Evliyalar Ansiklopedisi - Turkiye Gazetesi Yayinlari

İster emirâne kur taht-ı revân
Şâhâne üstünde kurul nev-civân
Hüsrev gibi her gün eyle bir dîvân
Âhiri ölümdür ne hayaldesin
İsterse bu dünyâ hep senin olsun
Şân ü şöhret şerâfetinle dolsun.
Halk-ı zemân hep emrinde bulunsun
Âhiri ölümdür ne hayaldesin.
Herkese, bilhassa hasta ve düşkünlere karşı çok merhamet ve şefkatli idi. Fakir ve yoksullara
hiç beklemedikleri anda yardım eder onların ne halde olduklarını kendilerinden iyi bilirdi.
Birçok fakire fırınlardan ekmek göndererek günlük ihtiyaçlarını karşılardı. İhtiyacından
dolayı huzûruna gelenler, derdini söylemeden, kendisi Allahü teâlânın izniyle onların
isteğinin ne olduğunu anlar ve ihtiyaçlarını giderirdi.
Çok cömert idi. Herkes ve bilhassa varlıklı kimseler kendisine hediyeler gönderirdi. Fakat o
bunlara hiç elini sürmezdi. Bunları minderin altına kor, evlenmek isteyenler, borcunu
ödeyemeyenler ve cenâze masrafları vs. gibi sebeplerle kendisine gelenlere dağıtırdı. En
büyük zevki hediyeleri lâyık olduğu yere ulaştırmaktı. Bâzan sohbetleri esnâsında üzerindeki
en büyük parayı ortaya çıkardıktan sonra, çevresinde bulunanlara da; "Şuraya biraz para
koyun!" derdi. Etrafındakiler de paralarını koyduktan sonra bunları toplatır, mahallin ileri
gelenlerine veya muhtarına ihtiyaç sâhiplerine ulaştırmaları için gönderirdi.
Efe hazretlerinin pek çok gazellerinde bu duygularını görmek mümkündür.
Hasislikten elin çek sen cömerd ol kân-ı ihsân ol
Konuşma câhil-ü nâdân ile gel ehl-i irfân ol
Hakîr ol âlem-i zâhirde sen mânâda sultân ol
Karıncanın dahi hâlin gözet dehre Süleymân ol
Felekte hâsılı insân isen bir canı incitme
Günahkâr olma Fahr-i âlem-i zî-şânı incitme.
Efe hazretlerinin en çok sevdiği işlerden biri de ilim talebelerine yardım etmekti. İlme, irfâna
çok önem verir, Erzurum'da medreselerde okuyan talebelere maddî mânevî yardımlarda
bulunurdu. Alvar'da bir medrese kurarak gelenlere Kur'ân-ı kerîm ve fıkıh dersleri verdi.Bir
zamanlar dindarlara, Kur'ân-ı kerîm okuyanlara ve okutanlara karşı düşmanlık gösterilmesi
sebebiyle, Efe hazretleri de İslâmiyetin emirlerinin unutulmaması için fevkalâde gayret
gösterdi. Onun emri ve izni ile köylerde Kur'ân-ı kerîm okutan hocalara en ufak bir zarar
erişmedi.
Erzurum eski müftülerinden Solakzâde Sâdık Efendi, Efe hazretlerine muhâlif hareket ederdi.
Sâdık Efendi bir gece rüyâda Efe hazretleri etrâfında talebeleri ile zikir ve sohbet
ediyorlardı.Yalnız etrâfında bir kişilik boşluğun bulunması dikkatini çekti. Sabahı zor etti.
Acele ile Efe hazretlerine gelerek rüyâsını anlattı ve ondan tâbirini istedi. Efe hazretleri
gülümseyerek:
"Siz daha iyi bilirsiniz, müftüsünüz." dedi.
Sâdık Efendi daha fazla bekleyemedi. "Beni bendeliğe kabûl ediniz, efendim!" diyerek Efe
hazretlerinin ellerine yapıştı. Bu bağlılık ve seâdet günleri uzun sürmedi. Ancak Efe
hazretleri kısa zaman sonra vefât etti. Cenâzesinde Solakzâde'nin ağlamaları Erzurum'da bir
destân oldu.