Evliyalar Ansiklopedisi - Turkiye Gazetesi Yayinlari

merkebin sesi onların uyumalarına mâni oldu. Bunun üzerine bu sesin geldiği tarafa doğru gittiler.
Sesin geldiği yere varınca kıldan yapılmış çadır içerisinde, yaşlı bir kadınla karşılaştılar. O kadına;
"Bu merkep sesi nereden geliyor. Onun sesinden bir türlü uyuyamadık?" dediklerinde, kadın; "O
merkep gibi ses çıkaran benim oğlumdur. Hayatta iken bana eşek diye hitâb ederdi. Allahü teâlâya
onu eşek yapması için bedduâ ettim. Onun için böyle her gece sabaha kadar merkep gibi ses çıkarır."
dedi. Bunun üzerine kervan sâhipleri o kadına; "Bizi onun kabrine götür, onun kabirdeki hâline bir
bakalım." dediler. Kabre gidip, açıp baktıklarında, boynunun eşek boynu gibi olduğunu gördüler.
1) Tezkiret-ül-Huffâz; c.1, s.90
2) Mîzân-ül-İ'tidal; c.3, s.77
3) Tehzîb-üt-Tehzîb; c.7, s.217
4) Vefeyât-ül-A'yân; c.3, s.399
5) Tehzîb-ül-Esmâ ve'l-Luga; c.1, s.335
6) Miftâh-üs-Seâde; c.1, s.10,79,192, c.2, s.7,14, 16,18,162
7) Tabakât-ı İbn-i Sa'd; c.5, s.173
8) Nevâdir-ül-Âlem (Kalyûbî); s.27
9) İslâm Âlimleri Ansiklopedisi; c.2, s.132, c.16, s.10, c.6, s.327
ATÂULLAH (ATÂÎ AHMED) EFENDİ;
Osmanlılar zamânında Anadolu'da yetişen âlimlerden ve evliyâdan. Sultan İkinci Selîm
Hanın hocasıdır. İsmi Ahmed, lakabı Atâullah, ünvânı Molla ve Hâce'dir. MollaAtâullah
veya Atâî Ahmed Efendi diye tanınır. Doğum târihi belli değildir. İzmir'e bağlı Ödemiş
kazâsının Birgi kasabasındandır. 1571 (H.979) senesinde İstanbul'da vefât etti. Kabri, Şeyh
Ebü'l-Vefâ Câmiinin bahçesindedir.
Dînine bağlı ve ilim ehli olan bir âileden olan Atâî Ahmed Efendi, çocukluğunda iyi bir tahsîl
ve terbiye gördü. Zamânının âlimlerinden çeşitli ilimleri tahsîl etti. Lebisîzâde Pîr Ahmed
Çelebinin talebesi oldu. Onun ilim meclislerinde, sohbet ve hizmetinde bulunarak istifâde
etti. Sonra Merhaba Efendiden okuyup bütün ilimlerde yükseldi. Büyük âlim Ebüssüûd
Efendi ile İstanbul kâdısı Sâdi Efendiden ilim tahsîl edip, yüksek ilmî derecelere ulaştı. Sâdi
Efendiden Kâdı Beydâvî Tefsîri'ni okudu. Sâdi Efendinin derslerine devâm ederken 1525
(H.932) senesinde İsrâfilzâde Hayreddîn Efendi, Bursa SultâniyyeMedresesine müderris
olunca, Atâullah Efendinin hocası Sâid Efendiye haber göndererek, Atâullah Efendiyi talebe
okutmak üzere Bursa'ya göndermesini istedi. Hocasının izniyle bir müddet Bursa'ya gidip
vazîfe yaptıktan sonra tekrarİstanbul'a döndü. Hocasının hizmetine devâm etti. Sâdi Efendi
1535 (H.942) senesinde Şam kâdılığına tâyin edilince, Atâullah Efendi de yardımcı olarak
yanında gitti. Hocasının kızıyla evlenip, ona dâmâd oldu, aynı senede Kâdı vekîli oldu. Şam
vilâyetinden hacca gitmek üzere hazırlanan hac kâfilesine başkan olarak vazîfelendirildi. Hac
ibâdetini yaparak sevgili Peygamberimizin kabr-i şerîflerini ziyâret edip, döndükten sonra,
yirmi akçe yevmiye ile Birgi'deki Aydınoğlu Medresesine, sonra da, yirmi beş akçe ile
Mudurnu Yıldırım Han Medresesine müderris tâyin edildi. Bir müddet talebe okutup, ilim
öğrettikten sonra otuz akçe yevmiye ile Tokat Sultâniyye Medresesine nakledildi. Sonra otuz
akçe yevmiye ile İstanbul'da Hacı Hasanzâde Medresesine, daha sonra da Dursun Efendi
yerine kırk akçe ile Kâdı Hüsâm Medresesine müderris oldu. Bütün bu medreselerde İslâm
dîninin emir ve yasaklarını anlattı ve ilim ve edeb sâhibi pekçok talebe yetiştirdi. Hasan Bey
Efendi isminde bir zâtın vâsıtasıyla Vezîr-i âzam Rüstem Paşa ile görüşüp, Rüstem Paşanın
iltifât ve ihsânlarına kavuştu. 1547 (H.954) senesinde Rüstem Paşanın yeni yaptırdığı
medreseye elli akçe ile müderris tâyin edildi. 1550 (H.957) senesinde Manisa sancağında