Evliyalar Ansiklopedisi - Turkiye Gazetesi Yayinlari

mîmâr hıristiyan olup, birkaç defâ bu hâli görünce hayretler içinde kaldı. Evliyâ bir zât
olduğunu anlayıp, onun bereketiyle müslüman olmakla şereflendi. Sonradan orasını çevirip
belirli bir hâle getirdiler.
1) Lemezât, Süleymâniye Kütüphânesi, Hacı Mahmûd Kısmı, No: 4546, v.283
ZEHÂVÎ;
Irak velîlerinden. İsmi Muhammed bin Molla Ahmed olup Bâbân Emîrleri sülâlesindendir.
Feyzî lakabıyla da bilinir. Bilâhare Bağdat’ta müftü olunca, Muhammed Feyzî, Müftî Zehâvî
adıyla meşhûr oldu. 1793 (H. 1208) târihinde Süleymâniye kasabasında doğdu. 1890
(H.1308) târihinde Bağdat’ta vefât etti.
Babasının terbiye ve himâyesinde büyüdü. Süleymâniye’deki medreselerde okudu. Babasının
Zehâvî’ye gitmesi üzerine bir müddet orada kaldı. Sonra çeşitli medreselerde çeşitli
âlimlerden ders gördü. Şeyh Abdullah Harpanî'den mantık ve fıkıh ilmi öğrendi. Mârûf
Nuhûdî’den de bir mikdâr okuduktan sonra Senendec’e giderek orada Şeyh Muhammed Saîd
Tahtî’den kelâm ilimlerini tahsîl etti. Hocasının vefâtı üzerine büyük kardeşi Şeyh Kasîm’in
yanına gitti. İlmî çalışmalarda bulundu. Sâvcüblağ’da Molla Muhammed’den okuyup icâzet,
diploma aldıktan sonra Süleymâniye’ye döndü. Abdurrahmân Paşa Mescidine müderris tâyin
edildi. Orada talebe yetiştirmekle meşgûl oldu. Çok talebesi oldu. Şeyh Mustafa Berzencî
talebeleri arasındaydı.
Muhammed Zehâvî bir ara Kerkük’te Ahmed Bey Mescidinde müderris olarak oradaki
talebelerle meşgûl oldu. Sonra Bağdat’a gitti. Hizmetlerine orada da devâm etti.
Süleymâniye’de de kalıp talebe yetiştirdi. Müderrislerin reisi ünvânı verildi. Günlerini ve
gecelerini okutmak ve okumakla geçirdi. İlme çok hizmetleri oldu. Molla Hüseyin Peşderî,
Abdurrahmân Karadağî, Molla Muhammed, Şeyh Hasan, Molla Abdullah, Molla Ali Kızılcî,
Şeyh Abdullah Hasan, Molla Îsâ Hesnâvî ve başkaları hep yetiştirdiği önde gelen âlim ve
velîlerden idiler.
Muhammed Zehâvî 1853 târihinde Irak’a müftü tâyin edildi. Verdiği fetvâlar ile
müslümanların müşküllerini çözdü. O aynı zamanda şâir, edib bir zâttı. Şiirleri vardır.
Muhammed Zehâvî hazretlerinin çocuklarının en önde gelenleri âlim bir zât olan Şeyh Saîd
Zehâvî’dir. O da babası gibi müftîlik makâmına yükseldi.
Muhammed Zehâvî vefât ettiğinde, ilim sâhipleri; “Âlimin ölümü âlemin ölümü oldu.”
dediler.
1) Ulemâünâ fî Hidmet-il-İlmi Ved’dîn; s.517
ZEKERİYYÂ ENSÂRÎ;
Büyük velîlerden ve Mısır’da yetişen Şâfiî mezhebi fıkıh âlimlerinden. İsmi, Zekeriyyâ bin
Muhammed bin Ahmed, künyesi Ebû Yahyâ, lakabı Zeynüddîn’dir. Ensârî nisbesiyle
meşhûrdur. 1423 (H.826) senesinde Senîke’de doğdu. 1520 (H.926)'de Kâhire’de vefât etti.
Kabri Karâfe Kabristanındadır. Hâlen ziyâret edilmektedir.
Küçük yaştayken babası vefât eden Zekeriyyâ Ensârî, ilim öğrenmeye başladı. Doğum yeri
olan Senîke’ye Rebî bin Abdullah isminde bir âlim gelmişti. Rebî bin Abdullah, kendisine
yardım edilmesini isteyen bir kadın gördü. Kadının kocası ölmüş, çocuğu yetim kalmıştı.
Şehrin vâlisi çocuğu saka kuşu avlamaya gönderiyordu. Rebî bin Abdullah çocuğu ve kadını
yanına çağırıp, kadına; “Eğer oğlunun böyle durumlara düşmekten kurtulmasını istiyorsan,