Evliyalar Ansiklopedisi - Turkiye Gazetesi Yayinlari

ilgiler vardır. Eserlerindeki ifâdelerinden 1300 (H.700) yılından az önce veya bu târihte
vefât ettiği anlaşılmaktadır. Küçük yaşta ilim tahsîline başladı. Tahsîli esnâsında tıb ile de
ilgilendi. Bu arada tasavvuf âlimlerinin sohbetlerinde bulundu. Horasan'a da ilim öğrenmek
için giden Aziz Nesefî, bölgenin Moğol işgâline uğraması üzerine buradan ayrıldı ve çeşitli
beldeleri dolaştı. Bu arada büyük velî Sâdeddîn-i Hammûî'ye talebe olmakla şereflendi.
Aziz Nesefî, hocasından icâzet, diploma, aldıktan sonra insanlara Allahü teâlânın emir ve
yasaklarını bildirmeye ve tâliplerine ilim öğretmeye başladı. Çok tesirli vâz ve nasîhatlar
yapardı. Konuşmalarında açık ve sâde bir ifâde kullanırdı.
Aziz Nesefî buyurdu ki:
"Her kim şunlara uyarsa kâmil bir müslüman olur: 1) Helal lokma, 2) Doğru söz, 3) Doğru iş,
4) Evliyânın sohbetinde bulunmak, 5) Allahü teâlânın varlığını birliğini tasdik etmek, 6)
Allahü teâlâya karşı kulluk vazîfelerini yerine getirmek, 7) Kimseye eziyet vermemek, 8)
Herkese rahatlık vermek, 9) İlim öğrenmek."
"Hakîkat ehlinin alâmeti şunlardır: 1) Allahü teâlânın rızâsına kavuşmuşlardır. 2) İnsanlarla
sulh üzeredirler. Kimseye düşmanlık etmezler. İnsanları severler. " 3) Halka şefkat
üzeredirler. Şefkatin aslı halka nasîhat etmek, onlara doğru yolu göstermektir. 4) Halka karşı
tevâzu ve edeb gösterirler. 5) Tevekkül sâhibidirler. Sabır ve tahammülleri fazladır. 6)
Tamâı, nefsin arzu ve isteklerini terketmiş, kanâat sâhibidirler. 7) Allahü teâlânın verdiğine
şükrederler. 8) İnsanlara rahatlık ve ferahlık verirler."
Aziz Nesefî çok sayıda eser yazmıştır. Bunlardan bâzıları şunlardır: 1) Tenzil: Yirmi
bölümden meydana gelen eser tasavvufa dâirdir. Yazma nüshası Süleymâniye Kütüphânesi
(Şehîd Ali Paşa Kısmı, No: 1263/2) ve Bâyezîd Devlet Kütüphânesinde (Veliyyüddîn Efendi
Kısmı, No: 1767) mevcuttur. 2) Keşf-ül-Hakâik, 3) Maksad-ı Aksâ, 4) Beyân-üt-Tenzîl, 5)
Keşf-üs-Sırât, 6) Zübdet-ül-Hakâik, 7) Kitab-ül-İnsân-il-Kâmil, 8) Menâzil-üs-Sâirîn.
1) Riyâz-ül-Ârifîn (Şarkiyat cb. 2200); s.175
2) Esmâ-ül-Müellifîn; c.1, s.580
3) Mecâlis-ül-Uşşak (Hüseyin Baykara); s.115
AZZÂZ BİN MÜSTEVDÎ EL-BETÂİHÎ;
Irak velîlerinden. Doğum târihi ve yeri belli değildir. Zamânın büyük âlimlerinin
sohbetlerinde yetişen Azzâz bin Müstevdî, Betâih'de senelerce talebe yetiştirdi. Talebeleri
terbiye etmekte büyük bir mahâret sâhibi idi. Birçok âlim ve sâlihler, Azzâz bin Müstevdî
hazretlerinin sohbetlerinde bulunup, kendisinden ders aldılar ve tasavvuf yolunda
yükseldiler. Azzâz el-Betâihî, on ikinci asırda Mensûr el-Betâihî'nin vefâtından az önce vefât
etti. Azzâz el-Betâihî hazretleri, kerâmet sâhibi bir zât idi.
Önceleri onu bir hâl kapladı. Bu hâl yaklaşık kırk gün sürdü. Bu süre zarfında ne yedi ne içti,
ne de herhangi bir şeyle uğraşacak hâlde idi. Daha sonra eski hâline döndü. Bir ara canı sıcak
buğday ekmeği, balık ve menba suyu istedi. Bir nehir kenarına gitti. Dalgalar arasında
karaltılar gördü. Ona doğru yaklaştılar. Daha sonra bunların üç tâne balık olduğunu gördü.
Onların birinin sırtında iki ekmek, diğerinin sırtında kabın içinde kızarmış balık,
üçüncüsünün sırtında ise içinde su dolu bir kap vardı. Her biri sırtında olan şeyleri götürüp
önüne bıraktılar. Ona, bir insanın diğerine hizmet etmesi gibi hizmetleri oldu. Sonra dönüp
gittiler. Ekmekler, tam arzu ettiği gibi sıcak buğday ekmeği idi. Ekmekleri, kızarmış balığı
yiyip, pırıl pırıl kaptan da menba suyunu içip karnını doyurdu. Fakat yediklerinden hiçbir şey
eksilmemişti. Sofrayı olduğu gibi bıraktı ve duâ edip, ayrıldı.