Evliyalar Ansiklopedisi - Turkiye Gazetesi Yayinlari

6) Keşf-üz-Zünûn; c.1, s.617, 918
ZEYNULLAH KAZANÎ;
Son devir Anadolu velîlerinden. Zamânının meşhûr velîsi ve büyük âlimi Ahmed Ziyâeddîn
Gümüşhânevî hazretlerinin, Kazan ve Kafkasya’da insanları irşâd için vazîfelendirdiği
halîfelerindendir. Doğum ve vefât târihi bilinmemektedir.
Zamânının âlimlerinden zâhirî ilimleri tamamlayıp kemâle erdikten sonra Çardaklı Şeyh
Abdülkerîm Nakşibendî’nin senelerce sohbetlerinde bulundu. Sonra hac için Hicaz’a
gittiğinde Medîne-i münevverede Ahmed Ziyâeddîn Gümüşhânevî hazretleri ile tanıştı. Bir
müddet sohbetinde bulundu. Ondan icâzet ve hilâfet aldı. Memleketine dönünce, insanlar
arasında çok sevilip sayıldı. Sohbetleri çok tesirli oldu. Kısa zamanda şöhreti yayıldı. Ancak
hasedciler tarafından iftirâ edilerek hiç tanınmadığı bir bölgeye sürgün edildi. Orada
senelerce sıkıntı çekti. Sonra memleketine dönmesine müsâade edildi. Fitneden kurtulmasına
şükrâne olarak ikinci defâ hacca gitti. Tarvısky denilen bölgede insanlara Allahü teâlânın
emir ve yasaklarını, Peygamber efendimizin güzel ahlâkını anlattı. Onların Hak yolda
yürümeleri için gece gündüz çalıştı.
Son derece cömert ve üstün ahlâk sâhibiydi. Menâkıb-ı Ziyâeddîn Gümüşhânevî adıyla bir
kitap yazdığı kaydedilmiştir.
1) Ahmed Ziyâeddîn Gümüşhânevî Hayâtı, Eserleri, Tarîkati; s.158
ZİVİNGÎ;
Anadolu velîlerinden. Eruh'a bağlı Fındık nâhiyesinin Zivinga köyünde doğdu. İsmi
Muhammed'dir. 1971 senesinde vefât etti. Sekiz yaşında babasını kaybetti. Bu yaşta
âilelerinin âdeti üzerine ilim tahsîline başladı. Önce dedelerinin talebelerinden olan Şeyh
Hüseyin'den okudu. Sonra Cizre'ye gidip Eruh'a bağlı Tanzî Medresesinde babasının icâzetli
talebesi Molla Muhammed Nursî'den ders aldı. Beş sene de Molla İbrâhim Kenânî'den ilim
öğrenip icâzet aldı. Tasavvufta ise o bölgedeki meşhûr velîlerden Şeyh Hüseyin Basretî'nin
sohbetinde kemâle erdi. Ömrünü ilimle geçirdi. Talebelerine ders verme ve yetiştirme
husûsunda son derece mahâretliydi.
Talebelerinden Seyyid Tâhir şöyle anlatır: "Bir gün bütün talebeleri huzûrunda iken bir
kimsenin ismini söyleyerek; "Falan kişinin üzerine namaz farz değildir!" dedi. Bu sözlere
şaşırdık. Çünkü bahsi geçen kimse akıl bâliğ bir kimseydi. Bizim şaştığımızı görünce; "Tabi
evlâdlarım üzerine farz olmaz. Çünkü delidir! O kimse gâyet akıllı ve okuması da iyi idi.
Aradan on beş sene geçti. Aklî dengesini kaybettiğini duyduk. Hocamızın vaktiyle neden
öyle söylediğini o zaman anladık."
Yine bu talebesi anlatır:"Bir zaman göçerlerin bir kabîlesine imâmlık yapıyordum. Onlarla
birlikte yaylaya gidip geliyor, talebelerimi de birlikte götürüyordum. O sırada hocam Molla
Muhammed Zivingî hayatta değildi. Fakat ilim bakımından ne zaman müşkilim olsa, o gece
hocam rüyâmda görünüp müşkilimi hallediyordu ve söylüyordu. Bu hal böyle devâm etti.Tâ
ki hocamın evlâdları ile o kabîle arasında bir anlaşmazlık çıkıncaya kadar.Bu anlaşmazlık
çıkınca, hocam bana rüyâmda artık o kabîleye imâmlık yapmamamı söyledi. Fakat ben
devâm etmek durumunda kaldım. O zamâna kadar bütün ilmî müşkillerimi rüyâmda halleden
hocamı artık bir daha rüyâda göremedim."
ZİYÂEDDÎN BERNÎ;