Evliyalar Ansiklopedisi - Turkiye Gazetesi Yayinlari

talebelerinden idi. Hazret-i Ömer, hazret-i Ali, hazret-i Huzeyfe, hazret-i Selmân ve hazret-i
Âişe vâlidemizden ve daha bir çok sahâbîden hadîs-i şerîf rivâyetinde bulundu. Kendisi de
Ebû Vâil Şakîk bin Seleme, Ebû İshâk es-Sebîî, Şa'bî ve Mesrûk gibi hadîs âlimlerinden
hadîs-i şerîf öğrendi. Vâdiaoğulları Mescidinde imâmlık yapması sebebiyle Vâdiî nisbesiyle
de anıldı. Rivâyetleri İbn-i Mâce'nin Es-Sünen'i dışında Kütüb-i Sitte'de yer aldı. Sıffîn
muhârebesinde hazret-i Ali'nin yanında idi.
Amr bin Şurahbil, zamânının âlimleri tarafından medhedildi. Âlimler ondan daha fazîletli kişi
görmediklerini söylemişlerdir. O, Allahü teâlânın korkusundan; "Keşke annem beni
doğurmasaydı." der ve çok ağlardı. Çok cömert olup, dünyâ malına değer vermezdi. Çok
namaz kıldığı için dizleri nasır bağlamıştı. Câhiliyye âdet ve geleneklerinden uzak durur,
bilhassa Eshâb-ı kirâmın yaşayış ve davranışlarına uymaya çalışırdı. Vefâtı, Abdullah bin
Ziyâd'ın vâliliği döneminde olmuştu.
1) Tabakât-ı İbn-i Sa'd; c.3, s.263-264
2) Hilyet-ül-Evliyâ; c.4, s.141-146
3) A'lâm-ün-Nübelâ; c.4, s.135-136
4) Tehzîb-üt-Tehzîb; c.8, s.147
AMR BİN UTBE;
Tâbiîn devrinin mücâhid velîlerinden. İsmi, Amr bin Utbe bin Ferkad es-Sülemî'dir. Kûfe'de
doğdu. Doğum târihi bilinmemektedir. 643 (H.22) senesi Mâseyzân denilen yerdeki
muhârebede şehîd düştü. Şehîd olduğu yere sırtındaki beyaz elbise ile defnedildi.
Amr bin Utbe'nin babası daha önce Kûfe'ye yerleşen sevilip sayılan kimselerdendi. Hazret-i
Ömer devrinde bir çok seferlere katılmış, Tekrit, Şehrizor ve Samgan gibi bâzı şehirlerin
fethinde kumandan olarak vazîfe almış, Âzerbaycan ve Musul vâliliğinde bulunmuştu. Amr
bin Utbe, varlıklı bir âile içinde doğup büyüdü. İlim ve edeb öğrendi. Abdullah bin Mes'ûd
hazretleri ve Sübeyât-ül-Eslem'den hadîs öğrendi. Şa'bî ve başka muhaddisler ondan hadîs
rivâyetinde bulundular. Amr bin Utbe, dostluk için hizmeti şart koşar, arkadaşlarının her türlü
hizmetini görür, hayvanlarını otlatıp, tımar ederdi. Şüpheli olmak korkusu ile mubah şeylerin
çoğundan sakınır dünyâdan ve dünyâlık olan şeylerden uzak durur, zühd hayâtı yaşardı.
Devamlı gazâlara katılır, cenâb-ı Hak'tan şehîdlik rütbesi isterdi. O; "Rabbimden üç şey
istedim. Birincisi dünyâya rağbet etmeyeyim. Dünyâlıktan elde ettiğime de elde
edemediğime de önem vermeyeyim. İkincisi, Allahü teâlâ çok namaz kılmayı nasîb etsin.
Üçüncüsü, şehîdlik rütbesine kavuşayım. Allahü teâlâ bana ilk iki isteğimi nasip etti.
Üçüncüsünü bekliyorum. İnşâallah ona da kavuşurum." demiş ve her üçüne de kavuşmuştur.
Amr bin Utbe, bir gün dört bin dirhem vererek çok soylu bir at satın aldı. Tanıdıkları; "Bu ata
bu kadar para verilir mi?" dediler. Bunun üzerine onlara; "Bu atın, Allahü teâlânın yolunda
attığı her bir adım, benim gözümde dört bin dirhemden daha kıymetlidir." cevâbını verdi.
Amr bin Utbe hazretleri geceleri çok namaz kılardı. Kız kardeşi anlatır: "O bir gece namaza
durdu. Mü'min sûresinin başından okumaya başladı. Sûrenin on sekizinci âyet-i kerîmesine
gelince, meâlen; "(Ey Resûlüm, müşrikleri gelmesi yakın) kıyâmet günü ile korkut. O
vakit kalpler hüzünle dolu olarak gırtlaklara çıkmış yutkunur dururlar. Zâlimlerin ne
dostu ne de dinlenecek şefâatçisi vardır." Okumaya devâm edemedi. Daha sonra sabaha
kadar bu âyet-i kerîmeyi tekrar etti.
Bâzı geceler atına biner kabristana gider: "Ey kabirdekiler! Amel defterleri dürüldü. Yapılan
işler Allahü teâlâya arzedildi." diye seslenir, sabaha kadar gözyaşı döker daha sonra sabah