çünkü halk kendi günlük ihtiyaçlarýný karþýlamak için,
Türkçe'nin etkisi altýnda kalmýþtýr.
1 Bkz. "Skopje" maddesine, Britannica CD 97.
2 Peev, D-r Kosta: Izmeni vo gramati~kite kategorii na dolnovardarskite
govori vo kontekstot na turskoto vlijanie, II Me|unaroden simpozium:
Makedonsko-turski kulturni vrski vo minatoto i denes (Skopje, 23-25 oktomvri
1991), zbornik na referati, Filolo{ki fakultet, Skopje, sayfa 93.
3 a.g.e., sayfa 93.
4 [kalji}, Abdullah: Turcizmi u srpskohrvatskom jeziku, Svjetlost, Sarayevo: 1966, sayfa 11.
5 a.g.e., sayfa 12.
1