Evliyalar Ansiklopedisi - Turkiye Gazetesi Yayinlari

Hayâtını İslâmiyet'i öğrenmek ve öğretmekle geçiren Ayderûsî, 1621 (H.1030) senesinde
Hindistan'ın Bendersûret nâhiyesinde vefât etti. Orada defnedildi. Daha sonra kabri üzerine
büyük bir türbe ile yanına ayrıca bir mescid ve bir havuz yapıldı. Câmiye, arâzi ve başka
gelirler vakfedildi. Kabri ziyâret mahallidir.
Yüksek ilim ve fazîlet sâhibi velî bir zât olan Ayderûsî çok ibâdet ederdi. Fazîlet, kemâl ve
olgunluğunu herkes kabûl ederdi. İlim, amel, hâl, zühd, verâ ve meselelerin derinliğini
anlamada herkesten önde idi.
1) Hülâsât-ül-Eser; c.4, s.26
2) El-Meşre-ur-Revî; c.1, s.185
AYDERÛSÎ (Şeyh bin Abdullah);
Yemen'de yetişen meşhûr fıkıh âlimlerinden ve evliyânın tanınmışlarından. İsmi, Şeyh bin
Abdullah bin Şeyh Abdullah Ayderûsîdir. 1513 (H.919) senesinde Terîm şehrinde doğdu.
1582 (H.990)de vefât etti. İyi bir çevrede yetişti. Önce Kur'ân-ı kerîmi ezberledi. Bâzı ana
metinleri de ezberledikten sonra ilim tahsîline başladı. İlk bilgileri babasından okudu ve
güzel bir edeble yetişti. Daha sonra Şehâbüddîn Abdurrahmân'dan, Şeyh Abdullah bin
Muhammed'den ders aldı. Bundan sonra Yemen'e gidip Benderâden'de Şeyh Muhammed bin
Ömer'den ve diğer âlimlerden ilim öğrendi. Buradan da hac yapmak için babası ile birlikte
Mekke'ye gitti. Mekke'de Şeyhülislâm Ebü'l-Hasan el-Bekrî ve onun oğlu Tâcü'l-Ârifîn ile
görüştüler. Babaları karşılıklı olarak birbirinden yanlarında bulunan oğulları için duâ
istediler. Yapılan duâlar bereketiyle her ikisi de zamanlarının meşhûr âlimlerinden oldular.
Hac ibâdetini tamamladıktan sonra babası ile birlikte Peygamber efendimizin kabri şerîfini
ziyâret etmek üzere Medîne-i münevvereye gittiler. Büyük bir aşk ve muhabbet içinde ziyâret
ettiler. Mübârek türbesine girmekle şereflendiler. İçeriye girdikleri sırada Ayderûsî'yi bir hâl
kapladı. Kendinden geçip yere düştü ve bayıldı. Babası onun bu hâlden kurtulması için
Peygamber efendimizi vesîle ederek duâ etti. Kendine geldi. O sırada çok yüksek hâllere
kavuştu.
Ziyâretten sonra memleketine döndü. 1534 senesinde tekrar hacca gitti. Bu ikinci haccında üç
sene Mekke'de kaldı. İlim ve ibâdetle meşgûl olup, tasavvuf yolunda çalıştı. Şeyhülislâm
Ahmed bin Hacer Heytemî ve Allâme Abdullah bin Ahmed el-Fakîhî ve onun kardeşi
Abdülkâdir el-Fakîhî'den ve Allâme Abdurraîf bin Yahyâ ve Allâme Muhammed
el-Mâlikî'den ilim öğrendi. Usûl, tefsîr, hadîs, fıkıh, ferâiz, sarf, nahiv, tasavvuf, hesab
ilimlerinde iyice yetişti. Mekke'de kaldığı süre içinde pekçok umre yaptı. Ramazan ayında
büyük bir tâkat göstererek dört defâ geceleri, dört defâ da gündüzleri umre yapardı. Allâme
Hamîd bin Abdullah es-Sündî, hiç kimsenin böyle umre yaptığı, buna güç yetirdiği
nakledilmemiştir. Bu hâl onun kerâmetlerinden biri idi, demiştir. Ramazanda yapılan bir
umrenin, sevâbının bir hac sevâbı kadar olduğu hadîs-i şerîfte bildirilmiştir.
Mekke'de kaldığı müddet içinde Medîne'ye de gidip Peygamber efendimizin kabri şerîflerini
ziyâret ederdi. Bir defâsında ziyârete giderken hocası İbn-i Hacer Heytemî, hastalığının
geçmesi için duâ istemişti. Duâsı makbûl idi. Duâ etti hocası hastalıktan kurtuldu.
Ayderûsî daha sonra memleketine döndü. Bu dönüşünde pekçok âlimden icâzet, diploma
almıştı. Tasavvuf ehli çok kimseden de hırka giymişti. Bu sefer memleketinde bir müddet
daha kalıp, 1551'de Hindistan'a gitti. Vezîr-i âzam İmâdülmülk ona yakın alâka ve hürmet
gösterdi. Ders vermesi ve ilim öğretmesi için yardımcı oldu. Bu alâka üzerine, ilim
öğretmeye başladı. Ondan ilim öğrenmek için pekçok talebe toplandı. Her ilimden ders verip,
talebe yetiştirdi. Kendisinden oğlu Abdullah ve Şeyh Abdülkâdir, torunu Muhammed bin
Abdullah, Abdullah bin Ali, Şeyh Ahmed bin Ali, Abdullah bin Ahmed bin Felah,