Evliyalar Ansiklopedisi - Turkiye Gazetesi Yayinlari

Gelen kimseye de çok ikrâmda bulunup kolaylık gösterdi.
1) Nefehât-ül-Üns Tercemesi; s.488
2) Nesâyim-ül-Mehabbe; s.272
3) İslâm Âlimleri Ansiklopedisi; c.8, s.118
AYSÂVÎ (Ahmed bin Yûnus ed-Dımeşkî);
Şam velîlerinden ve Şâfiî mezhebi fıkıh âlimlerinden. İsmi, Ahmed olup, babasının ismi
Yûnus'dur. Lakabı Şihâbüddîn'dir. Aslen Şam'a bağlı olan Aysâ nâhiyesindendir. Buraya
nisbetle Aysâvî denilmiş ve bu isimle meşhûr olmuştur. Babası Aysâ'dan gelip, Şam'da
yerleşmiş idi. Ahmed Aysâvî 1534 (H.941) de Şam'da doğdu.
Burada yetişen Aysâvî, ilim öğrenme çağına gelince, ilk olarak Şihâbüddîn Ahmed bin
Nebiyye'nin derslerine devâm edip, ondan Kur'ân-ı kerîm okudu. Fıkıh ve nahiv ilimlerini
Şeyh Tâcüddîn'den öğrendi. Ayrıca, zamânın büyük âlimlerinden olan babası Yûnus bin
Ahmed'den okumaya başladı. Babası bir müddet bu kâbiliyetli oğlunu okuttuktan sonra,
"Fakîh-ül-asr" (asrın fakîhi, büyük fıkıh âlimi) olarak bilinen kâdı'l-kudât Nûreddîn Ali
en-Nesefî'nin yanına gönderdi. Fakîhin yanında iki sene mülâzim; asistan, yardımcı oldu.
Fıkıh ilminde iyice derinleşip mütehassıs oldu. Yine babasının emri ile, Alâeddîn bin
İmâdüddîn'in derslerine devâm etti. Şemseddîn Muhammed bin Tûlûn'dan hadîs ilmini
öğrendi. Kur'ân-ı kerîmin kırâatine âid ilimleri, kırâat âlimlerinin büyüklerinden olan
Şihâbüddîn et-Tıybî'den okudu. Tasavvuf yolunda, Şihâbüddîn Ahmed bin Bedrüddîn
el-Gazzî'den feyz ve icâzet aldı. Abdürrahîm es-Sâlihî'nin sohbetlerinde bulundu. Bunlardan
başka daha nice âlimlerden okuyup ilim öğrenen Aysâvî, zâhirî ve bâtınî ilimlerde
ziyâdesiyle yükselerek kemâle geldi. Zamânında bulunan hakîkî İslâm âlimlerinin
büyüklerinden, önde gelenlerinden oldu. Kendisinden ise; Hasan el-Bevrînî, Muhammed
el-Cevhî, Şerefüddîn ed-Dımeşkî, Necmüddîn-i Gazzî gibi birçok âlim ilim öğrenip istifâde
etti.
Aysâvî, Şam'ın büyük âlimlerinden, ileri gelen zâtlarından idi. Fıkıh ilminde ve bu ilme
uygun fetvâ vermekte diğer âlimlerden önde idi. Bütün zamânı ders ve fetvâ vermekle,
insanlara faydalı olmakla geçerdi. Her hâli dînimizin emirlerine tam uygun idi. Haramlar ile
birlikte şüpheli olan şeylerden de son derece kaçınırdı. Herkes tarafından sevilip hürmet
edilen pek yüksek bir zât olup, büyüklüğü, üstünlük ve asâleti her tarafta konuşulurdu. Gâyet
yumuşak huylu, İslâmın güzel ahlâkı ile süslü idi. Ayıb ve çirkin hâllerden, kin ve düşmanlık
gibi bozuk düşüncelerden uzak idi. Güzel huylar ve iyi sıfatlar onda, meleke, alışkanlık
hâline gelmişti. Konuşmasında bir şeyi anlatmasında öyle hoş, yumuşak, nâzik ve mülâyim
idi ki, dinleyenler onun bu güzel hâline hayrân kalırlardı.
Aysâvî, Şam'daki meşhûr Emeviyye Câmiinde imâmlık, Câmi-i Muallak diye tanınanCedîd
Câmiinde ve Dımeşk'ın hâricinde bulunan Kabr-i Âtike mahallesindeki Tevrîziyye Câmiinde
hatîblik yaptı. Ömeriyye, Azîziyye, Zâhiriyye, Şâmiyye, Berrâniyye gibi medreselerde ders
okuttu. Emeviyye ve Sultan Süleymân câmilerinde vâz verdi. İlim öğrenmek ve öğretmek
maksadıyla çeşitli yerlere seferler yaptı. Akrabâlarını ziyâret için iki defâ Trablusşâm'a gitti.
Haleb'e gitti. Oranın ahâlisi kendisini çok iyi karşıladı. Çok hürmet ve ikrâmda bulundular.
Ahmed Aysâvî El-Hubeb isminde, Şâfiî mezhebi fıkıh bilgilerini anlatan bir eser yazdı.
Daha sonra bu eserini çok güzel bir şekilde şerhetti. Bunlardan başka, minâre yapılmasına
dâir bir risâlesi ve başka risâleleri de vardır.
1617 (H.1026) senesinde, Ocak ayının üçünde Salı günü Şam'da vefât etti. Bâb-üs-sagîr
kabristanında defnolundu. Vefâtına; "Yâ Rabbî! Kulun Ahmed Aysâvî'ye rahmet et."