Evliyalar Ansiklopedisi - Turkiye Gazetesi Yayinlari

masrafı karşılamak için lâzım olan parayı nereden temin ettiğini kimse bilemezdi. Ancak
onun bir bereketi ve kerâmeti olduğunu farkedenler de vardı.
Şiirde "Hulvî" mahlasını kullanırdı bu hususda şu menkıbe anlatılır: Bir gün Mevlânâ
Celâleddîn-i Rûmî hazretlerinin dîvânını hocası Hasan Zarîfî Efendiye götürüp hediye etti.
Hocası; "Gel Helvacızâde, sana Mevlânâ hazretlerinden bir mahlas ricâ edelim." diyerek üç
İhlâs bir Fâtiha okuyup Dîvân'ı açınca, yüksekliklere mensub olan tatlı olur." mânâsında şu
rubâî çıkar: "Menkâne ulviyyen kad câe hulviyyen" Bu rubâî işâret sayılarak Mahmûd
Efendi, bu olaydan sonra "Hulvî" mahlasını kullandı.
Evliyânın meşhurlarından olan âlimlerden naklederek buyurdu ki: "Dünyâda oruç tut. Ölüm
geldiğinde bayram sevinci içinde ol. Dilini tut, koru. Lüzumsuz şeylerden sakın. Dünyâya
meyletme. Âhirete götüreceğin şeyler ölçüsünde dünyâ ile ilgilen."
"Her işin başı ilimdir. İlmin başı ise Allahü teâlânın inâyetidir."
"Allahü teâlâya, dünyâ mertebesi ve halkın îtibâr ve sevgisini kazanmak için ibâdet
edenler, Allahü teâlânın gazâbına uğrayan kişilerdir."
"Allahü teâlâ bir kuluna iyilik murâd ederse, ona hayırlı amel kapısı açar, söz kapısını kapar.
Kötülük murâd ettiğinde bunların aksini yapar. Kişinin yaramaz söz konuşması
bedbahtlıktır."
"İhlâs, her şeyin Allahü teâlânın rızâsı için yapılması, amelin kabûlüne vesîle olan güzel
düşünce (niyet) dir."
Mahmûd Hulvî Efendinin eserlerinden bâzıları şunlardır: 1) Câm-ı Dil-Nevâz: Gülşen-i Râz
şerhinin tercümesidir. 2) Taşlıcalı Yahyâ Beyin "Hamse"sine bir nazîre, 3) El-Lemezât-ı
Hulviyye El-Lemehât-ı Ulviyye: İsmi, "Ulvî parıltıların ağızdaki tadı" mânâsına gelen bu
eseri, 1609 senesinde yazmağa başlayıp, 1621 senesinde tamamladı. Eser bir mukaddime ve
değişik bölümlerden meydana gelmiştir. Mukaddimede ilk dört halîfe, dört mezhebin
imâmları ve oniki imâm, lemzalarda ise, Halvetîlik yolundaki büyük velîlerin hayâtı ve
menkıbeleri anlatılmaktadır. Lemza ve mukaddimesinde 140 zâtın hâl tercümesi anlatılan bu
esere, hâtime, son kısmında ise ayrıca, bizzât kendisinin görüştüğü 52 velînin hayâtını ilâve
etmiştir. Mahmûd Hulvî Efendi, tasavvufu ve evliyânın hâl tercümesini anlatan elliye yakın
mûteber kitabı tarayarak bu eseri meydana getirdiğini kaydedip faydalandığı eserlerin
isimlerini bildirmektedir.
1) Osmanlı Müellifleri; c.1, s.61
2) Sicilli Osmânî; c.4, s.320
3) Ziyâret-i Evliyâ; s.99
4) Vakâyi-ül-Fudalâ; c.1, s.551
5) Lugât-ı Târihiyye; c.2, s.165
6) İslâm Âlimleri Ansiklopedisi; c.15, s.229
7) Lemezât
CEMÂLEDDÎN-İ UŞŞÂKÎ;
Anadolu'da yetişen büyük velîlerden. İsmi Muhammed olup, künyesi Ebû Nizâmeddîn'dir.
Uşşâkî Seyyid Muhammed Efendi diye de bilinir. Doğum târihi belli değildir. Edirne'de
doğdu. Halvetiyye yolu büyüklerinden olup, Uşşâkîlik tarîkatında pîr-i sânî sayılır. 1751 (H.