Evliyalar Ansiklopedisi - Turkiye Gazetesi Yayinlari

1) Hilyet-ül Evliyâ; c.3, s.166
2) Tehzîb-üt Tehzîb; c.5, s.74
3) İslâm Âlimleri Ansiklopedisi; c.2, s.120
ÂMİR BİN ABDULLAH ANBERÎ;
Tâbiînden ve evliyânın meşhurlarından. Sahâbî olduğuna dâir rivâyetler de vardır. İsmi Âmir
bin Abdullah bin Abdülkays et-Temîmî el-Basrî'dir. Künyesi, Ebû Amr'dır. Bâzı kaynaklarda
da Ebû Abdullah künyesiyle ve Âmir bin Abdülkays ismiyle geçmektedir. Benî Temîm
kabîlesinin Benî Anber koluna mensub olduğundan Anberî nisbesiyle anılmaktadır. Doğum
târihi belli değildir. 674 (H.55) senesinde Kudüs'te vefât etti. Eshâb-ı kirâmdan hazret-i
Ömer'i, hazret-i Osman'ı ve Abdullah bin Mes'ûd gibi büyükleri gördü. Hazret-i Ömer'den ve
Selmân-ı Fârisî'den hadîs-i şerîf rivâyet etti. Kendisinden, Hasan-ı Basrî ve Muhammed bin
Sîrîn rivâyette bulunmuşlardır.
Âmir bin Abdullah, hazret-i Ömer'in halîfeliği sırasında Medâin ve Tüster'in fethine katıldı.
Sonra da Basra'ya yerleşti. Basra'da vâli Ebû Mûsâ el-Eş'arî'den kırâat ilmini öğrendi.
Kendisi de ders verir, vaktinin çoğunu Kur'ân-ı kerîm ve kırâat ilmini öğretmekle geçirirdi.
Ayrıca yapılan savaşlara katılır, cihâd ederdi. Savaşa çıktıkları zaman arkadaşlarının
hizmetini, müezzinliği o yapardı. Ayrıca arkadaşlarına mümkün olan her ikrâmı yapmaya
çalışırdı. Bu üç hususu kendisinin yapmasını şart koşar, kabûl edenlerle yol arkadaşı olurdu.
Yaşayışı gâyet sâdeydi. Az yer ve çok ibâdet ederdi. Hiç evlenmemişti. Hâli bir yerden bir
yere gitmek üzere olan yolcu gibi olup, dünyâya rağbet etmezdi. Geceleri namaz kılar,
gündüz oruç tutardı. Namaza durduğu zaman şeytan gelip secde edeceği yere uzanırdı. Bunun
farkına varıp şeytanı secde yerinden eliyle kovardı. O namaz kılarken şeytan yılan şeklinde
gelip gömleğinin içine girer, kolundan çıkardı. Bu hali görenler hayret edip, namazdan sonra,
yanına yaklaşıp, yılanı niçin kovmadığını sorarlardı. O ise; "Vallahi ben namaza durduktan
sonra koynuma girip gömleğimin kolundan çıktığını söylediğiniz bu yılandan hiç haberim
yok, farkında değilim. Allahü teâlâdan başkasından korkmaktan Allah'dan utanırım." derdi.
Bir gün bir kâfile ile yolculuğa çıkmıştı. Epey yol aldıktan sonra karşılarına korkunç bir
arslan çıkıverdi. Yolcular korku ve şaşkınlık içinde donakaldılar. Dehşete ve telâşa düştüler.
Onların bu hâlini görüp ne oldu size? diye sorunca, kendilerine doğru yaklaşmakta olan
arslanı gösterdiklerinde, arslana yaklaşıp ağzını tuttu. Aslan onu görünce sâkinleşti hareketsiz
bir halde durdu. Kervandakiler oradan geçip gittiler. Sonra arslanı bıraktı. Hiç kimse zarar
görmedi.
Kışın şiddetli soğuklarda abdest alacağı zaman soğuk su, sıcak su olurdu. Biri bir şey hediye
ettiği zaman alıp cebine kor, karşılaştığı herkese verir ve o hiç eksilmezdi.
Son derece kanâatkâr ve merhamet sâhibi idi. Garibleri, özürlü ve delileri toplar onlara
yemek yedirir, ikrâmda bulunurdu. Bunlar yemeği, ikrâmı ne bilir diyenlere; "Allahü teâlânın
bilmesi kâfidir." cevâbını verirdi. Bir ibriği vardı. Abdest almak isteyince ibrikten su akardı.
Acıkınca da aynı ibrikten süt akardı. "Dünyâda gam ve kederler var. Âhirette ise hesab ve
Cehennem var! İnsan nasıl rahat ve ferahlık içinde olabilir! Mal, kadın, uyku ve yemek
dünyâ lezzetleridir. İlk ikisine ihtiyâcım yok, uyku ve yemeğe gelince onları da gayretimle
yenmeğe çalışacağım." buyururdu.
Vefâtına sebeb olan hastalığa tutulduğu zaman; "Niçin ağlıyorsun, ölümden mi
korkuyorsun?" dediler. "Benden daha çok ağlamaya lâyık kim var? Dünyâ hırsıyla veya ölüm
korkusuyla ağlamıyorum. Fakat yolun uzunluğundan ve azığın azlığından ağlıyorum.
Gecelerimi hep Cennet'e kavuşma ümidiyle ve Cehennem'e düşme korkusuyla geçirdim.
Şimdi hangisine gideceğimi bilmiyorum! Sıcak günlerde oruç tutmaktan, uzun gecelerde