Evliyalar Ansiklopedisi - Turkiye Gazetesi Yayinlari

Zîrâ Peygamber efendimiz; "Kişi ne için yaratılmışsa, o işi ona kolaylaştırılır."
buyurdular. Herkesin her sanata kâbiliyeti olmaz. Belki herkesin bir sanata istidâdı olur.
Bunun altında derin bir sır vardır. Böyle olmasının sırrı, cemiyetlerin ayakta durması ve
insanların düzenli, tertipli ve herbirinin ayrı işler görerek, birbirinin eksik taraflarını
gidermesidir. Çünkü bir kimse bir sanata istidâtlı ise, küçük bir gayretle onu öğrenir. O işe
istidâdı yoksa, ona boşuna emek verip, boşuna ömür tüketir. Eğer çocuğun bir sanata karşı
kâbiliyeti yoksa, onu başka sanata vermelidir. Bunda da, çocuğun o işi yapamayacağını iyice
anlamalıdır. Değilse ümitsizliğe, başarısızlığa kapılır. Bir sanatı öğrenince, geçimini ondan
sağlamasını emretmelidir. Onun zevkini alıp daha iyi yapmaya çalışmalı ve o sanatın
inceliklerini öğrenmeli, branşında ihtisâs yapmalıdır.
Çocuğa büyüklerin âdeti olan temiz, tayyib bir kazanç getirecek iş yaptırmalıdır. Baba veya
anasından kendine ulaşana güvendirmemelidir. Çünkü babalarının malı, parası ile gururlanan,
övünen zengin çocukları, sanat öğrenmekten mahrûm olmuşlar, durumları değişince de
sıkıntıya düşmüşlerdir.
Çalışma, kazanma ve bir ev idâre etmeyi başardığında, onu evlendirmeli ve kazancını ayırıp,
ona vermelidir."
Celâleddîn-i Devânî hazretleri ömrünü ilme ve insanlara hizmetle geçirdi. Uzun Hasan'ın
oğullarından Yâkub ve Murâd beyler zamânında, Fars bölgesi kâdısı oldu. Bu büyük âlimin
bir aralık Hindistan'a gittiği ve oranın sultânı adına bâzı ilmî eserler yazdığı rivâyet
edilmiştir. Celâleddîn-i Devânî hazretleri her ilimde söz sâhibi idi. Özellikle kelâm ve mantık
ilimlerine dâir yazdığı eserleri ile pek meşhûrdur. Eserleri, asırlarca İslâm ülkelerindeki
medreselerde ders kitabı olarak okundu. Büyük İslâm âlimi İmâm-ı Rabbânî AhmedFârûkî
Serhendî, Mektûbât kitabında bu büyük âlimin yüksek derecesini bildirmektedir.
İmâm-ı Rabbânî hazretleri: "...Mantığa dayanarak, akl ile, düşünce ile hâsıl olan îmâna
gelince, bu yoldan îmân elde edilebilir. Fakat elde edenler pek azdır. Allahü teâlânın varlığını
bu yoldan isbât etmekte, Mevlânâ Celâleddîn-i Devânî gibi biri daha bulunduğunu
bilmiyoruz. Çünkü, hem muhakkıkdır ve hem de sonra gelenlerdendir ve bu yüksek varlığı
isbât etmek için çok uğraşmıştır." buyurmuştur.
Celâleddîn-i Devânî hazretleri pek çok eser yazdı. İstanbul kütüphânelerinde tesbit edilebilen
eserlerinin sayısı otuz beşe ulaşmakta olup, bunlardan yirmi sekizi Arabca, diğerleri de
Farsçadır. Farsça şiirler yazdığı, kaynaklarda ifâde edilmektedir. Bu eserlerin başlıcaları
şunlardır: 1) Şerh-i Akâid-i Adûdiyye, 2) Ahlâk-ı Celâlî (Bu eserin asıl adı
Levâmi'ul-Eşrâk fî Mekârim-il-Ahlâk'dır.). 3) Fâtiha ve Kâfirûn Sûrelerinin Tefsîri, 4)
İsbât-ül-Vâcib (Risâle-i Kadîme), 5) Ef'âl-ül-İbâd, 6) Hakîkat-ün-Nefs, 7)
Risâle-üt-Tevhîd, 8) Ta'rîfü İlm-il-Kelâm, 9) El-Es'ilet-üş-Şerîf-ül-Kur'âniyye, 10)
Arznâme, 11) Ennümûzec-ül-Ulûm, 12) Erbeûn-es-Sultâniyye, 13) Şerh-i Rubâiyyât, 14)
Şerh-ut-Tehzîb, 15) Hâşiyet-üt-Tasavvurât, 16) Heyâkil-ün-Nûr Şerhi, 17)
Tehzîb-ül-Mantık Şerhi, 18) Şâfiî mezhebi fıkıh bilgilerinde Fetevâ-i Envâr üzerine
yaptığı hâşiye, 19) Tefsîr-i Kalâkıl (Kul ile başlayan 4 kısa sûrenin, Kâfirûn, İhlâs, Felak ve
Nâs sûrelerinin tefsîridir.)
Celâleddîn-i Devânî hazretlerinin, Ahlâk-ı Celâlî adlı ahlâk ile ilgili eseri Farsça olup, 1882
(H.1304) senesinde Hindistan'da sekizinci defâ basılmış ve İngilizceye de tercüme edilmiştir.
YEMEK YEME ÂDÂBI
Yemek yeme âdâbıyla ilgili şöyle anlatır:
"Önce elini, ağzını, burnunu yıkamalıdır. Peygamber efendimiz buyurdu ki: "Yemekten önce elini
yıkayan, fakirlikten kurtulur."